Fjallkonan - 23.02.1892, Blaðsíða 2

30
FJALLKONAN.
IX, 8.
óskertum. Um leið og hann hefir tekið að sér org-
anslátt i kirkju, er hann bundinn við að syngja
við hvert tækifæri (jarðarfarir, giftingar o. s. frv.)
og ekki nóg með það, hann verðr auk þess að sjá
um að hafa menn sér til aðstoðar við sönginn, og
hér um bil hvergi til sveita og óvíða i kaupstöð-
nm, nema í Rvík, er honum borgað fyrir það. Oft
stendr svo á, að bæði organleikarinn og aðstoðar-
menn hans fara frá vinnu, hvernig sem á stendr,
og gengr þá fljótt á launin. Ef tekið er tillit til
kostnaðarins við námið, er organleikarastarfið ekki
eftirsóknarvert.
Þegar nú er litið yfir ástandið í heild sinni,
getr þá nokkrum blandast hugr um það, að hér er
þörf að reyna að koma á betra skipulagi, gera
námið kostnaðarminna og fullkomnara? Með hverju
móti verðr það? Með því að stytta vegalengdina
milli kennara og nemanda. (Niðrl. næst).
Ameríkst kirkjufrjálslyndi. 7. ágúst í sumar sló
þrumueidi niðr skamt frá bænum Crookston í Minne-
sota, og varð að bana ungum manni og efnilegum,
sem var sonr hjóna þar í grendinni. Hann var
vel látinn af öllum, og eftiriætisbarn foreldra sinna,
enn móðir hans þótti hann vanrækja lestr biblí-
unnar, og hafði oft vandað um það við hann. Fyr-
ir ári hafði hann legið hættulega sjúkr, og hafði þá
móðir hans beðist fyrir, að hann fengi að lifa eitt
árið enn, ef verða mætti að honum snerist hugr.
Hann hafði farið að heiman til að leita sér vinnu,
þegar hann varð fyrir eldingunni, enn hann hafði
þá ekki haft biblíuna með sér. Það var þungt
fyrir foreldrana að missa hann, og einkanlega af
því þau höfðu áðr mist börn sín í hvirfilbyl. Þeg-
ar jarðarförin átti að fara fram, sagði móðir hans
prestinum frá því, að hann hefði ekki verið svo
guðrækinn sem skyldi, hvernig hún hefði beðið fyrir
honum þegar hann lá veikr og að hann hefði nú skilið
eftir biblíuna, þegar hann fór síðast að heiman. —
Leikmaðr hélt húskveðjuna yfir honum og taldi
mikil tvímæli á sáluhjálp hans. Prestrinn, séra
Westphal frá Crookston, hélt líkræðuna. Hann dró
engar dulur á það, að hinn framliðni unglingr hlyti
að hafa farið til helvítis. Hann lagði út af dæmi-
sögunni um fíkjutréð og víngarðsmanninn, sem bað
að tréð mætti fá að standa eitt ár óhöggvið, enn
ef það bæri þá ekki ávöxt, skyldi höggva það og
brenna, og kvað þetta dæmi eiga við þennan ung-
ling, sem fyrir bænarstað móðurinnar hefði fengið
að verða einu ári eldri til þess að geta betrað sig,
enn refsihönd drottins hefði nú hirt hann og kast-
að honum í eilífan eld. Ef' til vill hefði guð einn-
ig refsað honum fyrir ranglæti feðra hans, sem
hefnt væri á börnunum, eða guð hefði varpað hon-
um til helvítis foreldrum hans til skelfingar og við-
vörunar, ef verða mætti að þau sæi að sér. — Það
má geta nærri, hve sárt hefir verið fyrir foreldr-
ana, að hlýða á þessa ræðu frá þessum drottins
þjóni, sem þau álitu vera, enda brá móður piltsins
svo við, að hún varð brjáluð, fékk taugateygjur,
svo að 2—3 menn þurfti til að halda henni, og lá
við dauðann, er þetta var ritað í amerísk blöð (í
sama mánuði).
Sjónleikirnir.
ísafold hefir í 7. og 8. tölubl. þ. á. flutt allýtarlega grein um
sjónleikiua hér í vetr, og ætla ég því ekki með línum þessum
að rita neinn reglulegan dóm (kritik) um þá, einkum þar sem
ég er ísaf. alveg samdóma í flestum atriðum. Ég hygg líka, að
lesendum blaðanna, að undanteknum Reykjavíkrbúum, mundi
flestum þykja lítið til koma, þótt þau flytti ýtarlegan dóm um
þá. Eg vildi að eins gera fáeinar athugasemdir, eins og til upp-
fyllingar greininni í ísafold.
Það hefir sannarlega oft litið svo út, þegar leikið hefir verið,
sem leikendrnir ímynduðu sér, að það væri aðalatriðið að vera
sem ónáttúrlegastr, annars væri það enginn leikr. í vetr ber
öllu minna á þessu, þó einstaka leikandi geri sig sekan i ýms-
um öfgum, eins og ísaf. tekr sérstaklega fram um Skrifta-Hans.
Hann er einhver helsta persónan, og jafnframt vandleiknasta, í
leikritinu „Æfintýri á gönguför", og þótt óneitanlega megi margt
aðjhonum finna, einkanl. i nætrkaflanum, leikr hann víða dá-
vel; enn sá leikandi virðist heldr ekki eiga upp á pallborðið
hjá ísaf., því ekki fær hann meira hrós hjá henni fyrir Vinge í
„Brúðkaupsbaslinu“ né Vinkil í „Pétri makalausaL‘. Ég skal
fúslega játa, að leikanda þessurn er talsvert ábótavant í báðum
þeim persónum (einkum Vinkii); honum hættir of mjög við að
hafa sömu tilburði og hreyfingar upp aftr og aftr, hvaða per-
sónu sem hann svo leikr, enn aftr á móti virðist mér hann í
samanburði við aðra leikendr verða fremr hart úti í ísaf. Vinge
leikr hann t. d. að mínu áliti sumstaðar vel viðunanlega, og
þann kost hefir hann, að áherslan á því, sem hann talar, er
réttari og náttúrlegri enn hjá sumum hinna leikendanna. Það
er yfir höfuð lýti á leik sumra, einkum kvenfólksins, að áhersl-
an er svo ónáttúrleg og ólík vanalegu tali, og ef ég annars
viidi nokkuð setja út á frú Drejer í „Brúðkaupsbaslinu11 og Jó-
hönnu 1 „Æfintýrinu“, þá yrði það hið fyrsta og helsta, að á-
herslan hjá þeim væri sumstaðar ónáttúrleg. ísafold segir, að
sá, er nú leikr assesor Svale, stæli um of þann, er lék hann i
fyrra, enn þvi get ég ekki verið samdóma, enda mun fáum sýn-
ast svo. Það er næsta ólíklegt að svo geti verið, þar sem hann
mun annaðkvort einu sinni eða aldrei hafa séð hinn fyrri; auk
þess sýnir sá leikandi það einnig í „Pétri makalausa", að hann
er fremr vel hæfr til þess að leika. Um aðra leikendr
er ég yfir höfuð samdóma ísaf., nema hvað ég vildi bæta því
við um Lúðvík, málfærslumanninn, að hann er svo rolulegr, að
það virðist næstum óskiljanlegt að honum gæti komið til hugar
að þrjóskast gegn garnla Klam, auk þess sem limaburðr hans
er óviðfeldinn. Amalía í „Pétri makalausa" er réttvel leikin, og
svo barnaleg og blátt áfram, að maðr verðr mjög vel ánægðr með
hana.
Að endingu vildi ég minnast lítið eitt á áhorfendrna. Á
hverju hausti er það vanalega fyrsta spurningin, hvar sem maðr
kemr: „Skyldi verða leikið í vetr, veist þú nokkuð um það?“
Og þegar svo loksins er orðið afráðið að leika, þá verðr fögn-
uðrinn ekki smáræði hjá flestum, og hver, sem vetlingi getr
valdið, fer þá að hugsa um að nurla saman fyrir einu bílæti,
og er slíkt alls ekki láandi, þar sem sjónleikir eru einhver hin
besta skemtan fyrir alla. Enn það er hraparlegt, þegar áhorf-
endrnir gera sitt til að skemma leikina með þvi að klappa sem
mest lof í lófa fyrir þeim leikandanum, sem leikr ónáttúrlegast
og fjarri réttu lagi, eða þegar þeir ekki bera skynbragð á að
gera mun á þvi i leikritinu, sem er alvarlegt, og hinu, sem
er glens og fyndni, heldr eru með mas, hlátrasköll og lófaklapp
þar sem alvaran er mest. Ég vil t. d. nefna samtalið milli
Ejbeks og Skrifta-Hans i „Æfintýrinu“. Enn þó tekr út yfir,
þegar áhorfendr láta kurteisi(!) sina i ljós með lófaklappi,
þegar einhver leikandinn á ekki því láni að fagna að vera gæddr
góðum sönghljóðum, þótt hann að öðru leyti leiki fremr vel alt
það sem honum er sjálfrátt. Auðvitað er það ekki nema uokkur
hiuti áhoríendanna, sem þannig fer að, og þá helst hinir ó-
mentuðustu.
;s.
Þýpsta boruu í jörð niðr, sem að undanförnu
hefir verið gerð, er við Potsdam (í Þýskalandi), og er
4070 fet. Nú hefir verið grafið dýpra niðr í Vestr-
Virginíu í Bandaríkjunum, 5094 fet; var þar neðst
lag af gullblendum kvarzi og fleiri dýrum málmblend-