Fjallkonan - 27.03.1909, Qupperneq 2

44
FJALLKONAN
Flensborgarskólinn
Svo er sagt, að hann muni eiga
allerfitt uppdráttar á þingi.
Neðri deild hefir neitað að auka
styrkinn til hans svo að hann geti
haldið áfram i þvi hoifi, sem hann
þarf.
Enn er þó eigi útséð um það,
hvernig fer um þá fjárveitingu. En
rétt er að þeir geri sér sem bezt
grein fyrir málinu nu þegar, sem láta
sig það nokkru skifta, og þeir eru
margir i öllum sveitum landsins.
Það sem fyrst og fremst mælir með
þvi að þessi skóli sé styrktur svo, að
ekki þurfi að kippa úr vexti hans, er
það, að þjóðin hefir tekið ástfóstri
við hann. Hin afarmikla aðsókn að
honum ber beztan vott um það.
Ekkert getur verið öfugra og frá-
leitara en það, að fjárveitingavald
landsins fari að hnekkja þeim stofnun-
um sem með sanni má nefna óska-
börn þjóðarinnar.
Menn senda ekki sonu sina og
dætur hópum samaD ár eftir ár i skóla,
sem þeim stendur alveg á sama um
eða haía enga trú á að sé trúandi
íyrir þeim.
fað hefir líka sýnt sig, að þessi
skóli hefh' unnið til þess, að þjóðin
unni honum. Betra skólalif en þar
hefir víst ekki verið við neinn skóla
á landinu siðustu áratugina, nema
ef til vill Ólafsdalsskóla, — sem fjár-
veitingavaldið er nú búið að drepa.
— Keunararnir eru hver öðrum snjall-
ari, og allir þjóðkunnir fræðimenn og
áhugamenn og rammíslenzkir í
anda og hispurslausir í allri framkomu.
í slikra manna höndum vill islenzk
alþýða eiga börn sín.
Þá er það annað, sem mælir með
þvi að styrkja Flensborgarskóla sem
bezt, að hann er upphaflega gjöf ein-
stakra merkishjóna tilalmenningsþarfa
— stórhöfðingleg nytsemdargjöf.
Það er auðsætt auðnuleysismark á
hvaða þjóð sem er, ef hún hættir
að meta nokkurs slikar gjafir, og ekki
á hún það skilið að hljóta þær, ef
hún leggur enga rækt við þær. Hér
er að vísu rangt að segja að þjóðin
kunni ekki að meta gjöfina — og
vonandi þarf ekki að segja það um
löggjafa hennar heldur.
Það hefir verið sagt, að engin þörf
sé á gagnfræðaskóla í Flensborg síð-
an gagnfræðakensla komst á í Reykja-
víkurskóla (mentaskólanum). En það
er herfileg skammsýni.
Sá skóli verður allri alþýðu alt of
dýr.
Skólaárið er þar 9 mánuðir Þeir
nemendur, sem sjálfir kosta sig — og
það gerir venjulega meiri hluti þeirra
sem' ganga í Flensborgarskólann —
hafa þá eigi fulla 3 mánuði til að
vinna fyrir sér.
Allir sjá að kaup þeirra þann tima
hrekkur skamt fyrir námskostnaðin-
um, sem naumast getur minni verið
en 400 kr. yfir námstímann.
í Flensborg er námstíminn ekki
nema, sex mánuðir, og kostnaður eigi
öllu meiri en 200—250kr. og næg-
ir þá sumarleifið — næstum 6 mán-
uðir — vel til að viuna fyrir því fé.
Allslausir, en sæmilega vel vinnandi
unglingar eiga því hægt með að kosta
nám sitt i Flensborgarskóla, en alls
ekki í Reykjavíkurskóla.
Nú muuu einhverjir segja, að menn
læri svo miklu minna í Flensborgar-
skóla en i Reykjavikurskóla, og mun
það satt vera.
En hefir fjárveitingavaldið nokkurt
leyfi til að segja við námfús en fá-
tæk ungmenni þessa lands:
Fyrst þið eruð svö fátæk að þið
getið ekki kostað ykkur i Reykjavik-
urskóla, þá viljum við ekki að þið fá-
ið nokkra mentun; þess vegna tðkum
við af ykkur Flensborgarskólann eða
sveltum hann svo að hann geti ekki
fullnægt ykkur. Við erum ekki að
kasta út. 5—7000 kr. í skóla handa
fátæklingum, sem læra þar tölu-
vert minna en í hinum skólanum.
Við leggjum reeir en 30,000 kr. til
mentaskólans í Reykjavík, handa þeim
sem hafa efni á að vera þar, og þá
höfum við gert skyldu okkar.
Ef alþingi fœri þannig að, þá væri
óþarfi að bregða því um of mikla
eyðslu til aJþýðumentunar.
En svo fer væntanlega ekki.
Kvæði Eggerts Olafssonar
eru í alt of fárra manna höndum
og hafa lengi verið. Til þess að
bæta úr því byrjar Fjallkonan á því
í dag að flytja neðanmáls það kvæð-
ið, Búnaðarbálk, sem alþýða, hef-
ir mest haít af að segja og margir
kunnað einhver brot úr. En síðan
mun framhald verða á kvæðunum,
hinum beztu, og gætu þá kaupend
urnir eignast þar eigulegt ljóðakver
með því að klippa kvæðin úr blaðinu
og binda inn sér í lagi, þeir sem ekki
halda blaðinu öllu saman.
Þá er illa logið af þjóðræknisend-
urvakning íslendinga, einkum æsku-
lýðsins, verði ekki tekið tveim hönd-
um ljóðum þessa þjóðkæra snillings,
sem kvað
— — um blóma hindarhjal
og hreiðurbúa lætin kvik
vorglaða hjörð í vænum dal
og vatnareyðar sporðablik;
þó kvað hann mest um bóndabæ,
sem blessun eflir sí og æ,
af því að hjónin eru þar
öðrum og sér til glaðværðar,
svo sem Jónas Hallgrímsson kvað
um hann. Rví fer svo fjarri að ljóð
hann séu orðin úrelt eða á eftir tím-
anum, að margt af því, sem í þeim
stendur getur átt svo vel við ástand-
ið sem nú er, sem það væri nýlega
kveðið, og þótt þeir séu eflaust til,
sem ekki fella síg við formið og mál-
ið á kvæðunum sumstaðar, þá éru
væntanlega flestir svo skynsamir að
láta það ekki fæla sig frá að lesa þau
— og læra. Til 3kamms tíma hefir
margt alþýðufólk kunnað utanbókar
mörg brot úr ljóðum Eggerts, þótt
aldrei hafi það séð þau prentuð,
heldur numið þau af öðrum, hver
fram af öðrum. Svo kær hefir Egg-
ert og Ijóð hans verið íslenzkum
bændalýð og er vonandi enn.
Vel má vera að sumir hefðu frem-
ur kosið að fá sögur neðanmáls í
blaðinu — útlendar reifarasögur t. d.
— feim mætti vera það huggun að
vita, að ekki er loku skotið fyrir að
þeir geti fengið þær líka, síðar meir,
ef þeim er það mikið áhugamál eða
hafa ekki lyst á Ijóðum Eggerts.
Erlendar ritsímafréttir
til Fjallkonunnar.
--0—
Kh. 23. marz kl, 8 siðd.
Berlin og sambandsmálið.
Berlin segir, að orðin ríkjasambaad
og Veldi Danakonungs í sambandslaga-
uppkastinu séu rangþýdd, sambandið
verði rikisréttarsamband (statsretligt),
eins og milli Ungverjalands og Króatíu
síðan 186S, en ekki þjóðarréttarsam-
band (folkeretligt). Ef alþingi sam-
þykkir Uppkastið, viðurkennir það
skilning Dana, samanber skýringar
frumvarpsandstœðinga.
Jóhannes Jósefsson
erlendis
—o—
Hann fór við fjórða mann til út-
landa nokkru fyrir jól i vetur, til að
sýna íslenzkar glímur og vekja á
þeim athygli útlendinga.
E’eir hafa dvalist á Englandi þann
tíma og sýnt glímur í leikhúsum þar.
Mjög vel látið yfir þeim í enskum
blöðum; lýst itarlega ísumum þeirra.
J. J. hefir getið sér góðan orðstír.
Hann hefir átt íslenzka glímu við
einn hinn fræknasta glimumann Breta,
M' Inerney, heljarmenni bæði á vöxt
og að burðum, 80 pundum þyngri
en Jóhannes Sá skoraði hann á hólm,
og skyldi fella sig á 10 inín. Á 10.
mínútunni lá hann. Þá bauð kapp-
inn honum út í grísk rómverska, og
skyldu glima 15 min. Henni lauk
svo að hvorugur féll. Loks skorar
Jóhannes á hann og bauðst til að.
fella hann á hálftima, en hinn bað
sig undan.
Það er til þess tekið í enskum blöð-
um, er á þetta minnast, hve Jóhann-
es hafi glímt af frábærum fimleik og
afli í íslenzkri glimu; og þykir glím-
an falleg. —
Yurio Tani heitir nafntogaður glímu-
kappi japanskur. Þeim hefir Jóhannes
boðið í eina bröndótta, og þótt fleiri
væri: sem sé íslenska, grísk-rómverska
og japanska glimu. Ekxi frétt af
þeirri viðureign enn.
Þá hefir J. J. glímt við Hallvood,
miðþungamann breskan, mesta afar-
menni og íeldi hann á 113/4 mín.
Og við enn miklu fleiri hefir hann
glímt kappaua, og hvarvetna borið
hærra hlut.
Ensk blöð telja Jóhannes Jósefsson
liklegan til að verða heimskappa í
glimuflokki meðalþungra manna.
(ísafold).
------<rO~0----
Yaraforsetar
efri deildar báðust lausnar frá störf-
um sínum áður en forsetarnir fóru
utan, og var það gert að ráðum ráð-
herra, sem studdi mál þeirra rækilega.
En deildin synjaði beiðninni. Voru
það nokkrit hinna konungkjörnu sem
þar ráða úrslitum. Forseti (Kr. J.)
áleit að 3/4 atkvæða þyrfti til að sam-
þykkja þetta.
Forsetar
þingsins fóru utan með Sterling 21.
þ. m.
Scttur sýsluinaður
í Vestmannaeyjum er cand. jur,
Björn Þórðarson. — Umsækjendur
um sýsluna eru, auk hans, sýslumenn-
irnir Páll V. Bjarnason sýslumaður i
Skagafarðarsýslu og Marino Hafstein
uppgjafasýslumaður í Strandasýslu,
og lögfræðingarnir: Bjarni Jónsson
(á Seyðisfirði), Bjarni Forláksson,
Karl Einarsson, Lárus A. Fjeldsted,
Magnús Sigurðsson og Sigurjón Mark-
ússon.— Margir um boðið!
Strandasýsla
er veitt cand. jur. Halldóri Júlíus-
syni bæjarfógetafulltrúa í Reykjavík.
Prestaskólakennari
síra Eirikur Briem hefir hlotið
æðra kennaraembættið við prestaskól-
ann, það sem lector Jón Helgason
hafði áður, en síra Haraldur Níelsson
var settur í í haust. Þykir þetta
undarleg ráðstöfun, þar sem það er
vitanlegt, að síra Eiríkur er eigi
nándanærri eins lærður og síra Har-
aldur í þeim greinum, er hann nú
verður að fara að kenna 1 fyrsta
sinn á æfinni.
Bæjarbruni
varð norður í Svarfaðardal, að
Tjarnargarðshorni; brann bærinn
mestallur, óvátrygður og alt sem í
honum var. Bóndinn brendi sig á
höndum og fótum við björgunartil-
raunir.
Sjálfsmorft
var framið í Reykjavík í fyrri viku.
Danskur járnsmiður, A. P. Jörgensen,
skaut sig til bana inni í herbergi sínu.
Slys
varð inn hjá Gufunesi fyrir nokkru.
Kafari af dönsku björgunarskipi, Geir,
kafnaði er hann var að kafa niður f
skip er sðkk þar í vetur; var örend*
ur, er hann var dreginn upp.
Skipströnd.
Tveir útlendir botnvörpungar hafa
strandað í Skaftafellssýslu snemma í
þessum mánuði.
Öðru strandinu olli ásigling annars
botnvörpungs, braut hann gat, á skip-
ið, svo það varð að hleypa til lands
á Hvolsfjöru í Mýrdal. Það skip var
þýzkt og hét. Brandenburg. Einn
maður druknaði af því skipi, en 11
björguðust.
Hitt skipið var enskt og hét Marcon.
Það strandaði fram undan Fagurhóls-
mýri í Öræfum. t>ar björguðust
allir mennirnir, 18, og eru 5 af þeim
íslendingar.
Enn strandaði botnvörpungur 18.
þ. m. við Fossfjöru á Siðu. Menn
björguðust.
Seklr botnvörpungar.
Yarðskipið, Valurinn, tók fyrir
skömmu 5 botnvörpunga í landhelgi,
fór með þá til Vestmannaeyja og
fékk þá sektaða.
Undirritaðiir
útvegar
úr og
klukkur
ásamt
öllu þar til heyrandi frá úrsmið
Eyjólfi Þorkelssyni
i R e y k j a v í k.
Ennfremur tek eg á móti úrum og
klukkum til aðgerðar frá sama.
Ylgfús Guftbrandsson.