Fjallkonan - 13.07.1899, Síða 4

112
FJALLKONAN.
XVI, 28.
Milli hreppanna yerða oft flókin og langvinn mála-
ferli út af ómögum og þurfamönnum, og eyða þau
mái miklum tíma frá hreppsnefndum og umboðstjórn-
inni, þvi oftast eru þau látin ganga alla leið til lands-
höfðingja. Jafnvel þó segja megi, og það með réttu,
að þessi mál kosti raikið, þegar á alt er litið, virðist
mér hitt þó lakara, að af þessum málaferlum leiðir
mjög oft ríg og jafnvel óvild milli helzcu manna í hrepp-
unum, enn það hefir mjög illar afleiðingar, því það
tefur og spillir samkomulagi í mörgum nauðsynjamál-
um, enn þar sem menn eru jafnfátækir eins og al-
ment er hér, er litlu hægt að koma í verk til fram-
fara, nema með samtökum fleiri hreppa.
Fátækraskattur sá, sem á þjóðinni hvílir, kemur
svo ójafnt á menn, &ð ótrúlegt er að þjóðin uui Ieng-
ur við það, að engin bót verði ráðin á því; það
mundi þykja ranglátir skattar til landssjóðs, sem kæmu
þannig niður, að á tvo menn jafn-efnaða væri lagt á
annan 50 kr., enn á hinn 250 kr., enn þannig kemur
fátækraskatturinn niður, að eins að sinn maðurinn búi
í hverjum hreppi; það á líklega að réttlæta þessa
skattálögu, eða hefir gert það hingað til; enda hefir
fátækraskatturinn legið svo þungt á einstökum hrepp
um, að margir hafa flúið þaðan, þeir sem hafa getað,
til Ameriku, enn hinir annað, svo jarðir hafa lagst
í eyði; má þá geta nærri, hvernig þeim hefir liðið,
sem eftir hafa orðið að vera, hvernig andlega ástand-
ið og uppeldi barna hafi verið, og hvað farsæll slíkur
misréttur er fyrir þjóðfélagið. Einnig hefir af því
fyrirkomulagi sem er sprottið hin óholla „hreppa poli-
tík“, sem kölluð er.
Ég fæ nú ekki betur séð, enn allir þeir ókostir, er
ég hefi minst á, stafi af því, að mestu eða öllu, að
fátækrasvæðin eru svo litil (aðeins hver hreppur út
aí fyrir sig), sem sveitfestin er miðuð við.
Það er því mín tiilaga, til að bæta úr hinu bág-
borna og óhagfelda ástandi, að fátækra svæðin séu
stækkuð þannig, að í staðinn fyrir, að sveitfesti er
miðuð við hvern hrepp, og skattinum til fátækra
jafnað niður eftir því, þá sé það hér eftir að minsta
kosti miðað við hverja sýslu.
Framfærsluskylda þurfamanna og ómaga sé því
hér eftir miðuð við hvert sýslufélag, og sýslunefndin
jafni fátækra skattinum niður á alla hreppa sýsl-
unnar, eftir þeim mælikvarða, er hentugastur þætti,
og að þeim skýrslum fengnum, er hún þyrfti frá
hreppsneíndum um meðgjafir ómaga og ástand
þurfamanna m. fl., enn skýrslur um tíund, tekjur og
þinglesnar veðskuldir m. fl. getur sýslunefndin fengið
hjá oddvita sínum. Sýslunefndin ætti að geta jafnað
niður á hinum vanalega fundi sínum, um mánaða-
mót febrúar og marz, enn svo yrði hún að halda
annan fund seinna til að úrskurða kærur, sem kynnu
að koma; kærum hreppa ætti að mega skjóta til
amtsráða, enn með kærur frá einstökum mönnum úr
hreppunum færi eins og hingað til; þær gengi að eins
til sýslufunda.
Til að fyrirbyggja fátækraflutninginn algerlega
sýnist mér að vel mætti ákveða, að hver maður ætti
rétt til framfæris i þeirri sýslu, þar sem hann telur
sig til heimilis, er hann verður styrkþurfi.
Nauðsynlegt sýnist mér, að landið ætti eitt
fátækravinnuhús í Reykjavík, þar sem þurfamenn
gætu fengið vinnu móti sanngjörnu endurgjaldi.
Ég hefi ekki minst á kaupstaðina. Mér virðist eðli-
Iegast og hentugast, að hinir smærri kaupstaðir: ísa-
fjörður, Akureyri og Seyðisfjörður væru hver með
sinni sýslu, hvað áður nefndar breytingar snertir,
enu þó þeir væru fátækrahéruð út af fyrir sig, eins
og verið hefir, fyrst um sinn, mætti breyta þvi síðar.
Kæmist framanritaðar breytingar á, fæ ég ekki
betur séð, enn þá félli burtu fátækraflutningarnir, og
hrakningur bænda af jörðnm af völdum hreppsnefnda,
atvinnufrelsi fátækra manna jykist, málaferli út af ó-
mögum mundi hverfa, félagsskapur að því skapi
aukast og fátækraskatturinn jafnast innan hverrar
sýslu.
Ég álít nauðsynlegt að setja milliþinganefnd í fá-
tækramálið, því það er umfangsmikið mál, og áríð-
andi að breytingarnar, sem gerðar yrðu, gætu orðið
til varanlegra bóta.
Útlendar fréttir.
Dreyfus sté í laiul á Frakklandi aðfaranótt 1.
jú!í. Var settur í land af skipinu „Sfax“, sem sótti
hann, á tanganum Quiberon, sem liggur suður úr
Bretagne. Hann talaði ekki orð svo menn vissu,
þegar hann kom í land, enn grét mikið; ekki heldur
vita menn til að hann hafi talað orð á járnbrautinni
til Rennes. Hann leit út fyrir að vera heilbrigður,
enn orðinn grár fyrir hærum. Kona hans heimsótti
hann í varðhaldinu um kveldið og fanst mönuum
mikið um samfund þeirra.
Franska ráðaneytið nýja var nærri farið frá,
enn Brisson barg því. Óánægja mikil með Gallifet.
Loubet ríkisforseti mætir miklum fjandskap, og hefir
fengið hótunarbréf frá einum herforingjanum, þar sem
honum var brugðið um, að hann dragi taum bófa og
föðurlandssvikara.
Óeirðir í Belgíu. Út af nýju kosningarlaga
frumvarpi írá stjórninni, sem þykir ófrjálslegt, hefir
legið við uppreist í Belgíu, einkum af hálfu sósía-
lista. Hafa orðið bardagar á götum í Bryssel, og
menn hafa jafnvel búist við stjórnarbyltingu. 1
byrjuu þ. m. vóru þó óeirðirnar orðnar vægari.
Norska ráðaneytið er haldið að muni fara frá
völdum.
Yinnulokunin í Danmörku stendur ennyfir; hefir
ekki tekist að ná samkomulagi. Verkmenn hafa
krafist niu tíma vinnu.
Rússar hafa fengið leyfi Persakonungs til að
leggja járnbraut þvert yfir Persíu frá Kaspíhafi til
Arabíuhafs, og er jafnframt búist við, að þeir nái
öllum völdum yfir Persíu innan skamms. Mun hin-
um stórveídunum ekki lítast á blikuna.