Fjallkonan - 20.01.1900, Blaðsíða 2

2
F J ALTi'KON AN.
presti dagsverk, sem eiga með sig sjálflr, þótt
þeir tíundi ekkert. Hér er ekki gert ráð fyrir
neinum gjaldstofni, heidur er gjaldinu dembt
á þetta fólk sem nefskatti, þótt það sé heilsu-
laust og eignalaust, eins og oft á sér stað. Af
slíkum fátæklingum eða vesalingum hefir engum
dottið í hug að heimta gjald, þar til nú á að
bæta kjör guðsmannanna með því.
Þá er ákvæðið í 2. gr. um ofíur. Þar er
mönnum gert að skyidu, að greiða oöur aí
húseign. Það hafa aldrei verið lög fyrri. Enn
fremur taka þessi lög fram, að allir starfs-
menn, sem hafa 600 kr. laun, skuli greiða ofíur,
og er með því stórkostlega aukin tala gjald-
enda aí þeim mönnum, sem ekki eru færir um
að greiða slíkt gjald. Lögin segja nú að ofírið
skuli vera að minsta kosti 4 kr. Það er svo
að skilja, að prestur megi heimta meira, ef
honum sýnist svo, jafnvel tugi eða hundruð króna
í ofíur af einum manni. Þetta er ónákvæmt
lagaákvæði, og ætti að gera öll slík ákvæði
ræk úr löggjöfinni; það virðist sett með vilja
til þess að prestar reyni að seilast svo djúpt
sem þeir komast ofan í vasa safnaðanna.
Þá eru í 3. gr. ákvæði um lambseldi. Hing-
að til hefir lambseldi verið bundið við ábúð á
jörð eða jarðarparti, sem hefði grasnyt, og eins
þó jarðarpartur væri ekki metinn til dýrleika,
svo sem grashúsmanna býli. Fyrri hlutur
þessarar 3. greinar fer nú eftir þessu sem gilt
hefir, en í síðari hlut hennar er ákveðið, að
húsmaður skuli fóðra lamb fyrir prest, þótt
ekki hafi afmarkað slæjuland, ef hann að eins
hefir grasnyt svo mikla, að hann framfleytir 3
hundruðum kvikfénaðar. Hér þarf alls engan
heyskap til þess að vera skyldur að fóðra lamb
fyrir prest, því undir grasnyt heyra hagar þeir,
sem eru grasi grónir og skepnur ganga á, svo
sem hross og sauðir í útigangssveitum. Sömu-
leiðis fjörubeit. Þessi ákvæði hafa ekki fyrri
verið í lögum hjá oss, en undan þessari lambs-
fóðursskyldu eru þó lausamenn og lausakonur
þegnar, þótt grasnyt hafi og framfleyti 3 hundr-
uðum kvikfénaðar. Svo er heldur ekkert á-
kvæði um, hvort þetta eigi að vera gjaldskyld
hundruð, eða að eins búfénaður, sem yrði talinn
til 360 álna, þó ekkert af því væri gjaldskylt,
eina og á sér stað með þá sem kaupa fé og
hross eftir fardaga og selja aftur íyrir septem-
ber-lok. — Það hafa heldur ekki Verið álitin
lög, að sá sem býr á tveimur jörðum skuli
gjalda tvö lambseldi, og að minsta kosti hafa
yfirvalda úrskurðir um það fallið á annan veg.
En hin nýju lög ákveða, að lambseldi skuli
gjalda af hverri heilli jörð. Þetta hefði verið
réttarbót, hefði því verið breytt sem nú á sér
stað, að taka mörg lambseldi af jörð, eða eins
mörg og búendur eru. Það hefði verið sam-
ræmi.
Eftir mínum skilningi er annars ekkert sam-
ræmi í gjöldum og gjaldstofnum í þessum lög-
um, heldur hefír að eins verið hugsað um það,
að búa til nýjar álögur á ýmsar stéttir manna
til þess að auka tekjur prestanna, en ekkert
verið hugsað um, í hvaða hlutfalli álögustofn-
anir standa sín á milli. Lög þessi eru mjög
hirðulauslega úr garði gerð, og virðast hafa
komist í kring fyrir undirróður prestanna á
þingi, sem hafa verið að hugsa um stundar-
tekjuauka sinn, fremur en gagngerða og heppi-
lega breyting á lögunum.
Jafnframt því sem kjör prestanna væri bætt,
ætti að sjá um að störf þeirra kæmi að meiri
notum en nú.
Það má ganga að því. vísu, að bæði þessi
lög og fleira, sem gerðist á síðasta þingi
muni vekja megna óánægju hjá alþýðu og styðja
meðal annars að ótrú á framtíð þessa lands. Ó-
viturleg og ósanngjörn lög gera meira tjón í
mannalátum hér á landi, en bæði berklaveiki
og holdsveiki til samans. Þessi lög, sem hér
er um að ræða, munu líka gera tjón í búnað-
arlegu tilliti, því þau fæla fátæka menn frá
að eiga tíundbærar skepnur, er nú verður að
gjalda ný gjöld af, sem ekki hafa átt sér stað
áður. Þau munu líka geta átt þátt í því, að spilla
samkomulagi milli prests og safnaðar, sem víða
má ekki lakara vera en það er.
J J
Verzlunarfréttir.
Stolckseyrarfélagið hélt aðalfund sinn að Hala
í Rangárvallasý8lu 13. og 14. des. síðastl. Á
fundinum vóru milli 20 og 30 menn. Allir
deildarstjórar mættu nema 1. Deildirnar eru
21 að tölu; eia bættist við á fundinum. Fé-
lagið nær yfir meiri hluta Árnessýslu, alla
Rangárvallasýslu og vesturhluta Skaftafellssýslu
Formaður var endurkosinn alþm. Þórður Guð-
mundsson í Hala, en afhendingarmaður í stað
Ól. Árnasonar á Stokkseyri var kosinn Eggert
Benediktsson á Laugardælum. Yfirskoðunar-
menn félagsreikninganna endurkosnir, séra Skúli
í Odda og Ólafur búfræðingur í Lindarbæ.
Yerzlunar-umsetning félagsins var þetta ár
rúmar 50,000 kr. Skuld félagsins við lok
reikningsársins talsverð, sökum ýmsra óhappa,
sem félagið hafði orðið fyrir á vörusendingum
hingað til landsins, svo sem að ekki náðust upp
úr gufuskipinu öweat í sumar á Stokkseyri,
sökum hafnleysis, 100 steinolíuföt, sem skipað
var svo upp í Reykjavík, og vóru að flækjast
þar, þar til þær vóru seldar þar, en verð fyrir
olíuna ekki borgað fyrir aðalfund. Skuld fé-
lagsins er nú borguð að hálfu leyti.
Félagið hafði sent út um 650 hross, sem seld-
ust frá 2 til 5 kr. hærra hvert, en á mörkuð-
um í sumar. Þeir fáu sauðir, sem félagið sendi
tilEnglands, seldust á rúmar 11 kr.— 6 dunka
(100 pd.) af skilvindu smjöri sendi félagið út,
sem seldist 76 aura pd. brutto, eða 67 aura
netto. Að VÍ8U þótti þetta ekki gott verð, eink-
um af því að smjörið náði ekki fullri vikt, þeg-
ar út kom. Smjörið var selt í Englandí. Það
sem félagið lét af saltfiski seldist vel, um 44
kr. skippundið af ýsu. Þorskur enginn seldur.
Fundurinn var eindreginn með að halda fé-
laginu áfram, og þrátt fyrir það, þó félags-
möunum hefðu þótt talsverðar misfellur á vöru-
sendingum frá hendi umboðsmanna sinna í þetta
sinn, var afráðið að breyta ekki um þá, heldar
biðja þá að annast um innkaup og sölu fyrir
félagið næsta ár.
Skuldlausar eigur félagsins eru taldar að
vera rúmar 5000 kr., auk varasjóðs, sem fyrst
var settur á stofn næstl. ár, 2% miðaðviðinn-
kaupsverð vörunnar.
Óskil á póstsendmgum.
Á síðustu árum eru póstmenn sífelt að heimta
meiri og meiri laun, en jafnframt fer staurs-
háttur og trassaskapur sumra þeirra síversn-
andi.
Nú er sagt, að týnst hafi heill poki með póst-
sendingum af vestanpóstinum (sem átti að fara
til Stykkishólms), og á Stað í Hrútafirði er
mælt að mörg bréf hafi orðið eftir, sem áttu að
fara með norðanpósti.
Áf Akureyri er skrifað í des.: „Póststjórn-
in í Reykjavík lét nú norðanpóstinn reka nærri
alla hestana lausa norður, og komu með hon-
um fá bréf og engin blöð nema Fjallkonan. En
alt var sent með eimskipinu „Tejo“, líklega til
sparnaðar. Li svo pósturinn nærri mánuð á
Siglufirði, eða þangað til sent var eftir honum
af Akureyri. Skyldi slíkt verða leikið oft?“
Um illa meðferð á sendingum, sem oft koma
stórskemdar úr póstskrínunum og um önnur af-
glöp póstvesningarinnar, er þörf að tala sem
fyrst.
Makt myrkranna.
Eftir
Bram Stoker.
(Framli.)
Meðan ég beið í Lundúnum eftir skipunum
húsbónda míns, lét ég eigi undir höfuð leggjast,
að gera mér ferð í brezka safnið (British Mu-
seum) til þess að afla mér þar fróðleiks úr
bókum og landbréfum um Sjöborgaland; ég vissi
áður engin deili á því að kalla. Ég varð þess
þá vísari, að staður sá sem ferðinni var til
heitið var austanvert í landinu, einhverstaðar
upp í Karpatafjöllum, og nær því á landamær-
um Sjöborgalands, Moldau og Bukovina — eða
í einu því horni Evrópu, sem ókunnast er og
óárennilegast. Ég gat ekki fundið höliina
Draculitz á neiuu landbréfi, því hér eru ekki
til nein landbréf í líking við þau sem herstjórn-
arráðaneytið lætur búa til heima á Englandi.
Pósthúsið heitir Bistritz, og höllin á að vera í
grend við Borgoskarðið. Sjöborgaland er fjöl-
skrúðugt af alls konar þjóðum eins og líka Ung-
verjaland, eða svo sögðu mér fræðimennirnir í
brezka safninu. Hér eru að þeirra sögn: Þjóðver-
jar, Valakar, Magyarar, Tjekkar, Slovakar, Si-
gaunar, Slovenar, og guð veit hvað margar þjóðir,
hver innan um aðra. Trúrnar eru nær því
jafnmargar og þjóðflokkarnir, og þar að auki
er að finna i hálfhring Karpatafjallanna svo að
segja alla þá hjátrú og hindurvitni, sem til er
í heiminum, ásamt fjölda &f hálfmyrkum munn-
mælum og afargömlum erfðasögnum og siðum.
Hér hafa þjóðflokkarnir hitst í fornöld, þegar
þeir vóru að fara vistferlum; hér mætist enn
menning vesturlanda og dulfræði austurlanda,
eins og þegar tvær ár renna saman og mynda
hringiðu, þar sem margt þyrlast í strauminum
er annarstaðar er sokkið í djúp gleymskunnar
fyrir löngu, eða það kemur þar upp úr kafinu
þegar minst varir. Þetta er alt saman skemti-
legt, en ég er því miður allur í lögfræðinni, og
það er ekki mitt meðfæri að fást við þjóðleg
fræði eða forn. Hver veit nema greifinn geti
frætt mig eitthvað um það ?
Greifinn hafði sent mér nákvæmar fyrirskip-
anir um það, hvernig ég skyldi haga ferð minni.
Hann hafði bent mér á gistihúsið „Gull-
króuuna," þar sem bezt væri að gista hér um
slóðir. Ég fór þangað, og varð þess brátt var,
að við mér bafði verið búist, því undir eins við
ianganginn mætti ég gamalli konu, góðlegri á
svip og í venjulegum bændakvenna búningi. Hún
hneigði sig djúpt fyrir mér og spurði á nokk-
urnveginn skiljanlegri þýzku, hvort ég væri
„herra Englendingurinn." Ég kvað já við því,
og sagði til nafns míns. Hún virti mig ná-
kvæmlega fyrir sér og talaði eitthvað til manns,
sem var í næsta herbergi. Hann kom þegar
með bréf í hendinni, og sá ég undir eins að á því
var hönd greifans, sem er mjög einkennileg.
Það var ritað á ensku, eins og bréf hans til
skrifstofunnar í Lundúnum, sem ég er frá, og
hljóðar svo:
„Kæri herra!
Velkominn til Karpatafjalla. Ég bíð yðar
með óþreyju. Klukkan 7 annað kvöld fer póst-
vagninn frá Bistritz til Bukowina, og hefi ég
fengið yður þar far. Ég læt vagninn minn mæta
í Borgoskarðinu og flytja yður heim.
Ég vona að þér hafið ekki reynt ofmikið á
yður á ferðinni, og að þér unið hag yðar í
landi voru, sem er svo fagurt, meðan þér þurfið
að dvelja hér í þarfir okkar beggja, og er
yðar vinur Ðraculitz.íl
Þetta er &It ágætt. Eg fer að verða for-
vitinn. Það er fágætt að hitta ungverskan,
eða réttara sagt sjöborglenzkan greifa, sem býr
í gamálli höll í eyðifjöllum við euda hins siðaða
heims, en ritar þó bréf á óbjagaðri ensku og
með allri alúð kurteisra mentamanna, jafnframt
sem hann vill gera samninga við málaflutnings-
menn og fasteignasala um húsakaup í hjarta
Lundúna. Slíkur maður hlýtur að vera ein-
kennilegur.
Bistritz, 4 maí. Ég gat ekki sofið í nótt
eins og ég hefði þurft eftir ferðina, því það
var eins og allir hundar bæjarins hefðu mælt
sér mót undir glugganum mínum til að span-
góla og láta öllum illum látum. Loks var ég