Fjallkonan - 26.04.1892, Blaðsíða 3

26. apríl 1892.
FJALLKONAN.
67
fyrir þann, sem eftirlit hefir með verkinu, að líta
eftir að slík óvandvirkni ekki eigi sér stað. Að
þvo fiskinn úr ílátum á landi álít óg mjög var-
fiugavert, því óg þykist sannfærðr um, að aldrei
sé nógu oft skift um sjó í ílátunum.. Ilát þessi
standa ætíð á sama stað fyrir ofan flæðarmál, og er
því mjög miklum erfiðleikum bundið (auk tíma-
spillis) að skiíta um sjó í þeim um stórstraums-
fjöru, enda mun naumast of mikið sagt, að lögr
sá er fiskrinn er þveginn úr likist oft fremr þykk-
um grjónagraut enn fireinum sjó. Af atfiugasemd-
um fierra verslunarstjóra Gr. E. Briem í Hafnarfirði
við fiskverkunarreglurnar má sjá, að flonum er
fiskverkunarmálið mikið áfiugamál, þessvegna er von-
andi að fiann nú þegar á þessu ári fyrstr manna
leggi algeriega niðr stampaþvottinn og fivetji aðra
til þess, þótt það kynni að kosta P. C. Knudtzon
& Sön’s verslun nokkuð fleiri krónur að láta kari-
menn þvo fiskinn úr flreinum sjó.
Ritað í apríl.
a.+ð.
ÍSLENSKR SÖGUBÁLKR.
[Þótt frásagnir þær sem hér fara á eftir um „ Jörgensen hunda-
dagakóng" séu að miklu leyti útlendar, látum vér þær í þenn-
an bálk í blaðinu, sem vér hefjum nú af nýju, og munum smá-
saman framhalda. Þessum þætti af Jörgensen látum vér fylgja
ýmsar ísleuskar sagnir um hann og skjöl frá embættistið hans
o. s. frv., sem alt er áðr lítt eða ekki kunnugt].
Jörundr hundadagakóngr.
í London er fyrir skömmu komin út bók, sem er
ævisaga Jörgen Jörgensens, er hér á landi hefir ver-
ið nefndr „Jörundr hundadagakóngr“, og rituð að
mestu af honum sjálfum. Þetta ágrip, sem fiér kemr,
er að mestu tekið eftir þeirri bók.
Jörgensen er fæddr í Kaupmannahöfn 1780, og enn
eru ættingjar hans í Kaupmannahöfn.
Hann virðist Jiafa verið ódæll þegar í æsku og
segir hann dæmi um það í ævisögu sinni.
Þegar hann var 14 ára, varð hann skipsdrengr á
kola-skipi er gekk til Newcastle. Hann var hneigðr
til sjómensku, enn faðir hans vildi venja liann afþví,
og kom honum því fyrir á kolaskipinu. Það tókst
þó ekki, og þegar hann var 18 ára, réð hann sig á
hvalveiðaskip, er fór til Suðr-íshafsins. Af því skipi
fór hann við Gróðrarvonarhöfða og varð fiáseti á skonn-
ortu „Harbinger“ ; með henni fór liaun austr í Algoa-
flóa við suðaustr-strönd Kaplands, og bjargaði þar
með kænskubragði skipi því sem hann var é og
tveimr enskum skipum undan frönsku ránskipi „La
Preneuse“. Síðar tók hann þátt í leiðangri til Van-
Diemenslands í Ástralíu, er átti að kanna þar strendrn-
ar. Nokkru síðar var hann þar við, er bærinn Ho-
barttown í Ástralíu var stofnaðr. Hann var síðan
í ýmsum sjóferðum, sem euska stjórniu lét gera til
nýiendnanna, enn loks fór hann úr þjónustu ensku
stjórnarinnar og varð skipstjóri á hvalveiðaskipi, sem
nefndist „Alexander“. Á því skipi fór hann til Nýja
Sjálands og kom á heimleiðinni til Englands við í
Brasilíu og víðar. í Brasilíu tók hann inuborna menn
sem áttu að verða trúboðar. Eftir þetta fýsti fiann
að fara aftr til Kaupmannahafnar og kom þangað,
er Englendingar sátu um Kaupmaunahöfn. Þótt
hann væri eiginlega ekki ákafr föðurlandsvinr, tók
hann að sér stjórn á herskipinu „Ádmiral Juul“, enn
varð yfirunninn af ensku herskipi „Sapho“ eftir harða
vörn.
Hann hafði áðr verið í þjónustu enska flotans, enn
varð nú hertokinn af Englendingum. Enn hann átti
góða vini í London, og íyrir bænarstað þeirra var
hann iátinn iaus. Sjálfr kveðst hann enga eiða hafa
svarið né gefið nein heit um hollustu, enn það er ó-
líklegt, ænda^er fleira ósennilegt í frásögum hans, og
einkanlega^er fráskýring fians um framkomu hans á
íslaudi ósamhljóða skjölum og skilríkjum íslendinga.
ísiand var í miklum kröggum um þessar mundir,
því að aðflutuingar f'rá Danmörku vóru teptir, og var
því hallæri í landinu. Hr. Phelps, kaupmaðr í Li-
verpooi, hugði að bæta úr skortinum á íslandi, og bjó
skip með vistum og iét Jörgensen iiafa yfirstjórn á
því. Hin fýrsta ferð til íslands gekk greiðiega og
gerðist ekkert sögulegt í hcuni. Gerði þá Mr. Phelps
út skip af nýju og var sjálfr í förinni. Með honum
var grasafræðingr enskr Wiiliam Kooker, og varð
hann sjónarvottr að viðburðum þeim er þá uröu á
íslandi og hefir skýrt frá þeim hiutdrægnislaust í
ferðabók sinni. (Framh.).
*ísaf. heíir minat á „Olbogabarnið“, hinn nýja leik eftir frú
M. G. Hjaltalín með þeim orðum, að Jtað sé „ósköp lítið í það
varið“ og eðli þess sé „ólíkindi og mergieysi“. Vér getum ekki
verið á sama máli, enn það er auðséð að „Isaf‘‘. mælir Olb. á
sama kvarða sem hina aðra sjónleiki, sem leiknir hafa verið hér
i vetr, sem eru alt annars eðlis. Höfundi Olb. hefir víst aldrei
komið til hugar, að leikrinn yrði skoðaðr þannig. Hann er af
alt öðru tagi, eingöngu bygðr á þjóðsögu (sbr. ævintýrið um
Hjaðveigu o. fl.) sem er kunn um allan heim og hefir ævinlega
þótt ljómandi falieg; gengr sem alþýðusaga jafnt austr i Asíu
sem i Evrópu. Leikrinn er alveg samkvæmr hugmynd þeirri, er
felst i þjóðsögunni. Svipaðir sjónleikir eru mjög algengir á leik-
húsum annarsstaðar, enn þeir verða ekki bornir saman við sjón-
leiki, sem sýna líf og hugmyndir nýrri tima. Enu þótt þjóð-
sagnalegr skáldskapr þyki nú fullr af „ólikindum“ (þ. e. ósenni-
legr) i „realistiskum11 skilningi, eins og ísaf. kallar þenuan leik,
dettr engum mentuðum manni í hug, að lítilsvirða þess konar
skáldskap eða kalla hann „merglausan". í þjóðsögunum, eins
og þeirri, sem liggr til grundvallar fyrir þessum leik, felst ein-
mitt oft djúpr sannleikr og fagr siðaiærdómr. — Ef Olb. væri
horið saman við eitthvað sem saman væri berandi við það, þó
ekki væri annað enn „Nýársnóttin" eða „Útilegumennirnir11, mundi
óhlutdrægr ritdómari kveða upp alt annan dóm um það enn
ísaf.
Að almenningi hafi þótt ieikrinn nógu skemtilegr, sést best á
því hversu vel hann var sóttr, jafnvel best af öllum leikjunum.
J.
Dáinn í nótt hér í bænuin séra Stefán Thoraren-
sen, f. prestr á Kálfatjörn. Hans verðr getið í næsta bl.
Jóhann bóndi JÞorkelsson í Mundakoti á Eyr-
arbakka, eiun af bestu bænduin þar í sveit,
„greindr vel, stiltr maðr og áreiðanlegr“ dó í
niiðjum f. m. rúmi. miðaldra. — Jón bóndi Gíslason á
Miuna-Hofi í Gnúpverjahreppi, „búhöldr í betra lagi,
mentavinr og skarphugsandi, enn dulr í skapi, svo
fáir vissu gerla um gáfurhans“, dó í míðjum þ. m.,
hátt á áttræðisaidri. — Halidór Guðmundsson
bóndi á Brún í Svartárdal dó 22. febr., einn aí merk-
ustu bændum þar um slóðir og drengr hinn besti, ó-
kvæntr.