Fjallkonan - 19.02.1895, Blaðsíða 1

Kemr ftt um miðja viku.
Arg 8 kr (erleudis 4kr.).
Auglýeingar mjög ódýrar.
Gjalddagi 15. júli tpp-
sögn skrifleg fyrii 1. okt.
Afgr.: Þingholtssti 18.
FJALLKONAN.
XII, 8. Reykjavík, 19. febrúar. 1898.
H. CHR. HANSEN
st órkaupm[aðr
(Rörholmsgade 3) í Kaupmannahöfn,
byrjaði íslenzka umboðsverzlun 1882,
tekr að sér innkaup á vörum fyrir
ísland, selr einnig íslenzL ar vörur í
Kaupmannahöfn og Leith. Kaupir
íslenzk frímerki fyrir hæsta verð.
Góð verzlun.
Af því vörupantanir til min næstliðið ár urðu svo
miklar, þá hefi ég — til þess að geta stundað þær
enn betr — flutt mig aftr hingað til bæjarins, og
leigt öðrum verzlun þá er ég hafði úti á landinu.
Ég býðst til, eins og áðr, að selja og kaupa vörur
fyrir landa mína, og með því ég kaupi eingöngu
gegn borgun út í hönd, get ég keypt eins ódýrt og
nokkur annar, eins og ég líka mun gera mér ómak
til þess að fá svo hátt verð sem unt er fyrir þær
vörur er ég sel fyrir aðra.
Ég leyfi mér að vísa til meðmæla þeirra er stóðu
í ísafold og Aastra f. á. og liefl ég einnig í höndum
ágæta vitnisburði frá nokkrum af merkustu kaup-
mönnum landsins. Verzlunarprincíp: Stór og áreið-
anleg verzlun, lítil ómakslaun.
Utanáskrift tii mín:
Jakob Gunnlögsson,
Nansensgade 46 A,
Kjöbenhavn K.
Nokkur skilyrði fyrir framför landbúnaðarins.
Eftir S.
III.
Nú er fleira, sem þarf að athuga. Það er til viss
flokkr bænda, og hann ekki svo fámennr, sem vinnr
upp á nokkura óvissu. Það eru sumir landsetar á
bænda og kirkjujörðum. Þá vantar aðalhvöt til að
taka sér fram í verulegri jarðrækt og jarðabótum.
Hin óvissa ábúð eða ábúðarréttr er illr Þrándr í
Gtötu þeirra framtakssemi. Sjálfseignar eða óðals-
bændrnir eru alt of fáir, enn hálfánauðugir landsetar
alt of margir. Margr mun lá landseta, sem lætr
það dragast ár af ári, að gera nokkura endrbót á
ábúðarjörð sinni, einmitt fyrir óvissuna með að fá
að njóta ávaxtanna af verkum sínum. Þess eru víst
ofmörg dæmi, að landseti hafl verið flæmdr upp af
ábýli sínu, þegar hann hefir verið búinn að endrbæta
það, eða ekkjan að manni sínum látnum, hefir verið
hrakin frá þeirri jörð, sem hann var búinn að kosta
allmiklu til. Það er ekki hægt að lýsa með fáum
orðum öilu því illa, sem leitt hefir af óvissum ábúðar-
rétti. Er það stór bölvun fyrir landsetann, að geta
búizt við brottrekstri hvenær sem landsdrotni sýnist
svo, og að vera sviftr ávexti verka sinna þegar
minzt varir. Hjá honum getr verið drepin öll fram-
faralöngun og áhugi með þessu móti. Það er eitt
hið vissasta meðal til þess að alt standi í stað eða
jafnvel fari aftr í búnaðarlegu tilliti. Það skaðar
ekki einungis landsetann, heldr einnig landsdrottinn.
Með þessum hætti er komið í veg fyrir, að jörðin
(eignin) taki umbótum og verði meira virði og gefi
meiri arð með framtíðlnni. Það er naumast hugs-
andi, að fátækr einyrki (og það eru margir) ráðist í
að gera nokkura verulega jarðabót eða dýra húsabót
og taka lán til þess, sem getr búizt við því að verða
rekinn burt á næsta ári eða nálægum tíma, og hefir
litla eða jafnvel enga von um nokkur iðgjöid verka
sinna frekar enn það, er hann hefir getað urgað af
jörðinni og nitt hana. Aftr á móti hafi landsetinn
iífslíðarábúð og ekkja hans eftir hans dag, eins og
á landssjóðsjörðum, er full vissa fyrir, að hann upp-
skeri það sem hann sáir, og að jörðin borgi honum laun
verka sinna og jafnvei hans afkomendum, ef hann á
annað borð vill vera á jörðunni og gerir sig verð-
ugan til að njóta hennar sína tíð, með því að upp-
fylla ákveðin skilyrði. Þá getr það verið tilvinnandi
fyrir hann að kosta miklu til, bæði vinnu og pen-
ingum; það getr jafnvel margborgað slg, ef hann
lifir lengi og nýtr jarðarinnar.
Yrði lífstíðarábúð almenn, mundi von miklu meiri
framfara í landbúnaði. Enn sá landseti, sem heflr
lifstíðarábyrgð, er vissulega mannrænulítill, ef hann
gerir ekki jörð sinni neitt verulegt til góða, og getr
hann þá varla heitað verðugr fyrir ábúðarjörð. Þá
eru ýmsar ófrjálsar kvaðir og önnur ill meðferð á
landsetum, sem hafa líkar afleiðingar gagnvart lands-
drotnum, sveitarfélögum og þjóðfélaginu yfir höfuð,
eíns og ill meðferð á skepnum hefir gagnvart bónd-
anum eða eiganda þeirra.
IV.
Sjálfseignarábúð er eitt af skilyrðum fyrir fram-
förum í landbúnaði. Með þvf að ábúandinn eigi
sjálfr þá jörð, sem hann býr á, er fengin fylzta
ástæða fyrir hann, að taka sér fram og auka eignina,
með því að bæta hana. Með söiu þjóðjarðanna er
opnaðr vegr til sjálfseignarbúðar, enn hann ætti að
opnast betr með því, að láta JnrJcjujarðir falar handa
ábúendum þeirra. Fáir munu hafa á móti því, að
hyggilegt sé að selja ábúendum þjóðjarðir; hvers
vegna skyldi þá ekki vera hyggilegt, að selja ábú-
endum kirkjujarðir? Kirkjan ætti sannarlega ekki
að vera þröskuldr í vegi fyrir framförum landbún-
aðar. Hvers vegna skyldu kirkjur þurfa að eiga
jarðagóðs og hindra með því jarðabætur vissra jarða
(þ. e. kirkjujarðanna) og framfarir yfir höfuð? Kirkju-
jarðir hafa þó, sannast að segja, ekki síðr þörf fyrir
búningsbót enn aðrar jarðir. Á mörgum þeirra skín
engin yfirnáttúrleg biessun. Sé það ekki nauðsynlegt,
að þingnús og barnaskólar eigi jarðarskækla til af-
nota, þá ættu kirkjur heldr ekki að þurfa jarðeigna,