Fjallkonan - 28.02.1887, Blaðsíða 3

FJALLKONAN.
23
konungsins, segjum frá Kristjáni 0 til Kristjáns 9,
verða allir að lúta veldi blaðanna.
Enn hvernig notar þjóðin sér blöðin? Hvemig
notar þjóðin sér þessa leiðtoga, kennara og verði?
Neytir hún krafta sinna til að viuna í samvinnu með
þeim? Það mundi verða henr: notadrjúgast og af
því mundi hún mest læra. Leitar hún til þeirra til
að leysa vandkvæði sín, fá ráð og fræðast um það,
er hana forvitnar um? Fæstu af þessu sinnir þjóð-
in svo teljandi sé.
Fjallkonan hefir að tiltölu flutt litið af að sendum
ritgerðum; hún er að mestu leyti skrifuð af ritstjór-
anum, enn fyrir þá sök er hún miklu einhæfislegri
enn hún annars væri. Til þess að gera blaðið sem
Qölhæfast og til þess, að sem flestar raddir þjóðar-
arinnar geti orðið samróma í því, býðr útgefandi
Fjallkonunnar hér með ritlaun fyrir velsamdar rit-
gerðir urn stjörnmál, atvinnuvegi og alþyðlegar fræði-
greinir.
Hin helztu mál, er verða munu á dagskrá á kom-
andi alþingum, eru stjórnarskrármálið, launamál,
kirkjumál, alþýðumentamál, landbúnaðarmál, sam-
göngumál, tollmál.
Um þessi pólitísku mál vildum vér láta blað þetta
flytja ritgerðir eftir því sem rúm leyfir.
Yér munum smámsaman auglýsa í blaði voru, hvers
efnis ritgerðir þær skulu vera, sem ritlaun verða
veitt fyrir.
í öðru lagi geruin vér almenningi kost á að leysa
í biaði voru úr hverskonar fyrirspurnum, einkum lög-
fræðilegs efnis, læknifræðilegs efnis og búfræðilegs
efnis, og annars hvers efnis sem vera vill. Fyrir-
spurnirnar mega eigi vera nema fáein orð, og verða
þær prentaðar í blaðinu, og síðan svör þau, er við
eiga.
Með þessu móti ætlum vér að blaðið muni geta
frætt almenning um fleira enn hingað til og verði því
fleirum að gagni.
Það er mjög algengt erlendis, að spurningar eru
sendar til blaðanna um nálega alt, er menn fýsir að
vita. Eru slíkar spurningar oft næsta hégómlegar.
Ensku blaði var t. d. send sú spurning, hvé mörg tré
Gladstone hefði höggvið á ævi sinni.
Nýjungar frá ýmsum löndum.
Líkneski Leifs hepptia er reist í Boston í Ameríku;
hefir gert myndina ameríksk listakona, Anna Whitney.
Ameríkska sýningin í London. Þessi sýning, er
áðr liefir verið getið í blaði þessu, hefst 2. maí í vor
og stendr til októberloka. Hún á að sýna Evrópu-
mönnum, hve langt Ameríkumenn eru komnir í verkn-
aðar framförum, og yíirburði og sérstakleik Ameríku
fram yfir Evrópu. Yér vonum að vér munum síðar
geta sagt frá sýningu þessari, þegar hún er komin
á, og leiðum því hjá oss að skýra frá viðbúnaði og
ráðagerðum. Þess hefir áðr verið getið, að ameríksk
mentastúlka, Miss Marie A. Brown, gengst fyrir því
að sýndar verði á sýningu þessari fornar íslenzkar
menjar í minningu þess, að íslendingar fundu Ameríku
á undan Colombus. Hún ætlar að reisa þar islenzkan
víkingaskála, og þar á einnig að sýna víkingaskip
i fullri stærð. Hún mun hafa ritað fornleifafélaginu
og stiftsyfirvöldunum hér og farið þess á leit, að
íslenzkar fornmenjar yrðu sendar til sýningarinnar.
Hvað sem því líðr, er vonandi, að íslendingar kunni
svo sóma sinn, að þeir styrki að einhverju leiti við-
leitni þessarar ameriksku mentastúlku til að útbreiða
þær skoðanir, að fslendingar sé hinir fyrstu finnendr
Ameríku.
Indíanar i Ameriku verða seint trygðir, og i haust
gerðu þeir mikil illvirki í norðvestr-Kanada. Svo
stóð á, að einn Indíana flokkr liafði drepið 6 menn
af kynflokki þeim meðal Indíana, er nefndr er Blóð-
Indíanar. Þóttust þá Blóð-Indíanar þurfa að hefna
sín, hófu herdans og fóru á hendr fjandmönnunum.
Á leiðinni komu þeir fyrst í litla nýlendu hvítra
manna; vóru þar 16 manns og drápu Indíanar þá
alla og kollflógu („skalperuðu11)1. Síðan urðu fyrir þeim
bústaðir fleiri hvítra manna; brendu þeir hús þeirra
og rændu öllu eigulegu, enn drápu hvert mannsbarn.
Talið er að þeir hafi drepið um 100 hvita menn í
upphlaupi þessu. Eignir þær, er þessir Indíanar
rændu og eyddu, vóru metnar 25000 dollara virði.
Alheimsmál. Ymsir hugarburðarmenn hafa farið
fram á og reynt að skapa mál, er talað skyldi verða
um allan heim. Helzta má nefna tvo þýzka menn,
er hafa fundið sitt málið hvor. Er annað kallað
Volapúk og hitt Passilonga. Þessi mál má læra á
örstuttum tíraa, þvi að þau eru gerð eftir föstum
reglum og án undantekninga, enn hitt er auðsætt,
að þau gætu ekki fyr enn langir tímar líða jafnazt
á við mál mentaþjóðanna að andlegri auðlegð. Enn
þess er einnig að gæta, að þessi málskapnaðr er tómr
óþarfi, því að vér höfum þegar alheimsmál, nefnilega
enskuna. Um allan heim, jafnvel á minstu hólmum
úthafanna, innan um mannætur, hittast menn sem
ensku skilja eða taia meira eða minna. Hagfræð-
ingr einn, de Candolles hefir gert rcikningsáætlun
yfir fólksfjölgun ýmsra landa og útbreiðslu flmm að-
al-tuugumála heimsins, og telst honum svo, að eftir
200 ár verði ítalska töluð af 53,370,000 manna;
frakkneska af 72,571,000, þýzka af 175,480,000,
spænska at 505,286,000 og enska af 1,837,287,000.
íslenzkr sögubálkr.
Þáttr af Jóni Indíafara.
(Dreginn saman úr sögu hans).
Jón Indíafari var sonr Ólafs bónda á Svarthamri við Álfta-
fjörð vestra, Jónssonar bónda Þorgrímssouar nafnfrægs manns
og mikilmennis í Æðey (+ 84 ára) og Ólofar Þorsteinsdóttur.
Föðrmóðir hans var Brit Þórðardóttir. Ólöf móðir Jóns Indía-
fara var norðlenzk, úr Miðfirði, Þorsteinsdóttir, Sveinssonar.
Jón Indíatari er fæddr á Svarthamri á öndverðum vetri 1593
(á stinnudag næstan eftir allra heilagra messu). Var honum
„til fóstrs komið til þeirra hjóna, er undir Hlíð bjuggu í sömu
1) Indianar fiá af óvinum sínum lifandi höfuðleðrið með hári
ofan að enni og hnakka, og þessa kollbjóra (scalps) hengja
þeir síðan utan á sig til frægðarauka.