Fjallkonan - 06.04.1904, Blaðsíða 2

54
FJALLKONAN.
með óreglu þeirri, sem eigi sér stað
í skrifstofum flotamálaráðaneytisins.
í gær gerði Millerand fyrirspurn til
stjórnarinnar á þingi út af seinlæti
fjármálaráðherrans, Rouvier, að því,
er snertir meðferð lagafrumvarps um
ellistyrk og slysaábyrgð verkamanna.
Sagði hann, að forsætisráðherrann,
Combes, hugsaði ekki um annað en
glímurnar við klerkastéttina, en van-
rækti nauðsynlegar endurbætur á hag
þjóðarinnar. Eftir allmiklar hnipp-
ingar var samþykt dagskrá, sem lýsti
trausti á stjórninni, með 284 atkv.
gegn 265. Skall þar hurð allnærri
hælum.
Belgía. Þar verður mönnumtíð-
ræddast um málaferli Leopolds kon-
ungs við dætur sínar, Louisu af Co-
burg og greifafrú Lonyay. Hefir
hann reynst þeim harður og kær-
leikslítill. Annari vildi hann meina
að giftast manni þeim, er hún unni
hugástum, en hina hneppir hann í
ströngu haldi; hafa læknar sagt hana
vitskerta, en grunur mikill er á, að
meira ráði um það harðræði konungs
en verulegur sjúkdómur. En sjálfur
lætur konungur sér vel sæma, að eiga
vingott við konu þá, er Cléode Merode
heitir, og fer ekki leynt með. Sá
heitir Paul Janson, er flytur málið
af hendi greifafrúar Lonyay. Hefir
hann tekið óþyrmilega á konungi og
lesið óþvegið yfir höfði honum. Kon-
ungur heldur arfi þeirra systra, en
önnur þeirra stórskuidug. Vefur kon-
ungur máiið á allar lundir, og enn
ekki séð, hvernig því muni lúka. —
Málsvari konungs er vitur og lærður
öldungur, Wilner að nafni.
Spánn. í Valladolid urðu ærsl
mikil og uppþot. Skrýllinn tryltist
8. þ. m. og barðist við lögregluna
með hnúum og hnefum, braut upp
vopnabúr og gerði ýmsan óskunda;
»varð riddaralið loks að skerast í leik-
inn. Á hinu sama bryddi og í
Barcelona, en varð minna úr, því
lögreglan tók karlmannlega í streng-
inn. Orsakir óeirðanna voru mat-
vælaskortur og tollur á matvöru, er
stjómin lagði á. Þar við bættist
herbúnaður sökum austræna ófriðar-
ins; var þjóðinni meinilla við hann.
Korntollinn feldi stjórnin niður aftur,
og hægði þá um.
í bænum Montouro hefir brytt á
heimskulegu trúaræði. Bæjarbúar
söfnuðust saman í kirkjuna og fór
rakarinn fyrir altarið; tók hann að
prédika með miklum bæxlagangi
krossferð móti Kölska. Síðan ber-
háttaði allur söfnuðurinn og skreið
svo á fjórum fótum, og rakarinn í
broddi fylkingar, út úr kirkjunni í
hemaðinu móti Kölsira.
Biskupinn taldi kirkjuna svívirta
með vitfirringalátum þessum og bauð
að loka henni.
Astralía. Þaðan hafa spurst þau
tíðindi, að gufuskip mikið og frítt,
sem „Armagh" hét, hafi strandað
fyrir austan álfuna, komist samt á
flot aftur, en þá komið að því leki.
Fór þá öll skipshöínin í bátana og
náðu tveir af þeim landi með 58
manns. Hina bátana vantaði með
100 manns; hefir ekki til þeirra
spurst, þó leiti væri þegar gerð.
Þá fórst og annað skip hjá Co-
chinkina, hét það „Cambodge". Af
þeirri skipshöín vantaði og hundrað
jnanns,
Amcríka. í Uruguay hafa verið
óeirðir talsverðar. Hafa uppreistar-
menn gert spellvirki mikil, skemt
ítalskar verksmiðjur og drepið ítali
þar í landi með miklum harmkvæl-
um. Stjórnarliði hefir lent saman
við uppreistarmenn; féllu af þeim
100 manns, en 300 urðu sárir.
Hlutafélag það, sem heitir „Grand
Trunc Railway of Canada", hefir gert
samning við Kanadastjórn um að
leggja nýja járnbraut yfir þvera Ame-
ríku frá hafi til hafs.
Þá hefir og annað járnbrautarfélag
— Pensylvaníu-járnbi autarfélagið —
byrjað að gera göng undir Hudson-
fljótið. Kostnaður áætlaður 20 miJl-
íónir dollara.
Niagarafossarnir eru taldir einna
fríðastir og hátignarlegastir allra fossa
í heimi. En mikið hefir verið að
því gert, að nota þá til að framleiða
rafmagn. Óttast Bandamenn, aðfyr-
ir þá sök muni prýði og hátign foss-
anna þverra. Hefir því á þingi Banda-
manna verið borin upp sú tillaga, að
leita samkomulags við Kanadamenn
um, að vernda fegurð fossanna.
Kaupmannahöfn, 21. marz '04.
Austræni ófriðurinn. — Síðan
Japanar skutu á Port Arthur hefir
fátt gerst, er í langar frásögur sé
færandi. Ito hefir haldið hátíðlega
innreið í Söul og bar ekki á neinum
óspektum.
Þing Japana kom saman 18. þ.m.
og hafa stjórnmálaflokkar þeir, sem
uppi eru þar í landi, komið sérsam-
an um að styðja stjórnina. Er því
fjárlagafrumvarp stjórnarinnar, að því
er herkostnað snertir, sama sem sam-
þykt. Óljósar fregnir hafa borist um
blóðugan bardaga við Anju; en allar
eru þær á huldu.
SendiheiTa Rússa í Peking hefir
mótmælt því, að Kínverjar sendi her-
lið út yfir „kínverska múrinn" og kraf-
ist þess, að lið það, sem út yfir
hann er komið, sé kallað aftur. Ann-
ars mundu Rússar senda her manns
til Peking.
Japanar sitja ekki með hendur í
skauti; en að öllu virðast þeir fara
með gætni, en kappi þó og dugnaði.
Her sínum þoka þeir jafnt og þétt
norður eftir Kóreu móts við Rússa.
Járnbraut eru þeir að leggja frá
Fúsan til Söul og frá Söul aftur enn
lengra norður.
Suyematsu barón, tengdasonur Itos,
heflr nýlega sagt við blaðamann einn
1 Lundúnum: „Við (Japanar) lítum
smærri augum á Rússa en stjórn-
málamenn Norðurálfunnar. Víðþekkj-
um fúablettina á Rússum, jafnvel
betur en Rússar sjálfir. Við vorum
fljótir að sýna þeim, hvilíkir skussar
þeir eru á sjó, og við vonum, að
við þurfum ekki ógnar-Jangan tíma
til að sýna öllum, að þeir eru skuss-
ar líka álandi. Við vorum alsjáandi,
er við lögðum út í ófrið þenna“.
1 borginni Liége í Belgíu bar það
tii tíðinda árdegis 18. þ.m., að sprengi-
kúlu var kastað að húsi lögreglustjór-
ans; 7 menn særðust, er hún sprakk,
4 hættulega.
Sama dag vildi það slys til hjá
eyjunni Wight við Englandsströnd,
að herskip eitt sigldi á sæsmígil
(neðansjávarbát); á bátnum voru 11
menn og druknuðu þeir allir.
í Dresden á Þýzkalaudi er Jiroða-
mál fyrir dómstólunum. Verkamað-
ur einn, Julius Bienert að nafni, gaf
konu sinni og 6 börnum eitur og
tók það líka sjálfur. Konanogbörn-
in dóu, en hann lifði. Konan þjáðist
af ólæknandi sjúkdómi og bæði kviðu
þau örlögum bamanna, er móður-
innar misti við. Tóku þau þá þetta
óyndisúrræði. Kveldið áður en þau
tóku eitrið, þvoði konan öll húsa-
kynni þeirra, prýddi alt og fágaði.
Viidi hún, að þeir, sem fyrstir kæmu
að, sæju góðan umgang á öllu inn-
inhúss. Þetta skeði um miðja jóla-
föstu. Síðan hefir heimilisfaðiilnn
legið, lengst af milli heims og helju.
Er það fyrst nú, að hægt var að
taka mál hans til rannsóknar og
dómsúrslita.
jjúnaðarbálkur.
VII.
Ljáblöðin.
Hið heiðraða BúnaðarféJag íslands
hefir með bréfi dags. 2. nóv. f. á.
látið þess getið, að því hafi borist
kvartanir um, að Ijáblöðin útlendu
væru ekki úr eins góðu stáli nú, eins
og þau hefðu verið fyrstu árin, sem
þau fluttust hingað. Þeir, sem kvört-
uðu, höfðu beðið það að hlutast til
um bót á þessu. Búnaðarfélagið
mæltist til, að eg heimsækti verk-
smiðjuna, sem býr til blöðin, og
fengi hana til að gera nokkur af
þeim til reynslu úr betra og harðara
stáli, en áleit samt rétt, að hafa
meiri hlut þeirra úr sama efni og
að undanförnu. Búnaðarfélagið áleit
og, að ljáblöðin ættu helzt að vera
tvennskonar, af því að sumir leggja
ljái sína á stein, en aðrir klappa þá.
Bréf þetta barst mér ekki fyrri en
26. des. f. á., er eg kom til Hafnar.
Það gat því ekki komið til mála, að
eg færi um hæl til Englands, enda
vildi svo vel til, að litlu áður en eg
fór frá Englandi brá eg mér til Shef-
field, og talaði við tvo af þeim
mönnum, er standa fyrir verksmiðj-
unni, sem smíðar flest ljáblöð þau,
er til íslands koma. Þetta firma
heitir Wm Tyzack Sons & Tumer.
Erindi mitt við þá var, að fá þá til
að smíða Ijábakka eftir íslenzkri fyr-
irmynd, sem eg hafði með mér. —
Við það tækifæri skýrði eg þeim frá
því, að eg hefði heyrt kvartanir um,
að ijáblöðin frá þeim væru í aftur-
för. Þeir gátu ekki skilið, að svo
væri, kváðust jafnan smíða þau úr
sama efni. Seinna barst talið að
því, að eg sagði, að sumir klöppuðu
ljáina. Það kváðu þeir óhæfu og
kendu því uro, að blöðin reyndust
ekki vel. Þessi ijáblöð væru ekki
ætluð til þess, en þeir gætu smíðað
ljáblöð svo stilt, að vel mætti klappa
þau. Þeir höfðu við orð, að líma
miða utan á hverjar umbúðir um
ljáblöðin, og vara menn við að klappa
þau. Féil þá niður talið um þetta.
Þegar eg fékk fyrnefnt bréf frá
Búnaðarfélagi íslands, gerði eg enska
þýðingu af því, og sendi hana ljáblaða
smiðunum. í bréfi því er eg skrif-
aði þeim með þýðingunni, minti eg
þá á það, er eg hafði nýlega sagt
þeim um kvartanirnar ylir Jjáblöð-
unum. Þá studdi eg Og tillögu fé-
lagsins, að sjálfsagt Vggfj að hafa
blöðin tvennskonar, lc.gði til, að hvert
blað væri merkt svo, að sjá mætti,
hvort þaðunætta klappa eða eigi.
Líka skrifaði eg umbjóðendum
mínum, Heynssen, Martiensen & Co
Manchester, um þetta efni. Þeir skrif-
uðust á við smiðina, og einn af
skrifstofu umbjóðenda minna ferðað-
ist til Sheffield til að ræða málið við
þá. Málalok urðu þau, að Wm.
Tyzack Sons & Turner ætla fram-
vegis að smíða tvennskonar ljáblöð
til að senda til íslands. Þau blöð,
sem að eins má leggja á stein, verða
merkt hvert einstakt með íslenzka
orðinu H A R T. Utan á hverjum
umbúðum verður miði með þessum
orðum: fessl ljáblöð eru hörð,
og verður að hvetja þau á hverfi-
steini. Þau blöð, sem klappa má,
verða merkt hvert einstakt með ís-
lenzka orðinu STILT. Utan á
hverjum umbúðum verður miði með
þessum orðum: fessi ljáhlöð eru
stilt og má kiappa ])au.
Wm. Tyzack Sons & Turner hafa
gert nokkrar tilraunir til að smíða
ljábakka eftir fyrirmynd þeirri, sem
eg nefndi hér að framan. Sá sein-
asti, sem eg hef fengið, er mjög vel
gerður, og svo líkur fyrirmyndinni,
að eg álít enga ástæðu til að gera
hann afturreka. Þeir eru gerðir úr
stáli og mega því vera grennri og
léttari en úr deigu járni. Nokkru
meiri vinna er að búa þá til en þá
ljábakka, sem eg hef tíðast séð. Það
er búið að gera ráðstöfun til að Jes
Zimsen kaupmaður hafi þá til sölu í
sumar, og að Búnaðarfélag íslands
hafi þá til sýnis. Svo munu þeir
og verða til sýnis og sölu hjá N.
Chr. Grams Handel í Stykkishólmi
og Dýrafirði, Ólafi Árnasyni á Stokks-
eyri, Karli Berndsen á Skagaströnd,
L. Poppe á Sauðárkrók, Sæmundi
Halldórssyni í Stykkishólmi, og svo
seinna hjá ýmsum fleiri eftir því,
sem þeim gefst færi á að sjá fyrir-
myndina og panta eftir henni.
Þess má geta, að jafnvel þó Wm.
Tyzack Sons & Turner smíði flest
ljáblöð þau, er til íslands flytjast,
eru og nokkur önnur blöð í verzl-
uninni. Ef eitthvert IjábJað reynist
ekki vel, þá er [því nauðsynlegt að
veita því eftirtekt, hver smíðað hefir,
svo að kvörtunin geti náð réttum
aðila, ef svo mikil brögð eru að
missmíðunum, að rétt þykir að kvarta.'
Ljáblöðin eru æfinlega merkt nöfnum
þeirra, er smíðað hafa, svo ekki verð-
ur vilst á.
Rvík 26. marz 1904.
Kr. Jönasarson.
Yertíöin í Norcgi. Norsk blöð
segja mjög rýran afla í Lofoten fyrra
hluta vertiðarinnar. „ Throndhjems
Folkeblað" skýrir svo frá 8. marz, að
allur afli í Tromseyjar- og Nordlands-
ömtum — þó er Lofoten ekki þar
með — sé freklega 4x/2 millión fiska;
en í Lofoten *sé aflirm þó ekki orð-
inn nema 646,000. En í venjuleg-
um árum sé aflinn í Lofoten um
samaleyti vanur að vera jafnmikill
aflanum í öllum hinum verstöðunum
samanlögðum.
Sama blað segir, að undarfarin ár,
nema í fyrra, hafi aflinn í Lofoten
um þetta leyti (8. marz) venjulega
verið 3—4 millíónir fiskja, ogí góð-
um árum hafi hann stundura verið