Fjallkonan - 05.06.1895, Blaðsíða 2

94
FJALLKONAN.
XII 23
Með öllu ,tekr steininn úr’, þegar biskup fer að
hreyfa samskotum til ,trúboða’ út um heim og ráð-
gerir, að skrifa um það mál próföstum. Þetta er
eftirtektavert af þeim manni, sem þekkir jafnvel og
hann ástæðurnar hér á landi, og veit hvað margt er
ógert hjá okkr af því sem nauðsynlegt væri að gera
ef efnin vantaði ekki. Skyldi t. d. ekki hafa verið
oss eins þarft, að leitað hefði verið samskota til að
brúa einhverja verstu ána á alfaravegi til þess að
færri druknuðu í henni, eins og að fara að leita
samskota til að kosta maun út í heim til trúboða,
sem lítið mundi hafa orðið annað enn ferðin, eða þá
að hann hefði fengið þá eina til að hallast að trúnni,
sem ekki hefði fyrir það orðið menn að betri, eða
fengið þá menn til að kallast kristnir, sem áðr hefðu
haft betra siðferði enn trúboðinn sjálfr. Ég játa það,
að ég skil ekkert í þessari kristniboðshugmyud; hún
myndast vist fyrir trú, enn ætli sú trú færi fjöllin
úr stað?
Ég er víss um, að enginn hefði hneykslast meira
á því enn þessu, þótt synodus hefði hvatt unga guð-
fræðinga, meðan þeir væru embættislausir, til þess
að stunda atvinnuvegu landsmanna, sem eru, eins og
kunnugt er, kvikfjárrækt og fiskveiðar — annaðhvort
að ala upp naut og sauði, eða veiða þorska og selja
þá fullu verði Ameríku-manninum(!) eða öðrum þjóð-
um, sem bezt borguðu, svo að þjóðareignin hefði íar-
ið vaxandi og fólkinu ekki fækkandi. Enn þessari
háttvirtu synodus, eða öllu heldr þeim (andlegrar’ stétt-
ar mönnum, sem þar hafa mætt, finst ef til vill, að
þeir séu með öllu hafnir yfir það, að hugsa um þessa
heims gæði, þótt almenningsálitið á þeim sé eitthvað
í aðra átt.
Síðast liggr mér við að segja, að séra Jens Páls-
son hafi (bætt gráu ofan á svart’, þar sem hann fór
að vekja upp samþykt synodusar frá fyrra árinu um
samskot til skólastofnunar í hinu (evangelisk’-lúterska
kirkjufélagi í Yestrheimi’. Það er sannr framfara-
hugr í þessum háu herrum. Þeim er nú ekki farið
að nægja okkar litli hólmi til að spreyta sig á, heldr
ieggja þeir undir sig hálfan heiminn. Fjarlægðin
stendr nú ekki lengr fyrir; það geugr alt eins og
hugr manns hjá þeim. Skyldi þeim ekki fara að hug-
kvæmast að stofna til samskota til að koma upp
skóla í tunglinu og senda þangað trúboða. Það er
ósannað, að það sé meiri fjarstæða, enn að ætla sér
að safna hér á landi fé tii skóla í Ameríku og trú-
boðs í öðrum heimsálfum.
Það sést ekki glögglega á gerðum þessarar synodus-
ar, hvort þeir sem þar mættu hafi skoðað stöðu sína,
sem væri þeir að vinna fyrir ísland og íslenzku þjóð-
ina, að þvi er snertir þessi þrjú síðustu mál, sem eru:
1. að hvetja menn til Ameriku.
2. safna hér fé til að kosta trúboða út í heim.
3. að safna fé til að stofna skóla í Ameríku.
Mér hefði þótt miklu betra, að þeir háu herrar,
biskupinn og séra Jens Pálsson, hefðu báðir farið með
húð og hári til Ameríku og sýnt þar sjálfir trú sína
(af verkum sinum’, heldr enn að þeir leiti á aðra
menn til farar þangað og fjárframlaga.
Yæru þeir menn til, sem sæi ályktanir synodusar
og þekti ekkert til á fslandi enn þektu Ameríku, þá
hlyti þeir að hugsa sem svo: ’Mikil og voldug hlýtr
þe8si íslenzka þjóð að vera, þar sem hún ætlar að
taka að sér Ameríkumenn, bæði með því, að senda
þangað lærða menn og fjárframlög til þess að efla
mentun þjóðarinnar.
Aftr á móti er ég hræddr um, að þeir sem þekkja
íslendinga og hagi þeirra og Ameríku og þjóðirnar
þar og hag þeirra, og vissu ályktanir synodusar og
umhyggju þá, sem íslendingar hafa borið fyrir skóla-
stofnun í Ameríku og útvegun guðfræðinga þangað,
að ógleymdu trúboðinu í öðrum heimsálfum — mundu
hugsa á þá leið, að þeir sem á synodus hefðu þá mætt,
hefðu allir haft með sér tappatogarann enn enginn
handbókina.
Vonandi er að stjórnarblaðið ísafold færi í sumar
.uppbyggilegar’ fréttir af næstu synodus.
Jón.
Ullarverksmiðja og álnavörutollr.
Eitt af hinum nýju framfarafyrirtækjum hér í landi
í seinni tíð má án efa telja það í fremri röð, að koma
upp tóvinnuvélum. Því verðr eigi neitað, að langt
of lítið er unnið í laudinu og mikils til of mikið er
keypt af útlendri álnavöru, sem er harðla misjöfn að
gæðum og mörg hver afar endingarlaus. Alþingi hefir
ákvarðað að veita skuli lán þeim sýslufélögum, er
vilja, til að koma á fót tóvinnuvélum. Sumar sýslur
hafa þegar notað þetta, enn það geugr yfir mig, að
Reykjavíkrbær eða þá Iðuaðarmannafélagið þar reyn-
ir eigi slíkt hið sama. Því eigi er þar minni þörfin
enn annarstaðar, og svo liggr sá staðr hvað bezt við
til að reka slíkau iðnað. Þær tóvinnuvélar, sem
komuar eru í landinu, mega samt eigi heita nema
lítil byrjun til annars, er ætti að verða meira innan
skamms. Þessi verkfæri eru til að tæta, kemba og
spinna ullina, enn þetta er eigi nóg; vér ættum að
hafa vefstól, litunaráhöld og þæfingarútbúnað í sam-
bandi við hitt, að minsta kosti á einum stað í landinu,
því þá fyrst er hægt að fá dúka, er fyrst og fremst
eru betri mörgum hinum útlendu dúkum og þar að
auki eins fagrir útlits, enn það er hlutr, sem verkn-
að vorn vantar nú sem stendur. Ég álít, að réttast
væri að styrkja einhvern mann eða eitthvert félag til
að koma upp reglulegri ullarverksmiðju. Það er hart,
enn þó satt, að vér seljum nú ullina út úr landinu,
enn kaupum aftr dúka úr henni og látum aðra þann-
ig hafa alla atvinnuna.— Thomsen kaupmaðr í Rvík
flytr til dæmis talsvert af ull til Kaupmannahafnar
og lætr verksmiðjurnar þar vinna úr henni, enn selr
oss svo aftr vefnaðarvörurnar úr vorri eigin ull. Þetta
er öfugt fyrirkomulag, og ætti ekki svo að vera. Oss
ætti að vera hægt að vinna þetta sjálfum, eins vel
og Dönum, ef eigi vantaði verkfærin og kunnáttuna;
enn allir hljóta að sjá, að það er landinu hagr að
vinnulaunin lendi í vasa manna, sem hér eru búsett-
ir, svo að vel sé vert að kosta nokkuru fé til að breyta
þeirri aðferð er nú tíðkast.
Það kemr að vísu hér til skoðunar, að torvelt mun
verða að selja innlenda dúka jafn ódýrt sem hina
útlendu, einkum þar efnið í hinum útlendu dúkum
er oft vont, enn kaupendr tíðum svo, að þeir
spyrja að eins um hvað er ódýrast, og geta ýmsar
orsakir verið til þess. Enn við þessu er auðið að
gera með því að leggja toll á allan útlendan vefnað,