Heimskringla - 23.06.1887, Blaðsíða 2

Heimskringla - 23.06.1887, Blaðsíða 2
kemur út (aö forfallalausu) á hverjum rimmtudegi. Skrifstofa og prentsmiðja: Ui .lames St. W........Winnipeg, Man. Útgefendur: Frentfjelag Heimskringlu. BlaSitS kostar : einn árgangur $2,00; hilfur árgangur $1.25; og um 3 mánuhi 75 cents. Borgist fyrirfram. 8má auglýsingar kosta: fyrir 1 þl. nm 1 mánuS $2,00, um 3 mánuCl $5,00, um 6 mánuði $9,00, um 12 mánuði $15,00. Þakkarávörp, grafminningar og eptir- mæli kosta 10 cents smáleturslínan. Auglýsingar, sem standa í blaöinu skemmri tíma en inánuð, kosta: 10 cents línan í fyrsta skipti, og 5 cents í annað og þriðja skipti, Auglýsingar standa í blaðinu, þang- aS til sklpaö er aö taka pœr burtu, nema samiS sje um vissan tima fyrir fram. Allar auglýsingar, sem birtast eiga í nœsta blaöi, veröa aö vera komnar til ritstjómarinnar fyrir ki. 4 e. m. á laugar- íögum. Skrifstofa blaösins veröur opin alla virka daga frá kl. 11 til kl. 12 f. h. og frá kl. I til kl. 2 e. h. nema á miöviku- dögum. Aösendum, nafnlausum ritgeröum verður enginn gaumur geflnn. I.AOAÁKVAHÐANIR VIÐVÍKJAN_DI FRJETTABIjÖÐUM. 1. Hver maöur, sem tekur reglulega móti blaöi frá pósthúsinu, stendur í á- byrgö fyrir borguninni. hvort sem hans nafn eöa annars er skrifaö utan á blaöiö, og hvort sem hann er áskrifandi eöa ekki. 2. Ef einhver segir blaöinu upp, veröur hann aö borga allt, sem hann skuldar fyrir þaö; annars getur útgef- andinn haldiö áfram aö senda honum blaöiö, þangaö til hann hefur borgaö ailt, og útgefandinn á heimting á borg- un fyrir alit, sem hann hefur sent, hvort sem hinn hefur tekiö blööin af pósthús- inu eöa ekki. 3. pegar mál koma upp út af blaöa- kaupum, má höföa máliö á (>eim staö, sem blaöiö er gefiö út á, hvaö langt burtu sem heimili áskrifandans er. 4. Dómstólarnir hafa úrskuröaö, aö |>aö aö neita aö taka móti frjettablööum eöa tímaritum frá pósthúsinu, eöa flytja burt og spyrja ekki eptir þeim, meðan |»au eru óborguö, sje tilraun til svika (priwui faeie of inientianal fmud'). 1837 1887. Þessa dagana stendur yfir mik- ið hátíðahald á Englandi, meira en nokkru sinni áður á þessari öld. Victoria drottning, sem allra fijöða inenn lirósa, hafði ríkt 50 ár á mánudaginn var. Og fetta hátlða- hald á sjer ekki eingöngu stað á hinum litlu eyjum, sem myndað hið eiginlega brezka ríki. Það á sjer stað að meira og minna leyti um all an heim, f>ar sem hinn engil-sax- neski pjóðfiokkur hefur náð fótfestu og vaxið. Dað voru margar milj. inanna, sem fiann dag sungu: God nave the Queen. Jafnvel í fieim löndum, sem ekki eru tengd pess- um kynflokki taka menn einnig fsátt í gleði hinna ensku talandi f>jóða. Þó J>eir ekki unni Englendingum, (>á bera f>eir samt virðingu fyrir fjjóðflokknum, sem hefur hroðið sjer veg gegnum fylkingar kringum- standandi risaþjóða, þangað til hann í dag stendur fremstur allra f>jóð- flokka, hvað auðlegð, veldi og fólks fjölda snertir. Ekki einungis standa Englendingar fremst, hvað f>etta ppptaida áhrærir, heldur einnig í ölium hinum stórkostlegu framfara byltingum heimsins á þessari öld. Svo er og stjórnarfyrirkomulag J>eirra Fyrirmynd flestra hinna yngri rikja, hvort heldur J>au standa í sambandi við konungsríki eða eru sjálfstæð— lýðveldi. Jafnvel hið voldugasta lýðv. heimsins, Bandarfkin, byggja lög sín á grundvallarlögum Breta. Oongressið í Washington er ekkert annað en parlamentið enska með iiðru nafni, en fvrirkomulagið er al- veg hið sama. Þannig er J>að, hvaða grein framfaranna, sem mað- nr tekur fyrir, f>á annaðtveggja stendur England fremst eða er fyr- irmynd annara ríkja. Það er ekki einungis hin sannkallaða nýlendu móðir, heldur einnig stjórnfrelsisins móðir. Hinn eini blettur á sögu Eng- lands, J>essi 50 ár, er meðhöndlun f>ess á írlandi. Það er líka stór blettur og óafmáanlegtir. Það er óskiljanlegt að Englendingar, eins frjálslyndir og f>eir eru annnars yfir höfuð og eins frjálst stjómarfyrir- komulag og peir sjálfir heimta og hafa, eptir að hafa f>eytt af sjer oki konungsvaldsins og gjöreytt valdi hans, J>ar til f>að er í mörgum grein um, hvergi nærri eins mikið og vald forsetans I Bandarikjum, að f>eir samt sem áður skuli pola að sjá bræðraf>jóðina, næstu nábúa og með borgara undirokaða eins og írar eru. Raunar hefur Englandsstjóm stöðugt verið að káka við ýmsar stjórnarbætur á írlandi, f>essi síðustu 50 ár, en J>eim litlu umbótum hafa æfinlega fylgt einhverjar svo bar- bariskar lagaskipanir, að umbótanna hefur ekki gætt. Af J>essu hefur leitt að allar hinar miklu og marg- víslegu framfarir, sem hafa svo að segja umskapað heiminn á stjómar- árum Victoriu, hafa ekki gert vart við sig á írlandi; hafa einlagt farið annað hvort fyrir ofan garð eða neð- an. Iðnaður og búskapur stendur f>ar á sama stigi og við byrjun ald- arinnar, ef honum hefur ekki hnign að. Það eitt er víst að fólksfjöldi landsins er mikið minni en fyr- ir 50 árum slðan, og J>að bendir pó ekki á framfarir. En hvað veldur pessari harðstjórn? Ekki fólska hinna ensku löggefanda, pað er f>að vissa. Það er landveldi einstakra inanna, sem er höfundur og full- komnari allrar harðstjómarinnar og eymdarinnar á írlandi. Þeir, sem valdir eru að böli íra, eru sams-kon ar piltar og J>eir, sem sugu merg og blóð Rómaveldis forðum, par til peir loks gátu lagt pað I eyði. Og peir eiga eptir að gera hið sama við hið volduga brezka veldi enn, nema pví duglegar verði tekið 1 strenginn, og pað fyrr en síðar. * * * Það var stuttu fyrir kl. 5 um morgunin hinn 20. júní 1837 að skrautbúinn vagn með 4 hestum fyrir peyttist upp að aðal-dyrunum á Kensington-höllinni í London. í vagninum voru peir Dr. Howley, erkibiskupinn af Kanterbury og Markvisinn af Conynghain. Er- indi peirra var alvarlegt. Þeir höfðu farið frá Windsor-kastal- anum kl. 2,30 um nóttina, 10 mínútum eptir að Vilhjálmur kon- ungur IV. andaðist, til pess að flytja prinzessu Alexandrínu Vict- oriu tíðindin, og að hún væri rikis- erfingi. Allir voru í svefni I höll- inni, og máttu peir æði stund knýja hurðina og hringja áður en opnað var. Eptir að peir komust inn gerðu peir boð eptir pjónustumey prinz- essunnar og sögðu henni að vekja hana. Hún neitaði, kvað synd að raska ró hennar svo snemma, pví hún svæfi vært. 4íSegðu henni” sögðu peir alvarlega (( að við sjeum hjer komnir á fund drottningar I erindagerðum rlkisins, svo hún má ekki láta svefn aptra sjer frá að gegna ”. Þessi boðskapur hreif. Eptir 2—3 mínútur kom prinzessan ofan I salinn I náttserknum einum með sjal slegið um herðamar, ber- höfðuð og fjell hárið laust niður um herðarnar, og berfætt I morgunskón- um. Hún varð svo felmtsfull við pennan alvarlega boðskap að hún gaf sjer ekki tlð til að klæðast, heldur paut á fund sendimanna I náttklæðunum með stý-rumar I augun- um, og voru pau full af tárum, peg- ar hún kom ofan. Þeir kunngerðu henni erindið, fóru síðan og kölluðu saman stjórnarráðið, er kom saman par I höllinni kl. II f. m. Var pá lesinn upp boðskapurinn. að Alex- andrína Victoria væri drottning hins sameinaða konungdæmis Bretlands hins mikla og írlands. Hún hlýddi á boðskapinn, stóð síðan upp og á- varpaði ráðið, og enti ræðu slna á pessa leið: uMenntuð á Englandi, og alin upp undir umsjón elsku- legrar móður, hef jeg frá bamdómi lært að bera virðingu fyrir grund- vallarlögum föðurlands mlns. Það verður mín dagleg hugsun að við- halda hinni reformeruðu kirkju, eins og hún er með lögum grundvölluð, en jafnframt sjá svo til að allir aðrir trúarflokkar hafi óskert frelsi. Og jeg skal stöðugt, af öllum mætti, vemda og auka velferð og frelsi pegna minna ”. Stjórn hennar um 50 ár er sönnun fyrir pvl, að hún hefur gert sitt til að enda petta lof- orð.—Þegar hún hafði lokið ræðunni gengu ráösmennirnir og allir helztu menn Lundúnaborgar, er par voru samankomnir, til hennar, krupu nið- ur við hásætið (sem pá var ekki annað en almennur hægindastóll) og sóru henni hollustueið. Og frá peiin degi hefur hún stjórnað hinu brezka veldi. Þegar petta var, var hún 18 ára og 27 daga gömul; var fædd 24. mal 1819. Daginn eptir vom stjórnenda- skiptin hrópuð um gjörvallt ríkið. Hin unga drottning ók um borgina til St. James hallarinnar og sýndi sig par við glugga að fornri venju. En pað var lítið um hátlðahald pessa dagana ; öll borgin var I sorg- arbúningi, eptir hinn nýlátna kon- ung. Londonbúar unnu pað aptur upp árið eptir, 28. júní 1838, pegar drottningpeirra var krýnd. Þá skorti ekki gleði og glaum. Undireins og hún tók við stjórninni sýndi hún búsýslu mikla og djúpa hugsun um hvað eina rík- isstjórn áhrærandi, pað svo að ráð- gjafar hennar voru hissa á jafnmikilli alvöru I svo ungri stúlku. Þegar ráðgjafamir spurðu hana ráða um eitthvað, eða æsktu eptir sampykki henrfar til pessa eða hins, pá svar- aði hún pví aldrei undireins ; kvaðst verða að hugsa um pað til næsta dags. Melbourne lávarður, pá æðsti ráðherra, var henni handgengnastur af ráðgjöfunum ; gerði hún aldrei neitt svo, að hún ekki leitaði ráða hans fyrst. Eigi að síður hjelt hún svo fast við sinn upptekna hátt, að pó hann sjálfur spyrði hana ráða, pá var svarið æfinlega ; l( Jeg verð að hugsa um pað pangað til á morgun ; komið pá aptur ”. í heima- húsum stjórnaði hún undireins með röggsemd, pó hún væri ung. Setti sjer pá reglu, að láta aldrei standa á sjer ef eitthvað purfti að gera, heldur vera tilbúin á tiltekinni mln- útu. Hið sama heimtaði hún af pjónustufólki sínu. Ein af pjón- ustumeyjum hennar t. d. var tvisvar hvað eptir annað ekki til staðins á tilteknum tíma, svo drottning hugs- aði sjer að reyna að lækna pennan ósið. í næsta skipti á eptir pegar drottning ætlaði að ganga út og hafa pessa sömu stúlku með sjer, stóð hún með með úrið I hendinni pegar mærin kom inn. Hún skildi undir- eins hvað petta átti að pýða, segir pví spyrjandi um leið og hún biður afsökunar : ((Jeg hef líklega verið of sein ”. Já, fullum tlu mínútum ” svaraði drttning. petta pótti mær- inni pung ávítun ogfjellstsvo inikið um, að hún gat engu svarað og kom svo rnikill óstyrkur á hana, að hún gat ekki lagað sjalið á herðum sjer. Hjálpaði drottning henni pá að hagræða sjalinu og sagði um leið bllðlega : (( Við lærum öll að vinna skyldu okkar betur með tímanum, vona jeg ”.—Eptir petta purfti drottning aldrei að bíða eptir pess- ari pjónustu stúlku. Um haustið, I september, stuttu eptir að hún flutti I Windsor kastal- ann, mætti henni hin pyr.gsta praut, er enn hafði komið fyrir hana, en pað var, að skera úr hvert hermaður nokkur skyldi deyja eða ekki, sem hafði verið dæmdur til aftöku af her- rjettinum. Ilertoginn af Welling- ton færði henni dauðadóminn tij staðfestingar, pví á peim tíma mátti ekki fullnægja honum án hennar undirskrifitar. ((Geturðu ekkert sagt pessum manni til málsbótar” spurði hún. ((Ekkert, hann hefur gerst liðhlaupi prisvarsinnum ” svaraði járnhöndin. ((Æ, herra hertogi, hugsaðu pig um aptur” bað hún með tárin I augunum, og treysti sjer ekki til að skrifa undir. (( Það er áreiðanlegt yðar hátign ” svaraði Wellington, ((að hann er slæmur hermaður. En einhverja heyrði jeg tala um hans góðu eigiiileika. Hann er ef til vill góður prlvat maður”. (( Kærar pakkir ” svaraði drottning og Ilýtti sjer að skrifa, að honum væri fyrirgefið, og skrifaði svo undir. Stuttu eptir petta afnam pingið að drottning skyldi skrifa undir dauðadóm ; skipaði til pess nefnd manna. Snemma í október 1839 heiin- sótti hana Albert prinz, sonur her- togans af Saxe-C'oburg. Höfðu kynnst áður (1836) og unnust hugástum. Erindi hans var náttúrlega ekki annað en komast eptir hvernig peim kunningskap liði. Hann var nátt- úrlega hálf-hræddur að allt væri úti, par hún var nú orðin drottning, en hann fátækur [>rinz úr einu smáríki Norðurálfu. En 14. október fjórum dögum eptir komu prinzins kunn- gerði drottning Melbourne lávarði að hún væri trúlofuð Albert, og rúmum mánuði síðar kunngerði hún pað leyndarráðinu og öðrum stórhöfð- ingjum er mættii 80 saman I Buck- ingham höllinni til pess að heyra fregnina. Hirðsiðirnir voru sA'o strangir, að hún sjálf varð aíS opin- bera fyrirætlan slna, og má nærri geta hve ljett pað hefur verið fyrir unga stúlku pegar 80 manna augu störðu á hana, enda. titraði hún eins og laufblað I vindi meðan á pvl stóð. Þó sagði hún við hertogafrúna af Gloucester daginn eptir, pegar hún spurði hana hvert pað hefði ekki verið erfitt: ((Jú, en pó var pað ekkert hjá pví, sem jeg varð að gera hjerna um daginn ”. ((Og hvað varpað” spurði hertogafrúin. ((Jeg mátti til að biðja hans Alberts ”, svaraði drottning. Hirðsiðirnir knúðu hana til pess einnig, af pvt hún hafði hærri völd en prinzinn. Hinn 10. febrúar 1840 voru pau gefin I hjóna- band. Eptir J>að, meðan liann lifði, urðu áhyggjur hennar minni, par hún að ráði stjórnarráðs slns gerði hann að trúnaðarmanni og æðsta ráð- gjafa. En prátt fyrir að hann var stjórnskörungur hinn mesti fjekk hann ekki að að sitja á ráðstefnum með drottningu fyrr en Sir Robert Peel varð æðsti ráðherra, (6. sept. 1841). Frápeim degi hafði hún ekki af sorg að segja fyrr en 1861. Þá (I febrúar) dó móðir hennar, hertoga- frúin af Kent. Og 14. desmnber s. á. dó maður hennar Albert prjnz, sem hún einlægt síðan syrgir. Börn peirra eru : Victoria Adelaide Mary Louisa fædd 21. nóv. 1840 (gipt krónprinz Þjóðverja); Albert Ed- ward, hertogi af Saxony, Cornwall og líothesay, prinzinn af Wales, fæddur 9. nóv. 1841 -(giptur Alex- andrlu prinzessu úrDanmörk); Alice Maud Mary fædd 25. aprll 1843 (gipt stórhertoganum af Hesse- Darmstadt), dáin 14. des. 1878; Alfred Ernest. Albert, hertogi af Edínaborg, fæddur 6. ágúst 1844 (giptur stórhertogafrú Marlu af Rússlandi); Ilelena Augusta Vict- oria fædd 25. inaí 1846 (gipt Frið- rik prinz af Sehlesvig-Holstein); Louisa Carolina Alberta fædd 18. marz 1848 (gipt Lome lávarði, fyrr- um Iandstjóra I Canada); Arthur hertogi af C’onnaught fæddur 1. maí 1850 (giptur Louisu prinzessu af Prússlaudi); Leopold George Dun- can Albert, hertogi af Albany fædd- ur 7. apríl 1853 (giptur Helenu prinzessu af Waldeck), dáinn 28. marz 1884; Beatrice Mary Victoria Feodora, fædd 14. aprll 1857 (gipt Henry prinz af Battenburg). * * * Sama árið og Victoria drottn- ing tók við ríkisstjórn kom raf- magnspráðu.r fyrst I brúk. Um pað bil fóru gtifuskip fyrst að ganga yfir Atlanzhaf. Arið 1840 komst ódýr póstfiutniiigur fyrst á á Eng- landi. Það var Sir Rowland Hill, sem á pingi 1839 stakk upp á, að einföld brjef væru flutt um laudið fyrir 1 penny (2 eents), og komst pað á 10. janúar 1840. Járnbrautir votu fáar og ófullkomnar á peim tlma; byrjuðu eiginlega ekki al- mennt á Englandi fyrr en 1840, pó par væri peirra föðurland og hin fyrsta peirra byggð 1829. Frjetta- præðimir á sjávarbotni, sem færa fregnir úr fjarlægum löndum á fá- um mínútum, pekktust pá ekki, og pvl slður málpráðurinn (Telephone). Uppfræðingin á peim dögum var á lágu stigi, einkum hvað kvennfólk snerti. Þegar Victoria rar á æsku- skeiði var latlna að eins fyrir prinz- essur, hertoga og lávarða dætur. Ef einhver önnur kona kunni graut I latínu og pá ekki síður, ef hún kunni eitthvað I grisku, en var ekki af háum stigum, pá varð hún að pegja yfir pví, ella vera álitin alls- herjar fífl. Þar sjest mikill rnunur til samanburðar við nú-verandi á- stand kvennpjóðarinnar og upplýs- ing alpýðu yfir höfuð. Alpýðuskól- ar voru fyrst opnaðir á Englandi ár- ið 1870 og voru fyrsta árið rúinlega 1 milj. nemanda, en nú er sú tala stigin til meir en 4 milj. Pólitiskt frelsi hefur og verið mikið aukið á Englandi pessi 50 ár. Atkvæðis- rjett við pingkoeningarnar hafa nú orðið svo margir, að ekki mikið, ef nokkuð, yfir milj. manna fleira gæti átt atkv.rjett, pó aldur einn en ekki eignir rjeðu atkv.rjettinum. Og kon- ungurinn eða drottuingin eru I raun- inni ekkert annað en nafnið tómt; öll ábyrgðin hvllir á stjómarráðinu. Iðnaður, búnaður og verzlun hefur tekið samsvarandi miklum framför- um á pessum 50 árum. Allar pær mörgu vinnuvjelar hafa verið aukn- ar og endurbættar, sem ekki voru beinllnis uppfundnar á pessum tlma Og I öllum J>essum framfarabylting- um hefur England staðið fremst I ílokki. Á pessum tímn hefur hið brezka veldi aukist bæði að viðáttu og fólksfjölda svo nemur nær pvl |. Flatarmál pess er nú 8,990,000 fer- h.mílur, meir en 7 milj. ferh.mílum stærra en fyrir 50 árum slðan. Ár- ið 1837 var öll fólkstala hins brezka veldis um 126 milj., en nú er tala peirra, er lúta Victoriu sem ríkis- stjóra, ekki fyrir innan 310 nulj. —fimmti hluti pessa hnattar búa. Árstekjur hinna ýinsu yfirstjórna I rlkjum veldisins, samanlagðar I eina heild, eru um 1,050 milj. dollars; árs verzlun peirra nemur $5,400 inilj., ríkisskuldirnar allar saman nema $5,400 milj. Af öllum konungum Englands hafa einungis 2 ríkt lengur en 50 ár og 1 tæp 50. Sá sem lengst ríkti var George III., hann tók við rlkisstjóm 1760, og dó 1820 82 ára gamall; rlkisár hans 59 ár. Hinn annar var Henry III., tók hann við stjóm 1216, ogdó 1272 65ára gam all; rlkti 56 ár. En par eð hann var að eins 9 ára gamall pegar hann tók við stjórninni, pá getur nauinlega talist að hann sjálfur hafi haft á hendi rlkisstjórn lengur en 47—49 ár. Sá er náði 50. stjómarári var Edward III., er tók við stjóm árið 1327, og dó 1377. Af drottning- um Englands rlkti Ellsabet lengst, 44 ár, frá 1558-1603; Ijezt 70 ára gömul. Þjlr af konungunum rlktu skemur en 1 ár. Þeir vom: Ját- mundur jámslða, er tók við ríki 1016, og dó sama ár 27 ára gamall; Haraldur II., tók við rlki 1066; Ed- ward V. (er Rikarður III. ruddi úr vegi) tók við rlki 1483, 13 ára gam- all. Egbert konungur, fyrsti kon- ungur yfir öllu Englandi, ríkti 12 ár frá 827 til 839. Það er ekki sjáanlegt að purð verði á rlkiserfingjum á Englandi fyrst um sinn. ' ictoria gamla á nú lifandi 31 bamabörn og 6 harua- barr.abörn. J>ess hefur sjáldan verið getið, að V ictoria drottning hefði góðan söngróin, en paðer pó svo; hún hef ur bæði mikinn söngróm og spilar ágætlega á piano. Var pað ekki ósjaldan að hún söng, og ljet Men- delssohn spila á piano, enda liafði hann eittsinn sagt henni, áð ef húri hefði ekki verið drottning, pá hefði hún orðið heimsfræg söngkona.— Einu sinni [>egar Jenny Lind söng

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.