Fjallkonan - 20.03.1889, Blaðsíða 2

30
FJALLKONAN.
VI, 8.
Var ekki önnur hlutavelta haldin fyrir 7(?) árum
í Vallanesi? Átti ekki ágóðinn af henni að verða
til að stotna kvennaskóla í Fljótsdalshéraði? Var
ekki ágóðinn 2—300 krónur? Allir gefendr og
sérstaklega konur þær, er af fúsum vilja gáfu muni
til hlutaveltunnar, óska nú að fá að sjá reikning-
inn yfir innstæðuna og alla vöxtu hennar þessi 7
ár. Kvennaskóla hafa menn lengi þráð að koma á
fót á Austrlandi, enda er það að líkindnm vinnandi
vegr, ef þetta fé er nú í vissum skuldastöðum.
Austanlands er enginn sparisjóðr stofnaðr enn.
Enn hér koma nú upp úr kafinu tveir sjóðir i Fljóts-
dalshéraði, annar til að efla kvennlega mentun, enn
hinn til að efla iðnað, og engum dettr það í hug
fyr enn eftir mörg ár.
Vér skorum nú á hlutaðeigendr, að taka nú til
óspiltra málanna og efla hvorttveggja með þessu fé:
iðnað og kvenlega mentun. Vilji þeir ávaxta inn-
stæðurnar enn þá meir — sem vel má hugsa sér
— þá viljum vér þó fyrst fá að sjá, hvað háar þær
hafa verið að upphafi og hvernig og hver.su mikið
þær hafa ávaxtast. Gejendr.
Blaðið „Lýðr“, sem sira Matth. Jochumsson og
fleiri þar nyrðra hafa ungað út og á líklega að vera
„gagn“ handa ihaldsmönnum, ef einhver þeirra
vildi vera svo lítillátr að nota það, hefir nýlega
flutt grein um Fjallk., sér í lagi um grein J. Ó. i
1. bl. Fjallk. þ. á. (um stjórnarskrármálið) og um
fyrirlestrarágripið eftir Ingersoll. Þessi Lýðs grein
er reyndar ekki svo heilleg, að hægt sé að fara
höndum um hana, og skulum vér því drepa að
eins k fátt í henni. Þar er sagt að orð Jóns Ó-
lafssonar í Fjallk. um aðskilnað Islands og Dan-
merkr sé „eflaust það hreinskilnasta og einarðasta
orð, sem síðast liðin 14 ár hafa verið sögð (sic) í
pólitík á Islandi, þótt einungis gjöri — ilt verra“.
Af þessu má ráða á hverju siðferðisstigi Lýðr stendr,
er hann álítr hreinskilni og einurð til ills eins. —
Um Robert Ingersoll segir Lýðr, að hann sé ;,al-
þýðuprédikari og fari borg úr borg og land úr
landi með æsingaræðum“, og líkir honum við Sölva
Helgason. Ver höfum aldrei heyrt Sölva Helga-
syni brugðið um æsingar, og jafnmikil hæfa er í
hinu öllu. Ingersoll er búsettr í Washington, og
hefir lengi gegnt þar málflutningsstörfum, enn
einkum hefir hann orðið frægr fyrir fyrirlestra sína
og rit, og hefir sumu af þvi verið snúið á norðr-
álfumál. Hann hefir oft átt í ritdeilum um trúar-
efni við ýmsa skörunga Ameríku. Eins og kunn-
ugt er, er Gladstone gamli fastheldinn kirkjutrú-
armaðr, enn hann hefir að eins tekið til pennans
í því efni móti lærðustu og mikilhæfustu mönnum,
eins og t. d. prófessor Huxley, Albert Re ville, Max
Múller, enn nú síðast hefir hann ritað móti Inger-
soll og má af því ráða, hve mikils honum þykir
vert um hann. Eitt af ritum Ingersolls „Hugsaðu
sjálfr“ hefir skáldið Björnstjerne Björnson þýtt á
norsku úr einhverju merkasta tímariti Ameríku
„North American Review“, og var þessi þýðing
gefin út tvisvar á 3 árum, og í ráði hefir verið að
koma þessu riti út á íslensku. — Verið getr að
Ingersoll hafi farið víða um Ameríku, enn hann
er enginn flakkari fyrir það, og allra sist slikr
flakkari sem landshornapresfarnir, sem hvergi eira
ári lengr.
Tryggvi riddari & Feddersen. Tr. G. riddari
hefir fyrir nokkru (2. febr.) komið i Isafold grein-
arstúf frá sér og Feddersen gegn grein þeirri er
stóð í Fjallk. 9. júlí í fyrra um þá félaga, enn
alt stendr þó enn óhrakið sem Fjallk. hefir sagt um
forngripasöfnun Feddersens og forngripasölu.
Reyndar neitar Feddersen nú sjálfr, að hann hafi
selt ísienska forngripi til Englands eða Þýskalands,
enn vér munum brátt sanna, að hann hefir selt þá
til annara landa, svo málstaðr hans er engu betri
fyrir það. Að öðru leyti skal þess getið, að innan
skamms mun birtast i blaði þessu grein um forn-
gripakaup Fedd. eftir umsjónarmann forngripa-
safnsins hér, hr. Sigurð Vigfússon, sem skýrir þetta
mál.
Aftan í grein sína í ísaf. hnýtir ridd. ýmsum ó-
notum til Fjallk. og ritstj. hennar, sem vér virðum
ekki svars, því mál þetta er af hálfu Fjallk. laust
við alla persónulega áreitni. Alt sem Fjallk. hefir
unnið til saka í því er það, að hún hefir viljað
halda íslenskum forngripum í landinu sjálfu.
Loks kemr riddarinn með þá skröksögu, að nokkrir
menn hafi fengið 1. verðlaun (verðlaunapening úr
gulli) á sýningunni í Höfn í fyrra fyrir íslenska
muni, og endar á miklu skjalli um „allan þann
auð, þá snild og þá miklu verklegu þekkingu“, sem
Danir hafi til að bera.
íslenskr sögubálkr,
Þáttr af Gunnari sterka Halldórssyni.
Eftir Svein prófast Níelsson.
(Prentaör eftir hndr. P&ls stúdents Pálssonar. Lbs. 275 4to.).
(Pramh.) Guðmundr Bjarnason Scheving kaupmaðr í Fiatey
á Breiðafirði átti stóran teinæring, er Oddr var nefndr og seinna
meir umsmíðaðr í þiiskip. Skipi þessu lét eigandinn halda fiti
i Breiðafjarðarmynni til hákarla veiða. Það rak einu sinni i
miklu norðanveðri að landi nálægt Gufuskálum; eru þar hættu-
leg sker fyrir landi, enn þar fyrir innan gengr fram hrauntangi
lendingalaus. Enn milli tangans og Hjallasands skerst. inn vík
allmikil. Inn í hana gátu skipverjar beitt, þó framanverða, og
köstuðu þar akkermn. Þegar til skipsins sást af Hjallasandi
fór þaðan fjöldi manna, meðal þeirra var Gunnar einn, til að
bjarga skipinu. Það var mjög jafnsnemma, að mannfjöldinn var
kominn á móts við skipið, að það sleit upp og rak að svo illri
landtöku, að bersýniiegt þótti að þar mundi farast bæði skip og
menn. Yar nú mikil umræða um, hvað tiltækilegast væri til að
afstýra svo miklu slysi og var helst leitað tillaga Gunnars. Hann
kvaðst ekki sjá annað ráð enn vaða út í brimið móti skipinu
og taka af því ganginn; kvaðst hann sjálfr vera búinn til þess
fengi liann tvo röska menn með sér. Þetta þótti nú eina úr-
ræðið og var nú leitað hverjir til mundu verða að fylgjast með
Gunuari, og urðu tveir til, er menn treystu best. Þeir réðust
til ferðar með Gunuari, enn sneru aftr í brimgarðinum, enn
Gunnar réðst á móti skipinu, gat tekið af þvi rekganginn og
stýrt þvi til betri landtöku með því liði sem skipverjar gátu
sjálfir veitt, og i það sinn kvaðst hann hafa neytt allrar orku
sinnar.
Margar sögur befi ég um það heyrt, bve þarrtega hann oft
neytti afls síus þegar hann var þar viðstaddr, er mönnum barst
á í lendingu , eða þeir þurftu hjálpar við að koma skipum uud-
an brimsjó. Einkanlega hefi ég heyrt orðlagða framgöngu hans
og handtök þegar Rifsar einu sinni hleyptu alment til lending-
ar á Sandi, enn stórviðri var og brim. Sögðu menn að hanu
hefði þá einn dugað betr i manna og skipa björgun, enn marg-