Heimskringla - 19.04.1888, Blaðsíða 2

„HeiffiskriBila,”
An
Icelandic Newspaper.
PUBLI9HED
every Thursday, at
Thk Heimskringla Norse Publishing
House
AT
35 Lo rabard St.....Winnipeg, Man.
Fiiimann B. Anderson & Co.
PRINTERS & PUBLISIIERS.
Subscription (postage prepald)
One year........................$2,00
6 months........................ 1,25
3 months.......................... 75
Payable in advance.
Sainple copies mailed free to anj
address, on application.
Kemur út (aö forfallalausu) á hverj-
um tiinmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
35 Lombard St.........Winnipeg, Man.
BlaSið kostar : einn árgangur $2,00;
hálfur árgang r $1.25; og um 3 mánuSi
75 cents. Borgist fyrirfram.
mUM VESTURHEIMSFERDIR”.
Svo heitir rit eitt eptir Bene-
dict Gröndal, nýútkomið í Reykja-
vík, er barst oss í hendur ineð síð-
asta íslandspósti.
Tilgangurinn með riti pessu er,
að fæla íslendinga frá að flytja til
Ameríku, en að pað i.ái peim til-
gangi er annað mál. Allir heilvita
menn, hversu ókunnugir sem peir
annars kunna að vera kostum og
löstum Ameríku, hljóta að sjá undir
eins og peir hafa lesið bæklinginn,
að par er sainan haugað peim öfg-
um og peirri vitleysu, er engum
nema Benedict Gröndal mundi hafa
komið til hugar að sverta pappír
með. Lýgi, heimska og lastyrði er
aðal efni bæklingsins; heimskuleg
lýgi um Ameríku, einkum pann
part er íslendingar byggja, og
prælsleg lýgi og lastyrði um íslend-
inga í heild sinni með sjerstöku til-
bti til peirra, sem komnir eru til
Ameríku. Og út af pessum prí-
eina texta leggur höfundurinn pann
ig, að lesendurnir mættu eins vel
ætla söguna af uheIjarslóðarorustu”
heilagan sannleika eins og sagnir
höfundarins uin Ameríku og Ame-
ríkufara.
L>að er annars yfirgengilegt að
annar eins gáfu og mennta maður
eins og B. Gröndal er, skuli geta
fengið af sjer að unga út öðrum
eins óskapnaði eins og petta rit
hans er. Þaðsvertir Ameríku ekki
hið minnsta, nje heldur pá íslend-
inga, sein hingað eru komnir. En
önnur eíns rit og petta sverta höf-
undinn sjálfan. E>að er vanvirða
fyrir hann að láta slík rit liggja
eptir sig.
Yfir höfuð að tala er bæklingur
pessi svo heimskulega úrgarði gerð-
ur,—par er óaðskiljanlegur blend
ingur af alvöru, háði, haugalýgi og
vitleysu,—að hanner nauinast svara
verður. í petta skipti látum vjer
duga að gefa lesendum uHeimskr.”
hugmynd um, hversu mikið peir
vega, pegar hann leggur pá á meta-
skálar sínar. Það er pá fyrst og
fremst: að allir, sem farið hafa vest-
ur um haf, eru ulakasti skríll”, sem
peir, er eptir eru heima, mega vera
pakklátir fyrir að hafa losast við.
Engum, sem hingað er kominn, er
trúandi. f>eir eru annaðtveggja
lvgarar að náttúrufari, eða útflutn-
ings-agentarnir kaupa pá til að
ljúga, að útmála dýrðina í Ameríku
og pannig'tæla menn til sín í kvala-
staðinn. Þeir fáu, sem ekki 'ilja
vera Ivgarar, eru pað samt óbein-
línis, par peir eptir nokkra dvöl
hjer verða svo hissa og hrifnir af
pví, að peir eru ekki dauðir enn,
að peir taka til að skrifa heiin um
dýrðina í Ameríku! Engir merkis-*
menn seuir hann að farið lia.fi til
Atneríku, nema ef vera skyldu peir
Eggert Gunnarsson og Hans Robb,
„g enginn af hinum meuntaða flokki
nema óróamenn, er einu gilti hvar
fóru. Strokumenn eru og margir,
sein svikist hafa af landi burtu frá
skuldum og margir frá konum og
börnutn. Af pessum efnum segir
hann íslendingafjelagið f Amerfku
samsett! E>essu líkt og verra er rit
ið allt í gegn.
I>að er hvorki iiarðindum nje
megurð landsins að kenua, að inenn
fara til Ameríku, heldur ódugn-
aði manna sjálfra leti og iðju
leysi. Að pví styðja og útflutnings-
agentarnir drjúgum, og uHeimskr.’
sem flytur heim uskammir og niðran
ir” um ísland, en ulofræður og stór
yrði um Canada”, par sem pó uer
ekkert annað en villtir Indíánar og
helkuldi”!
Þá spilar og föðurlandsástin
ekki svo litla rulfu í riti pessu.
Meðan herra Gröndal var #að sjóða
pað saman hefurhann verið svo full-
ur af föðurlandsást (hefur ináske
ekki uaf eigin ramleik” haft annað
kostbærara til að fyllasig á í augna
blikinu), að pað umá jafnvel sjá”
hrygðar utárin glóa gegnum prent-
svertuna, og heyra hiðu harm-
Uprungna hjartað slá” yfir vonzku
mannanna og algerðri vöutun föður
landsástar. hjá öllum peim, er af
landi flytja.'^Ef íslendingar hefðu
meiri föðurlandsást mundu peir
heldur sitja heiina og svelta^til
dauðs en flytja til annara landa og
lifa! Og með lastyrðum og dóna-
skömmum ætlar hann að gróður-
setja ættjarðarást í brjósti íslend-
in<ra, hvort heldur heima á íslandi
eða hjer í landi.
En hvernig er nú pessari ætt-
jarðarást varið? Er pað ekki eins
vel persónulegur hagnaður eins og
sönnun fyrir föðurlandsást, sem
knýr margan ónytjunginn á íslandi
til að úthrópa óaflátanlega hve ó-
venju peir sje útblásnir af föður-
landsást. Ef peir eru yfirvöldun-
um samtaka og samdóma í flestum
greinum, pá hafa peir pó æfinlega
von um, að í skaut peirra kunni að
hrjóta á stangli ein og ein af tilóð-
fjöðrunum, sem árlega eru reittar af
hinum Uómerki)egu múgamönnum”.
Meðan peir hafa pessa von, ineðan
peir hafa von um, pó ekki sje íneir
en R00 -1000 kr. virði á ári í auka
bitlingurn, pá er ekki skortur á föð
urlandsást—hún bogar pá út um
hverja svitaholu og drýpur undan
hverri fingurnögl.
Að höfundur bæklingsins tali
illa uiri Ameríku og sjerstaklega
uin pann hluta hennar, er nú orðið
licfur mest aðdráttarafl fyrir ífdend-
inga heima, er ekki nema náttúr-
legt, úr pví hann á annað borð set-
ur sig á móti útflutningi, og ef hann
hefði par látið staðar nema væri alt
vel og væri fyrirgefanlegt. En
að ausa peim hroðaskiiinmum yfir
pjóð sína, eins og enginn ærlegur
íslenzkur maður sje til í Ameríku
og tiltölulega fáir á íslandi, pað er
ófyrirgefanlegt. I>ar keinur Uhunds-
lundin” svo greinilega fram. Það
gerir enginn drenglyndur maður,
enginn, sem vill heita pjóðvinur, að
segja liltölulega mikinn hluta pjóð-
ar sinnar, pjófa, lygara og svikara.
Hve pungur er nú Usnillingur-
inn” Griindal á inetaskálum íslend-
inga hjer vestra. Hann er búinn
að leggja pá á sínar metaskálar, og
segjir pá ljettvæga. Verður hann
tiltölulega eins Ijettur á peirra
metuiri?
F i* e g n i i*
úr hinum íslenzku nýlendum.
MINNEOTA, MINN., 8. apríl 1888.
[Frá frjettaritara „Hkr.”]
„Vorið kemur, kvaka fuglar, kvistir
grænka, sunna hlær,
ísinn pyðnar, elfur danza ofan par til
dunar sær;”
Eptir langan og strangan
vetur, höfum vjer nú pó uin síðir
fengið vorið, jeg kalla að pað byrj-
aði 4. p. m.; fyrripart dagsins var
rigning og skrugguveður, en seinni
hlutann sólskin; upp af vetrardval-
anum vakti gamli I>ár oss með
gjallandi hljóði hamarsins. Snjórinn
er fyrir pað mesta horfinn, svo
bændur eru byrjaðir á akravinnu.-
2. p. m. var bæjarstjórnarfundur
haldinn hjer í M. og á peim fundi
gefið vínsöluleyfi fyrir næsta ár hin-
um söinu er áður voru, (peir eru
tveir er pann sturfa hatV) Söluleyfi
kostar fyrir hvern iiin sig $500,00
um árið, er greiðist í bæjarsjóð.
3. s. m. var alinennur fundur, til að
endurreisa eldvarnafjelagið, er um
stund hafði hvílzt á kodda andvara-
leysisins; enfremur talað um uð
kaupa slökkvivjel, en ekki afráðið.
Heyrst hefur að bæjarstjórnin
mundi ætla að hafa eptirlit ineð, að
bæjarbúar verði látnir sitja fyrir
öðrum, með pá vinnu er tilfellst
innan takmarka hennar, og að hún
muni halda daglaunum í 1,50, er
áður hafa víst sjaldan eða aldrei
verið hærri en $1,25.—6. p. in. var
hjer í Minneota leikið leikritið
uTímarnir breytast” eptir herra G.
A. Dalinann.—í gærkvöld var safn-
aðarfundur haldinn hjer, helztu uin-
ræðuefni voru um framtfðarkjör
prests, viðvíkjandi kaupi og heimili,
svo um kirkjubygging og grafreit.—
Daglaunamenn eru farniraðskyggn-
ast eptir vinnustöðum, nokkrir halda
til Watertown bæjar.
YATNSDALS-NÝLENDU, 4. apríl 1888.
Vjer sem fluttum hingað síðastl.
haust, 22. sept., erum svo ungir í
pessu byggðarlagi, að vjer getum
ekkert ýtarlega sagt um gæði pess,
og heldur ekki um framkvæindir
vorar síðan við komum hingað, pví
pær eru ærið smáar. í vetur höfuin
við ekki gert annað en höggva
ulogga” (bjálka) til húsabygginga,
smíða sleða og draga uloggana” heim.
Við höfum pannig aflað ulogga” í 3
íbúðarhús, höfum byggt eitt að
mestu og erum byrjaðir á öðru. Oss
hefur liðið ágætlega í vetur, við
höfum öll haft góða heilsu og ávalt
verið í góðu skapi, og öll eruin við
óskemind af vetrarkuldanum. Að
svo stöddu vililum við ekki skipta
pessu plázi fyrir neitt annað pláz í
Canada sein við enn pá höfum sög-
ur af.
Dar eð jeg pykist vita að
mörgum íslendinguin pyki frrtðlegt
að vita um veðráttuna hjer í vetur,
páset jeg hjersvo hljóðandi skýrslu:
Síðast í september fór að frjósa
á næturnar en hiti var á daginn.
Fyrri hluta október varð tvisvar al-
hvítt af snjó, en sem .tók strax upp
aptur. 23. s. m. gerði norðan kafald
einn dag með frosti svo ís lagði á
tjarnirnar, pað hjelzt nokkra daga,
en síðustu dagana af mánuðinum
tók upp snjóinn og gerði plóg pýtt.
16. nóvember fjell fyrst dálftill snjór
sem ekki hefur pyðnað síðan. Frá
1. nóv. hefur veráttan verið pannig:
Sólskinsdagar lognd. frostd. kafaldsd.
í nóv. 24 20 10 4
“ des. 21 20 31 5
“ jan. 28 23 31 3
Meðalkuldi um inánuðinn 10 f. n. zero.
í febr. 21 14 29 3
Meðnlkuldi um mánuðinn 3 f. n. zero.
I marz 21 17 31 8
Metfalkuldi um mánuðinn 3 f. o. zero.
f skýrslunni eru taldir kafalds-
dagar pegar eitthvert fjúk hefur ver-
ið, hversu lítið sem pað var; aldrei
hafa verið svartir byljir. Á vetrin-
um hafa /erið að eins 6 dagar sem
við höfum ekki kallað vinnu veður
úti, en hefur pó verið alfært bæja á
milli.
- Dá daga sem ekki var logn, hef-
•ir optar verið hægur vindur af
einhverri átt, sjaldnar stormur, al-
drei rokveður. Snjór er að kunn-
ugramanna sögn með mesta móti hjer
í \etur, um 3 fet á dýpt að meðaltali,
pó álítum vjer að hafi verið hjer í
vetur góðir sauðfjárhagar, pví snjór-
inn er svo laus og hægt að ná til
jarðar. Rigning keinur hjer aldrei
á veturnar og pví aldrei áfreðar.
Bændur hjer segjast vera vanir
að byrja að sá hveiti um 9. p. in. en
nú verður pað víst ekki, pví snjór-
inn er ekki farinn að pyðna enn pá,
pað hlýtur pvi að vera kaldari veðr
átta hjer í ár en venja er til.
S. Andrjewson.
BRJEF FRÁ ÍSLANDI.
Ritst. Heinmkrmghí /”
Dað er upphaf pessa máls að biðja
yður að misvirða eigi pótt línur pess-
ar koini nokkuð seinna en uin var
talað, pá er jeg fór að heiman f
haust, og eins liitt, að pær verða
hvorki skemnitandi nje fræðandi,
pví á pessari ferð minni liefur fátt
pað til borið, er færandi sje í frjetta
bálk. Jeg skal að eins geta pess,
að ferðalagið í heild sinni, frá pví
jeg fór frá Winnipeg (16. okt. 1887),
til pess er jeg kom hingað á ísafjörð
1. febrúar, hefur verið hið seinleg-
asta og leiðinlegasta, er jeg hefi
reynt. Dað sein jeg hef sjeð af
vegum vesturlandsins er sambland
af illfærum og ófærum, sem nauin-
ast er takandi í mál að ferðast yfir
á vetrardegi. Ferðalagið er bæði
hættulegt og kostnaðarsamt.
Þótt jeg viti að pjer haldið
öll íslenzku blöðin og látið uHeiins-
kringlu” færa lesenduin sínum iðu-
lega frjettir úr peim um helztu við
burði hjeðan, skal jeg samt leyfa
mjer að fara nokkruin orðuin um al-
menna ástandið eins og blöðin og
aðrir lýsa pví.
Tíðarfarið, pað sem af er vetr-
inum, hefur yfir höfuð að tala verið
mjög gott á Suður- og Vesturlandi;
frost með minna móti allt frarn til
enda janúar, og snjór sömuleiðis
frernur lítill, víðast talsverð beit fyr-
ir sauðfje fram að pessum tíma.
Sumarið síðasta hafði verið með
bezta móti, hvað grasvöxt snerti og
nýting á heyjum víðast góð, svo að
bændur munu nú almennt byrgari
með fóður fyrir skepnur sfnar en
peir hafa verið um nokkur undan-
farandi ár.
Fiskafli hefur verið með lang-
bezta móti á Suður- go Vesturlandi
slðastl. ár, og hjer við ísafjarðar-
djúp er enn pá töluverður afli, bæði
er pað margt að tölunni og meiri
parturinn stór fiskur. Dessi fiskafli
keiimr landsbúum að pví betri not-
um, sein nú er orðið víst, að fiskur-
inn hefur hækkað mjög í verði er-
lendis síðan í fyrra; pá var hann í
pví lægsta verði, er hann hefur
kornist í um langa tíina—Dessir
tveír aðalatvinnuvegir landsbúa nfl.
kvikfjárrækt og sjáfarútvegur inega
heita að hafi heppnast fremur vel
petta síðastl. ár.
Árferðið hefur síðastl. 8 mán.
verið svo gott, að menn geta ekki á
pessum hala veraldar vonast eptir
betra, og eiga mjög sjaldan jafn-
góðu að fagna. Dað er óhætt að
fullyrða, aðhin góða nýting á heyj-
um í sumar og hinn mikli fiskafli á
síðastl. ári hefur haft heillavænleg
áhrif á pjóðina í heild sinni. Land-
bóndanum er með pví gert mögu-
legt að viðhalda peim kvikfjárstofn
er hann átti eptir fellibylinn mikla
síðastl. vor, og ef til vill að auka
hann að mun, og pannig bæta upp
að nokkru leyti pann skaða, er vor-
harðindin gerðu. Dó er petta pví
skilyrði bundið, að ekki hafi verið
sett ógætilega á heyin í haust, og
að hardindi á koinanda vori keyri
ekki fram úr hófi.
Sjávarbændur hafa fyrir aflann
komist ljettar út af lífinu en annars
virtist verða mundi, ogsumir peirra
hafa jafnvel getað minnkað nokkuð
hinar áföllnu skuldir, er peir hafa
komist i á síðastl. 5—7 árum; og
mikill fjöldi purrabúðar og tómt-
hús inanna geta nú lifað viðunan-
legu lífi, sem annars hefðu að öll-
um líkindum orðið neyddir til að
I5ygiíja af 8veit-
Dannigerpá hagur sumra nokk-
uð betri en hann var í vor eð leið og
menn lifa nú almennt í betri von
um framtíðina, og víst er um pað,
að enginn álítur nú niannfellir í
vændum.
Allt petta eru nú gleðileg tíð-
indi. Það er áreiðan'egt að pessi
góði árskafli hefur afstýrt mannfelli
af harðrjetti, að minnsta kosti um
stundarsakir, en hallæri er alls ekki
afstýrt enn pá, pví pessi bati má
öllu fremtir skoðast sem lilje harð-
iudanna eða stundarfriðiir, heldur
en nokkur trygging pess að árferði
sje fyrir alvöru að fara batnandi;
pað verður ekki eun sem komið er
byggt á neinum rökum.
Það mun láta næiri sanni að al
pýða iiianna hjer á hindi lifi við
jafnörðugar kringumstæður nú sem
að undanförnu, að undaiiteknum
peim einstöku mönnum, sem vel
hafa aflað og iagt fisk sinn allan
inn til kaupmanna, og meðpví móti
endurnýjað sitt fyrra lánstraust.
Annars má svo að orði kveða, að
lánstraust i samanbnrði við pað er
ríkti hjer fyrir 1880 sje nú hart
nær útdautt á íslandi.
Allt pað, sem að ofan er sagt
um grasvöxt og fiskafla með afleið-
ingum pess, á sjerstaklega við Suð-
ur- og Vesturland. Á Norður- og
Austurlandi er jeg ekki kunnugur
síðan í fyrra, en frjett hef jeg, að
kringumstæður manna par sje engu
betri, enda máske verri en pá var.
Hinum íslenzku blöðum ber að
inestu leyti sainan um að allt ástand
pjóðarinnar sje mjög bágborið, og
útlit framtíðarinnar ískyggilegt.
Eitt peirra sagði fyrir skömmu síð-
an: Ulðnaður í landinu er sára lít-
ill. Landbúnaðurinn er allt annað
en beisinn, pað er frernur hokur en
búskapur víðast hvar. Lenzkan er
orðin að drepa úr hor allt af öðru
hverju, talsvert af peim litla pen-
ingi sem til er, og kenna svo ár-
ferðinu um eins og handhægast er”.
Dað mun og rjettast vera, að kenna
ófrjóvsemi og íllu árferði landsins
um petta, pví allir, sem nokkuð
pekkja til landsins, vita, að pað hef-
ur aldrei í sögunni alið sómasam
lega önn fyrir fólki sínu eða fjenaði
°g pað er ekki og verður ekki sann-
að irieð rökum, að hinn iðuglegi
skepnufellir bænda sje eingöngu ó-
dugnaði peirra og fyrirhyggjuleysi
að kenna.
Sama blað segir um verzlanina,
að hún sje næsta einokunarkennd,
<>11 í höndum útlendra kauj>m»nua,
er flytji allan arðin af henni út úr
landinu, en hugsi ekki um hag pess
eða styrkji pjóðleg fyrirtæki.
uMenntamáli alpýðu erlítiðfar-
ið að hreifa við, og alpýðu manna
er ómögulegt að afla börnum sínuin
menntunar. Tekjur landssjóðs nema
árlega ekki hálfri milj. kr., og minst
af peim gengur til eflingar atvinnu-
vegum”. Dað hefði verið syndlaust
pó ritst. hefði liætt pví við, að full-
ur fjórðungur af iillum tekjum lands-
ins gangi til að launa embættis-
inönnum peim, sem hafa aðsetur í
Reykjavík.
í öðru blaði, par sem verið er
að færa rök fyrir menntunarskorti
alpýðu, segir: uÞað sýuir pó má-
ske bezt sá ósjálfsbjörgunarhugsun-
arháttur, sem nú er á íslandi al-
mennt, í hve miklu aridlegu volæði
hin íslenzka alpýða er, par sem al-
menningur er í ókljúfandi skulduin
og ánauðugir prælar kaupmanna.
öll viðskipti eru orðin ómöguleg
vegna vanskila og hverskonar lítil-
mennsku, og mikill partur pjóðar-
innar er sveitarpurfar. Allt petta
volæði stafar af pekkingarleysi fólks
ins”. Og enn fremur segja blöðin,
að umanndáð íslenzkrar alpýðu sje
algjörlegfi protin,og að heilar sveit-
ir sjeu af peim ástæðum að eyði-
leggjast; pessi kynslóð purfi að
deyja út, hún sjeeinsog kýli á pjóð-
líkainanum”.
Það, sem að ofan er sagt um
hina uprotnu manndáð íslendinga,
fátækt peirra og andlegt volæði”,
er nú reyndar ekki fögur lýsing, en
verður pó að álítast sem lýsing
pjóðarinnar á sjálfri sjer, par sem
pví er hvergi andmælt svo mjer sje
kunnugt. Dó er ekki sannað að
petta sje allt sprottið af menntunar-
leysi; pað má t. d. kalla pað sjer-
stakan andlegan vesaldóm, sein lýsi
sjer hjá bæjarfógetanum í Rvík,
pegar hann í fyrravor (1887) sekt-
aði ritst. blaðanna, ^Pjáhálfs" og
^Fjallkonnnnrtr", 200 kr. hvorn,
eða að öðrum kosti 8 vikna einfalt
fangelsi fyrir atí hafa sagt satt.
Enn freniur dæmdi hann ritstjórana