Fjallkonan - 09.03.1901, Page 1

Kemur úteinu sinni
í viku-lVerð árg. 4 kr.
(erlerniis^.5 kr. eða l'/a
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (erieiiilia fyrir-
friun)
TJppsögn (8krifiag)bund-
in við áramót, ógild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. októ-
ber, enda hafi hann þá
borgað blaðið.
Afgreiðsla: Þing-
Itoltsstrœti 18.
Reykjavík, 9. marz 1901
Xr. 9.
Biöjiö ætíö um:
OTTO MONSTEÐS
danska smjörlíki,
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott
og smjör.
Verksmiöjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnunum.
XVIII. árg.
Landsbankinn eropinn hvernvirkandagkl.il—2.Banka-
Btjórnin við kl. 12—1.
Landsbólcasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12 2 og
einni Btundu lengur til kl. 3 md., mvd. og ld. til útlána.
Forngripasafnið er í Xiandsbankahúsinu, opið á mið-
vikudögum og laugardögum kl. 11—12 f. m.
Náttúrugripasafnið er í Doktorshúsinn, opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Ókeypis lœkning á spítalannm á þriðjudögum og töstn
dögum kl. 11—1.
Ókeypis tannlœlcning í húsi Jóns Sveinssonar hjá kirkjunni
1. og 3. mánudag hvers mán., kl. 11—1.
Yerzlun.
„Vort ferðaiag gengnr svo grátlega seint,
og gaufið og krókana höfum við reynt —
og framtíðar landið er fjarri“.
í 12. tölnbl. „ísafoldar" stendnr grein rneð
yfirskriftinni „Verzlnnin", sem svo er aftnr
skift í fimm kafla, og er hver kafli stórmúl.
Mér þykir vænt um greiu þess?., þó ég ieyfi
mér að skrifa þessar línur út af ýmsum atriðum
í henni.
örein þessi vekur í'yrst máls á því, að nauð-
synjavöru skortur sé tíður hér í höfuðstaðnum,'
en mér þykir hún gera of mikið úr þeim ann-
marka. Það hefir vitanlegt komið fyrir, að
staðarbúar hafa orðið hræddir um kola- og
steinolíuleysi, þó hefir aidrei orðið svo mikill
skortur á þeim vörum, að mein hafi að orðið,
sem betur fer. Nú, en hitt er annað mál, að
þessar vörur eru oft og eiaatt mjög lélegar, en
þó dýrar, og ef satt ska! segja ekki viðunandi,
og eru það í mínum augum verstu aanmark-
arnir. 0g ef vel er aðgáð, þá flytjast hingað
mjög kostarýrar matvörur inuan um, þó að
kaupendur gíni við þeim, ef þær eru seidar
einhverja ögn ódýr&ri en mikiu betri matvöru-
tegundir.
Það, sem ég held að mest og fljótast mundi
breyta verzluninni í betra horf hér í höfuð-
staðnum, en.hún er nú í, væri það, ef kaup-
menn skiftu með sér vörutegundum að verzla
með, svo að sérsöluverzlanir mynduðust, t. d. að
tveir kaupmenn verzluðu hér með kol, steinolíu
og salt o. s. frv. Það mundi hafa þá þýðingu,
að vörur yiðu vandaðri og vöruþrot kæmu
ekki fyrir. Yerzlunarkostnaðm yrði minni, en
verzlunararðurinn vissari, og þá yrði verzianin,
í hvaða vörugrein sem væri, rekin af meiri
þekkingu á vörunnm og „interesse“, en nú á
sér stað. — Án þess ég vilji gera okkar þörf-
ustu stétt, kaupmöanunum, rangt til, þá er
mér þó samt óhætt að segja það, að þekking
þeirra getur naumlega staðið djúpt á öllum
þeim aragrúa af vörutegundum, sem þeir verzla
með. — Það er aldrei haft gott álit á þeim
mönnum, er viíja vasast í margsháttar ó-
líknm og líkum störfum, í hverri síétt eða
stöðu sem þeir eru í, í mannfélaginu. Þeim
er jafnan likt við járnsmiði, er sjóða mörg
jára undir eins í sama eldinum, og brenna ein-
hver. Eins gengur það með kaupaiennina, sem
eru að bisast með mikia mergð af ólikum vöru-
teguudum. Fyrst og fremst verða innkaupin á
vörunum miklu erfiðari og óvandaðri, hvað
verð og gæði snertir, og auk þess renna þeir
alveg í blindri óvissu um það, hvað keppi-
nautar þeirra muni hafa mikið af sömu vörum
og þeir. Eins og allir vita, er við verzlun fást,
eru margar tegusdir af hverri vörugrein, og
réttan mismus sjá ekki aðrir en þeir, sem vöru-
þekkingu hafa fengið af mentun og æfingu.
Meaniruir eru misjafnir, og því gerir einn sig
ánægðan með það, sem öðrum þykir ekki sóma
sér handa viðskiftavinum eínum. Setjum t. d.
að tveir uábúakaupmean kaupi hveiti, sem
hvor um sig ætlar að iáta heita nr. 1 hveiti
hjá sér. Annar kaupir hveitið fyrir 9 kr. 10
fj., eu hinn fyrir 7 kr. 10 fj. Sá sem kaupir
betra hveitið verður að selja pundið tveim au-
rum meiia en hinn, er keypti hið ódýrara, að
réttu hlutfaili á miiii varaxma. Ea hveiti hjá
hvorum um sig heitir nr. 1. Euginn vafi er á
því, að sá sem ódýrara hveitið selur, verð-
ur miklu fyrr búinn að selja upp, en hinn er
betra hveitið hefir. En af hverju fer þetta
svo? Þar sem fólk er á fremur lága menn-
ingarstigi, kaupir það æíiiilega ódýrari vörnna,
þó oft og einatt sé munurinn á notagiidinn
meiri í rann og veru en verðmunurinn. Það
ber til þess, að þekkinguaa á notagildinu vant-
ar. En allir bsra skyn á það, að 14 au. eru
meiri hluti úr krónunni en 12 au. Hið sama
er að segja með hvaða vörur sem eru. Það
sem þeir kaupmenii vexða fijótt varir við, er
verzia með mikla mergð vörutegunða ósam-
kynja, eru vöruleifarnar. Það eru einstaklingar
af vörutegundunum, sem ekki seljast. Yöru-
leifar í stósri veszlun nema oft miklu fé, en
sem ekki verður æfinlegs mikið úr, þegar þær
eru búnar að liggja árnm saman og ait af
bætist við. Mikiar vöruleif&r eru eðiilega af-
leiðing þess, að ksupmemi verzla með of œarg-
ar vörutegundir, og geta ekki ráðið við að velja
vörurnar sem bezt, og stundum brestur þá
kunnáttu og hyggindi í þá átt, og þær tákna
járnin þeirra, sem brenna í eldinum. Hvað sem
hver segir um þetta nýœæli, þá eru tímarnir og
mennirnir orðnir svo breyttir, að þeir beimta
þetta, og aiveg er óbætt að taka undir með
skáldina sem kvað:
,,En guð og menn og a!t er orðið breytt og
ólíkt því sem var í fyrri daga“.
Það er hverju orði sanaara, að verzlunín
hér á landi er mikium erfiðleikum bundin, eink-
aniega fyrir efnaiitla kaupmenn, og væri mesta
þörf á stórkaupmannaverzlun, en til þess, að
búa yrði ekki bæði sjálfri sér og þeirri verzl-
un er fyrir er ti! niðurdreps, þá er það fyrsta
skilyrðið, að búa til kaupabálk (Handelsrot),
sem gerði npp á miili beggja parta um inn-
byrðis réttindi og hegðanreglur í kaupskap, eins
og annarsstaðar er títt í hinutn msntaða
heimi. — Ef k lupmannaráðið, sem sett var
hér á laggirnar í fyrra, væri vakandi og ekki
sofaað þyrnirósarsveíni, þá væri frumvarp til
kaupabálks rétt verkefni handa því, að búa
til, og fá þingmanu Rpykvíkinga fyrir flutu-
ingsmann eða annan þingmann önilbringu- og
Kjósarsýsia, sem or iíka mjög verzlunarfróður
maður.
Ekki geri ég mér miklar vonir um það, að
verðJag á varningi lækkaði fyrir það, þó stór-
kaupaverzlnu kæmi hér, og skal ég játa það
satt að vera, sem ’ísafold’ segir um farmgjöld-
in. — Það verður að athuga það, að bér skift-
ast ekki eins oft vorur og í útlönduui á ári.
Hagsmuníniir á íarmgjöldunum er ég bræddur
um, að yrði stórkaupaverzluniani einni til iun-
tekta, og að iunkaupsveið bér yrði eins hátt
cins og þó að vöruruar væra keyptar ytra og
fluttar hingað. En bitt er annað mál, að það
væri miklu þægilegra, að geta keypt vöraruar
bér á staðeum eftir bendinui, ea að þurí.i að
kaupa þær ian í útíöndum. Það sem muDdi
sparast yrðu íauu uœboðsmanna, og þeir berr-
ar hyrfu alveg úr aöguuni. — Þótt uudarlegt
megi heiia, þá eru æðí-margar vöruteguudir
seidar ódýiari bér ea í K&upmannahöfu. í fyrra
var, eins og aiiir vissu, eteinsykur og bvít-
sykur seldur bér í smásölu puudið á °/20; á
Fæieyjum °/28, í Khöfn á °/27 og %8; svona
var með ýmsar fleiri vörur. Þetta sýnir ljós-
lega, &ð verzlunarsumkeppniu or meiri bér eu
í Kaupmaiiuaböfn, og þó bafa k&upmenn hér
við margfaít fleiri erfiðíeika að stríða. Það má
enginn skilja svo orð mía, að ég viiji mæla á
móti stórkauprverzlua; það er svo fjarri mér.
Það gegnir mestu furðu, hvað kaupmenn al-
meut bér á landi oru aískiftalausir um bag
sinn gagnv&rt þiuginu og stjórninni. Á síðasta
liðnum aldarfjórðungi hefir alþingi ekki spar-
að að hrúga óspart þungum tollum á verzíun-
arvörnr kaupmaDna, og hækkað þá bvað eftir
annað, og siðast ent með því, að svifta þá rétti
sínum að verzla'með áfeugi, nema þeir borg-
uðu fyrir það ósaangjarnlega báa upphæð, 500
kr. á ári bverju, og gæti maður nærri sagt,
að þau lögsegðn:—aunaðhvort 500 kr. eða rétt-
indin. Engiun kaupmaður befir kvartað und-
an þessu öllu saman, og ekki eiuu sinni ætlaði
að verða hægt, að fá þá til að herða brand
sinn í áfenginu, hækka það í verði. Það var
eins og um ekkert væri að vera. Það lítur svo