Fjallkonan - 17.11.1891, Page 1

Kemr út 6. þriöjudögum.
Árg. 3 kr. (4 kr. erlendis)
Upplag
2500.
öjalddagi 1 júli.
FJALLKO
[Jppsögn ógild nerna
skrifleg komi til útgef-
anda fyrir 1. október.
Skrifstofa og afgreiösla:
Þingholtsstræti 18.
Yin, 47. REYKJAYÍK, 17. NÓVEMBER. 1891.
Innlendar brunabætr.
Eitt af frnmvörpum þeim, sem hinir konung-
kjörnu þingmenn sáu ráð fyrir á alþingi síðast,
var frumvarpið um stofnun innlends brunabóta-
félags, og má telja það með nytsömustu frumvörp-
um þingsins í ár.
Yirðingarverð allra húseigna í kaupstöðum og
verslunarstöðum landsins er að minsta kosti um
31/, milj. króna. Má af því ráða, að það er ekki
lítið fé, sem gengr úr landinu á hverju ári til að
greiða brunaábyrgðargjöld.
Ekkert frumvarp mætti snarpari mótstöðu frá
hálfu landshöfðingja og hinna konungkjörnu. Óð-
ara enn flutningsmaðr frumvarpsins, Indriði Ein-
arsson, kom fram með það, stóð landshöfðingi’upp
og kom með þá kynlegu spurningu, hvaða umboð
þingmaðrinn hefði til að koma með þetta frum-
varp, eins og þingmenn þurfi nokkra heimild frá
kjósendum sínum eða öðrum til að bera upp mál-
efni á alþingi (!) Landshöfðingi er þó ekki vanr
að taka mikið tillit til almennings viljans. Sér-
staklega gat landshöfðingi þess, að Reykvíkingar
væru ánægðir með brunabóta fyrirkomulagið i
Reykjavík, enn að svo sé ekki, má ráða af því að
bæjarstjórnin hafði áðr haft í ráði að bærinn ætti
að taka algerlega að sér ábyrgð á x/8 húseignanna,
sem ekki er i ábyrgð hinna dönsku kaupstaða, eða
mynda brunabótafélag fyrir sig. Síðan hefir því
máli þokað lengra áleiðis, og eru nú fullar líkur
til að Reykvíkingar innan skamms stofni innlenda
brunabótaábyrgð fyrir þennan þriðjung, hvað sem
landshöfðingi eða hans fylgjarar segja.
Það er bágt að vita, hvað landshöfðingja og
hinum konungkjörnu hefir gengið til að rísa önd-
verðir gegn þessu máli; ástæður færðu þeir engar
móti þvi. Það getr því varla verið annað enn hin
danska föðurlandselska þeirra, sem ráðið hefir.
Þeim er líklega annara um að hið danska bruna-
bótafélag, sem hefir ábyrgð á húseignum í Rvík,
missi ekki iðgjöldin héðan af landi, heldr enn að
fé þetta sé geymt og ávaxtað í landinu sjálfu.
Ástæðurnar fyrir þessu máli eru fyrst og fremst
að hér er um. stórfé að ræða, sem gengr úr land-
inu og verðr tiltölulega að mjög litluxn notum, og
að ábyrgðargjaldið mætti vera miklu lægra enn
það er nú, eins og í frumvarpinu var ákveðið, svo
að það yrði talsverðr léttir á útgjaldabyrði lands-
manna.
Nú er ábyrgðargjaldið injög hátt, einkanlega af
þeim þriðjungi húseigna í Reykjavík, sem ekki er
í ábyrgð hinna dönsku kaupstaða. Hinsvegar ber
það mjög sjaldan við, að húsbrunar verði hér á
landi, og varla eru dærai til að fleiri enn eitt hús
hafi brunnið í einu. Yegna þess að hús eru hór
smærri enn viðast annarstaðar, er hægra viðfangs
að stöðva eldsbruna, jafnvel þótt áhöld til þess só
ekki svo góð, sem þau þurfa að vera. Nú fyrir
nokkrum árum hófst nokkurs konar brenniöld hér
í bænum, og kviknaði þá í húsum nálega á hverju
ári, enn eftir að það komst upp að kveykt hafði
verið í einu húsi og þeir sem vóru við það riðnir
fengu refsingu fyrir, hefir enginn húsbruni komið
hér fyrir, og virðist því líklegt að ekki hafi verið
alt með feldu um suma hina fyrri húsbruna.
Eftir því sem fleiri og fleiri læra að byggja hús
úr steini og steinhúsabyggingar verða ódýrari, má gera
ráðfyrir að steinhúsum fjölgi meir enn timbrhúsum.
I Reykjavík er litlu eða engu dýrara að koma
upp steinhúsum enn timbrhúsum, og þegar
þess er gætt, hve steinhúsin eru endingargóð, eru
þau margfalt ódýrari enn timbrhús, einkum þar
sem húsaviðr sá er flust hefir hingað á síðari ár-
um er orðinn mjög óvandaðr og endingarlítill, svo
að hús eru orðin fúin eftir 6—10 ár. Steinhúsin
hljóta því að verða almenn með tímanum, og verðr
þá enn minni hætta fyrir eldsbrunum enn nú.
Yirðist það því engin ofætlun fyrir landsmenn, að
fara nú að koma upp innlendri brunabótastofnun.
Það má telja víst, að frumvarp síðasta alþingis
um innl. brunabótafélag komi fram á næsta alþingi
og vonandi að það fái þá betri byr enn nú.
*Um fjárhirðing.
Þegar ekki er vel hreint i rót, og frost eru um
8—10°, ætti að gefa fó á morgnana áðr enn út er
látið og er það betra enn að gefa á kveldin. Því
þegar fóð kemrjsatt inn, þarf það ekki strax að seðjast
meira, og þá getr svo farið, að það ryðji meiru í
magann, enn hann getr melt, og getr það orsakað
iðraveiki og ef til vill bráðasótt; enn við þessu er
eigi hætt af morgungjöfinni, því þá er fóð búið að
melta það sem það fékk daginn áðr. Þegar svo
féð hefir legið alla nóttina á húsgólfinu, þá er
því heitt á kviðnum; enn með því allar skjótar
breytingar frá hita til kulda eru mjög óhollar öll-
um skepnum, þá er nauðsynlegt að hinn stuttull-
aði kviðr þess kælist smásaman áðr enn út er
látið, og verðr það með engu betr, enn að láta
það teygja sig upp á jötuna; því þá súgar undir
féð hið kalda loft sem sækir inn hið neðra, til að
blandast við heitara og gisnara loftið inni, svo
breytingin verðr smámsaman, enn ekki alt i einu,
eins og þegar út er látið jafnskjótt og fóð stendr
fyrst upp. Enn af þessu leiðir annað mikilvægt at-
riði, og það er að það ber sig miklu fjörugra eftir
beitinni og dofnar eigi af ofsnöggum breyting-
um. Morgungjöfin, sé hún eigi óþarflega mikil,
gefr fénu skarpari lyst, enn eigi að mun. Grildr
fjórðungr af meðal-heyi fyrir 30 ær framan af