Fjallkonan - 20.09.1894, Side 2

ÍBO
FJALLKONAN.
XI 38
lendum vörum í hinum ýmsu verzlunarstöðum lands-
ins, enn auðséð er það á þessum skýrslum, að þær
munu vera eitthvað óáreiðanlegar. Svo mikið má þó
sjá af þeim, að verzlunin er fult svo hagkvæm lands-
mönnum í sumum hinum smærri verzlunarstöðum
sem í stóru kaupstöðuuum. Þannig virðist vera mjög
góð verzlun í Skarðsstöð, enda er sá maðr, sem
stýrir verzluninni þar, hr. Björn Sigurðsson, orðlagðr
fýrir dugnað og þekkingu í verzlunarefnum. Aftr á
mót er verziun fremr einokunarleg á sumum öðrum
verzlunarstöðum á Yestrlaudi, og þó einna verst í
Ólafsvík. Hið lága verð á útlendum vörum er auð-
vitað á sumum stöðum að þakka pöntunarfélögunum
t. d. á Stokkseyri og í Skarðsstöð. — í Rvík er lágt
verð á útlendum vörum í samanburði við það sem
gerist í flestum kaupstöðum út um landið, enn í
skýrslum gætir þessa lága verðs lítið vegna þess, að
sumir kaupmenn eru þar heldr dýrseldir, enn í skýrsl-
unum er tekið meðalverð af vöruverðiuu, ef ekki er
sama verð við aliar verzlanirnar.
Fjársala. Eins og auglýst er í þessu blaði og
áðr hefir verið auglýst í því, er nú stofaað til nýrrar
fjárverslunar í haust við Skotland, og er það að þakka
milligöngu hr. Sigfúsar Eymundssonar. Hinn skozki
fjárkaupmaðr, Mr. Fr. Franz, mun nú vera fyrir
norðan að kaupa þar fé, enn hr. Sigfús Eymundsson
kaupir í umhoði hans hér sunnanlands, einkum í
Borgarfirði og í Árnessýsiu, ef nægilega margt fé
fæst þar. Fyrir norðan (í Húnavatnssýslu) býðst
meira fé enn fjárkaupmaðrinu að Iíkindum getr veitt
viðtöku, einkum af því að ekki er hægt að fá skip
til að sækja þá viðbót í tæka tíð, og kemr þar að
meini sem oftar fréttaþráðarleysið. — Vonandi er, að
almenningr taki þessum nýju viðskiftamönnum sem
bezt, velji vel féð handa þeim og sýni þeim alla
sanngirni í viðskiftunum. Það er ekki lítils vert
fyrir landið, að fjárverzlun fyrir peninga út í hönd
gæti komist hér á aftr eins og hún var um nokkur
ár rekin af þeim Slimon & Co. og fleirum. Hinn
mikli peningaskortr hér á landi, og viðskiftavandræðin
sem af honum hafa Ieitt á síðustu árum, eru eins og
allir vita að mestu leyti því að kenna, að Skotar
hættu að kaupa hér fé fyrir peninga.
Prestaveldið á alþingi hefir fengið þarfa áminn-
ingu í síðasta tölublaði Eiirkjublaðsins, þar sem dr.
Grímr Thomsen ritar um kirkjufrumvörpin. í niðr-
lagi greinarinnar kemst hann svo að orði: „Mér
kemr svo fyrir sjónir, að klerkar vorir ættu heldr að
brúka hugvit sitt til að finna ráð til að bæta trú-
rækni, kirkjurækni og siðsemi í söfnuðum sínum, t.
d. eins og skylda þeirra er til sporna við hneykslan-
legri sambúð milli ógiftra persóna, sem um of og ó-
átalið viðgengst sér í lagi í sjávarhreppunum, heldr
enn mæða og tefja hvort þingið eftir annað með und-
irstöðulausum og viðvaningslegum frumvörpum um
tekjur kirkna og presta. Þess konar nýmæli hafa
einhvern síngirndar keim, sem skeð gæti að þing og
þjóð yrðu Ieið á með tímanum, og það ræki að því,
að menn hér eins og á Englandi tæki kjörgengi af
prestum, enn létu sór nægja að hafa biskupinn í efri
deild. Þessum báðum frumvörpum ætti því, eins og
Þórðr bóndi á Rauðkollsstöðum einu sinni stakk upp
á um anuað frumvarp, að vísa á sinn fæðingarhrepp.
Allir vita hvar hann er“.
Kirkjugjaldsfrumvarpið álítr Dr. Gr. Th. óhafandi
einkum af þeirri ástæðu, að gjaldið komi miklu ójafn-
ara niðr á menn eftir efnahag, enn hin gömlu gjöld,
og að það verði hinir efnuðu húsbændr, sem græði
við breytinguna, enn fátæklingarnir verði beittir meira
ójöfnuði enn áðr. Þessu er varla hægt að mótmæla,
enda er mikill vandi að haga svo þessum nefskatts-
álögum, að þær verði ekki enn meira af handahófi
enn hin gömlu gjöld, þótt þau komi engan veginn
svo jafnt niðr á efnahag manna sem æskilegt væri.
Hinn eini kostr við tillöguna er sá, að gjaldið á að
vera í einu lagi. Það er nú vonandi, að reynt verði
að laga frumvarpið svo á næsta þingi, að gjaldið verði
ekki meira ójafnaðargjald enn hin gömlu gjöld hafa
verið. Að öðrum kosti er betr heima setið.
Frumvarpið um breyting á lögum 12. maí 1882
um umsjón og fjárhald kirkna þykir Dr. G. Th. ekki
betra, þar sem það fer fram á að söfnuðir geti tekið
kirkjur af prestum og eigendum, og að prestar og
eigendr eigi, þegar þeim lízt, að geta slengt kirkjum
upp á söfnuðina, ef héraðsfundr og biskup samþykkir,
án þess til þess þurfi samkomulag þeirra sem hiut
eiga að rnáii. Um frumvarp þetta segir hann svo
að síðustu: „Um það, með hverjum rétti svifta má
kirkjueiganda eignarrétti sínum yfir kirkju-------
skal ég ekki fullyrða. Ailir yita, að hann er bygðr
á sætt, þó gömul sé, frá 1297, milli Noregskonungs
og Árna biskups Þorlákssoaar, Staða-Árna, og heíir
henni aldrei verið breytt, að minsta kosti ekki í þá
átt, að réttindi eiganda í nokkru séu skerð. Nú
virðast sumir klerkar ætla að fara lengra enn Staða-
Árni, sem þó játaðist uudir það: „að þær jarðir sem
leikmenn ættu hálfar eða meir (líkast til móts við
kirkjurnar), þeim skyídi leikmenn halda með því-
líkum kenuimannaskyldum, sem sá hefði fyrirskiiið,
er gaf, enn lúka af ekki framar“. Haldi prestar eða
þing fram frumvarpinu, er ekki ólíklegt að það verði
dómsmál, sem hlýtr að verða umfangsmikið, þar sem
140 bændakirkjur eiga hlut að máli“.
Skemtisamkoma verzlunarmanna.
Það átti vel við þegar kaupmenn og verzlunarstjðrar allra
hinna stærri verzlana hér í Rvík komu aér saman um, um dag-
inn, að gefa þjónum sínum frí einn virkan dag, til þess að þeir
gætu lyft sér upp, á einn eða annan hátt, því eins og allir vita
er verzlunarstéttin einna mest bundin af öllum stéttum og á
óhægasi með að lyfta sér upp; er því vonandi að áframhald
verði á því, að verzlunarmenn fái, að minsta kosti, einn virkan
dag á hverju sumri, sem þeir gætu notað eftir geðþótta.
í þetta skifti notuðu verzlunarmenn daginn á þann hátt, að
þeir komu saman, ásamt gestnm, sem þeir höfðu boðið, á Ártúni
fimtudag 13. þ. m. og skemtu sér þar eftir „programi", er nefnd
sú, sem kosin var til að standa fyrir skemtuninni, hafði samið.
Yar byrjað með því, að flestir, sem tóku þátt í skemtuninni,
gengu í fylkingu með fánum, söng og hljóðfæraslætti í broddi
fylkingar, héðan úr Rvik. Þegar að Ártúni kom hrestu menn
sig dálítið og var síðan byrjað á ræðuhöldum, enn söngr og
homamusik á milli. Þessum minnum var mælt fyrir: Minni
íslands, minni verzlunarstéttarinnar, minni kvenfólksins, minni
gestanna og ótal önnur. Þá var líka sungið nýtt kvæði sem
heitir „Verzlunarmannabragr“ með nýju lagi.