Heimskringla - 14.04.1887, Side 3

og spilu'Su á hljóðfæri, mllli þess að
karl sagði oss æflntýri eða vjer leystum
úr spnrningum lians um ísland og foru-
Norðmenn.
Næsta morgun í dagan, fórum vjer
af staS, og ba'ð karl oss aptur koma með
margt fólk, og taka oss land par í grend.
Fylgdi yngri sonur hans oss á leifl og
visaði < >*ss til vegar fram með ánni vestur,
Keyrðum vjer svo eptir dalnum undir
hliðunum, rann þá sól, og kastaði ljóm-
andi ro«a á brekkurnar og skógana, en
gráar pokuslœ'Bu* lágu eptiránni. Áfram
vestur yfir rennisljettur grundir fram
með fögrum hæðum, sem liggja á hlið
viö oss fram með ánni, sem lfSiir eins
og silfuræð; áfram með morgunblænum.
Þetta er eins og að þeysa um renni-
sljetta árbakka heima á Fróni. Bara
við hefðum nú íslenzka gæðinga. Þar
sjer blanka á þil undir hálsinum, stefn-
um þangað. Þetta ,er FljótshlíS og þnr
er Hlíðarendi. Að lítilli stundu liðinni
keyrðum vjer í hlað, og kom bóndi til
dyra, var hann mikill vexti og hraust-
legur, og ekki ólíkur fornmanni að
ásýndum. Hann kvaðst Ilindrik heita
og fyrstur kvaðst hann liafa 1111111!«
hjer land, sag«ist hann hafa sko«a«
landið bæ«i í Norðvesturlandinu og í
Manitoba, og hafa láti« lijer fyrirber-
ast. Hvatti hann oss til a« skoða land-
i« vestur undir Pheasant-hæ«um, áður
enn vjer lykjum ferðinni. paðan hjeld-
um vjer aptir fyrirsögn lians til nor«-
urs upp úr dalnum og þar til vjer kom
um til annars landnamamanns, hjet sa
Oliver, er )>ar rje«i fyrir. Spur«i liann
oss tí«inda; þagar hann lieyr«i að vjer
værum í landaleit, slóst hann með í för-
ina. Keyrðum vjer nor«vestur yfir
sljettur og öldóttar hæ«ir, mýrar og gii
og gegnum runna og smáskóa.
Herra Oliver var mjög skrafhreifur
og tálaði um alla heima oggeima. llann
var fæddur í Bristol á Englandi, og
hafði veri« í NýjaSjálandi, Astraliu, og
Brasilíu, sagði hann mörg skemmtileg
æfiutýri af ferSum sínum. Vnr liann
eittsinn stórríkur. en tapa«i svo öllu,
kom svo liinga«; kvaðst liann hvergi
hafa kunna« jafnvel við sig og hjer.
Svona lijeldum vjer áfram um 3 stund-
ir, komum vjer þá nor«ur úr skógar-
runnunum, og lágu þar fyrir norðan
grassljettur miklar. Eldur haf«i hlaup-
i« unri sljetturnar og brennt toivnships-
merkin; vissum vjer því ekki með vissu
hyar vjer vorum staddir. Var« nú
fylgdarma«ur vor hræddur í anna« sinn
°g vildi Jjegar snúa aptur, svo vjer urð-
um sjálfir a« keyra, hjeldum svo áfram
um hríð, þar til vjer komum nor«ur til
tp. 2, R. 7. Er þa« allt öldótt gras-
sljetta- og ví«a engjadrög. Jarðvegur
er þar góður og velfallin til jar«yrkju.
Þa«an hjeldum vjer til vesturs og svo
suðvestur. í su«urliluta tp. 20 ver«ur
landi« öldóttara með skógarbeltum hjer
°g þar. Eptir Þ''í sem nálgast dalinn,
eykzt skógurinn; jarðvegurinn batnar og
er þar víða undur fagurt. Yfir höfuð
er belti þa«, sem liggur fram með daln-
'm norðvestanvert, um4mílur á breidd,
t'Hfótt skóglendi me« grassljettum og
n'ýrafl(;tum> tjörnum og engjum, ágætt
landbúna«ar. Svona hjeldum vjer
am nin 2 kl.tíma su«ur um skóga,
' n°^dr °g ölduhryggi. þar til til allt í
1 ‘nu> a« vjer komum fram úr skógar-
beltinu, og stóðum aptur á brlín Qu-.
Appelledalsins. ujeg gkal ve^a ?1,000
móti einu“”. «*g«i Engleudingurinn, a«
við erum austan við Bugavatn (Crooked
Lake). Rjett í því sáum vjer vatni« til
austurs, spegilfagurt, en til vesturs dal-
inn, »vo langtsem sást. „Við komumst
alldrei ofan í dálinn”, sag«i fylgdarma«-
ur vor, pegar hann leyt á brekkuna.
„Engin hætta”, sagði landnámsma«ur.
Bundum vjer svo hjólin, og teymdum
hestana, og konium öllu heilu ofan í
dalinn, keyrðum svo' austur fram með
'atninu. Fyrir vestan það er talsvert
undirlenflj, en a« norðan ekkert; ganga
liæðirnar fram í vatni«. Var ví«a rjett
\ið búið að vagninn me« öllu kollsteypt
ist niður í Þa«.
Vatnið er um 9__10 milur á lengd
og 2-3 á breidd, er þar gnœg« fiskjar.
Á suinum hæ«unum vl* vatnið er all-
inikill skógur, nægur til húsagerðar, en
norðan til er a« eins skógUr ; gHjum
og er smár. Frani með dalnum að norð-
an og vestan var lítil bygg« franskra
kynblendinga og Indíána; voru hús
Þeirra byggð úr bjálkum, og lifðu þeir
af veiði. Austur frá vatninu liggja
rennisljettir bakkar fram me« ánni; er
þar fagurt víða og góðir landskostir.
Hjer hafa Frakkar stofna« bygg« og
lifa mest á griparækt og jarðyrkju.
Indiánar byggja dalinn sunnanverðan
og liafa fjölda gripa; mátti viða sjástór
hjarðir, 40—60 nautgripi saman.—Þetta
var 15. nóv.
Hjer um bil 10 mílur austur frá
Crooked Lake og 3 mílur fyrir vestan
liound Lake komum vjer til landnáma-
manns nokkurs, De Journell a« nafni.
Hann er tiginn borin, og kom frá
Frakklandi í sumar. Þegar vjer kom
um var barúninn á veiðum með frú
sinni, bauð hann oss pegar heim og sá
fyrir hestum vorum. Meðan vjer dvöld
um þar bar margt á góma. Barúninn
var ræðin, og sagði hann oss, að hann
hefði komið frá Paris hinga« og byggt
sjer þetta liús. Ilann kvaðst hafa farið
víða um Frakkland og Svissland. en
alldrei sjeð jafn-fagran dal og þennan.
Hann sagðist vera að efna til verzlun-
ar og bjóst við að með tímanum myndi
þar verða bær og kannske járubraut á
milli vatnanna suður að Kyrrah.brautinni.
Þegar lijer var komið keyrðum vjer
sem leið lá gegnum byggð /ndíána og
heim á leið til Winnipeg, og lukum svo
landskoðun þessari. í þessari ferð
skoðuðum vjer svreði norSan við Qu-
Appelle-ána, 40 mílur frá austri til vest-
urs, 12—18 frá vestri til norðuas, Allt
þetta svæði er gott land til kvikfjár-
ræktar og jaröyrkju. Landslag er þar
öldumyndað og nokkuð sundurgrafið
hjer og þar með fram ánni, en þegar
norður dregur er sljettara. Hjer um
3—4 mílur norður frá ánni liggja skóg-
arbelti og runnar hjer og þar, gras-
sljettur og engjar innan um. og smávötn;
jarðvegur víðast ágætur, svo taka við
grassljettur einar, allgott akuryrkjuland.
í dalnum er sumstaðar sagt sljettara og
góðar engjar. Yfir höfuö eru lands-
kostir góðir. það sem helzt er að ótt-
ast í dalnum eru sumarfrost, en mild-
ara tíðarfar er í þessum hluta landsins,
en eystra. Fimm nýlendur liafa þegar
verið stofnaðar þar í grennd, 1. Bretar,
2. Frakkar, 3. Uugverjar, 4. Þjóðverjar,
5. Svíar, og stunda bæði kvikfjárrækt
og jarðyrkju.
RaidiralmeBÉís.
fRitstjórnin dl>yrgist ekki meiningar
þær, er fram koma í „röddum almenn-
ings”.]
HAUSAVÍGSL.
Lagabótanefnd uFramfarafje-
lagsins hejur Þá lokib starfa slnum.
Hvag átti liún a« gera? Til hvers
var hún kosin? Hva« hefur hún
gert? Þa« væri nú saga a« segja
af f»ví i'illu saman. £>a« væri efni
í heilan fyrirlestur, ef F. B. Ander-
son e«a einhver annar lærgur ma«ur
vildi leggja sig ni«ur vi« að segja
frá pví á vísindalegan e«a stjórn-
fræ«islegan hátt út í allar æsar. En
af f>ví jeg er ólærður ver«ur f>ú,
lesari gó«ur, a« gera f>ig ánæg«an
með að jeg segi fjjer þa« í fám orð-
um—einhver annar er vís til að
bæta við fáeinum athugasemdum—
Jeg veit ekki hvert nefndinni eða
fulltrúum nefndarnianna er um a«
jeg tefji lengi fyrir þjer, pví bráð-
um ver«ur athygli f>ín leidd að nýju
lagafrumvarpi. Taktu nú eptir.
Á f>ví herrans ári, sein nú er
yfirstandandi, hefur einhver kvíði og
dauða hrollur verið í uFramfarafje-
lagi íslendinga í Winnipeg Vest-
urheimi”, pvi iia^i ósjálfrátt pótt
laiigtum vissast að tryggja líf sitt,
komast innundirhinn trausta vernd-
arvæng laganna. Já! En pað
hafði bó&orb og trúarjátnin ga er
pað liafði svarist undir, boðorðunum
purfti* að breyta, en trúarjátningin
átti að standa alveg óbreytt.
Fyrir 2—3 mánuðum var 5
nianna nefnd kosin, til að laga Grund
vallarlóg fjelagsins, svoað hægtværi
að lóggilda pa« til pess að aldrei
gæti orðið úr pví annað en Framfara
fjelag, er inni að sóma og gagni ís-
lendinga. Nú keinur nefndin með
nýtt lagafrumvarp og leggur fyrir
fund, 1). f>. m., og lætur bann par
með vita, að annaðhvort sje að hafa
pað óbreytt, að undanteknum smá-
atriðum. eða alls ekki neitt.
Hvað ^er pá pað fyrsta, sein
nefndin hefur gert til að tryggja líf
Frainfarafjelagsins? Það skal jeg
segja Þjer; pað er alls ekki neitt.
Lífsábyrgðartilraunin fer öll út um
púfur. Nefndin sezt á rökstóla;
dæmir Framfarafjelagið vægðarlaust
til dauða. Skapar nýtt fjelag, og
skyldar Framfarafjelagið til að arf-
leiða pað nvja fjelag, er heitir; Is-
lendinga fjelag l Manitoba. Það
eru Grundvallarlög pess, er nefndin
labbar með til Framfarafjelagsins og
segir, að par sje ^á langhollasti plást
ur, sem pað geti fengið til að leggja
um ineinsemdir sínar ! Nú pykist
nefndin vera búin vel að gera. En
til pess að gera en betur, greiðir hiin
götu gamalla apturhaldsmanna, en
prengir skó A peim fáu, er vilja vera
frainfaramenn. Hvernig fer hún að
pví? Hún setur efst á blaðið boð-
orðatöfluna—uppáhaldssetningu apt-
urhaldsmanna, sem fyrstu og helg-
ustu skyldu hins nýja fjelags, pað
er: yíð sjáfyrir allskonar Þurfa-
mönnum, er á einhvern hátt kunna
að geta komist í fjelagið. Það er
hugulsemi við stjómina og sjúkra-
stofnanir í landinu, að ljetta af peim
ómögum, er geta kostað tugi, hundr-
uð og púsundir dollara,—en hvað
pað er nú búmannlega hugsað af
frumbýlingi, að afia sjer álits hjá
stjórninni meðpví að sýna pá rausn,
að hætta stórfje fyrir—segjum einn
dollar—árstillag tilvonandi purfa-
manns.—Mikið ljómandi fyrirkomu-
lag er petta ! ! Hverjir ætli gang-
ist nú fyrir pessu? Auðvitað Þurfa
menn og peir, sem annars hafa eitt-
hvað gott af pví að smegja sjer inn-
undir verndarvæng stjórnarinnar.
Það er svo alkunnugt, a« pesskonar
menn eru ekki mjög hörundssárir,
pó nýðst sje á veglyndi framfara-
manna, er eiga að heita sjálfbjarga.
Framfærsla Þurfamanna hefur aldrei
heyrt undir framfarir—og pó hefur
Frainfarafjelagið lijálpað mörgum,
en ætíð sjer til stórska«a; hvað mun
pá verða í pessu nýja fjelagi, er
heimtu« mun ver«a af, hjáip í lif-
anda lífi handa hverjum fjelagslim,
minnisvarði í sómaSainlegum stíl yfir
hvern sem deyr. Þetta er nú pað, sem
jegálít að sje að greiða götu peirra,
er ekki hugsa um annað en skara eld
að sinni köku. Hvernig sem fer,
pykist jeg fyrir mitt leyti hafa fulla
ástæðu til að ímynda mjer, að petta
verði í meira lagi misbrúkað. En
mótmælendur mínir verja sig með
pví, að petta sjeu hlunnindi fyrir
meðlimi fjelagsins. Já,ef allirgæti
átt von á að taka meira inn en peir
leggja í hættuna, en pví fer fjarri,
aðpeir geti allir átt von á pví.
Þá er næst. Fjelagið biður
stjórnina um leyfi til að mega vas-
ast í innflutningi til Canada. Já !
pað er meira en velkomið. En hvaða
hag sjer Fjelagið sjervið pað? Hve
nær hafa fjelög eða einstaklingar í
Winnipeg haft nema skaða og skap-
raun af pví að taka á móti íslend-
inguin að heiman. Hvað liafa ísl.
uppskorið fyrir alla sína fyrirhöfn og
umsvif? Dálítið kjaptalof frá um-
boðsmönnum stjórnarinnar, umboðs-
mennirnir hafa fjargviðrast utan um
laglegustu stúlkurnar og slegi« peim
gullhamra fyrir pa«, lQ-a« landar sjeu
skylduræknir. E11 landar sjálfir?
Hva« liafa peir sagt? t>a« er mis-
jafnt. Sumum pykir lítils um vert,
og sko«a allt sem skylduskatt, og
pað er okkur mátulegt fyrir flónsk-
una. Hverra gagn er pað annars að
landið byggist? íslendinga einna? Er
um vjer ekki í meiralagi heimskir, að
taka pví me« pökkum, að stjórnin
reki á okkur stórhópa af fólki, • ár
eptir ár, og vjer eigum að liafa stofn-
anir á eigin kostna« til að taka á
móti peim!
Hvernig fór nefndin að pví að
prengja skó framfaramanna? Hún
setur neðst og síðast pa« sem eigin-
lega eru framfarir í fólgnar: abfje-
lagib skuli koma á bókasafni og
ibnabarstofnunum o. s. frv. Eptir
tilgangi Framfarafjelagsins átti petta
að sitja fyrir öllu öðru, en pað er
nú sama; gröf og dauði, er íslend-
inguin kærara en ljós og líf. Dann-
ig hefur pað verið og verður á með
an peir geta ekki lyft huganum út
yfir barndóminn, geta peir aldrei
hugsað um annað en kross og písl-
arvott, og hva«a framfara er að
vænta á slíkri pílagrímsgöngu and-
legs volæðis.
Já, nefndin með nýja lagafrum
varpið. t>að var nú eins og við var
að búast, hún var býsna hörundsár
á fundinum; hún haf«i gert svo ná-
lægt sinni eiedn sannfæring-u, að
henni pótti allir eiga að vera ánægð-
ir með gerðir hennar. Þetta var nú
engin furða, en hitt var eptirtekta-
vert, að Jón .Túlíus tók fullt eins
sárt til frumvarpsins eins 6g sjálfa
nefndina, jafnvel sárara en framsögu
mann til pess, er ófrjálslegast var
(purfamanna framfærslan). Má vera,
að Jón hafi í petta skipti haft umboð,
kannske hann hafi átt að lialda uppi
svörum fyrir varaforsetann, sem var
í nefndinni, en ekki á fundi.
E>að vildi svo illa til, að t>að
var illviðri petta fundarkvöld, og
var pví fámennt á fundi; pað er pví
víst öllúm, er ekkivoru par, óljóst
að nokkur rödd hafi komið á móti
lagafrumvarpi pessu, en pað er pó
sannast að segja, að jeg benti á helztu
gallana, er mjer póttu á vera, og
hef jeg bent á pá hjer að framan,
enda voru par veikir blettir fyrir á
nefndinni, pví einn nefndarmaður allt
að pvi hálfreiddist vi« mig, annar
stakk sem sje fljótast upp á pví,
að frumvarpið væri pegar sampykkt
óbreytt, en sá priðjí sagði aðnefnd
in tæki allt frumvarpið aptur, ef
pað væri ekki borið upp til sam-
pykkta í einni heild (tvo nefndar-
menn vantaði). E>að er pá auðvit-
að hvað fjelagsmönnum hefur sýnst
ráðlegast-—pað væri svo sem ekki
gaman að fá alla nefndina á móti
Framfarafjelaginu ! -—E>að var nú
auðvitað, pað var ekki skennntilegt
að ónýta annan eins smíðisgrip og
frumvarpið, enda var pað ekki gert.
Frumvarpib var samÞgkkt! Fram-
farafjelagið er steindautt! En í
staðin er komið fjelag, er ekkert
freniur parf að vinna að framförum
en hverju öðru; fjelag, er ætlar að
gera mikið, en hefur pað á hakan-
um, sem ætti að vera í fyrirrúm-
inu.
Að mínu úliti verður nú liægra
að fjefletta fjelagið, erfingja Fram-
farafjelagsins, heldur enn nokkru
sinni var að fjeíletta Það.
En efað fjelagslimir viljakoma
i veg fyrir að pað verði hægt, er
peim öllu vissara að vera vandari í
eptirlitinu hjer eptir en hingað til.
Að hSiu leytinu geta peir verið á-
liyggjulausir, ef peir vilja, pví nú
er vald embættismanna stórum auk-
ið við pað sem var í Framfarafje-
laginu. Nú er líka svo um búið,
að eignir pessa fjelags geta allar
komist í eigu annara fjelaga, Því
selja má hluti og kaupa.
Jeg býð nú eptir athugasemd
um.
Winnipeg, 11. apríl 1887.
Sigurbjörn Stefánsson.
S A M T í N I N G U R .
Oroya jámbrautin. E>essi braut
er hin hæztliggandi járnbraut í heimi
hún liggur frá Collao, hafnarborg í
Peru í Suður Ameríku, skamt frá
höfuðborginni Lima, norðaustur yfir
Andesfjöll, og myndar óslitin pjóð-
veg pvert yfir meginlandið, pví par
sein hún endar að austan er Ama
zon-fljótið skipgengt og helzt pann-
ig austur að Atlanzhafi- Vesturendi
brautarinnar, við Callao, er að eins
fá fet fyrir ofan sjáarmál, en austur-
endinn, við bæin Oroya, er 12,188
fet yfir sjávarmál, og pegar pað er
teki« til greina að brautin er einar
133 enskar mílur á lengd, pá sjest
bezt hve mikill bratti er á henni
allri, að meðaltali.í einum stað ligg-
ur brautin framan I veggbrattri kliipp,
er rís mörg hundruð fet upp yfir
sporveginn, og helzt sljett og snar-
brött, aö neðanverðu við sporið, svo
langt, sem augað evgir niður eptir
dimmri gjá. Skamt frá pessu hainra*
belti liggur hún yfir 250 feta djúpa
gjá, á járnbrú mikilli, er strengd er
milli hamranna og hvílir á 2 jötun-
legum stein stólpum. Á pessuin 133
mílum eru 36 jarðgöng, og i einu
peirra liggur sporvegurinn 15,665 fet
yfir sjávarmál svo að á pvi sviði
vanta að eins 175 fet til pess, að
hún liggi 3 mílum liærra en hafið.
Glar 1 staðjárns. Efnafræðíngur í
Dresden á E>yskalandi hefur að sögn
fundið unp á að steypa gler á sama
liátt og málmar eru steyptir. E>etta
sto^ita gler segir hann hart, ekki
neitt kostbærara en járn, en betra
að pvi leyti, að loft og veður hefur
ekk eins skaðleg áhrif á pað og járn
eða stál. Svo telur hann pví'pað til
gildis, að pað er gagnsætt, svo pað
sjezt undireins ef pað er brostið eða
einhver galli á pví. Hann gerer sjer
sterka von um, a« áður langt líði
verðigler brúkað í járnbrautar teina,
par pað verður engu kostbærara, og
engu endingarminna en járn, til
pess brúks.
Kappsigling. yfir Atlanzhaf átti
sjer stað í marzmán. á milli tveggja
seglskipa frá Bandaríkjum. Skipin
hjetu Coronet og Ðauntless; e r hið
síðara með amerikönsku, eða skonortu
lagi. Skipin fóru af stað frá New
York hinn 12 marz. kl. 12, hádegi,
ogkom til Queenstown áírlandi 27.
og 28 marz. Coronet vann sigling-
una var 14 sólarhrínga, 19 stanulí,
4 mínútur ogl4 sek. á ferðinni;
vegalengdin er hún sigldi 2,049
mílur. JJauntless var 16 sólarhringi,
eina kl- st- og 13 sek. áferðinni; verð
launin vóru 10,000 dollars.
Þreytandiferðalag. Prófessórinn
við stjörnuturninn.Góðrarvonarhöfða
í Afríku hefur útreiknað að gæti mað
ur lagt járnbraut frá vorum huetti
til hinnar næstliggandi fastastjörnu
1 sólkerfinu, og færi vagnlestin að
nieðaltali 70 mílur á klukkustundu,
pá vrði maður 40milj ára frá jörðinni
til stjörnunnar. Og fargjaldið sem
kvæmt almennu hraðlesta fargjaldi,
yrði tuttugu og fimm púsund milj.
dollars, án pess taliði sje með nokk-
uð af venjulegum kostnaði fæðispen-
ingar, böggla flutningur o. s. frv.
Fallnir ! stríði. Franskur höfundur,
Camille Flammarcon, telur svo til að
á hverjuui lOOárum frá pví menn '
fyrst hafa sögur af til pessa tíma,
hafi fallið að meðaltali 40,000,000
manna í orustum. E>ar hinar Indó-
Evrópísku sagnir taka yfir 3,00r>
ára tímabil, pá eru eptir pví fallnir
eitt púsundtvö hundruð miljónir her-
.manna á nefndu tímabili hver öld
(lOOár) innibindur 36525 sólarhrínga
eftir pví falla 1,100 á sólarhríngnum
eða46áhverjum klukutíman árið um
kríng.
Þessi sami ritari segirað 5 milj.
hafi fallið í stríðum peim er Napoleon
Bonaparte var höfundur að; 785,000
krlmastríðinu (1854-55) og 250000,
í Frakka og Prússa stríðinu 1870-71.
Aldur Jarðarinnar segjaítalskir vís
indamenn og stjörufræðíngar að sje
ípað minnsta 80milj. ára. Ennfremur
að manhkynið liafi búið á henni í
pað minnsta 50 milj, ára.
Fimtánhundruðum dollars týndi
bóndi í Ontario úr vasa sínum ofan-
um vök á ^töðuvatni, pegar hann
var að býsa við að ná hesti sinuin
upp á ísinn.
Tuttugu ogfimm Þúsund fang-
ar, af 75,000 voru látnirlausir álnd-
landi í febrúar í vetur til minningar
um júbil hátíð Victoríu drottningar.
Tiltölnlega flest af föngunum, ér
frelsi var gefið voru kvenmenn.