Austri - 29.09.1886, Blaðsíða 3

95
Eg nenni eigi að týna til íleira
smásmygli hjá séra Helga eða öðr-
um, en held mér til pess, er eg hefi
einhverntima áður sagt. En lúalegt er
pað, að hitta i einni sálmabók merglaust
hrasl, er vera kann að sé vel sniðið
að utan og liðugt í hálsliðum til með-
i'erðar, eins og Goodtemplara-sálm-
arnir, en par sem sakna má mest
alls kjarna og andríkis.
En svo að eg pó segi, að gott
liafi verið að pessi sjöskáldanefnd varð
til, pó að hún hafi ekki gætt sín vel,
pá má pó telja pessari bók til gyldis
eitt, og eru pað hinir mörgu sálmar
séra Valdemars Ólafssonar (Bríems).
J>á er menn lesa sálma hans eptir
ýmislegt af hinu nýja dótinu, er fyrir
kemur í bókinni, er par enginn sam-
jöfnuður á, svo vel hefur honum alla
jafna tekist, hæði að andríki, mál-
snilld og allri fágun. J>ó hefði hann
ekki átt að láta versorð enda á t. d.
„met eg“, „get eg“ (nr. 268), 'o. tí.,
eins og alltítt er hjá peim séra Stef-
áni og séra Helga. Hann, jafn rím-
ltænn maður og hann auðsjáanlega er,
hefði að sjálfsögðu getað sneitt hjá
pessum skrípum íslenzks kveðskapar,
og pað er að eins fyrir hina mörgu
og góðu sálma séra Valdimars og svo
hinna fáu eptir séra Björn sál. í Lauf-
ási o. fl., að eg vil eigi alveg ráða
mönnum frá, að kaupa pessa bók,
meðan ekki er völ á betru; enn pó
skyldi enginn kaupa hana fyrri en
agentinn hefur sett verð hennar niður
í 1 til 2 lírónur, pví að meira virði
er hún í raun réttri alls ekki.
Vér íslendingar öpum margt illt
eptir danskinum, er vér „dependerum“
svo mjög af að sögn Sveins heitins
lögmanns Sölvasonar. Vér ættum pá
eigi síður að geta tekið pað sem gott
er eptir Dönum, t. d. að laga sálma-
bók vora eptir hinni almennu dönsku
sálmabók, er ’VVaisenhúsið í Kaup-
mannahöfn kostar, að öllum ytra frá-
gangi: hafa hana með snotru skýru
letri (pó latnesku), og i sterku og
prykktu skinnbandi og í litlu hag-
kvæmu broti eins og hana, og láta
hana síðan ekki kpsta nema 1 krónu
eins og hana; og slíkt stæði hver
kostnaðarmaður sig vel við, vegna pess
hve mikið gengi út, ef rétt væri á
haldið. En jafngott væri, pó að and-
ríkið væri meira í sálmabók vorri held-
ur en allvíða er í pessari sjöskálda-
nefndarbók, og á var drepið hér að
framan, enda væri slíkt auðvelt, með
pví að taka upp aptur hina mörgu
og góðu gömlu sálma, er nefndinni
hefur póknast að forkasta, en varpa
aptur allmörgu af hinu nýja umsnún-
ings andarlitla hrasli fyrir borð.
]pó að ýmislegs smávegis sé enn pá
ógetið, skal hér staðar numið að sinni.
Á Lafransmessu 1886.
Styrbjörn í Höfn.
v í 23. blaði „Austra“ p. á. stend-
ur auglýsing með fyrirsögninni: „Nýr
skóli á Seyðisfirði“, par sem jung-
frúrnar Bachel Imsland og Björg P.
Hemmert birta pað almenningi að pær
hafi áformað að setja skóla á Sevðis-
fjarðaröldu „til að kenna par ungum
stúlkum og börnum bóknám og hann- .
yrðir“. Hinar heiðruðu jungfrúr munu
eflanst hafa góðan tilgang með pví
áformi sínu, að mynda skóla á Seyð-
isfjarðaröldu, en eg efa stórlega að
pær séu í færum til pess, pví að pær
kunna vart íslenzka tungu svo vel sé,
og af peirri ástæðu einni álít eg pær
óhæfar kennslukonur handa íslenzk-
um stúlkum eða börnum, pó að peim
í engu öðru væri áfátt til slíks starfa.
J>ví hvað er meint með skólum? Ef-
laust pað, að peir séu til pess að
auka alla sanna og pjóðlega mennt-
un, og pví ríður á, hvort sem peir
eru í stórum eða smáum stíl, að peir
séu viturlega stofnaðir og hafi pað
fyrirkomulag, að peir geti náð til-
gangi sínum. Eins og nú er háttað
hér í Seyðisfirði, að pví leyti að all-
margir hirða lítið um, hvort peir tala
rétt mál, eða blandað ýmsum útlend-
um (helzt dönskum) orðum, opt mjög
bjöguðum, væri meiri pörf á skóla-
kennslukonum og skolakennurum, er
kynnu íslenzkuna að mun betur en al-
menningur yfir höfuð að tala, heldur
en peim, er eigi gætu annað en haft
spillandi áhrif á málið og komið pví
á enn lægra stig hjá mörgum, en pað
nú pegar er komið á.
J>essum óhagfelldu kvennaskólum
ætti ekki að fjölga á landinu, pví að
eg held pað sé stórkostlegt vafamál,
hvort skólar peir, sem stúlkur fara
til náms á, hafi leitt af sér meira
gott en illt fyrir pjóðina. Mörgum
kann að pykja petta gífurlega mælt,
en eg vil reyna að sanna með rökum,
að pað hafi við mikið að styðjast.
Eg vil pví í stuttu máli drepa á,
hvað mest er kennt á kvennaskólun-
um, og pví næst hvað pað er, sem ís-
lenzkar stúlkur almennast purfa að
læra, til pess að geta staðið vel í
stöðu sinni, eptir pví sem hér álandi
hagar til.
Eins og kunnugt er, pá er náms-
timi á kvennaskólunum stuttur, en
margar námsgreinir hafðar í takinu;
fyrst er nú hið bóklega sem í sjálfu
sér er ágætt og ómissandi að kunna,
en eptir peim stutta tíma sem ætlað-
ur er til pessa náms, eru námsgrein-
arnar of margar, svo stúlkan hefur
vart verulegt gagn af nokkru af pví,
sem kennt er, sé hún fákunnandi,
pegar hún kemur á skólann, eins og
rnargar peirra munu vera; svo er
kennt heilmikið af hannyrðum, ýmsum
útsaum og pess konar glingri, er kaup-
staðarstúlkur helzt gætu dálítið brúk-
að; fatasaumur eða tóskapur miklu
minna, eða, ef til vill, alls eigi kennd-
ur; matreiðsla lítið eitt kennd; hús-
stjórn eða verulegan búskap held eg
stúlkur fái engu gleggri pekkingu á
við að vera á skólunum, enpærhöfðu
áður.
Hvað er pað svo sem sveita-
stúlkur hér á landi helzt purfa
að kunna?
J>að sem sveitastúlkur yfir höfuð
helzt purfa að læra, er að mínu áliti
einmitt pað, sem minnst er kennt á
skólunum. |>ær ættu ekki að venjast
par á petta kveifarlíf, heldur læra að
vera duglegar og kunnáttusamar við
alla pá vinnu, er islenzkur búskapur
hefur í för með sér, læra v e 1 pær
bóklegu námsgreinir, sem nauðsynleg-
astar virðast, en hafa „fínu“ hann-
yrðirnar í hjáverkum eða læra pess
háttar að eins eptir hentugleikum.
Af pví að skoðun mín er pessi, að
kennslan á kvennaskólunum hér, gangi
mjög í öfuga átt við parfir pjóðarinn-
ar, leyfi eg mér að endurtaka pað,
sem eg sagði hér að framan, að vafa-
mál sé, hvort af peim leiði meira gott
en illt íyrir pjóðina. J>að á efalaust
mikið rót sína í pessum nýmóðins lær-
dómi kvenna, hve ógeðfellt mörgum
stúlkum er orðið að vera vinnukonur.
og hversu peiin hættir við að vilja
pröngva kostum húsbænda með pví
að vilja eigi undirgangast að vinna
nema suma vinnu, sem sé pá hæg-
ustu. |>egar pær svo komast í hús-
mæðratölu, munu pær allflestar reyna.
að smá verða notin að skólanáminu.
Eg veit pað vel, að í pessu efni eru
undantekningar, en pví verður eigi
neitað, að pessi skaðlega, ranga stefna
er almennt ráðandi meira og minna
bæði hjá konum og körlum.
|>að er óskandi og vonandi að
petta fari að breytast til batnaðar með
vaxandi menntun pjóðarinnar; gjörum
ráð fyrir að skólarnir taki breyting-
um til batnaðar eptir pví sem menn
opna betur augun f) rir pví, hve óhag-
kvæmir peir í margan máta eru. |>að
er heldur ekki allt komið undir peirn
einum; menn geta víst nú, eigi síður
en áður en skólar voru stofnaðir.
menntað sig sjálfir hver á sinni púfu
svo að segja, ef menn vildu gjöra sér
alvarlega far um. að skilja rétt til-
gang lífsins og aldrei fallast á pá
fölsku trú, að bezt sé að eiga sem
allra náðugasta daga, lifa eins og
blóm í eggi. |>að er ekki einungis
pað bezta og réttasta fyrir manninn,
í hvaða stöðu sem hann er, að vinna
og láta sem mest gott og gagnlegt
af sér leiða í mannfélaginu, heldur
hlýtur pað að vera heilög skylda
hvers eins.
Aðaltilgangur greinar pessarar
var sá, að gjöra dálitlar athugasemd-
ir við pennan Tyrirhugaða kvennaskóla
á Seyðisfjarðaröldu, en við pað tæki-
færi fann eg ástæðu til að lýsa skoð-
un minni á kvennaskólunum vfir höf-