Fjallkonan - 27.09.1893, Blaðsíða 1

Nr. 39.
Árg-. 3 kr. (4 kr. erlendis). Gjalddagi 15. júlí. Skrifstofa og afgreiðslas Þingholtsstr. 18.
X. ár.
FJALLKONAN.
Auglýsingar údýrri enn í öírum blöíum. Reykjavík, 27. sept. 1893. Dppsögn skrifleg fyrir I. oktúber.
„Þjóðólfr“ talar um það í síðasta blaði í ath.s.
yið fyrirlestr séra Ólafs í G-uttormshaga, „Prestrinn
og sóknarbörnin“, að hann sé þeim höf. samdóma
um, að „húsvitjanir" agentanna eigi mikinn þátt í
að draga fólkið úr landinu. „Þjóðviljinn“ hefir
aftr látið í Ijós þá skoðun, að frásagnir agentanna
muni ekki hafa mikið að þýða i þessu efni, með
því að almenningr mun byggja mest á bréfum frá
ættingjum og vinum í Ameriku. Það er og miklu
líklegra að svo sé. Peníngasendingar frá Ameríku
eru og ekki alveg þýðingarlausar, og nema þær
talsverðri upphæð, bæði fargjaldspeningar og aðrir
peningar. „Heimskringla“ segir, að um 50,000 kr.
muni hefa verið sendar til Ísíands á þessu ári frá
Ameríku.
Tií sönnunar því að umferðir agentanna hafi mikil
áhrif á vestrfarir, segir svo „Þjóðólfr“, að fólkið
fari flest úr þeim héruðum, sem agentarnir séu á-
valt að spígspora um og færir sem dæmi Vopna-
fjörð, þar sem Sveinn Brynjólfsson hafði bækistöðu
sína og Mývatnssveit, þar sem Sigurðr Kristófers-
son dvaldi lengst. Enn nú vill svo til, að vestr-
farastraumrinn hefir einmitt verið mestr úr þessum
héruðum frá upphafi, þ. e. úr Þingeyjarsýslu og
Norðrmúlasýslu, og ekki sízt úr þessum tveimr sveit-
um. Ameríkufarirnar byrjuðu fyrst í Þingeyjar-
sýslu fyrir 30 árum og fóru fyrstu hóparnir til
Brasilíu, bæði úr Mývatnssveit og Vopnafirði. , Síðar
(um 1870) byrja útflutningar til Bandaríkjanna
og vóru þar enn Þingeyingar fremstir í flokki (séra
Páll Þorkelsson o. fl.). Það vóru einnig Þingey-
ingar, sem komnir vóru á flugstig að flytja til
Grænlands á öndverðri þessari öld, einkanl. Mývetn-
ingar.
Það er ef til vill danska stjórnin, semfyrsthefir
vakið hjá íslendingum þennan brottfararhug. Því
á fyrri hluta 18. aldar gerði stjórnin sýslumennina
hér á landi að útflutningsagentum og áttu þeir að
fá fólk til að flytja úr landi til Grænlands. Ekki
allfáir vóru skrifaðir til þessarar Grænlandsferðar,
enn stjórnin hefir víst viljað fá fleiri, og því
varð ekkert úr fólksflutningnum.
Nefnd sú, sem alþingi skipaði til að íhuga bún-
aða-málefni landsins, komst að þeirri niðrstöðu, að
réttast mundi vera mundi vera að halda við þeim
fjórum búnaðarskólunum, sem nú standa, enn fækka
þeim ekki eins og fram kom á þingi 1891. Öll
amtsráðin vilja hafa skólana fjóra og auðséð er
á álitum þeirra og sýslunefndanna, að hverjum lands-
fjórðungi þykir vænt um sinn skóla. Nefndin
kemst svo að orði:
„Vér verðum að álíta, að engan veginn megi gera
lítið úr því, að sýslufélög þau, sem hafa haft mik-
ið ómak fyrir að koma skólunum á fót og lagt til
þess mikið fé úr eigin sjóði, eru búin að taka trygð
við þessar stofnanir og vilja ekki leggja þær niðr,
enn óska miklu fremr að fá þær bættar, og álitum
þegar af þeirri ástæðu óráðlegt, að leggja það til
að skólunum sé fækkað; enn svo teljum vér þær
ástæður einuig mæla með að hafa skólana fjóra, að
nokkuð hagar ólíkt til í búnaðarlegu tilliti í lands-
fjórðungunum á ýmsan hátt, að erfiðleikar við að
sækja þá skóla ættu að vera sem minstir, þar eð
sem flestir ættu að nota þá af bændaefnum, enn
sér í. lagi það, að með því að skólar þessir eiga
eigi að eins að vera kenslustofnun, heldr engu
síðr verkleg framfarastofnun, þá hljóta þær fram-
kvæmdir þeirra, er til framfara korfa, að koma
fyrir fleiri manna augu, ef skólarnir eru fjórir, sinn
í hverjum landsfjórðungi, heldr enn ef þeir eru
færri; enn það er ómótmælanlegt, að við það að
sjá það sem betr fer, við að sjá hagsmuni af
framkvæmdum skólanna og helzt að sjá það oft,
við það vakna menn betr til framfaravænna fram-
kvæmda í sínum eigin verkahring, heldr enn við
að heyra eða lesa um það. — Vér teljum enn eitt
mjög þýðingarmikla ástæðu í þessu tilliti. Skólar
þessir eru komnir á fót fyrir vaknandi framfarahug
einstakra rnanna, er síðan hafa vakið aðra og leitt
þá með sér, svo að nokkuð almennr áhugi hefir
getað vaknað á því, að koma þessum stofnunum á
sem fastastan fót og í sem heillavænlegast horf, og
þessi áhugi vex effcir því sem menn sjá að meira
verðr ágengt í þá átt. Vér verðum nú að ætla, að
það sé einmitt mjög holt fyrir framfarir landsfjórð-
unganna, að þeir hafi slíkt áhugaefni að berjast
fyrir hver fyrir sig og það muni vekja menn til
farsæls áhuga á sínum sérstöku málum“.
Þar næst lagði nefnáin til, að breyta að nokk-
uru fyrirkomulagi skólanna, gera reglugerðir þeirra,
sem nú eru í ýmsum atriðum ólíkar, svo líkar sem
unt er, sér í lagi að því er snertir inntökuskilyrði,
kenslugreinir og burtfararpróf. Eun sérstaklega
lagði nefndin áherzlu á, að námssveinar fengi meiri
verklega æfingu, og væri því losaðir meira við hin
vanalegu heimilisstörf, þannig, að helmingr náms-
sveina sé að sumrinu við jarðabótastörf, enn hinn
helmingrinn við heyvinnu, og að þeir skiftist á
við þessi störf. Enn af því að talið var víst, að
þetta myndi valda talsverðum kostnaði, lagði nefnd-
in til að hækka fjárframlagið til búnaðarskólanna.
Jafnframt lagði nefndin það til, að stofnuð yrði
sérstök deild við búnaðarskólana (1. bekkr), þar sem
kend yrði eingöngu gagnfræði, og þó í þeim til-
gangi, að búnaðarkenslan yrði meiri enn nú er,
enda skyldi námstíminn þá vera alls 3 ár.
Þetta atriði er nokkuð athugavert, og mundi það
hafa verið fult eins heppilegt, að setja strangari
inntökuskilyrði, því flestir munu álíta að alt of
miklum tíma sé eytt til bóknáms á búnaðarskóla,
ef ^/g af námstímanum á að ganga til þess.
Það hefir hingað til verið fundið að ýmsum bú-
fræðingum vorum, að þá vantaði þekkingu í verk-
legri búfræði, og hefir kveðið svo ramt að því, að