Fjallkonan - 06.08.1900, Blaðsíða 2

FJALLKONAN.
til meðauxakunar með þeim og veitir þeim
jafnhá laun og lægstu læknalaun eru nú.
2. Eftirlauna-byrðin eykst stórkostlega, jafn-
framt þvi sem launin hækka, því hór er að
ræða um 140 eftirlaunamenn.
3. Eftir því sem ráða má af stefnunni á
siðasta þingi, mun prestaköllum verða fjölgad;
sumum hinum stærri skift í 2—3 prestaköll,
og mun verða auðvelt að fá meðmæli sumra
safnaða með þvi. Verða það enn aukin út-
gjöld.
4. Það aðhald, sem prestar hafa hingað til
haft af söfnuðum sinum til þess að láta sér
semja þolanlega við þá, hverfur. Því þótt
samkomul&gið miili prests og safnaðar só stirt,
þarf prestur ekki neitt til bænda að sækja,
þegar hann fær laun sín úr landssjóði.— Með
þessu móti myndast djúp milli presta og
safnaða, og er sannarlega viðsjávert að vinna
þannig að sundrungu safnaðalífsins.
5. Þessi lagaákvæði væru ranglát gagnvart
fríkirkjumönnum og þeim sem ekki hafa trú
þjóðkirkjunnar. Þessir menn verða semaðrir
að bera þá gjaldabyrði, sem varið er til að
launa presta þjóðkirkjunnar, þó að þeir hafi
þeirra engin not
Að endingu vil ég í fám orðum benda á
þær breytingar, sem ég álít æskilegastar, ef
farið yrði að hreyfa við launum presta, sem
óg álit þarflaust fyrst um sinn.
1. Allar kirknaeignir ættu að renna i lands-
sjóð, en landssjóður veitti aftur söfnuðunum
styrk til að halda presta.
2. Að prestaköllin yrðu stækkuð, svo að
þau yrðu ekki fleiri en 90 á landinu. Síðan
Bamgöngurnar fóru að batna, eru prestaköllin
víða hvergi nærri eins erfið og áður, og víða
í öðrum löndum eru erfiðari prestaköll en hór.
3. Að öll prestagjöld, sem nú eru, verði
afnumin, en i þeirra stað lagður nefskattur á
menn til þess að launa prestum.
4. Að söfnuðir séu að öllu leyti frjálsir
um kosning prests sins og samninga við hann
um laun og annað.
5. Að presturinn geti sagt söfhuðinum
upp þjónustu sinni með árs fyrirvara, og að
söfnuðurinn geti á sama hátt sagt prestinum
upp með meiri hluta atkvæða.
Þetta er líklega á undan tímanum og of
strembið fyrir skilning þjóðfulltrúa vorra og
leiðtoga, sem óg heft bent á, en hingað ligg-
ur leiðin, hvort sem þeim líkar það betur eða
ver. Jón.
Urn sóttyarnir.
Nýlega hafði eg séð í blöðum ýmsar greinir
um skarlatssóttina, er ég kom til Eeykjavikur
með „Vesta" 25. þ. m. í Reykjavík sá ég aug-
lýsingar viðvíkjandi téðri veiki, og þar eð mér
skilst á ölla, að veikin muni koma frá Eng-
landi, vil ég biðja yður, br. ritstjóri, að Ijá eft-
irfylgjandi línum rúm í yðar heiðraða blaði.
Hinn 15. d. marz siðastl. fór ég írá Kaup-
mannahöfn á enskn farþegaskipi áleiðis til
Hull. Farseðil fékk ég eigi í Höfn fyrr en ég
bafði látið lækni skoða mig, og fór hr. Hann-
es ó. Magnússon með mér til iæknis, sem gaf
mér vottorð um að ekkert gengi að mér. Sunnu-
daginn 18. s. m. kom ég til Huli; var þar í
landi allan þann dag og nóttina, og kom viða
um borglna. Daginn eftir fór ég til örimsby,
og var þar þangað til 29. s. m. Þá dagana
sem ég dvaldi þar hafði ég mikið að starfaog
kom viða, og enginn dagur kom svo, að ég ekki
kæmi á fiskimarkaðinn, sem er hinn mesti i heimi,
og má geta nærri, að ég hafi þann tíma verið
með mörgum og innan um um marga. Ástæða
til veru minnar i Grimsby var sú, að ég átti
að fara með skipi til Patreksfjarðar ásamt
tveimur íslendingum, Ólafi Holm og Daníel
Hjaltalin, báðum búsettum á Patreksfirði, og
íjórði maðurinn var danskur skipstjóri, Johansen
að nafni, frá Rudkjöbing. Ekki var lögskráð,
og enginn iæknir um borð tii að skoða okkur
áður en við færum á stað til íslands, en ein-
hvern pappirslappa fengum við þó með, sem
Iíklega hefir átt að heita heilbrigðisvottorð, og
var það afhent á Patreksflrði annan dag páska
i vor. Skip það, sem ég var á, hét „Union
Jack“. Annað skip, sem fór til Ólafsvíkur, og
lagði af fttað tveim dögum á undan okkur, að
nafni „Spinaway", varð að fara eins að. Þriðja
skipið, þar sem ég veit að ekki sást læknir um
borð, eða enginn læknir skoðaði mennina, er „Sæ-
mundur" eign Vatnsleyainga, en þar vóru meun
þó lögskráðir. Það skip skilaði skjölum sinum í
Reykjavík og kom frá Middlesbrough, og höfðu
sumir á því skipi verið víða í Englandl í
vetur.
Annars mun það vera ný aðferð, að lögskrá
ekki menn á skipum og undarlegt af viðkom-
andi yfirvöldum, að taka á móti skipum, sem
ekki hafa „Folkélisteu, en að „reiðarar" skuli
ekki láta skoða menn, sem hingað eiga að fara
frá öðrum eins bæ og örimsby, hvort sem pest
gengur þar eða ekki, það er hneyksli.
Eftir komu okkar til íslands göngum vér
um hjá vinum og vandamönnum, sem eru öld-
ungis rólegir og reiða sig á að alt sé í reglu,
því það er búið að afhenda heilbrigðis-
vot.torð eða öllu heldur „pappírslappann" við-
komandi móttökumanni. Þótt veikindi væru
um borð þegar á höfn er komið, þá yrði lik-
lega einhver að fara í land, þvi enn sem kom-
ið er munu fæst aí skipum hér eiga Quaran-
taine-flagg, sem eigi væri vanþörf á.
Quarantaine-flagg er gult ferhyrnt flagg,
sem merkir bókstafinn Q i „signalsysteminu“.
Þegar það sést á siglu skips merkir það, að
sótt gangi umborð og aðfyrirboðið sé að leggja
að skipinu.
Heilbrigðisvottorð það, er vanalega mun gef-
ið vera frá dönskum konsúlum i Bretlandi skip-
um þeim sem hingað eiga að fara til fiskveiða,
hljóðahér um bil á þessa leið: „Hérmeðvott-
ast, að engin sérstök umgangssýki (ingen sær-
lig Epidemi) gangi hér í bænum“. Og þar á
ofan er engin vissa fyrir, hvort þetta vottorð
er skrifað af lækni eða konsulatinu sjálfu.
Hvernig eiga læknar Iandslns að vara sig á
slíkum gestum, sem vér þannig verðum að vera
móti eigin vilja?
Eru ekki þannig löguð heiibrigðisvottorð
fölsk? Margur sá, sem ekki ihugar málefni
þetta mun segja: „Svona eru sú þessir læknar;
þeir geta ekki komið í veg fyrir útbreiðslu
sjúkdóma hér á landi, sem þó virðist auðvelt
þar sem ekki er fleira íólk“. En nú kem ég
með annað dæmi og það er um botnverpingana.
Setjum að botnvörpuskip, sem hingað er sent,
hafi lögskráð sína menn og læknir hafi skoðað
þá alla og gefið áreiðanlegt heilbrigðisvottorð,
þá getur þó skeð, sem oft á sér stað, að eln-
hver eða einhverjir, séu ekki mættir þegar
skipið á að leggja út (when the gates are open).
Engum skipstjóra dettur í hug, að biða þeg-
ar eins stendur á og þar; því við hliðið á
skipakvínni (Dockgate) bíður fjöldi atvinnulausra
sjómanna með fatapoka sina, tilbúnir til að
hlaupa um borð í þau skip, sem vanta menn
og heitir slíkt á ensku sjómannamáli (to take a
peerhead-jump), og þeir menn eru ekki skoðaðir
af Iækni, því skipið miá ekki bíða lengur. Nafn
eða nöfn þeirra manna, sem þannig stökkva
um borð á siðasta augnabliki, er sett á skips-
hafnarskrána, ef þeir ekki vilja ganga undir
nafni þeirra er á undan voru skráðir, sem sið-
ur mun vera, þvi — der kommer det ikke an
paa en Tomme. Læknisvottorðið sem skipinu
fylglr er þá ekki samhljóða sannleikanum, og
þannig getur gengið í það óendanlega.
Þessar línur eru ritaðar í þeim tilgangi, að
sýna mönnum hvernig farið er að þegar um
ísland er að ræða og þess velferð.
Verst af öllu er þó, þegar stórrík félög láta
sig muna um fáar krónur til þess að láta lækni
skoða þá menn, sem eiga að sigla döllum
þeirra til íslands frá þeim stöðúm, sem menn
halda og vita sð sóttnæmir eru.
Missi ég hund í land á Englandi, eða aðeins
fari ég í land með hundinn minn, kostar það
mig20pd. = 360 kr.— en hér? — Nýlega hefi
ég horft á Franzmenn fara í land með stóran
hund, og það í sjálfum hundadögunum, og eng-
inn sagði neitt, auk annara útlendra hunda,
sem ég hefi séð að farið er með í land hve-
nær sem útlendiagum þóknast. — Að sinni ekki
meira um þetta efni, en hvernig eiga læknar
að stöðva sjúkdóma með þessari aðferð, sem
höfð er gagnvart okkar þjóð?
Hafnarfirði, 29. júlí 1900.
Sveinbjörn Ásgeir Egilsson.
Álit „boxara" eins um kristna menningu.
Siðmenning vesturþjóðanna er í vorum aug-
um gorkúlugrey — sem sprottið hefir upp í
gær. Þar á móti hefir kinverska siðmenning-
in staðið ótöldum öldum saman, að minsta kosti
ætlum véraðvér séum 2000 árum framar. Það
var líka einhvern tíma sú tíðin hjá oss, að vér
höfðum alt hið sama að burðast með sem vest-
urþjóðirnar nú hafa: þessa baráttu fyrir tilver
unni, þetta eftirsóknarfargan auðæfanna, þessa
yfirgangsvaldgirni, og þetta hamslausa strit og
mæðu. Það var vor kvala tími. Vér höfum líka haft
hngvitsamar uppfundningar; vér höfum fundið
púðrið, prentlistina og ótal margt annað, en
vér höfum lifað nógu lengi til þess að sjá,
hversu alt þetta er ónauðsynlegt og gagnslaust,
Vér höfum líka hafa tímabil efasemdanna, trú-
arofstækisins og trúarstyrjaldanna; vér höfum
haft vora píslarvotta, vorar siðabætur og trúar-
ofsóknir — og þetta alt fyrir þúsundum ára.
En vér erum vaxnir upp úr siiku fyrir löngu.
Af reynslu liðinna alda höfum vér numiö speki;
af mistökum og slysum forfeðra vorra höfum
vér fræðst um það, að enginn af þeim hlutum,
sem vér sóttumst eftir, var eftirsóknarverður.
Þannig hafa ástríður vorar náð að setjast smátt
og smátt, og snúist upp í rólega eftirþrá eftir
sæiu í þessum heimi; trúbrögð vor hafa orðið að
mannlífs speki, sem með reynslu 2000 ára hefir
reynst holl og heilnæm. Vér hyggjum, að hið
bezta, sem maðurinn getur öðlast í þessu lífi,
sé sæla, og við kennum börnum vorum að leita
þessarar sælu með skylduræktinni, þannig að
þau fullnægi fyrirmælum siðalærdómsins og fé-
lagsreglunnar í samvistar hóp vina og vanda-
manna, sem einnig eru sælir. Þegar einhver
Kíuverji græðir meira fé en skyldmennum hans
hefir hlotnast, þá er það hans mesta ánægja, að
miðla þeim af gróða sínum. Og vér hér í Kína
hættum aldrei að vinna; vinnan er hluti afsælu
vorri, af því viunan er skylda vor. Vér hygg-
jum, að vér gerum að eins það sem vér getum í
þessu lífi, af því það erhið eina, sem vér vitum
nokkuð áreiðanlegt um. Að þeirri niðurstöðu
hefir kínverska heimspekin komist á endanum.
Þannig munu þér hvarvetna i Kíua verða
varir við hina sömu fullnaðar-ánægju með lífið.
Þér kunuið að halda, að við lifum í fáfræði,
sóðaskap og ómensku, en ég segi yður fyrir
satt, að svo er ekki. Vér getum ekki óskað>
að oss líði betur og enginn maður getur fært
08S neina umbót á högum vorum. Og nú kom-
ið þér úr vesturlönduuum með það sem þér
kallið yðar „nýju hugmyudir“ I Þér færið oss
trúbrögð yðar — þet.ta nítján hundruð ára
gamla barn; þér skorið á oss að leggja járn-
brautir, svo vér getum þotið úr einum stað í
annan með þeim hraða, sem oss sýnist engin
þörf á og þykir ekki að neinu leyti vænt um-
Þér viljið byggja verksmiðjur og þar með boia
út vorum fögru listum og iðnaði; þér búið til
prjál og glys, sem gengur í augun, í staðinn
fyrir hinar fögru myndir og liti, sem vér höf-
um reynt í margar aldir. Gegn öllu þessu
hefjum vér mótmæli. Vér viljum að oss só
iofað að vera í friði út af fyrir oss; vér viljum
hafa frelsi tii að njóta vors gamla iands og á-