Heimskringla - 16.06.1887, Blaðsíða 2

„Heimstrinila”
kemur út (að forfallalausu) á Iiverjum
fimmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
16 James St. W.........Winnipeg, Man.
Útgefendur: Prentfjelag Heimskringlu.
BlaðiS kostar: einn árgangur $2,00 ;
kálfur árgangur $1.25 ; og um 3 mánutii
76 cents. Borgist fyrirfram.
Smá auglýsingar kosta: fyrir 1 pl.
nm 1 mánuð $2,00, um 3 mánutfl $5,00,
nm 6 mánuSi $9,00, um 12 mánuði
$15,00.
Þakkarávörp, grafminningar og eptir-
mæli kosta 10 cents smáleturslinan.
Auglýsingar, sem standa í blaöinu
skemmri tima en mánuð, kosta: 10 cents
línan í fyrsta skipti, og 5 cents í annað
og priðja skipti,
Auglýsingar standa í blaðinu, pang-
að til skipað er að taka pœr burtu,
nema samið sje urn vissan tíma fyrir
fram.
Allar auglýsingar, sem birtast eiga
í nœsta blaði, verða að vera komnar til
ritstjórnarinnar fyrir kl. 4 e. m. á laugar-
éögum.
Skrifstofa blaðsins verður opin alla
virka daga frá kl. 11 til kl. 12 f. h. og
frá kl. 1 til kl. 2 e. h. nema á miðviku-
íögum.
Aðsendum, nafnlausum ritgerðum
verður enginn gaumur geflnn.
LAGAÁKVARÐANIR VIÐVÍKJANDI
FRJETTABLÖÐUM.
1. Hver maður, sem tekur reglulega
móti blaði frá pósthúsinu, stendur í á-
byrgð fyrir borguninni. hvort sem hans
nafn eða annars er skrifað utan á blaðlð,
•g hvort sem hann er áskrifandi eða
ekki.
í. Ef einhver segir blaðinu upp,
verður hann að borga allt, sem hann
skuldar fyrir það; annars getur útgef-
andinn haldið áfram að senda honum
blaðlð, þangað til hann hefur borgað
allt, og útgefandinn á heimting á borg-
u» fyrir allt, sem hann hefur sent, hvort
sem hinn hefur tekið blöðin af pósthús-
inu eða ekki.
3. pegar mál koraa upp út af blaða-
kaupum, má höfða málið á þeim stað,
sem blaðið er gefið nt á, hvað langt
burtu sem heimili áskrifandans er.
4. Dómstólarnir hafa úrskurðað, að
það að neita að taka mótl frjettabiöðum
•ða tímaritum frá pósthúsinu, eða flytja
burt og spyrja ekki eptir þeim, meðan
þau eru óborguð, sje tilraun til svika
(prima facie of intentional fraud).
VERKAMANNAFJELAG.
I.
Þess hefur verið æskt að í blað
inu væri minnst á verkamannafje-
lagsskap, að vjer skýrðum frá áliti
voru á Vinnuriddarafjel. (Knights
of Labor), og hvað f>að kostaði að
fá stofnaða deild af pví.
Skoðun vor á fjelagsskap verka
manna er hin sama og I haust er
leið; hefur ekki breyzt hið minnsta.
HvaT sem maður er staddur hjer
í landi sjer maður pörf á verka-
mannafjelagsskap, sums staðar meiri
og sufnsstaðar minni. Pörfin á pess
um fjelagsskap myndaðist jafnframt
og vinnuvjelarnar, og pess meir,
sem pærfjölga og verða margbreytt
ari, pess brýnni verður pörfin á fje-
lagsskap og samtökum verkamanna.
Þetta er auðskilið. Það var ekki
nein sjerstök nauðsyn að hafa pann
fjelagsskap á meðan pjóðfjelagið
var 1 sínum frumbýlingsklæðum,
meðan hver einstaklingur gerði sín
eigin klæði, kemdi ullina og spann
og óf dúkinn, gerði sína eigin sk<5,
smlðaði sitt eigið hús og húsgögn
o. s. frv. En nú er allt öðrú máli
að gegna. Vinnuvjelarnar breyttu
pessu svo, að einstaklingurinn nú
orðið verður að meir og minna leyti
að vera upp á annan komin, frá hin-
um lægsta til hins hæsta í pjóðfje-
laginu. Þegar maður ferðast, er
hann kominn upp á hjálp eiganda
gufuskipa eða járnbrauta, og eig-
andi peirra aptur er kominn upp á
pjónustu og kunnáttu vjelastjór-
anna. Þannig er hver upp á ann-
ann kominn, pannig hlýtur einn að
treysta á annan I hverju sem er,
jafnvel til að fá gerðan skópveng.
Þessu hafa vinnuvjelarnar komið til
leiðar, og pess fjölbreyttari sem pær
verða, pess meir sviptist einstakl-
ingurinn sjálfræói sinu. Það eru
pær, sem hrifið hafa verkið úr hönd-
um hans, með pvi að pær vinna pað
bæði fljótar og betur og verður ó-
dýrara. Fyrir pær komust upp hin
geysistóru verkstæði, par sem alltpað
er unnið með vjelum, sem áður var
gert með handafli. Á pessum verk
stæðum vinna auðvitað margir menn,
en i stað pess, sem einstaklingur-
inn var áður sinn eigin herra, 'pó í
smáum stil væri, pá er hann nú
pjónn á verkstæði, í rauninni ekk-
ert annað en partur af vjel, sem
knýst með gufuafli. Þessi verk-
stæði stækka árlega, fleiri og fleiri
auðmenn slá sjer saman I fjelög til
pess verkstæðin verði sem stærst en
fæst. Og frá eigandanna sjónar-
miði skoðað er pað eðlilegt, pví pað
parf tiltölulega færri verkamenn á
stóru verkstæði en litlu, en verkið,
sem unnið er, aptur á móti tiltölu-
lega mikið meira. Afleiðingin af
pessum samdrætti er eðlilega sú, að
verkalýðurinn, sem ekkert fær að
gera, fjölgar ár frá ári. Einstakl-
ingurinn er með pessu lagi knúður
til að bjóða vinnu sína fyrir svo lág
laun sem hann treystir sjer að eins
til að lifa af, er knúður til að bjóða
gegn öðrum sækjanda jafn kappsam
lega og menn bjóða I eigulegan
hlut á sölupingi, með pessum eina
mismun, að boðið stefnir í öfuga
átt. Það gerir enginn að gamni
sínu að bjóða pannig gegn öðrum,
en einstaklingurinn getur ekki gert
að pví. Ef hann ekki býðst til að
vinna fyrir einhverja ögn lægri laun
en hinn, liggja að eins tveir vegir
opnir fyrir honum, en peir eru: að
ganga út og stela eða sitja heima
og svelta. Um pessa tvo kosti
getur hann kosið, og svo framar-
lega, sem hann hlýðir náttúrulög-
raálinu, að lifa meðan kostur er,
kýs hann hinn fyrra. Og er pað
ekki pessi neyð, pessi prenging,
fremur en bein náttúruhvöt til spill-
virkja, sem árlega framleiðir hina
stóru hópa af glæpamönnum í stór-
borgum og hinum pjettbyggðu hlut-
um landsins, sem fylla hin mörgu
stóru fangahús og betrunarhús, sem
kölluð eru, mánuð eptir mánuð og
ár eptir ár? Til sönnunar pví, að
petta sje ekki eintómar öfgar, má
geta pess, að skýrslur yfir verkalaun
I meðalári í rikinu Massachusetts,
sem er tiltölulega eptir fólksfjölda
hið verkstæðaauðugasta ríki hjer I
landi, sýna, að laun karlmanns eru
ekki svo mikil að hann geti almenni-
lega framfleytt húsi slnu, heldur að
hann verði, nauðugur, viljugur að
treysta á vinnu konu sinnar og barna.
Enda sjást líka hópar af börnum,
læði piltar og stúlkur, 10-14 ára
gömul, vinna frá morgni til kvölds
f nálega hverju verkstæði I austur-
hluta landsins. Og pað má ganga
að pví vísu, að pau gera pað ekki að
gamni sínu, heldur að pað er neyðin
sem prengir peim til pess, pörfin á
að leggja eitthvað til húss foreldr-
anna.
En prátt fyrir pessi lágu laun,
já er pó æfinlega viðkvæði verk-
stæðaeigendanna pegar verzlunin
er dauf eða peir fiafa orðið fyrir
óvæntum skaða: Launin verða að
lækka. Ef verkamaðurinn ekki sam-
pykkir pað .undireins, pá er svarið:
Þú mátt pá líka fara, við getum
fengið fleiri menn en við getum
brúkað fyrir pað kaup, sem við
viljum gefa. Þannig neyðist pá
einstaklingurinn til að lúta, jafn-
vel pó hann sjái að hin fyrirhug-
uðu laun eru ónóg til lífsframfærslu.
Þeir fáu menn, sem á verkstæðinu
vinna geta ekki barizt við miljón-
eigandann til pess að sigra. Ef I
hart fer parf miljóneigandinn ekki
annað en loka verkstæðinu um
stund. Það gerir honum ekki svo
mikið til pó peningar hans standi
I stað svo sem mánaðar tíma, en
pað gerir verkamanninum mikið til
hvert hann á að lifa á keti og
brauði eða munnvatni slnu mánaðar-
tlma eða meir, og munnvatn sitt
verður hann að láta sjer nægja ef
hann hefur ekki vinnu og á enga
peninga.
í veg fyrir petta eiga verka-
mannafjelögin að koma, og í veg
fyrir petta hafa pau komið. Setjum
svo að eigendur járnverkstæðis lækki
launin upp úr purru. Vinnumenn-
irnir náttúrlega mögla, en pað gagn-
ar ekki; ef peir ekki vilja vinnuna
mega peir fara. Þegar pannig er
komið málinu kemur fjelagið til
sögunnar. Geti pað ekki miðlað
málum, parf pað ekki annað en stöðva
vjelarnar I öllum öðrum samskonar
verkstæðum, að banna mönnum að
vinna pangað til málið er útkljáð,
en borga úr fjelagssjóði fæðispen-
inga allra purfandi meðlima. Þegar
öll verkstæðin eru stöðvuð líður
ekki langt til pess pörf almennings
heimtar meiri járnvarning, og fáist
hann ekki í landinu verður hann
tafarlaust að koma frá útlönduin.
Miljóneigandinn neyðist pannig til
að láta undan. Hann má til að
leigja vinnumenn slna aptur fyrir
hið upprunalega kaup og I mörgum
tilfellum hækka pað um 10—25 cts.
á dag, svo hann geti hleypt vjelum
sínum af stað og uppfyllt parfir
almennings. Alveg hið sama er að
segja um hverja aðra atvinnugrein
sem er. En til pess að vinna pannig
sigur parf voldugt fjelag, alvarleg
samtök og eindreginn vilja.
Hjer vestra er auðvitað ekki
eins brýn pörf á pessum fjelagsskap
enn sem komið er. Verkstæðin eru
fá, vinnan við járnbrautir og opin-
ber störf mikið meiri, eins og I öll-
um nýbyggðum par sem enn er ó-
unnið allt, sem fyrir mörgum árum
er búið að koma I verk I hinum eldri
byggðunum. Verkalaunin eru pess-
vegna hærri, og prenging meðal
verkalýðsins, eins og að framan er
lýst, pekkist alveg ekki, nema I
einstaka tilfelli. Það er líka I ný-
byggðunum að allur porri verka-
manna, sem vinnur á járnbraut t. d.,
á ekki neitt eginlegt heimili, heldur
flytur hingað I dag og hjeðan á
morgun, vinnur að pessu verkinu
pennan daginn og hinu hinn daginn.
Eigi að síður er pörf á fjelagsskapn-
um. Stefnan er hjer alveg hin sama
og I eldri byggðunum, að smálækka
launin. lllinois er ungt riki I sam-
anburði við eystri ríkin, og fivergi
nærri eins pjett byggt og pau, en
)ó sýna launaskýrslur paðan, að 30
af hverjum 100 verkamönnum hafi
ekki hærri laun en svo, að peir
megi til að treysta á vinnu konunnar
jafnframt og sína egin vinnu. Þetta
er sönnun fyrir pví að stefnt er að
sama takmarki, að peningaaflið, par
sem pað nærsjer niðri, beygirvinnu-
aflið og hneppir I fjötra, ef mót-
staðan er ekki pví öflugri.
Líti maður í kringum sig mitt I
sjálfum nýbyggðunum, pá sjer mað-
ur pennan sama undirbúning. Hvar
sem nokkuð stórt porp er komið
upp eru æfinlega fleiri verkamenn
en vinnu geta fengið og peir fjölga
tiltölulega við pað sem porpið vex.
Auðvitað koma timabil I nýbyggð-
unum, pegar allir geta fengið vinnu
sem vilja og geysihá laun. En pað
eru aðeins stuttar og snöggar kviður,
og peim fylgja æfinlega samsvar-
andi hörð tímabil, verzlunardeyfð og
atvinnuskortur. Þessir framfara
sprettir eru fremur til ills en góðs.
Þeir lýsa svo berléga skorti á pen-
ingaafli, sýna löngun hins tilvonandi
auðmanns að vinna ósköpin öll, en
pegar úthaldspróttinn vantar, pá
ferst honum eins og afl-litlun manni,
sem vill velta pungum steini. Hann
er knúður til að gera skorpu, sam-
eina til pess alla sína krapta og
liggja svo máttvana lengri og skemri
tíma á eptir. Á pessum hörðu ár-
um stígur kaupið vanalega niður
meira en notikur pörf er á, en við
pað getur einstaklingurinn ekki
fremur ráðið en hann getar ráðið
við pað á stóru verkstæði. Þess-
vegna, pó byggðin sje ung og verk-
stæðin fá eða engin, pá er samt pörf
á verkamannafjelagi til pess að við-
halda dálitlum jöfnuði á kaupgjald-
inu. Það er lika hægra að forðast
fjötrana, heldur en að brjóta pá af
sjer.
Og pað er allt eins mikil pörf
á pessum fjelagsskap meðal íslend-
inga eins og meðal annara pjóða
manna, og pess meir sem peir fjölga
I landinu, pess brýnni verður
pörfin.
(Meira.)
NOKKRAR LEIÐBEININGAR
FYRIR LANDNÁMSMENN
OG VESTURFARA.
ATVINNUVEGIR.
(Fiamh.)
Daglaunarinna. Hjer má innifela
ýmsan starfa, sem ekki tilheyrir em-
bættisstörfum, iðnaði nje búnaði (svo
sem brautavinna, skurðagröptur o. s. frv.).
Mikill fjöldi af fólki pví, er kemur
hingað til landsins, hefur ekki neina
sjerstaka iðn nje neitt víst angnamið;
peir hafa hverki stefnu, vilja, nje
prek til að taka neitt víst fyrir, en láta
stjórnast því nær algerlega af kring-
umstæðunum og vinna rjett að pví,
sem að hðndum ber og lukkan Ieyfir.
Þegar slikir menn koma til landsins
fylgja Þeir fyrirliðanum effa agentin-
um hugsunarlaust eins og kindur elta
forustusauð, og pegar agentinn hefur
leitt pá á áfángastaðinn og biður þá
vera sæla, þá ráfa peir stefnulausir eða
8etjast aA ráðalausir, þar sem þeir
eru komnir. Fæstir þykjast meiga
eyða tíma til að læra handverk nje
vilja jafnvel ganga I bændavinnu vegna
þess að kaupið sje svo lágt og sveita-
líflð óskemmtilegt, og láta svo fyrir-
berast í borgunum. En vegna þess, að
fjelagslíflð og iðnaður er þar lengra á
veg komið, þá er samkeppnin meiri,
og örðugra að fá góða atvinnu. í
hverri iðnaðargrein útheimtast beztu
verkmenn, og optast eru margir,, þó
duglegir sjeu, sem ekki fá atvinnu.
Um lakari vinnumenn er ekki að tala.
Það má nærri geta hvað vel þeir standa
að vígi, sem eru útlendlngar og þekkja
hverki málið, vinnu nje háttu landsins,
og eru þar á ofan ekki bráðskarpir að
koma sjer á framfæri. VRS þetta bæt-
ist útlit innflytjenda, þreyta og móð-
leysi á aðra hönd, en á hina sjerdrægni
innlendra og vantraust á útleudingum.
Agentar, vinir og velviljaðir menn geta
stundum hjálpslð þessum vesælingum,
en það er því miöur ekki treystandi
á það og yrði aðeins I bráð.
Af þessu leiðir óumflýjanlega, að
þetta vinnufólk veröur að sæta hverju,
sem gefst, og það er auðvitað ekki
bezta vinnan, heldur það, sem enginn
annar vill nýta. Þannig verða þessir
vesalingar að ganga að vinnu þeirri,
se» er örðugust og verst borguö. Ymis-
konar stritvinna, einkum ef óþokkaleg,
er það helzta sem þeir fá og gefa sig
viö. Það er þessvegna. að I öllum
borgum, einkum I stórbæjunum, má sjá
fjölda manna, sem annað tveggja ganga
vinnulausir eða vinna við púlsvinnu,
svo sem grafa skurSi, byggja lokræsi
og brautir. Ásumrum vinna þeir við
járnbrautir, helzt mokstur, en á vetrum
gjöra þelr lítið eða ekki neitt. Áhrifln
af þessháttar lífl eru mjög ill. Auk
þess sem atvinnan er stopul og menn
venjast á iðjuleysi, þá er hún I sjálfu
sjer svo elnföld atS hún útheimtir Htið
andlegt eða Iíkamlegt atgjörfi og er opt
óholl svo hún fremur veikir krapta
manns heldur en styrkir þá. Ekki er
heldur aö tala um, að þeir, sem gefa
sig við þesskonar hlaupavinnu, verði
ríkir, þvert á móti venur hið ’óreglu-
lega líf menn á svall og eyðslusemi.
Þeir eyða á vetrum eða jafnvel á styttri
tíma sumar kaupi sínu, og eru að vori
ekki feti framar en árinu áöur.
En verri eru dhrifin á mentun og
hugsun manna. Við þessi störf vinnur
úrhrak þjóðarinnar, ekki aðeins Ame-
ríkumanna, heldur frá öllum norður-
álfuþjóðum. Hinn ómenntaðasti og
lægsti flokkur þjóðarinnar gefur sig við
starfa þeim, sem er honum bezt sam-
boðinn. Þannig myndast með timanum
samkynja flokkuf af mönnum með lik-
um eiginlegleikum, grófir að ásýnd,
lágir I hugsunarhætti, latir, eyðslusatnir
og ósvífnir, í einu orði órátSvandir.
Þetta er hinn nafntogafii skríll.
Ekki er samt svo aö skilja, að
Ameríka hafi ill áhrif á menn yfir höfuö
eða niðurlægi vinnumanninn. Þvert ð
móti, hún betrar þá, sem koma og göfgar
stööu verkamannsins. Auðlegð landsins,
framfarir þjóðarinnar, hvetja menn til
dugnaðar, og hinir margvíslegu atvinnu-
vegir, fjelagslegt frelsi og menntun
lyptir lýðnum smámsaman á hærra stig.
Ýmisleg fjelög hafa þegar verið mynduð
I þeim tilgangi, að bæta hag fjelags-
manna og útbreiða menntun. Það er
hverjum sjálfum að kenna, ef hann
ekki kemst vel gfrara eða eySir œfl
sinni i versta og lægsta starfi eða sældar
lengi saman vi« afhrak þjóöarinnar;
það er honum sjálfum að kenna, ef
hann e^ðir kröptum sínum eða lifir
hugsunarlaust og stefnulaust og svo at!
segja engum til gagns, því að hvergi
eru fleiri vegir opnir, hvergi meiri fram-
farir, hvergi göfugri menn til fyrir-
myndar og hvergi fagrari eða mikil-
fangari þjóðstefna, en í Ameriku. Hvað
íslendinga snertir, þá eru því miður
margir, sem hvorki hafa iðn, nje pen-
inga til að nema land, og vilja síður
fara I vist til bænda eða ganga á verk-
stæði fyrir Htið kaup, heldur en að taka
daglaunavinnu. Þeir verða þannig opt
fyrir verstu vinnu, hafa minni ágóða,
heldur en vifi aðra stöðuga vinnu, tapa
tíma, sœlda saman við sjer verri menn og
nema því meiri reglumenn sjeu, venjast
smámsaman á ýmsa óreglu. í fyrstu
Hkar þeim lifnaðarmátinn alls ekki,
síðarmelr þykir þeim þetta eins gott
eins og hvað annati, og að síöustu vertSa
þeir því svo innlífaðir, að þeir hvorki
vilja, nje jafnvel geta breytt um. Þeir
hafa tapað framfara lönguninni og
misst menntunarfýsnina og gmekk fyrir
því fagra og góða. Skoðun þeirra á
Iandinu og þjóðinni er eptir reynzlu
þeirra, og ekki mjög glæsileg, því annað
þekkja þeir ekki. Þeir hafa stígið á
lægstu tröppuna og þar sitja þeir.
Þeir hafa látið örðugleikana yflrstíga
sig í stað þess að vinna sigur á þeim.
Aptur á móti eru þeir margir, sem hafa
stiklað á móti straumnum og gert hverja
mótbáru að tröppu til að komast hærra,
hafa komist vel áfram og náð heiðar-
legri stöðu. Daglaunavinna er aðeins
notandi þegar ekkert fæst annað betra.
Auðvitað er mikill mismunur á við
hvað menn vinna, og á sturdum getur
vinnumaðurinn safnaö allmiklum pen-
ingum og unnið allt árið I kring með
þvi að fylgja vinnunni. Við járnbraut-
arvinnu eru frá $1,25—$1,75 á dag, og
fæði frá $3,50—$4,50 um vikuna. En
þótt ekki væri* munur á kaupi, þá er
daglaunavinnan aldrei jafn frjálsleg og
affaragóð eða betrandi eins og búnaður
eða iðnaður.
HwtfSa alvinna er tslendingum hentuttf
Stí, sem þeir eru vanastir við og kunna ,