Fjallkonan - 27.09.1904, Blaðsíða 2

150
FJALL KONAN.
þakið er lagt á. Yæri húsið þakið
þannig i júm eða snemma í júlí,
mundi þakið verða orðið þétt og gró-
ið um miðjan ágúst, en öllu lengur
má ekki láta biða að leggja járnið
sakir haustrigninga. — Yæri þannig
farið að, hygg eg það sé áreiðanlegt,
að húsin gætu orðið laus við þak-
kulda, og þar af leiðandi raka; en
önnur ráð þekki eg ekki til þess. —
Hefi eg þar á móti reynslu fyrir því,
að eitt þak með 4 þuml. þykku lagi
af vel þurru fornu heyi ofan á und-
irjárninu er ónýtt til frambúðar, þó
það sé nógu hlýtt fyrst 1—2 ár;
heyið rýrnar svo ákaflega, og komist
deigja að því, þornar það ekki aftur,
en verður að tómri bleytu, sem svo
feygir út frá sér. Eg hefi tekið járn-
þak af fjósi, sem staðið hafði í 3 ár,
og sem þakið hafði verið á þennan
hátt. Það, sem eftir var af heyinu,
sem var ótrúiega lítið, var blautt eins
og mykja, enda kólnaði ár frá ári í
fjósinu. — Eg álít því, að það sé ein-
dregið, að hafa ekki annað en torf-
þak nægilega þykt undir járninu, og
æskilegast, að láta það gióa.
Utan á torfþakið verður að leggja
rimla til þess að negla járnið á, og
og mega þeir ei vera gisnari en svo,
að 3 rimlar komi undir hverja 4 álna
plötu, sinn undir hvern enda — þar
verða endasamskeyti platnanna — og
einn undir miðjuna. Rimlar þessir
mega ekki vera grenri en 2 þumi. á
þykt og 3—4 þuml. á breidd; hent-
ugastir í þá eru svonefndir „battings-
plankar “, séu þeir 4 þml. breiðir,
verða þeir að halda sór, en fáist þeir
6 þuml. breiðir, má strengja þá eftir
miðju.
Til þess að festa rimlum þessum,
er bezt að hafa galvaniseraðan járn-
vír, þrí eða íleirþættan, stinga hon-
um gegnum þakið, strengja hann yfir
rimilinn og utan um máttartré húss-
ins og snúa svo endana saman. Má
hafa þe%si vírtengsli svo víða á riml-
unum, sem þurfa þykir, til þess að
ugglaust sé, að járnið ekki geti fok-
ið af. — Gott er að bika vandlega
þá hlið rimlanna, sem á þakinu ligg-
ur, til þess að tryggja þá fyrir fúa,
og er það ekki mjög kostnaðarsamt.
— Vandvirkni verður að hafa við
lagningu járnsins. Það kemur oft
fyrir, að plöturnar eru brenglaðar
til randanna, og ef eigi er gert við
því, getur vatn pískast þar inn uudir
randirnar, og sömuleiðis fent þarinn
undir járnið. £n bót má ráða á þessu
með því, að taka plötur þær, sem
brenglaðar eru, og beita brúnina sem
ofan á á að liggja á sléttum trékanti,
svo slétt, sem auðið er, en varast
verður að hafa svo þung högg, að
járnið dældist. Þegar platan síðan
er negld niður, hlýtur hún að falla
vel við þá, sem undir er; hæfilegt er,
að skara um U/2 báru, þannig, að
önnur hver plata liggur upp í loft, og
röndin kemur þá í aðra báru þeirr-
ar plötu, sem rétt er lögð; þetta gerir
sama gagn og þótt skarað væri um
2 bárur, en sparar talsvert járnið.
Skarir tii endanna mega ails ekki
vera naumari en 4 þumi. í enda-
samskeytin verður að negia í aðra
hvora báru, en í fjórðu hverja báru
á miðjum plötum.
Þakhallinn má alls ekki vera minni
en 6 þuml. á alin. Kjölurinn sé úr
Sléttu járni, og verður að slá það vel
jpiður j hverja dæld á bárujárninu,
svo að ekki geti fent þar inn undir,
enda riður mjög mikið á, að vel sé
umbúið alt um kring, bæði vegna
veðurs, sem hætt er við, að geti
komist undir þakið og svo vegna súgs
og innfennis. — Þetta verður að gera
við og athuga á liverju hausti, þar
sem að torfveggir eru undir.
Loks vil eg taka það fram, að ekki
má ganga frá nokkru iárnþaki svo, að
ekki séu þegar iátnar vatnsrennur
undir þakbrúnirnar, þar sem vatnið
fellur niður, einkanlega þar sem torf-
veggir eru undir. Sömuleiðis er það
nauðsynlegt á framhiið hússins, þó
hún sé úr timbri, því það er mjög
óþokkalegt., að láta alt vatn af hlið-
inni hellast ofan á húshlöðin, og ilt
fyrir menn og skepnur að standa und-
ir þaklekanum við hýsingar.
Eg þykist nú vita, að mörgum
muni þykja þessar bj-ggingar óhæfi-
lega dýrar. En eg held að mér sé
óhætt að fullyrða, að ekki só unt að
komast af með öllu minna en hér er
tiltekið, ef byggingin á að vera sæmi-
lega traust, og vei af hendi leyst, því
að járnþakin hús hljóta ávalt að
verða dýr, enda þó alt sé sparað, og
byggingin verði fyrir það illa af hendi
leyst, svo húsin leki og fúni, sligist
undan fönn eða fjúki út í veðrið, þeg-
ar minst varir. Og einmitt af því,
að slikar byggingar hljóta óhjákvæmi-
lega að verða dýrar, þá ríður þess
meira á, að vanda þær sem bezt, svo
að þær geti orðið varanlegar, því þá
borga þær sig með tímanum, og ná
þannig tilgangi sínum. — En ef þess-
ar dýru byggingar eru svo iila af
hendi leystar, að þær eyðileggjast á
fáum árum, þá er sannarlega ver far-
ið en heima setið, því þá er ekki
nóg með það, að því fó sé eytt til
ónýtis, sem til þeirra hefir verið kost-
að, heldur vekur slíkt óhug og ótiú
á þessum þörfu umbótum, og verð-
ur þannig góðu málefni til hnekkis
og hindrunar.
Mér virðist, að það sé tiigangslaust,
að gera áætlun um, hversu mikið að
járnþakið hús muni kosta, eins bygt
og eg hefl bent á hér að framan, því
sú áætlun hlyti að verða mjög ófull-
nægjandi, þar sem að það er svo ótal
margt, er haft getur áhrif á kostn-
aðinn, svo sem mismunandi viðar-
verð, járnverð, aðflutningar, vinnu-
laun 0. fl.
Embættabreytingar.
Á laugardaginn kemur (hinn 1.
okt.) leggja amtmenn og landfógeti
niður embætti. Konungleg tilskipun
um, hvernig skifta skuli störfum þeim,
er þessum embættum hafa verið sam-
fara, er komin, dags. 23. ágúst.
Störfum amtmanna er skift niður
á milli sýslumanna og bæjarfógeta
annarsvegar og stjórnarráðsins hins
vegar. Sýslumönnum og bæjarfó-
getum eru faldir á hendur ýmsir
sektarúrskurðir, afskifti af barns-
faðernislýsingum og hjónaskilnaðar-
máium og fjármálum hjóna, skipun
hreppstjóra, yflrsetukvenna og sátta-
manna utan Reykjavíkur, að veita
tombóluleyfl, að gefa út leyfisbréf.
Enn fremur skulu sýslumenn vera í
stjórn ýmsra sjóða, i stað hlutað-
eigandi amtmanns.
Stjórnarráðið skipar sýslumenn til
að hafa á hendi forsetastörf og
framkvæmdarstjórn fyrir amtsráðin,
það tekur og að sér önnur störf
amtmanna.
Störf stiftsyfirvalda (amtmanns
sunnan og vestan og biskups) hverfa
undir stjórnarráðið, öll þau, er snerta
skólamái og kenslumál, yfirumsjón
með Forngripasafni og Landsbókasafni,
undirbúningur verðlagsskráa og stjórn
Thorkillii barnaskólasjóðs. Forstjórn
landsyfirréttar tekur að sér forsæti
í sýnódalrétti (í stað amtmanns sunn-
an og vestan).
Biskup tekur að sér önnur störf
stiftsyflrvaida.
Störf landfógeta tekur Landsbank-
inn að sér, gegn 2500 kr. ársþókn-
un. Ráðherrann setur nánari reglur
um framkvæmd þeirra starfa.
Víusðlu verður hætt frá næstu
áramótum á Bíldudal og Patreks-
firði, eftir áskorun fjölmargra hér-
aðsmanna.
L’thú Hlutabankans tóku til starfa
1. þ. m. á ísafirði, Akureyri og Seyð-
isfirði. Aðstreymi hefir verið rnikið
að þeim, það sem af er.
„Vesta*4 kom að morgni hinn 23.
þ. m. frá útlöndum og Austfjörðum.
Frá Khöfn komu Magnús Magnússon
stýrimann askólakennari og norskur
verkfræðingur frá Ritsímafél. nor-
ræna, að nafni Koefod. Frá Aust-
fjörðum kom Jón læknir Jónsson á
Vopnafirði með frú; enn fremur
fjöldi af kaupafólki.
Kosinu alþlugismaður á Akur-
eyri Páll amtmaður Briem með 135
atkv. Magnús Kristjánsson kaupm.
íékk 82 atkv.; 13 atkv. urðu ógild.
Skipakomur. Hinn 5. þ.m. kom
seglskipið „ Kork“ (51, Gudmundsen)
með timbur frá Mandal til Björns
Guðmundssonar.
Sömul. 8. þ. m. seglskipið „Von-
in“ (127, Mortensen) með kol frá
Dysart til Thomsens magasíns.
S. d. gufuskipið „Stabil" (325, G.
Lindtner) með kol til Thomsens
magasíns (frá Glasgow).
S. d. seglskipið „Mysterious" (66,
J. G. Eriksen) með timbur frá Man-
dal til lausasölu.
13. þ. m. s/s „Saga“ (260, G. Aa-
mundsen) með vörur frá Leith til
Bdinborgarverzlunar.
Hinn 17. þ. m. kom seglskipið
„Hermann" (60, G. Svenning) með
timbur til Dráttarbrautarfélagsins frá
Noregi.
Sömui. 21. þ. m. gufuskipið „Nep-
tun“ (485, H. Wulff) með timbur tii
Völundar frá Halmstad.
Hinn 23. þ. m. seglskipið „Hans“
(216, Albert E. Boye) með timbur
til Völundar frá Fredriksstad.
S. d. s/s „Isaíold" með vörur til
Bryde frá Khöfn.
Ilraparlcg tíðindi úr Selvogi bár-
ust hingað til bæjarins á sunnudaginn
með skilorðum manni austan úr
Ölfusi,
Hjá Árna Árnasyni bónda í Þor-
kelgerði í Selvogi hafði drepist hest-
ur úr einhverju bráða fári, að lík-
indum úr miitisbrandi. Hesturinn
kvað hafa verið gerður til og var
Árni bóndi eitthvað við það riðinn.
En hann hafði haft bólu eða smá-
rispu á andliii og hefir sóttkveikja^
að líkindum komist í sárið ; því and-
litið á Arna hafði bólgnað og honum
elnað svo sóttin, að hann, að sögn,
andaðist aðfaranótt fimtudags síð-
astl.
Þá er og mælt, að þrír hestar
aðrir en þessi, er fyrst var talin, séu
og dauðir úr fári þessu.
Arni bóndi Árnason var maður á
besta skeiði. Hann var einn f tölu
helstu bænda þar syðra; var hann
um nokkur ár hreppstjóri í Selvogs-
hreppi. Hann lagði mjög stund á
garðyrkju, bygði mikla og góða garða
af nýju og bætti hina eldri. Reynd-
ist garðyrkjan honum hin mesta bú-
bót, enda var hann orðinn vel í efn-
um. Hann var smiður góður og
Iagvirkur á alia hluti, gefinn fyrir
allan fróðleik, enda fróður um margt.
Vinsæll var hann og vel látinn af
sveitungum sínum. Árni sál. hafði
kvænst. Kona hans hét Guð-
rún Grímsdóttir frá Nesjavöllum í
Grafnirigi. Hún andaðist mislinga-
vorið. Áttu þau eina dóttur, sem er
gift og búsett í Rvík.
Fyrirlestrar.
Hr. Ágúst Bjarnason hefir beðið
Fjallkonuna að geta þess, að hann
ætli í vetur, sem kemur, frá 10. okt.
og fram á vor, að halda 1—2
fyrirlestra á viku sem styrkhafi
Hannesar Árnasonar sjóðsins. Verð-
ui efni fyririestranna, semhérsegir:
Tfirlit yfir sögu mannsandans.
I. Helztu trúarbrögð Austurlanda.
1. Kínverjar. 2. Indverjar. 3. Pers-
ar, Kong-tse 0. fl. Búddha. Zara-
þústra.
II. Heimspekin gríska.
1. Náttúruspekin. Ionar-Eleatar-
Heraklít — Demokrít.
2. Hugspekin. Sókrates - Plato -
Aristoteles.
3. Siðspekin. Stoíkar — Epikurear.
4. Trúspekin. Pliilo-Plótín.
III. Kristnin.
1. Kristur og kenning hans.
2. ÚtbreiðsJa kristninnar.
3. Kristindómurinn. Ágústínus —
Tómas Aquinas.
4. Skólaspeki miðalda.
IV. Endurreisnartimabilið.
1. Almennt yfirlit.
2. Mannúðarstefnan.
3. Siðbót Lúters.
4. Heimsskoðun Kopernikusar. Brunó
— Bacó.
V. Heimspekiskerfln miklu.
1. Cartesíus. 2. Spíuoza. 3. Leibnitz.
VI. Fræðistefnan enska.
1. Locke. 2. Berkeley. 3. Hume.
VII. Fræðslustefnan franska.
1. Voltaire 0. fl. 2. Diderot. 3. Rous-
seau.
VIII. Heimspekin þýzka.
1. Skýrskoðun Kants.
2. Hugspekin. Fichte - Schelling —
Hegel — Schopenhauer.
3. Holdhyggjau. Feuerbach — Vogt
0. fl.
4. Raunvísindin. Robert Mayer —
Helmholtz.
IX. Heimspekin enska,
1. Raunvisi Stuart Mills.
2. Breytiþróunarkenningin. Spencer,
— Darvín,