Fjallkonan - 20.12.1892, Blaðsíða 3

20. des. 1892.
FJALLKONAN.
203
enn líklegt þykir mér að kirkjan dragi sína menn í
sínum málum, þó ekki afleiðis vona eg, og ekki þar
sem kjósendr vilja alment að breytt sé frá fornum
venjum. Annar bændanna, sem þingsæti náði, hefir
þegar sýnt, að hann vill eigi vera í liði bænda í helsta
áhugamáli þeirra, vistarmálinn, enn algerleg leysing
vistarbandsins myndi hvergi á landinu vorða affara-
sælum sveitarbúskap til jafnmikils ótíma sem einmitt
hér í Norðrmúlasýslu, og það jafnt vinnuhjúum sem
bændum. Mætti og ætti að skrifa langt mál um
þetta, enn í fáum orðum yrði hér í sýslu afleiðing
algerðrar lausavinnu einyrkjubúskapr eftir fá ár með
öllum sínum vesaldómi, fátækt, fáfræði og umkomu-
leysi, og efa eg ekki að slík andleg og líkamleg
vesalmenska myndi með tímanum ganga jafnt yfir
húsbændr og hjú, svo lögin, hversu frelsisfögr sem
þau kunna að sýnast, yrðu að bölvan enn eigi bless-
an. — Ef telja skal framkvæmdir einstakra manna,
má telja með stórvirkjum framkvæmd Skapta Jósefs-
sonar, ritstjóra Austra, í bókasafnsmáli Austuramts-
ins, og treysti eg því, að þar sé góðu korni til sáið,
og muni gott af gróa, er stundir líða“.
Bréf af Suðrnesjum.
12. desember.
[Tlðaríar. — Aflabrögð. — Kaupmenn. — Sjónleikir. — Bindindi8má,l.]
Sumarið var hér syðra eins og annarsstaðar frámunalega kalt.
Spruttu tíin því afarilla og var sláttr því byrjaðr mjög seint.
um þær mundir gengu óþurkar miklir, enn skifti þó brátt um
veðr, svo flestir náðu „töðuhárinu“ lítt skemdu. Garðyrkja mis-
hepnaðÍBt í mesta lagi; hjá flestum varð uppskera meira enn
helmingi minni enn í meðalári.
Margir þeirra, sem fóru hér sunnan að í kaupavinnu um Blátt-
inn, ýmist til Austfjarða eða norðr, komu með tvær hendr tóm-
ar úr þeirri ferð. — Verslunin var hér eins og annarsstaðar hin
versta. íslenskar vörur bæði litlar og illa borgaðar. Öll útlend
vara í háu verði. — Afli var því nær enginn á opnum bátum
frá því um Jónsmessu og fram undir réttir; pó oftast vart við
ýsu og smáfisk í Garðsjónum, enn lítt var þá sjór stundaðr.
Það má segja, að sjaldan mun almenningr hafa síðari hluta
sumars horft með jafnmiklum kvíða til vetrarins eins og í ár;
enn úr þvi hefir nú rætst svo mjög, að útlit er fyrir að flestir
dragi nú fram lífið harmkvælalítið í vetr; er það eingöngu því
að þakka, hve vel hefir aflast i alt haust. — Það segja elstu
menn, að ekki muni þeir aðra eins haustvertíð og þessa sem nú
er langt liðin. Gæftir vóru frá réttum og til vetrnótta framúr-
skarandi góðar; blíðasta sumarveðr á hverjum degi, og þá alt-
af hlaðafli, og það enda þangað til hálfan mánuð af vetri. —
Með jólaföstu skifti nm veðr, hefir verið Btormasamt síðan og
nokkuð óstöðugt, enn alt af hefir verið afli þegar á sjó hefir
gefað, alt að þessum tima; það verðr því ekki annað sagt, enn
nú sé góðærispartr hjá okkr Suðrnesjabúunum sem stendr. Þó
má þess ekki láta ógetið, að verslunin kastar nú eins og oftar
skugga nokkrum á framtíðarhorfurnar. — Það hefir heyrst, að
komið hafi það nokkuð oft fyrir, að Keflavíkr-kaupmenn hafi
neitað mönnum um salt i fiskinn í haust; hafa þeir sem fyrir
því hafa orðið þá auðvitað neyðst til að leggja hann inn blaut-
an, og er sú verslun eins og alkunnugt er álitin alt annað enn
holl, — og það þótt fiskrinn sé betr borgaðr enn hann er í
Keflavik. — Það er nægileg reynsla fengin fyrir því, að oftast
er það uppetið að kveldi sem aflaðist um dag hvern með þeirri
verslunaraðferð, og það þótt aflinn sé ekki lítill.' Afleiðingin
1) Sjálfsagt hafa kaupmenn ekki neitað öðrum um salt enn þeim sem
þeir hafa ekki treyst að standa í skilum, og hvað blautflsksverslunina
snertir, sjáum vér ekkert á móti henni, enda tíðkast hán um alian heim.
Yér álítum það miklu fremr framför, að geta selt flskinn bæði óverkaðan
og verkaðan, og það er einnig kostr við blautfisksverslunina, að lánin
verða minni, enn þau ber flestum saman um, að geri versluninni mest
tjón, eins og þau gerast nú. Bitstj.
j er auðsæ, sem sé sú: að undir eins og ekkert fæst úr sjónum
| er sama hungrið og volæðið við dyrnar og áðr var.
Þá hefir það og verið sagt, að sumir faktorarnir í Keflavík
hafi látið ýmsa skuldunauta sína gera skriflega samninga við
sig, þannig lagaða: að skuldunautr lofar og skuldbindr sig
að greiða versluninni það, sem hann skuldar henni fyrir apríl-
mánaðarlok n. á.! Skrítnir samningar. Hvaða handbærar versl-
unarvörur til skuldalúkningar skyldu þurrabúðarmenn hafa um
þann tíma árs? Er það ekki jafnskiljanlegt bæði lánardrottni
og skuldunaut, að svona lagaðir samningar geta ekki haft full-
komið gildi? Lántaksndinn blýtr að skrifa undir samninginn
með fullkominni sannfæringu um, að hann geti ekki efnt það
sem hann lofar; og faktorinn er engu síðr sannfærðr um það,
að lántakandi á ómögulegt með að efna það, sem hann lætr hann
lofa. Til hvers eru þá þannig vaxnir samningar? Mér virðist
þeir besta meðai til þess að ala upp í mönnum fyrirlitningu og
sviksemi fyrir öllu viðskiftalífi yfir höfuð að tala. Það væri því
óskandi, að kaupmenn takmörkuðu slíka samninga sem mest. —
Þeim er engan veginn láandi, þótt þeir vilji sjá skuldum sínum
borgið, enn til þess má ætlast af þeim eins og öðrum mönnum,
að þeir beiti til þess skynsömum meðulum, þeim meðulum, sem
eru betr löguð enn þetta, að venja viðskiftamanninn á skilsemi
og orðheldni.1
Allmikill viðbúnaðr er hafðr til að skemta mönnum hér syðra
um jólin. Er i ráði að leiknir verði sjónleikir bæði í Garðinum
og Keflavík; er nú þegar búið að æfa til fulls á báðum stöðun-
um stykki þau sem leika á. — Eg veit að margr hyggr gott
til þeirrar skemtunar, enda mun og ekkert til sparað, að hún
j verði svo góð sem kostr er á. — Ég skal seinna skýra frá,
hvernig alþýðu getst að leikjum þessum, svo og hverir þeir eru.
Það má með tíðindum telja, að önnur af Good-Templara-stúk-
um þeim, sem Jón kennari Jónsson stofnaði í fyrravetr á Mið-
nesinu, er nú dottin úr sögunni fyrír fult og alt; hún var víst
alt af með litlu lífi; eitthvað 14 meðl. í fyrra eða þar um bil.
Flestir af þeim sögðu sig úr áðr enn þeir fóru í kaupavinnuna
— helst of almennr siðr — eða þá veltust úr henni einhvern
veginn öðruvísi.
Aftr er stúka sú, sem stofnuð var á norðrnesinu um sama
leyti, með fullu fjöri. Hún hélt ársafmæli sitt 10. þ. m. með
allmiklum fagnaði. Hún hefir komið sér upp mjög laglegu fund-
arhúsi, sem kostar ca. 600 kr.; má það heita dæmalaus dugnaðr
á fyrsta ári; það er lika satt best að segja, að meðlimir hennar
hafa ekki legið á liði sínu; stúka sú er svo heppin, að eiga
j góðan liðsmann nærri sér, þótt ekki sé hann félagsmaðr, þar sem
| er Einar Sveinbjarnarson í Sandgerði; hefir hann liðsint henni
j á margan hátt og styrkt hana i orði og verki; er slíkt drengi-
j lega gert, og seint þakkað sem vert er.
Samsöngr var hér haldinn 17. og. 18 des. undir
forstöðu herra Steingr. Johnsens af „Söngfélaginu frá
j 14. jan. 1892“. JÞetta félag hefir góða söngkrafta og
er skipað mönnum af öilum stéttum. — 12 lög vóru
sungin, og auk þess lék Helgi Helgason með horna-
sveit sinni nokkur lög. Skemtunin fór prýðilega fram
og var vel sótt bæði kveldin, og er vonandi að féiagið
skemti bæjarbúum oftar í vetr.
(xufubátsmálið hefir enn verið rætt í bæjarstjórn
Eeykjavíkr og hefir kaupmaðr Björn Krístjánsson
skýrt bæjarstjórninni frá að hann ætlaði að bjóða
Eeykvíkingum og nærsveitamönnum gufubát þann
j til ferða á Faxaflóa, sem hann ætlar að taka á leigu.
Borgfirðingar hafa á sýslunefndarfundi sínum heitið
I fé tii gufubátsferða, enn ekki ákveðið, hvorum þeirra
B. Kr. eða Fischers það verðr veitt. — Bæjarstjórnin
hefir kosið nefnd til að fjalla um málið.
1) Vér sjáum ekki, að kaupmenn sé ámælisverðir fyrir þessa samninga
sem bréfritarinn er að tala um. Ef bændr vita, að þeir geta ekki kaldið
þá, eiga þeir ekki að undirskrifa þá. Það má ekki ætlast til, að kaup.
menn sé fjárráðamenn bænda eða bafl vit fyrir þeim. Bitstj.