Fjallkonan - 03.01.1895, Blaðsíða 3

3. jan. 1895.
FJALLKONAN.
3
ans einlægni. Eða ætlarðu heldr að haga orðum á
annan veg, og segja við barn þitt: „Hér hefir þú
bók, sem eftir andanum og að höfuðefninu til er inn-
blásin af guði, enn það er svo að skilja, að höfuðefni
hennar var ritað með leiðbeinandi fulltingi heilags
anda. Enn satt þér að segja, þá er bókin rituð af
mönnum, og var enginn af þeim alger að fullkomnun,
svo að jafnvel einn hinn ágætasti af þessum mönn-
um sagði um sjálfan sig, að þekking sín væri í brot-
uin, að hann sæi hlutina eins og „gegnum gler og í
ráðgátu“; það er því mannaverk á bókinni, og ber á
því ekki óvíða, að það er háð sama náttúrulögmáli
sem önnur mannaverk. Fyrir því skaltu, barn mitt,
lesa bókina með athygli; þú skalt, eftir ráði bókar-
innar sjálfrar, ekki trúa í blindni heldr — „reyna og prófa
alla hluti“. Þú skalt nota skynsemi þína og samvizku
sem bezt má verða, og alls ekki gera þér í grun, að
bókiu sé ætluð til að drotna með ofrvaldi yfir sál
þinni og samvizku. Þú skalt ekki breyta eftir öðru
enn því sem er eftirbreytnisvert og ekki trúa öðru
enn því sem er skynsamlegt. Sál sjálfs þín, skaltu
vita, er meira verð heldr enn bók þessi, því ekki er
sálin sköpuð vegna ritningarinnar, heldr er ritningin
til orðin vegna mannlegrar sálar“. — Ég veit nú ekki
hverju aðrir kunna að svara upp á .þessa tvöföldu
spurningu, enn fyrir mig verð ég að segja, að ég
hallast eindregið að hinni síðari skoðun“.----------
Enn það sem er mest vert er það, að Kbl., málsvari ísl.
kirkjunnar, tekr bókinni svo vel. Þar af sést, að
vér stöndum nú á kirkjulegum tímamótum. Fjallk.
getr því um sinn lagt niðr pennann í trúarmálum
og leyft Kbl. og bók séra Páls að tala til fólksins.
Prédikanir séra Páls tala bæði til skynseminnar
og tilfinninganna. Vér höfum áðr átt góðar postillur
fyrir sinn tíma, enn Páls-postilla er bezt löguð fyrir
vorn tíma.
Samtök útvegsbænda.
Herra ritstjóri! f 50. tölublaði „Fjallk.“ hafið þér
auglýst þau samtök útvegsbænda við sunnanverðan
Faxaflóa, að þeir ætli sér ekki að borga_ útgerðar-
mönnum sínum hærra kaup á næstkomandi vetrar-
vertíð enn 8 aura fyrir hvern þorsk 18 þumlunga
langan. Þetta er ekki rétt hermt; á fundinum, sem
haldinn var, var ákveðið að borga 10 aura fyrir
hvern 18 þumlunga þorsk, er í hiut fengist. Ég
skal einnig geta þess, að fundargerð sú, sem hér
ræðir um, er enn ekki orðin að bindandi samþykt,
þótt svo kunni að fara, að hún verði það, og mun
þá samþyktin verða auglýst í blöðuuum.
Kálfatjörn 24. des. 1894.
Arni Þorsteinsson.
Lausavísur.
Ekkert land mun auðugra af alþýðukveðskap enn
ísland. Kímnaöldin er nú að mestu undir lok liðia,
og skal ég ekkert um það segja, hvort það fer betr
eða ver. Enn svo mikið er víst, að alþýðukveðskap
hefir ekki farið fram hér á landi á síðari hlut þess-
arar aldar, því þessi nýmóðins kveðskapr er ekki
betri enn hin eldri kvæði. Það sem er sérstaklega
íslenzkt er meir og meir að hverfa, og kemr nú
helzt fram í einstaka lausavísu. Það er auðvitað, að
margt af hinum eldra kveðskap hefir líka lítið skáld-
legt gildi, enn af því menn orktu um alt sem nöfnum
tjáði af nefna, alla viðburði, siðu, aidarhátt o. s. frv.,
þá hefir þessi eldri kveðskapr talsvert sögulegt (og
menningarsögulegt) gildi, og ætti því að safna honum
t. d. á Landsbókasafnið.
Enn það er einkum eitt í alþýðukveðskap, sem
vert er að halda á lofti og það eru ýmsar lausavísur
gamlar og nýjar. í þeiin feist oft góðr kjarni. Mér
hefir því komið til hugar, að biðja þá menn út um
land, sem kunna laglegar og fyndnar lausavísur,
hvers efnis sem eru, hvort heldr gainiar eða nýjar,
að skrifa þær upp og seuda mér. Höfundanöfn æíti
að geta um, ef þau eru kunn, og ef sögur fyigja
vísunum verðr að skrifa þær líka. Þessar vísur mundu
þá síðar verða gefnar út í sérstöku riti, eða ef til
vill yrði eitthvað af þsim prentað í Fjallk. (með
smáletri) undir fyrirsögn „Aiþýðukveðskapr11.
Vald. Asmundarson.
Eftinnæli.
f Erlendr Gottskálksson andaðist 19. júním. síðast liðinn,
að Ási í Kelduhverfi. Paðir hans, Gottskálk hreppstjðri Pálsson
Sigurðssonar, bjó lengi í Nýjabæ og Fjöllum í Kelduhverfi. Um
ætt hans verðr eigi meira sagt. Enn kona Gottskálks var Guð-
laug dðttir Þorkels hreppstjðra Þorkelssonar í Nýjabæ. Kona
Þorkels var Salvör Halldórsdóttir, Halldðrssonar bónda á Ásmund-
arstöðum á Sléttu, Bjaruasonar prests í Garði (d. 1658) Gísla-
sonar.
Erlendr var íæddr í Nýjabæ 24. júlím. 1818. Var honum kom-
ið í fóstr, því foreldrar hans áttu fjölda barna er upp komust.
Meðal þeirra voru 'þeir Magnús trésmiðr, faðir Sveins heitins
Víkings á Húsavík, og Ólafr bóndi faðir Ólafs, sem eitt sinn
bjó á Espibðli, nú í Ámeríku. Ólst Erlendr upp á ýmsum stöð-
um í Hverfinu og átti lítinn ko3t mentunar. Voríð 1847 fór
hann inn í Grenjaðarstað, og kyntist þar fyrri konu sinni, jóm-
frú Sigríði Finnbogadóttur Finnbogasonar, fósturdóttur séra Jóns
heitins Jónssonar, og ári síðar (1848) gekk hann að eiga hana.
Tveim árum síðar komu þau norðr hingað í Hverfið, og byrj-
uðu búskap í Austrgörðum næsta ár. Þar bjuggu þau í 11 ár,
og fóru þaðan að Garði vorið 1863 og bjuggu þar síðan unz Sig-
ríðr sál. dó 9. marzm. 1873. Höfðu þau átt saman 14 börn,
dóu 6 þeirra ung, enn 8 lifa, 3 synir hér á landi, og 3 synir og
2 dætur í Ameríku.
Hinn 13. júuím. 1874 giftist Erleudr i annað sinn jómfrú
Þorbjörgu Guðmundsdóttir frá Grásíðu. Varð þeim auðið fjögra
barna, dóu 2 í æsku, enn 2 lifa. — Frá Garðifluttu þau hjónin búferl-
vorið 1885, og hafði Erlendr búið þar í 22 ár, og altaf komizt
vel af með alla sína fjölskyldu, enda var hann hygginn mjög í
búskap, sem öðru, heimili hans þð í þjóðbraut, og hann hinn
greiðugasti, og konur hans honum mjög samhentar í þvi. Frá
Garði fóru þau hjónin að Sultuiu, og þaðan árið eftir að Ási;
bjuggu þar síðan í 8 ár unz Erlendr sál andaðist 19. júním.,
tæpra 76 ára gamail, eftir nær 5 vikna þunga sjúkdómslegu.
Að ytra áliti var Erlendr heitinu fríðr sýnum og hinn höfð-
inglegasti, og atgervismaðr um alt. Gáfumaðr var hann mikiii,
og allra manna skemtilegastr, svo því mun lengi við brugðið af
þeim, er honum kyntust. Skilningrinn ljós og skarpr, og fjöl-
hæfni gáfnanna mikil, svo nær var sama um hvað talað var;
fyndnin og fjörið nær óvíðráðanlegt.
Skáldmæltr var hann einkennilega og hafði sjálfstæðan smekk
fyrir því; mun sú gáfa jafnvel hafa verið ríkust hjá honum, ef
ástæður hefðu leyft honum að gefa sig við því. Orkti hann tals-
vert, enn fátt eitt er prentað af því; nokkur erfiljóð í Norðan-
fara á erfiljóðaöldinni miklu. Væru þð ljóð hans vel þess verð
að prentuð væru, miklu fremr enn sumt, það, sem sést á prenti.
— í lögum og réttargangi var hann vel heima, og leituðu menn