Fjallkonan - 20.03.1909, Side 3

FJALLRONAN
helgum þjóbemiseinkennum sinum,
verða þær ósjálfstæðar, ganga upp í
hinum stærri þjóðum og detta alveg úr
sögunni.
Siíffvm því aldrei fyrsta sporíð
til að gefa upp réttwœt þjóðernisein-
kenni vor. Brjótum aldrei þk
helgu frumreglu.
Br. J.
Ljótur grikkur.
—o—
Það er ljótur grikkur sem Knud
Berlín, aðalskrifari og ráðunautur
millilandanefndarinnar, gerir þeim,
nefndarmönnunum íslenzku, hvað
sftir annað. Hinn 17. þ. m. kom
enn frá Kaupmannahöfn svolátandi
símskeyti.
Kh. 17. marr.
Knud Berlln rltar nýja greln.
Mcdrirkning ranglega þýtt sam-
þykki. Danir eiga ekki að verða
umboösmenn íslendlnga, heldur
fara með málin fyrir rikisins
hönd og að eins að þvi leytl
fyrir Íslands hönd. Stjórn
arandstæðingar þrásinnis sýnt
fram á hvað þýðingar hinna
væru fráleitar.
Lundborg og stjórnarblöðun
um skjátlast.
F.ins og sjá má á þessu, staðfestir
K. B. það sem írumvarpsandstæðing-
ar haía alt af sagt um þýðinguna á
frumvarpinu, og staðfestir skoðun
þeirra á fullveldinuf!) sem nefndar
mennirnir sögðu oss að i því fælist.
Ætla nú frumvarpsmenn enn að
þræta fyrir þýðingarvillurnar og enn
að segja að íslandi sé í frumvarpinu
ætlað að verða fullvalda ríki?
Með hverju vinnur æskulýðurinn
ættjörðu sinni mest gagn?
í’essari spurningu má eflaust svara
á marga vegu; hugsjónir æskunnar
eru margar. En hér verður ekki,
við úrlausn slíkrar spurningar sem
að ofan greinir, tekið tillit til annars
en heilbrigðrar hugsjónar, en henni
verður eigi fullnægt með því einu,
að lifa fyrir sjálfan sig, heldur og
öðrum til heilla.
Nú er spurningin um það, hvernig
æskumaðurinn geti orðið bezt ætt-
jörðu sinni að !iði.
Eg geri ráð fyrir, að sú hugsun
liggi á bak við spurninguna, að það
sé einkum æskulýðurinn, er „Fjall-
konan“, ættjörðin, væntir sér mest
liðs af. Og svo er víst rétt litið á,
þótt hún þaifnist vissulega liðs allra
barna sinna.
En með hverju vinnur þá æsku-
lýðurinn ættjörðu sinni mest gagn ?
Margir munu nefna til miklar
framkvæmdir, er æskan eigi af hendi
að inna, 0Grettistök“ er hún eigi að
lyfta. Eg læt aðra um tillögur sín-
ar; það getur sjálfsagt verið blessað
og gott að hyggja hátt. Að líkind-
um fer eg veg, sem fáment verður á,
3S
en mæti þó hinum ef til vill við
götuhornið.
Frumskilyrðið fyrir því, að geta
verið ættjörðinni að liði, er það að
vera að gagni sjálfur. Æskumaður-
inn — jaínt meyjar sem sveinar —
verða fyrst um það að hugsa, að
gera sjálfan sig að nýtum, góðum
og mentuðum manni. Til þess er nám
í góðum skólum eflaust einna bein-
asti vegurinn, einkum að því leyti,
að góðir skólar hjálpa nemendunum
til að !æra að hugsa i étt, hjálpa hon-
um til að slíta af sér þau bönd, er
öfugt uppeldi, vani og almenningsálit
hafa fjötrað hann með. Sem hugs-
andi frjáls maður verður hann að
ganga í bardagann, eigi hann að geta
orðið móður sinni, æt.tjörðinni, að
liði.
Æskumaðurinn verður að faia að
líkt og karlssynirnir forðum, er þeir
voru að ná sér í kongsdæturnar.
Feir urðu að fara marga glæfraförina
og leggja á sig marga þrautina fyrst,
til að sýna að þeir væru menn.
Vanalegast var fyrir þá lagt að sækja
kjörgripi konungs í trölla hendur;
þeir urðu að sækja yflr fjöll og firn-
indi, klífa hamra og gljúfur, og eiga
síðan fang við bergrisa og tröll.
Bæru þeir sigur af hólmi, var þeim
kongsdóttirin vís og konungsrikið
með.
Af sögunum þeim arna getur
æskumaðurinn lært margt, þar á
meðal sannan ættjarðarmetnað. fess-
ar fornu þjóðsagnir ætti hann, meðal
annars góðs, að festa í minni. Hann
skyldi einsetja sér að komast. yflr
garðinn þar sem hann er hæstur,
örðugleikarnir mestir. Er hann hefir
eitt sinn lært að þekkja hið sanna og
góða, skyldi hann aldrei sleppa þeim
kjöigripum úr hendi sér, hvað sem i
boði væri. Fremur skyldi hann ganga
vinalaus gegnum liflð, þola háð og
spé og róg vondra manna, já, Játa
fremur liflð, ef ti) þeirra Kasta kæmi.
Þetta er í sannleika að lyfta Grettis-
takinu, þetta er að viuna fyrir kon-
ungsdótturinni — en konungsdóttirin,
það er meðvitundin um það, að hafa
reynst góður sonur og góð dóttir
ættjarðarinnar, það er blessunin, sem
hún leggur yflr barnið sit,t.
Þetta er vegurinn sem æskumað-
urinn verður að fara, vilji hann verða
ættjörðinni að liði: hann verður
að neyta vits síns og orku til
þess að verða sem fullkomn-
astur maður, — manna sjálfan
sig.
Mjallhvít.
---------------
Frá löndum vorum vestan hafs.
Þorrablót hafði félagið Helgi
magri í Winnipeg 17. febr. Það
félag hefir valið sér að einkunnar
orðum: íslendingar viljum
vér allir vera, og virðist vera
rammíslenzkt i anda. Kvæði það
fyrir minni íslands, sem hér fer á
eftir, var sungið við f’orrablótið.
Höfundur þess er einn af allra beztu
hagyrðingunum þar vestra. í bréfl
frá Winnipeg til Fjallkonunnar, er
sagt svo frá samkomunni:
„í gærkveldi var hór haídið „ Þorra-
blót,“. I’að er önnur stærsta íslenzk
samkoma, sem haldin er hér í borg-
inni. íslands var minst í prýðis-
snjallri ræðu, er síra Fr. J. Bergmann
flutti. Mintist hann á frelsismál ís-
lands, og kvað það sannfæringu sína,
að því væri vel borgið í höndum
anastæðinga stjórnarinnar. Sumir
héldu því fram, að tilflnningarnar
hefðu orðið ofan á hjá sjálfstæðis-
mönnum, við kosningarnar, en vitið
verið hjá hinum flokknum. Það væri
undarlegt að þessi skoðun hefði kom-
ið fram. Blaðamenska flokkanna
sýndi annað. Ef sjálfstæðismönnum
færi eins vel úr hendi stjórnarstörfin
eins og blaðamenskan, þá yrði stjórn-
artaumhaldið ekki í neinum handa-
skolum. Eg get búist við að ræðan
birtist í mánaðarriti sira Bergmanns
„Breiðablikum".
Hr. Baldur Sveinsson hélt langa
ræðu fyrir minni „snillingsins snjalla"
Jóns Sigurðssonar. “
Minni Íslands.
Þú gifta fslands: —guð vorsblóma!
Þú göfgi þjóðar! — Hátign lands!
Lát trú á sannleiks-sigri Ijóma
í sókn og vörn hvers íslenzks manns!
Því oft var þörf, en nauðsyn núna,
menn nýddu’ ekki’ úr sér frelsistrúna.
Trú á þjóðheill þings,
þrekvit íslendings. —
Frægð, sem forntíð ól
skal framtíð leiðarsól
en nútíð eldheit eggjan!
Lát minsta tón sem hæstu hljóma
á hörpu þjóðlífs syngja Ijóð
um frelsisdýrð og frægðarljóma,
sem framtíð geymir vorri þjóð,
ef öl' með samhug okið brýtur
og engum nema guði lýtur. —
Heilög hörpuljóð
hleypi eldi’ í blóð!
örfi æðaslátt
og andans knýi mátt
að hræðast ei en heimta!
Já, heimta rétt, sem rummungs þjófar
í rökkri alda stálu’ oss frá:
vort mista frelsi’ er fluttu bófar
í fjötrum yfir kaldan sjá. —
Vort blý og stál skal orð og andi,
sem óvinina gegnum standi.
íslands ærurán, —
íslands nagi smán
hjarta hvers þess manns,
sem heiður föðurlands
og frelsi fótum treður!
Vort mál var stælt í ís og eldi,
það er og skal vor sannleikshjör,
sem sigra á hvert voðaveldi,
er vélar þjóðarmátt og fjör.
Og heróp vort með hljómdýpt fjalla,
það heyrast skal um veröid aíla:
ísland: unga mær
eins og sól og snær
björt og heið á brá
sein bláhvel vori á,
þú frjáls skalt eilífð alla!
Vér vopnaóm þinn Vestmenn heyrum,
og vigslund oss í brjósti hlær,
svo þögu vér lengur ekki eirum —
vér erum með þótt skilji sær.
Og orð vor skulu verða að verki,
sem veifa þínu frjálsa merki!
Allir hönd í hönd
hjálpumst — leysum bönd.
Hvar um heim sem er,
og hvað sem milli ber,
er land vort eitt — þú ísland!
Og þegar brenna austur-eldar
vor andi rís að minnast þín.
Og er á Vesturvegi kveldar
þín vormynd oss í hylling skín.
Sem líf í myrkri Ijósið þráir
svo langar oss þú frelsi náir!
Ein er ósk og von
íslands hverjum son: —
Örfá orð i sál
rort æðsta lífsins mál:
Þú frjáls skalt eilífð alla!
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson.
Frægur námsimtður. Gimsteina-
kongurinn mikli í Suður Afríku, Cecil
J. Rhodes stofnaði við dauða sinn
sjóð mikinn, sem á að verja vöxtun-
um af til þess að styrkja efnilega
fátæka nemendur i brezka ríkinu.
Fær hver 300 pund sterling á ári í
3 ár. Styrknum skal verja til að
stunda nám við Oxfordháskólann í
Englandi.
Manitobamenn senda árlega einn
mann til Oxford með styrk af þess-
um sjóði og þykir það hinn mesti
frami, sem nokkrum námsmanni get-
ur hlotnast. í þetta sinn varð ís-
lendingur fyrir valinu, Skúli Johnson.
Lögberg segir svo frá manninura:
Skúli Johnson er fæddur að Hlíð í
Húnavatnssýslu 6. sept. 1888. For-
eldrar hans voru Sveinn bóndi Jóns-
son og Kristín Sigurðardóttir. Var
Sveinn systursonur Sveins Skúlason-
ar, er lengi var ritstjóri á Akureyri.
— Ársgamall fluttist Skúli vestur
um haf með foreldrum sínum. Sett-
ust þau að í Saskatchewan fylki, í
Þingvallanýlendu; þar andaðist faðir
hans, er drengurinn var sex ára.
Nú dvaldi Skúli ýmist hjá móður-
systur sinni, fyrri konu Jóns Thor-
steinssonar reiðhjólasala hér í Winni-
peg, eða lijá móður sinni til ellefu
ára aldurs. Þá fluttist hann alfarinn
til Jóns Thorsteiussonar og byrjaði
þegar að ganga á barnaskóla; áður
hafði hann engrar tilsagnar notið.
Árið 1903 byrjaði hann á undiibún-
ingi undir háskólanám og tók próf
upp í háskóladeildina 1906. Þá tók
hann að stunda nám við Wesley
College, þar sem hann hefir verið
síðan.
Skúli heflr ætíð staðið efstur á
blaði við vorprófln. í fyrsta bekk
undiibúniiigsdeildaiinnar tók liann
$25 verðlaun. Var hann þá einn af
fjórum, er hæsta aðaleinkunn hlutu.
Úr öðrum bekk lauk hann prófl ineð
$ 60 verðlaunum í latínu og slærð-
fræði, en hlaut jafnframt heiðuisvið-
urkenning fyrir ensku og grísku. Á
fyrsta ári skóladeildarinnar lilaut
hann enn $ 60 fyrir latínu og stærð-
fræði og stóð fremstur í ensku, gi isku,
frönsku og sögu Róinverja. Síðastl.
vor lauk hann annars árs prófi með
$ 60 verðl. í ensku, heimspeki, latínu
og sögu Grikkja, en heiðurs, iður-