Fjallkonan - 23.06.1896, Qupperneq 1

ÖJalddagi 15. júlí. Upp-
sögn skrifleg fyrir 1. okt.
Afgr.: Þingholtsstrœti 18.
Kemr flt nm miöja vikn.
Árg. 8 kr. (erlendis 4 kr.).
Anglýsingar mjög ódýrar.
FJALLKONAN.
XIII, 26.
Reykjavík, 23. júní.
1896.
Ráðaneytisbreytingin í Danmörku.
í öðrum löndum er það jafnan siðr, að taka þá
menn fyrir ráðgjafa, sem að einhverju leyti eruþjóð-
inni kunnir, sem hafa látið kveða að sér í mikilsvarð-
andi málum á þingum, barizt fyrir sinni skoðun, og
hafa talsvert fylgi á þingum og hjá þjóðinni. í Dan-
mörku er farið öðruvísi að. Þar þykir nærri því sjálf-
sagt að láta menn prika smátt og smátt upp úr
stjórnard. upp í ráðgjafasessinn. Ungir lögfræðiskandí-
datar byrja lífsstarf sitt þar, sem aðstoðarmenn, verða
svo skrifstofustjórar, þá stjórnardeildarstjórar, og svo
loks, þegar ráðgjafinn deyr eða fer frá völdum, hvort
það er heldr af því, að hann, þreyttr af langvinnu
starfi, þarf hvíldina, eða atkvæði andstæðinga hans í
þinginu koma honum á kné, sem reyndar alls eigi á
við, þegar talað er um Danmörku, þá má lesa nokkr-
um dögum seinna, að hans hátign konungrinn hafi
gert stjórnardeildarstjórann að ráðgjafa. Þannig hafa
þrír yngstu ráðgjafarnir náð í tign sína, og eiginlega
er sama að segja um hinn fjórða, sem komst úr
stjórnardeildinni upp í amtmannsembætti og varð svo
eftir 1 eða 2 mánuði kenslumálaráðgjafi.
Enn eitt er sameiginlegt með öllum þessum ráð-
gjöfum, sem svona eru til orðnir, að þeir aldrei hafa
tekið nokkurn sjálfstæðan þátt í þjóðmálum lands
síns. Þeir eru bergraál húsbónda síns og gera eins
og góðir og dyggir þjónar, það sem þeim er sagt að
gera, og þá fyrst og fremst að koma aldrei opinber-
lega fram þar sem um stórmál er að ræða, og þá
náttúrlega því síðr að gefa kost á sér til þingsetu
eða koma opinberlega fram á kjörfundum eða þess-
konar samkomum. Slíkt er auðvitað talið óhæfa.
Það mundi raska um of þeim auðmýktaranda gagn-
vart yfirboðurunum, sem ríkir í stjórnardeildunum.
Þegar þeir svo eru orðnir ráðgjaf'ar, hafa þeir
ekkert fylgi, engan flokk, enginn hefir nokkurntíma
heyrt þeirra getið að nokkru. Þeir hafa aldrei skap-
að neitt verulegt, aldrei gengið í broddi fylkingar,
en þeir hafa lært að beygja sig, og því halda þeir
áfram, fylgja þegjandi hinum ráðgjöfunum, sem eru
rosknir og ráðnir, og taka að sjálfsögðu þeirra háttu
upp. En það mistekst oft, því þá skortir þá æfingu
og þroska, sem langvinn hlutdeild í opinberum mál-
um veitir mönnum.
Það er því ekki að furða, þótt Dönum þyki þessi
siðr ískyggilegr. Það eru ekki að eins vinstrimenn
sem kvarta. Hægri menn, einkum hinir framgjarnari
af þeim, hinir svo kölluðu ,ungu hægri’, og málgagn
þeirra (Avisen’ í fararbroddi, eru gramir í geði yfir
því að þurfa að fylgja þessum pólitisku hvítvoðungum,
og mótmæla því harðlega, sem garali (Berlingr’ heldr
fram, að affarasælast sé að fá ráðgjafa, sem aldrei
hafa drepið hendi við pólitík, sem Danir hafi alls eigi
efni á að gefa sig við, enn eigi umtalslaust að taka
alt gott og gilt, sem kemur frá stjórnardeildunum,
og .Nationaltidende’ kurrar þótt hægra fari.
Veröi Ijós — meira Ijós!
Þótt fátt sé ei af kirkjulegu ljósunum nú um
hríð, þá gefur þó ráðgjafabréfið sæla, 8. nóv. f. á., til-
efni til þess, að íslenzka þjóðin æski fleiri og meiri
ljósa, hvort heldr í eiginlegum eða óeiginlegum skiln-
ingi; verulegri ljósa, er geisli meiri hita á kirkjulífið;
Ijósa er dreifi kólgubökkum þeim, er nú lykja um
hinn íslenzka geistlega veitingavaldshimin, svo þeim
kaldrana næðingi hætti, sem af hinum velæruverðugu
veitingarvaldshöllum stendr, annars er við því búið,
að hallir þessar hrynji um koll, sem hús á sandi bygð.
Þótt liðnar séu nú fullar 10 aldir síðan að for-
feðr hinnar núlifandi íslenzku þjóðar brutust undan
konunglegri harðstjórn, þá er enginn vafi á því, að
enn rennr það blóð í æðum hennar, sem ekki unir
kirkjuvalds kufli þeim, er nú virðist verið að færa
hana í. Og eigi nú að fara að herða á tengslunum,
og þræða allar hugsanlegar krókleiðir til að koma á
hnútunum, þá er það spá mín, að slíkar tilraunir
verði eigi árangrslausar, þó ekki nái þær tilætluðu
takmarki. Að vísu höfum vér eigi svo frjálsleg kirkju-
lög, sem æskilegt væri, enn svo frjálsleg þó, að beð-
ið getum við þjóðkirkjuna, hvern dag vikunnar sem
er, að lifa og deyja upp á konungsins náð, án þess
að baka landsjóði einnar krónu kostnað.
Fræða vil ég kirkjustjórnina um það, að margir
(innbyggjarar’ þjóðkirkjunnar í Fljótsdalshéraði, ná-
búar utanþjóðkirkjumanna í Vallanes prestakalli, una
eigi betr breytni hennar við söfnuð þennan, enn svo
að fylsta ástæða þykir þeim sér gefin, að stofna
utanþjóðkirkjusöf'nuð, er ekki einungis nái yfir eina
gamla góða sókn, heldr alt Fljótsdalshérað. Efist
kirkjustjórnin um að þjóðkirkjuloftið hér eystra sé
svona drungalítið, leyfi ég mér, að benda henni til
ræðu 1. þ. m. Norðmýlinga, er lesa má í Alþt. 1895
B., dálki 1556—57, svo hún geti séð hverja brauða-
skipun einn kirkjuhirðirinn í Héraði telr æskilegasta,
og hvað agnúunum á þeirri brauðaskipun viðvíkur,
þá er kirkjustjórninni vissulega óhætt að reikna þá
í minkandi enn ekki vaxandi veldi, gagnvart sóknar-
börnum hinna ýmsu sókna í Fljótsdalshéraði.
Austfirðingr.
Lífsábyrgð.
Enginn neitar því að lífsábyrgðarfélögin séu nyt-
samar stofnanir, þó að þau auðvitað vilji hafa ríflega
fyrir snúð sinn. Því hafa flestar þjóðir stofnað slík
félög hjá sér, þótt sum þeirra hafi lagt undir sig fleiri
lönd að meira eða minna leyti.
Víst væri það þó æskilegast, að hér væri innlent
Iífsábyrgðarfélag, enn meðan það er ekki komið á
fót, ættum vér auðvitað að nota þau útlend félög,
sem bezta kosti bjóða og áreiðanleg eru án tillits til
þess hvar þau hafa aðsetr.