Fjallkonan - 01.02.1895, Page 3

1. febr. 1895.
FJALLKONAN.
19
Bismark mundi um ainni ná. í kanslaravöldin. Keis-
ari hefir sent honum nýlega gjafir og nýi kanzlar-
inn Hohenlohe gamii hefir nýlega heimsótt hann.
Danmörli. Fjárlaganefndin hefir lokið við nefud-
arálitið. Hægrimenn og Böjsensliðar fylgjast að mál-
um í flestu. Á jólaföstunni fór þingið að endrskoða
kjördæmalögin. Samkvæmt stjórnarskránni á eitt
kjördæmi að vera fyrir hver 1800 kjósenda. Það
eru mörg ár síðan seinasta endrskoðun fór fram, og
kjósendum hefir fjölgað afarmikið síðan, einkum í
bæjunum, og þá fyrst og fremst í Kaupmannahöfn.
Enn þegar til kjördæmaskiftanna kom varð það úr,
að kjördæmunum var einkum fjölgað á landinu, að-
eins bætt fáum við í Kaupmannahöfn. Miðlunar-
mennirnir klöppuðu lof í lófa, þvi í sveitinni er allr
þeirra styrkr, hjá hinum efnaðri bændum eða akra-
körlum. Vinstrimenn og jafnaðarmenn mótmæltu í
mesta máta. Kváðu það ólög og stjórnarskrárrof,
ef Kaupmannahöfn fengi eigi tiltölulega jafmnörg
kjördæmi sem sveitirnar. Kaupmannahöfn væri höf-
uðstaðr landsins, höfuðból vísinda og lista og allrar
mentunar. Hægri menn játuðu reyndar að þetta
væri hart, enn fyrst um sinn kváðu þeir eigi unt
að breyta þessu frekar; hversvegna, gátu þeir ekki
um. Að líkindum hafa þeir séð sér hag í því. Svo
stendr á að stærstu kjördæmin í Kaupmannahöfn
eru í höndum hægrimanna, og það verða náttúrlega
þau kjördæmi sem fyrst verðr skift. Þannig fá hægri
menn fleiri menn inn á þiug, enn vinstrimenn eigi.
Allmargir úr bæjarstjórninni stefndu til almenns borg-
arafundar um þetta mál og sendu áskorun til þings-
ins um að láta Kaupmannahöfn fá eins mörg kjör-
dæmi eins og ákveðið væri í stjórnarskránni. Það
kom að engu. Hægrimenn og miðlunarmenn fylgdust
að málum og fengu vilja sínum framgengt. Þá sagði
Högsbro gamli, sem um mörg ár hefir verið forseti
neðri deildar, af sér forsetastörfum. Kvaðst hann
eigi vilja gegna þeim störfum, er þingið fremdi stjórn-
arskrárbrot. Hið sama gjörðu varaforsetarnir, sem
einnig eru vinstrimenn. Varð miðlunarmaðrinn Ras-
mus Claussen þá forseti neðri deildar, W. Scharling
háskólakennari og hægrimaðr 1. varaforseti, 2. vara-
forseti varð miðlunarmaðrinn Klavs Bentsen. Þannig
skipa þeir nú hægri- og miðlunarmenn í fyrsta skifti
um laiigan aldr öll embætti neðri deildar. — Hermann
Trier gerði fyrir nokkru fyrirspurnir til hermála-
ráðgjafans Thomseus um það, hvernig á því stæði, að
Bahnson fyrverandi ráðgjafi hefði verið skipaðr yfir-
herforingi landhersins. Bahnson hefði áðr enn hann
komst í ráðaneytið verið í lægri stöðu, enn ólöglegt
væri, að veita manni, sem um svo langan tíma hefði
eigi tekið þátt í herþjónustu, hærri stöðu. Thomsen
taldi það lögiegt. Meiri hluti þingdeildarmanna var
á því, að hér væru brotin lög. Annarstaðar er það
siðr, að ráðgjafar leggja niðr völdin, er atkvæði falla
svona, enn hér er slíkt komið úr móð fyrir löngu, og
sitr því Thomsen eftir sem áðr.
Frétt eftir aö pöstskip fór frá Khöfn:
Forseti Frakklands, Casimir Perier, hefir lagt
niðr völdin, og er það einkum kent áhrifum sósíal-
ista. Næstr að verða forseti í hans stað er talinn
Waldeck-Rosseau.
Fiskisamþyktir.
Síðan 1885 hafa fiskisamþyktir verið í gildi við
sunnanverðan Faxaflóa, sem hafa ýmsum breytingum
tekið, enn sú sem nú er í gildi er þannig, að hún
bannar að leggja þorskanet fyr enn 1. apríl ár hvert
og bannar að brúka lóðir frá nýári til 11. maí.
Orsakirnar til, að þessar samþyktir hafa verið
gerðar, muuu hafa verið þær, að menn hafa verið
hræddir við, að lóðir og þorskanet hindri fiskigöng-
una, þar sem reynslan hefir sýnt, að fiskr hefir verið
tregari til að ganga á grunnmið í seinni tíð enn áðr
fyrri; svo vóru menn svo óhygnir, að hnýsast ekkert
eftir breytni Norðmanna í þessu efni, eða anuara
fiskiþjóða, heldr fálmuðu alveg í blindni með þessar
samþyktir. Enn þar sem reynslan hefir sýnt, að sam-
þyktir þessar hafa engin áhrif haft á fiskigönguna,
enn þar á móti hindrað menn frá að afla sér fiskjar,
þá er næsta hlægilegt, ef Reykvíkingar og Gullbringu-
sýslubúar láta þær hér eftir verða sér til stórtjóns
í þeirra aðalatvinnuvegi, fiskveiðunum.
Hefðu menn leitað fyrir sér hjá öðrum fiskiþjóðum,
t. d. Norðmönnnm, um þetta efni, áðr enn þessar
samþyktir vóru gerðar, og farið að dæmi þeirra, þá
mundu þær aldrei hafa komizt á, því fyrir rúmum
100 árum vóru Norðmenn í alveg sömu villu að tak-
marka fiskveiðarnar eins og við erum nú; þá sömdu
þeir fiskveiðasamþyktir hverja eftir aðra, enn er þeir
sáu, að þær komu að engum notum, heldr gerðu skaða,
þá hurfu þeir frá þeim aftr, og síðan 1816 hefir
hverjum sjómanni við Lófótina verið með lögum leyft
að brúka hvert það veiðarfæri sem hann vill. Frá
þeim tíma, sem Norðmenn fyrst fóru að brúka fiski-
veiðasamþyktir og það fram á yfirstandandi tíma
hafa þeir haft menn, sem eingöngu hafa lagt fyrir
sig að rannsaka fiskigöngurnar, og hvert eitt eða
annað veiðarfæri væri til spillis fiskigöngunni, enn
ályktun fiskifræðinganna þar hefir ætíð verið sú, að
ekkert sérstakt veiðarfæri spiiti fiskigönguuni, og
eftir þeirra reynslu höguðu fiskigöngurnar sér ein-
göngu eftir straumum og hlýindum í sjónum, og að
engum manni sé mögulegt að reikna út fiskigönguaa
fyrirfram.
Síðan Norðmenn hættu við fiskveiðasamþyktirnar,
hefir fiskveiðum þeirra mjög fleygt fram; þeir hafa
komið upp stórum þilskipastól, og þeir sem á opnum
bátum hafa verið hafa því nær eingöngu brúkað
þorskanet og lóðir, enn handfæra afli þeirra hefir á
Seinni árum því nær gengið til þurðar. Norðmenn
eru okkar stærstu keppinautar með fiskverðið erlendis,
því að þeir framleiða árlega meiri og meiri afla, og
er leiðinlegt að sjá bátaútveg okkar standa í stað
eða rýrna, þegar öðrum þjóðum fleygir fram í að
framleiða sem mestan og beztan afla. Enn sem betr
fer, þarf ekki að segja þetta um alla íslendiuga, því
bæði Vestfirðingum og Austtirðingum ferst alt öðru
vísi enn okkr Faxaflóamönnum. Á Seyðisfirði var
reyndar búiu til fiskveiðasamþykt 1879, enn vonum
bráðar var hún brotin og þeir fóru með hana eins
og sagan segir, að okrarinn hafi farið með samvizk-