Heimskringla - 18.09.1886, Blaðsíða 2

„HeimsMnila”
kemur dt (að forfallalausu) á hverjum
fimmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiSja:
35 og 37 King St. Winnlpeg, Man.
Eigandi og ábyrgSarmaSur:
Fríinann B. Anderson.
Ritstjórn : Frímann B. Anderson.
Einar Hjörleifsson,
Eggert Jóhannsson,
BlaSiS kostar : einn árgangur $2,00 ;
hálfur árgangur $1.25; og um 3 mánuSi
■75 cents. Borgist fyrirfram.
Auglýsingar i blaSinu kosta :
einn dálkur um 12 mánuSi........$200
----------------6 ....... 120
------------------3 ....... 75
dálkur um 12 márnrSi....... 120
----J-------------6 ....... 75
----------------3 --------1......... 40
úr dálki um 12 mánuSí........ 75
------------------6 ....... 40
-----------f.--- 3 ....... ......... 30
Minni auglýsingar kosta: fyrir 1 þl.
um 1 mánuS $2,00, um 3 mánuSl $5,00,
um 6 mánuSi $9,00, um 12 máuuSi
$15,00.
Auglýsingar, sem standa í blaSinu
skemmri tíma en mánuS, kosta: 10 cents
línan í fyrsta skipti, og 5 cents í annaS
og þriSja skipti, ,
Auglýsingar standa i blaðinu, þang-
aS til skipaS er aS taka þœr burtu,
nema samiS sje um vissan tíma fyrir
fram.
Allar auglýsingar, sem birtast eiga
í nccsta blaSi, verSa aS vera komnar til
ritstjórnarinnar fyrir kl. 4 e. m. á laugan-
dögum.
SUrifstofa blaSsins verSur opin alla
virka daga frá kl. 10 til kl. 11,30 f. h. og
frá kl. 2 tii kl. 4 e. h. nema á miSviku-
dögum.
LAGAÁKVARÐANIR VIÐVÍK.JANDI
FR.IETTABLÖÐUM.
1. Hver maSur, sem tekur reglulega
móti bla-Si frá pósthúsinu, stendur í á-
byrgtS fyrir borguninni. hvort sem hans
nafn etSa annars er skrifalS utan á blatiií,
og hvort sem hann er (áskrifandi etSa
ekki. f
2. Ef einhver segir blatiinu upp,
verSur hann aS borga allt, sem hann
skuldar fyrir þati; annars getur útgef-
audinn haldiS áfram ati senda honum
bbvSiS, þiingaS til hann hefur borgalS
allt, og útgefandinn á heimting á borg-
un fyrir allt, sem hann hefur sent, hvort
sem hinn hefur tekiti blötiin af pósthús-
inu etia ekki.
3. þegar mál koma upp út af blatia-
kaupum, má höftSa máli'S á þeim staS,
sem blaSiS er gefiS út á, hvaS langt
burtu semheimili áskrifandans er.
4. Dðmstólarnir hafa úrskurSatS, atS
þalS a5 neita ati taka móti frjettablötSum
e5a tímaritum frá pósthúsinu,, e5a flytja
burt og spyrja ekki eptir þeim, meðan
þau eru óborguis, sje tilraun til svika
pritna facie of intentional fraud).
SVEITARSTJÓRNARLEYSIÐ
í NÝJA-ÍSLANDI.
Þaö hefur ékki verió amalegt
hljóóiS í Ný-íslendingum, þegar
menn hafa fundið f>á aS máli í sum-
ar.
uViS höfum yfirfljótanleg mat-
væli aS lifa á, hvernig sem allt
veltist. VitS eigum hvert cents-
virSi, sem viS höfum undir hönd-
um—og paS er ekki svo lítiS, sem
sumir af oss hafa undir höndum.
Og allt af sannfærumst vis um
paS betur og betur, aS paS er sú
nýlendan, sem haganlegust er fyrir
okkur, sem viS erum í”. Svona
tala Ný-íslendingar.
HvaS er f>á aS í Nýja-íslandi?
Hvers vegna er f>ví þá svo variS,
aS pangaS veljast helzt f>eir fátæk-
ustu, og efnamennirnir sneiSa hjá
peirri nýlendu ? Og hvers vegna
eru menn aS flytja paSan allt af
viS og viS ? Þetta eru þó kostir,
sem óneitanlega má taka til greina.
ESa skyldu allar íslenzkar nýlend-
ur í Ameríku geta stært sig af f>ví,
aS hver einasti maSur I peirri sje
skuldlaus ?
ÞaS fyrsta, sem aS er í Nýja-
íslandi, erpeningaley s'iS.
Mennimir sitja meS heilmikil efni,
en peir geta ekki fengiS peninga
fyrir [>au. x Vegna hvers ? Af f>ví
peir komast ekki á markaSinn fyrir
v e g 1 e y s i.
Annar höfuSókosturinn, sem
Nj;-íslendingar eiga viS aS stríSa,
er sá, aS f>eir geta ekki gert böm
sín aS siviliceruSum mönnum.
Vegna hvers ? Af f>ví [>á vantar
algerlega s k 6 l a handa bömum
sínum.
ÞaS eru þessir prír aSalókost-
ir, sem Ný-íslendingar eiga vig aS
stríSa, peningaleysiS, vegleysiS og
skólaleysiS. Hvernig á aS bæta úr
peim ?
PeningaleysiS er ekkert annaS
en hrein og bein afleiSing af veg-
leysinu. Ef mennirnir segja paS
satt—sem vjer alls ekki efumst
um—aS peir eigi eitthvaS til aS
láta móti peningunum í aSra hönd,
pá er svo sem auSvitaS, aS peir fá
peningana jafnskjótt og peir koina
meS pessar vörur á markaSinn. En
peir verSa aS komast á markaS-
inn.
En hvernig á pá aS bæta úr
vegleysinu og skólaleysinu ? Ný-
íslendingum var bent á paS ræki-
lega í uLeifi” í vetur, 19. marz.
peim var sýnt par fram á meg 1 jós-
uin rökum, aS peir pyrftu ekki ann-
aS en koma á fót hjá sjer löglegri
sveitarstjórn. Þeim var sýnt par
fram á, aS pegar sveitarstjórn peirra
væri orSin lögleg, pá fengju peir
bœSi skatt frá Tludson-flóa fjelag-
inu og sinn lögákveSna styrk úr
sjóSi skólastjómarinnar í fylkinu.
Þeim var sýnt fram á, aS kostnaSur-
inn, sem legSist á pá sjálfa, yrSi
ekki meiri—ef ekki ininni—en hann
er nú meS pessu ólögmæta sveitar-
stjórnar-káki, sem peir hafa, en aS
aSalmunurinn yrSi sá, aS peir hefSu
miki® gagn af lögmætri sveitar-
stjórn, ekkert af ólögniætri.
Svo bætist nú annaS ofan á—
hvaS sem gagninu líSur—og paS
hljóta peir sjálfir aS hafa sjeS fyr-
ir löngu. ÞaS er peim til óvirSing-
ar, mönnunum, aS lifa svona ár ept-
ir ár, án nokkurs skipulegs mann-
fjelags, pví paS er annars ekki siSur
neinna manna, nema villumanna.
En samt sein áSur sjáuin vjer
enn ekkert bóla á pví, aS peir reyni
aS hrinda pessu í lag. Þetta má ekki
lengur svo til ganga, og paS er líka
örugg von vor, aS purfi ekki aS
benda Ný-íslendingum á petta optar.
Úr pví peir eru ekki eptirbátar landa
sinna annars staSar aS pvf, er aS
efnahag lýtur, pá’ er engin ástæSa
fyrir pá til pess as verSa paS í pess
um sökum, sem ekki eru erviSari vis-
ureignar, en pær eru.
Vjer munum viS fyrstu hentug-
leika lýsa pví greinilega í blaSinu
fyrir peim, hverja aSferS verSi hent-
ugast og greiSast fyrir pá aS hafa,
til pess aS koma löglegri sveitar-
stjóm á.
ATVÍNNUMÁL.
Ekkert hinna almennu ifiála hjer í
landi, er ef til vill eins markvert fyrir oss
íslendinga, og atvinnumáliS. Vjer erum
allir leitendur eptir atvinnu (daglauna-
vinnu og þ. h.) fyrstu árin, svo aS segja
eindregið. Atvinnan í heild sinni er hyrn-
ingarsteinninn, sem allir byggja vel-
gengni sína á. Hún er máttarstólpi hvers
lands og hverrar þjóðar, og af hennar
mörgu greinum erlandbúnaSurinn traust-
asti landstólpinn, beinasti vegurinn til
sjálfstæSi fyrir allan þorra manna. þeg-
ar talað er um atvinnu þannig yfir höfuð,
þá verður ekki annað sagt, en aS vjer ís-
lendingar höfum hagnýtt oss [liana vel,
það er að segja, í samanburSi við annara
þjóða menn, hjer saman komna, liöfum
vjer u n n i S eins og víkingar. En þa*5 eru
allt of margir menn af þjóð vorri, sem
ekki hafa hirt um sem skyldi, að taka
sjer land og gjörast bændur, þeir hafa
treyst of mikið á hina almennu, opinberu
daglaunavinnu, sem ætíð er meira og
minna á hverfanda hveli, og eru þess
vegna skemmra á veg komnir i efnalegu
tllliti en mætti og ætti að vera.
Vjer erum hingað komnir í sama til-
gangi og aðrir, þeim, að bœta kjör vor,
að nema og yrkja óbyggt land, og jafn-
framt öðrum að gjörast fyrirrennarar
þeirrar þjóðar, sem með timanum mynd-
ast í þessu líttbyggða landi. þetta hlýtur
að vera tilgangurinn, það hlýtur að vera
vort ætlunarverk eins og annara,
að gjörast fyrirrennarar þeirra, sem síðar
koma, og það getur ekki verið annað,
svo framarlega sem vjer komum hingað
með þeim fyrstu, og verðum meðal hinna
fremstu til að setjast að i óbyggðú landi.
Að þetta sje vort ætlunarverk, það verð-
um vjer að hafa hugfast, og þá um leið
það, að samliliða oss flytja liingað menn
af öllum þjóðflokkum, sem yfir höfuð
eru oss langt um yfirsterkari, bæði livað
fjölda og auðlegð áhrærir. Og þess vegna
verðum vjer að hafa stöðugar gœtur á, að
verða ekki bornir ofurliði, að lirekjast
ekki fyrir strauminum, og standa þar af
leiðandi á lægra stigi i þessu unga þjóð-
fjelagi, heldur en annara þjóða menn.
Allir hafa hjer jafnan rjett; það er,
hver og einn er sinn eigin herra. það
þurfum vjer að muna. Vjer erum ekki
skyldugir til að þoka fyrir neinum, og
það getur enginn sagt við annann : uþú
skalt sitja þar”. það er því alveg undir
mönnunum sjálfum komið, hvort þelr
verða sjálfráðir og öllum óháðir, eða
ánauðugir þrælar mitt i frelsinu. Ef
maðurinn ekki liagnýtir sjer atvinnu-
vegina rjettilega, er skej'tingarlaus um
framtíðina, og þar af leiðandi sjaldnast
hefir mat til næsta máls, þá er hann
óbeinlinis ánauðugur þræll. Hann er þá
einlægt kominn upp á hjálp sjer yfir-
sterkari manna, einlægt neyddur til að
ganga biðjandi um vinnu fyrir þennan
Og þennan daginn.
Hinir mörgu og margbrej'tiiegu at-
vinnuvegir hjer í landi útheimta fjölda
af verkamönnum, og þeir eru á eins
margbreyttu stigi, eins og þeir eru marg
ir. það er t. d. meira vert og útlieimtir
meiri þekkingu að vera múrari, heldur
en að vera múraraþjónn og bera að lion-
um múrsteina og veggjalím, og það er
meira vert að ráða legu járnbrauta og
hvernig þær skulu byggðar, heldur en
að standa og moku leirnum og sandin-
um eptir fyrirsögn verkstjórans. Hið
sama er um, hvort heldur, verkstæðavinnu,
verzlunar- eða skrifstofustörf, að stig-
breytingin er mikil.
það er auðvitað að öll vinna er heiðar-
leg, og hver sá þessvegna heiðarlegur
maður, sem vinnur, svo framarlega, sem
hann á annan hátt hegðar sjer sóma-
samlega. Eu þá er að lita á það, livert
verkið er mest upplífgandi fyrir manninn,
og livert arðsamast. Verk bygginga-
meistarans, járnbrautastjórans, og hand-
verksmannsins er upplífgandi, þar (>að
útheimtir sífelda umhugsun, og þannig
smátt og smátt leiðir fram nýjar upp-
götvanir og nýjar umbætur ; og arðsamara
er það, því getur enginn neitað. Vrerk
daglaunamannsins er ekki upplífgandi;
það útheimtir enga reglulega umhugsun,
þar eð maðurinn, hvort honum er ijúft eða
leitt, lilj'tur að vera eins og verkfæri i hendi
verkstjórans, sem optar en hitt er harð-
stjóri, sem álítur virðingu sinni misboðið,
ef daglaunamaðurinn dirfist að benda
honum á eitthvað nýtt, einhvern nýjan
máta til að vinna þetta verk eða hitt hagleg-
ar og ljettar en gert er. þess vegna verð-
ur daglauna vinnan fremur þvingandi en
upplífgandi, enda erulíkadæmindeginum
ljósari, að þeir sem hafa neyðzt til að
stunda hana eingöngu um margra ára tíma,
verða alit of margir kæringarlausir um
framtíðina, hugsa einungis um að geta fætt
sig og klætt einhvern veginn, lifa óspart,
þegar peningar eru til, og þegar þeir eru
þrotnir, að byrja á nýjanleik, að fara út á
, iárnbraut og vinna. þetta eru iíka öldungis
eðlilegar afleiðingar. Að vera sífelt undir-
gefinn, mega ekki tala orð frá munni, og
ekki svo mikið sem hngsa fyrir sjálfan
sig, heldur vera páll 'eða reka í hendi
annars manns, dag eptir dagogviku eptir
viku, það hlýtur að eyðileggja sálarkrapt-
ana með brúkunarleysi, jafnframt og það
slítur fjöri mannsins og líkamansþrótt, og
deyfir löngunina til að komast í annan
víðari v'erkaliring. Og þegar laungunin
til að komast hærra fer að minnka, þá er
afl mannsins til að leita móti straumnum
farið' Hann berst þá með honum ósjálf-
rátt og venst smátt og smátt á óreglu og
algjört kæringarleysi; vinnur einungis
þegar vinnu er að fá, en undirgefinn,
aldrei sjálfráður. En það er ekkl þar
með sagt að þetta sje Undantekningarlaust.
það eru til hjer í landi margir menn, sem
í fleiri ár hafa unnið hina óvönduðustu
erfiðisvinnu undir annara umsjá, er hafa
um síðir staðið á efsta stigi í verklegri
fullkomnun. En þau dæmi eru svo óvenju
fá tiltölulega, að það brej'tir ekki hinum-
aðallegu afleiðingum langvarandi dag-
launavinnu hið minnsta, því til þess, að
berjast þannig gegn sýnilega óendanlegum
örðugleikum og slgra um síðir. þarf mikið
meira þrek og þoigæði en fólk hefur flest.
En hvernig höfum vjer íslendingar,
sem hjer erum búnir að vera fleiri ár,
hagnýtt oss hinar mörgu brej'tilegu
atvinnuvegi hjer í landi ?
tTr þessari spurningu skulum við
reyna að leysa i næsta blaði.
Verxlnnaritial.
Peningaverzlunin hefur engum breyt
ingum tekið, hvorki á stórmörkuðunum
nje lijer norðvestra, siðan vjer rituðum
í fyrri viku. það grúfir sama dej'fðin yf-
ir peningamarkaðinum hvervetna jafnt
og ]>jett. þó dagur og dagur komi fyrir,
er peningar liækka í verði, þá er það ekki
fyr orðið en eitthvað kemur í veginn og
hindrar áframhald í þá átt, svo þeir falla
óðar aptur.—Hjer norðvestra eiga menn
samt von á, að peningaverzlunin lifni dá-
lítið, þegar líður að lokum þ. m., þvi (>á
búazt menn við að hveitiverzlun og hveiti-
flutningar fari almennt að byrja.
Almennar verzlunarvörur eru enn
standandi í stað, að undanteknum ijer-
eptum og dúkum. sem nú eru farnir að
stíga upp, eða fara til þess bráðlega. Á
ársfundi liins kanadiska ljereptsverkstæða
fjelags, sem haldin var í Montreal í f.
m., var ákveðið að allt ljerept og dúkar
skyldu hækka i verði frá þý—cents
hvert Yard. Með öðrum orðum, þessar
vörur eiga í framtíðinni að hækka í verði
svo nemnr 10—20 af liverjum dollar, þeg-
ar til smákaupmanna er komið. En þetta
sýnir líka að klo'ðaverzlunin er að ná
sjer aptur.
Matvara er gjört ráð fyrir að htckki
i verði áður langt líður, einkum svíus-
fleski og ketmatur yfir höfuð. Armour
& Co. í Chicago, sem er, ef til vill, hið
stœrsta flesk- og ketverzlunarfjelag i
Ameríku, hefur sent öllum sinum um-
boðsmönnum, viðsvegar um landið, að-
vörun þess efnis, að ketmatur muni
hœkka í verði áður margir mánuðir
líða, og ekki ótrúlegt þó saltað ket kœm-
ist í lielmingi hœrra verð en nú er,
fyrir jafndægur að hausti. þegar Ar-
mour & Co. tala jafn berlega, þykir flest-
um ráðlegt að búa sig undlr varðhækkun-
ina, því enginn efar orð þessa mikla
svinaslátrara, einkum þegar það komst
upp að hann og hans útsendarar hafa
ekkert selt, en einlægt keypt flesk og
ket, frá l>yrjun júnímán. til þessa tíma,
og hefur því þann markað hjer í landi,
svo að segja i sinum höndum.
Útlit er fyrir að kaffi og sykur hald-
ist í lágu verði fyrst fram eptir, því fá-
dæmis ósköp liggja óseld af sykri frá
því í fyrra, en kaffi-uppskera i Brasilíu
er sögð með allra mesta móti i sumar.
Sama er um kaffi uppskeruna í Austur-
löndum, að hún er rikugleg bæði á
eynni Java og Arabíu.
Hveitiverzlunin er eginlega ekki líf-
leg enn, og ekki er verðið á því hátt
hjer norðvestra. En á austur mörkuð-
um landsins er það ögn að hækka, en
fer undur hægt. Korn-kaupamenn á
Englandi eru nú fyrst farnir að leigja
skip til flutninga hjeðan, og það eigin-
lega án þess þörf knýi, því nóg er af þvi
á markaðinum, en þeir hafa heyrt að
hveiti lijer sje nú með allra bezta móti,
þó það sje lítið að vöxtunum, og vilja
þess vegna ná i það meðan |>að er í
þessu lága verði.
Hveitiverðið lijer er enn ekki meira
en 55—62 eents fyrir bush. .af beztu
hveititegund. Hjer i bænum er hveiti-
verzlun alls ekki byrjuð enn, og þess
vegna ekkert visst verð. það lítið sem
bændur liafa íiutt inn, hefur selzt fyrir
75—80 cents bush., en liafrar frá 30
til 40 cents.
Verð á ýmiskonar matvöru o. fl. á
markaðinuin iijer i Winnlpeg, (13. sept.)
Nautaket (nýtt), pd.........$0,05—0,16
“ (saltað) “............ 0,06—0,10
Kálfaket “............ 0,12-0,16
Svinaket(nýtt)pd............. 0,10—0,10
“ (reykt) “............ 0,12—0,15
Svínslæri, “........... 0,15—0,15
Sauðaket, “....................0,15-0,18
“ 100 “........... 9,00-10,00
Hvítfiskur, “........... 0,05—0,00
Gedda, “............ 0,02—0,03
Gullaugu tylftin............ 0,25—0,00
Egg “ (ný)........ 0,15-0,18
“ (íutnbúðum) “ ............. 0,12—0,15
Smjer, pd............. 0,13^-0,15
Kartöplur bush. (nýjar) .... 0,40—0,75
Rauð (og aðrar) betur (Beeíe).. 1,00—0,00
Laukur (þurkaður) bush....... 3,00—0,00
Næpur bush............. 0,25—0,40
Ertur pottmælir.............. 0,10—0,00
Hey, ton ........... 6,00—0,00
Hálmur ton .................. 1,00—1,50
Eldiviður, poplar, Cord...... 3,75—0,00
“ Tamarac “ ............. 4,75—5,25
“ poplar íleyngjum“ ..... 3,50—3,75
I stórkaupum.
Hveitimjel (Patent) 100 pd.... 2,60—0,00
“ (Strong JJaket s) “ .... 1,90—0,00
“ (XXXX) “ .... 1,00-1,25
“ (Stipetfine) “ .... 0,70—1,00
Hveit (ómalað) bush.......... 0,69—0.75
Hafrar, “ ....... 0,28—0,30
Bygg. “ 0,00—0,00
Úrsigti (við mylnurnar ton) .... 6,00—7,00
Úrgangur (Shorts) “ .... 8,00—0,00
Stykkjað fóður “...... 25,00—0,00
Mjólkurkýr hver .... 30,00- 50,00
Tamdir uxar, parið......... 90,00-120,00
XVKOHXAR It EKI It.
Sálinabók til kirlcju-
og heiina- söngs. Reykjavik.
KostnaSarmaSur: Sigfús Eymunds-
son. Prentari Sigm. GuSmundsson.
1886.
Sálmabækur eru að vissu leyti
með merkilegustu bókum, sem hver
þjóö á. Ekki að mjer detti í hug
að [>ær sjeu rneð skemmtilegustu
bókum, nje skemmtilegri bókum,
nje skemmtilegum bókum. Nei,
langt frá ! Ekki heldur að [>að sje
samau Ronilð uielra í þeím bökum
af þekkingu, nje andagipt, nje til-
finningu, en í öóruin bókum. Síð-
ur en svo.
Það liggur í allt öðru, a« [>ess
háttar bækur eru merkilegar bæk-
ur. Gætum t. d. að pessari bók,
sem hjer er um að ræSa, hvernig
hún er undirkomin, aS öðru leyt-
inu, og handa hverjum hún er til
búin, a« hinu leytinu.
það er b i s k u p landsins, sem
felur 7 guðræknisskáldum á hend-
ur a« gera bókina úr garði, 6
p r e s t u m og einu skíkkanlegu og
meinlausu uf>jó«skáldi”. pa« er svo
synodus, sem bi«ur r á « g j a f-
ann yfir íslandi um a« íslending-
ar megi söngla á þessabók, pegar
peir sjerstaklega ætli aS snúa huga
sínuin til guSs.
Svona er bókin orgintil, og
pað eru íslendingar í heild
sinni, sem eiga aö nota hana.
Vitaskuld er, a« pað hafa ekki
allar sálmabækur átt pví láni að
fagna, a« svona margir menn söfn-
uðust saman, til pess a« sjóða pær
saman. En að ö«ru leyti er líkt
varift me« pær. í öllum löndum,
par sem rlkiskirkja e«a þjóðkirkja
hefur verið eða er, par er pað
stjórn kirkjunnar,sem sampykkir,
sem gefur mötinum leyfi til aft snúa
sjer á p e n n a 11 hátt að guði sín-
um, og pess háttar bækur eru æfin-
lega stílaðar upp á a 11 a, og ver«a
að minnsta kosti á endanum, not-
a«ar af <> 11 u 111.
í pessu liggur pa«, a« pessar
bækur eru inerkilegar. í pessu
liggur [>að, ag peir, sem vilja
[>ekkja einhverja pjóó, verjja ag
kynna sjer hennar sálmabækur.
pesskonar sáhnabækur lýsa
alilrei peim andlegu hreifingum, sem
hafa átt sjer staS hjá pjóðunum á
peim og þeim tíma, í trúarbragða-