Heimskringla - 21.06.1888, Side 2

An
Icelandic Newspaper.
Published
every Thursday, at
The Heimskrinoi.a Norse Pubi.ishino
House
AT
35 Lombard St.......Winnipeg, Man.
Frimann B. Anderson * Co.
Printers a Publisiikrs.
Subscription (postage prepaid)
One year........................$2,00
6 months........................ 1,25
3 months.......................... 75
Payable in advance.
Sample copies mailed free to any
address, on application.
Kemur át (að forfallalausu) á hverj-
um fimmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
35 Lombard St.........Winnipeg, Man.
BlaSitS kostar : einn árgangur $2,00;
hálfur árgangur $1.25 ; og um 3 mánufti
75 cents. Borgist fyrirfram.
ÚTFLUTNINGARNIR
AF ÍSLANDI.
megnugir um, J)ó að Gröndal sje
svo drenglyndur að segja J>á beita
öllum brögðum til að lokka menn
hingað í kvalastaðinn, til pess að
geta rúið f>á peim litlu eignum, er
J>eir hafi með sjer af íslandi.
En er nú víst að útflutningur
af íslandi sje að aukast? t>að er
vitaskuld að paðan kom fleira fólk
í fyrra en riokkru sinni áður á einu
sumri. £>ó, eptir allt saman, var
f>að ekki nema fáum hundruðum
fleira en flutti af íslandi sumarið
1876, og J>á var {>ó ekki fárast uin
útflutningsæðið, hvorki í blöðunum
nje í sjerstökum bæklingum, svipað
J>ví eins mikið og nú er gert. Hin
árin öll hefur útflutningurinn verið
fremur lítill—lítið ef nokkuð me>ri
að tiltölu við fólksfjöldann en frá
mörgum öðrum Evrópulöndum—,
sum árin svo sem enginn, og eptir
fregnum að heiman að dæina, verð-
ur útflutningurinn í sumar ekki
helmingur á móts við J>að sem hann
var í fyrra, nema fólk taki sig upp
allt í einu og fyrirvaralaust, en {>að
getur naumast verið; kringumstæð-
urnar tilláta pað ekki nema sár-fá-
um mönnum.
I>að er J>ó sannast að segja, að
pó Gröndal telji J>á lítilsverða fyrir
land og lýð, sem til J>essa hafa flutt
af íslandi til Ameríku, f>á ætlar að
verða æði mikið málaf>ras út af
burtför J>eirra. Tveir af ritfærustu
mönnum landsins eru nú komnir í
deilur út af útflutningsmálum. Ann-
ar þeirra, Benedict Gröndal—annað
tveggja leigður af stjórninni eða
einhverjum verkfærum hennar á
íslandi- -, er búinn að koma ineð
2 rit, annað mestmegnis níðrit um
íslendinga, en hitt 4 að vera níðrit
um AmeríkUt Hinu fyrra ritinu
svarar alj>ingismaður lón Olafsson
röggsamlega, og óbeinlínis einnig
síðar útkomna ritinu. Auk J>essa
er og smámsaman upp á síðkastið
að bóla á ritgerðum um petta efni í
íslenzku blöðunum. t>etta er sönn
un fyrir pví, að inörgum leiðandi
mönnum landsins er farið að þykja
nóg um og að f>eir fagna ekki eins
mikið og Gröndal segir yfir burt-
flutningt ómytjunganoa!
t>að virðist vera skoðun margra
peirra manna heima, að burtflutn-
ingshugurinn stafi að miklu leyti
af glæsilegum sögusögnum um
Ameríku. Það eru hjer vestra vit-
anlega til menn, sem skrifa mjög
svo glæsilega heim, sjálfsagt af pví
peim hefur liðið eins vel eða jafn-
vel betur en peir gerðu sjer von
um heima. t>at> eru líka til peir
menn hjer, og ekki svo fáir, sem
skrifa heim gagnstætt pví glæsi-
lega um eitt og allt hjer i landi.
Og pað eru hjer líka til inenn, og
pað ei eflaust lang-fjölinenaasti
flokkurinn, sem skrifa lieim bæði
last og lof, skrifa rjett og hrein-
skilnislega um kosti og lesti lands-
iiis, án pess að peim detti nokkuð í
hug eða kæri sig nokkuð um pað,
hvort brjef þeirra hafa hvetjandi
eða letjandi áhrif á hugi manna
heima. Óefað eru hjer margir, er
styðja að útflutningi á pann hátt,
á'ð pegar peir eiga skyldmenni eða
vini heima, sem búa við pröngva
kosti,' ’óg sem ekki er sýnilegt að
eigi uokkra verulega viðreisnarvon,
pá senda peir þeim ekki einungis
áskorun um að flytjast út hingað
til sín, heldur einnig rýja sig til
hálfs til pess að Ijetta undir með
borgun fargjaldsins. En pað er
ekki miunsta sönnun fyrir að fs-
lendingar hjer, yfir höfuð að tala,
æski eptir eða styðji að, að út-
flutnigagar af íslandi aukist. Þvert
á móti hefurþað verið ug er greini-
lega í ljósi látin skoðun alls fjölda
manna, * að fullmargt fólk komi
liingað til landsins á hverju ári.
Að svo er. kemur ekki af pví, að
inenn vilji ekki gjarnan sjá lands-
menn sína, heldur af pvl að efnin
leyfa peim ekki ár eptir ár að taka
jafnvel á móti ferðhröktu, fátæku
fólki, eins og peir vilja og eius og
aðkomendurnir þarfnast. Og pað
er alveg óneitanlegt að íslendingar
hjer hafa hjálpað og hjálpa enu ný-
koinnu fólki mikið meira en peir eru
Leiðandi inenn heima hafa um
undanfarin tfma ritað mikið og rætt
am að ahnenningur megi ekki missá
móðinn pó á móti blási, og hafa lát
ið í ljósi, að burtflutningshugnriun
eigi að nokkru leyti rót sína að
rekja til móðleysis. Menn geri sjer
grýlu af framtíðinni á íslandi, en
líti jafnframt I anda, fyrir fagurgal-
ann I brjefum úr Ameríku, blómstr-
andi velli og skrúðgræna akra fyrir
handan hafið, missi svo móðinn, yfir
gefi óðul og ættmenni og flýji af
landi burt.
Það er sjálfsagt mikið satt í þessu.
t>að er mikið líklegt að framhald-
andi brjefaskipti við menn hjer í
landi, hversu greinilega sem lestir
og örðuleikar eru frarrisettir í brjef-
unum, hafi komið mörgum hverjum
til að hugsa sem svo: að með öllu
samtöldu væri pó framtíðin í Ame-
ríku bjartari en á íslandi, og því
eptirsóknarvert að kornast pangað.
er ilka^pví fremur ástæða til
að hugsa ]>annig, J>ar sem tlðin
hefur farið vesnandi á hverju ári
heima nú um síðastl. 10—11 ár.
I>að er vitanlegt að petta harðviðri
er að eins skorpa, og að á eptir
henni kemur aptur árgæzka á ís-
landi. Saga landsins sannar J>að,
að samskonar harðindakaflar hafa
gengið yfir landið á hverri öld svo
langi sem maður veit, og er söiunin
fyrir að harðviðrið stafar ekki af
iiðru en rek is að norðan, er smáin-
saman brotnar af ísflákanum, J>ar
til allt er uj>]> brotið, sem brotnað j
getur. En undir einsog tekur fyr-
ir pessa uppbrotnan íssins keniur \
ajitur góðviðriskatíi, er varir meira J
og minna stöðugt um pau 80—90 i
ár, sem ísinn er að myndast, þar til
sköric er komin út á svo inikið dýpi
að hafrótið brvtur hana uj>p aptur J
og nýtt ísreks-tímabil byrjar. En
mönnum er ekki að síður vorkunn,
pó peir, meðan harðhidaskorpan var-
ir, láti í ljósi löngun til að flytja
afr landinu, einkum pegar árgæzkan
á hinurn góðu árununi er ekki svo
inikil að inenn almennilega geti afl-
að sjer forða til að fleyta sjer yfir hin
væntanlegu hörðu ár. En pó nú
tíðarinnar vegna mætti draga sainan
forða fyrir hörðti árin, pá er einok-
unarverzlunin, atvinnuleysið í land-
inu og ill stjórn pví til fyrirstöðu.
Þetta allt sjer pjóðin. og er pað
engiri furða f>ó henni ofbjóði, ]>ó
kjarkur hennar gugni. pegar sam-
einaðir lífs og sálarkraptar megna
ekki að berjast gegn óáran, atvinnu
leysi, einokunarverzlun og illri
Stjórn, pó hún þá missi móðinn, pá
er pað ekki undravert,.
En hafa nú ekki sjálfir hinir
leiðandi menn misst móðinn? l>eir
hafa auðvitað ekki rnisst inóðinn til
að berjast áfram á íslandi, ættu
heldur ekki að gera pað, en pað lít-
ur eigi að sfðnr móðleysislega út,
pegar peir fara að æðrast af ótta
fyrir að landið ætli að eyðast fyrir
útflutning. Eitthvað |>essháttar er
I
pað óneitanlega, pað sjer maður á
pví, að peir rjúka uj>j> til handa og
fóta og kaujia manu, sem fáanlegur
eí fyrir polandi verð, til að hauga
saman óskapa öfgum og ósannind-
um um pað land, er fslendingar eru
að taka sjer bólfestu í, og til að
lepja sainan slysafj-egnir og aðfinn-
ingaritgerðir ejitir ferðamönnum til
að setja samaii í eina heild, aukna
og umsteypta að pörfum, og gefa
svo út mörg púsund eintök til út-
býtingar gefins. En að pessi að-
ferð sje hin hepjiilegasta til að
stemma útflutningsstrauminn, pað
er annað mál. Ef maður setti sem
svo, að stjórnin eða þingið fjellist á
hina heiðarlegu bendingu Gröndals
um að leggja skatt á útflytjendur,
og legði svo toll á mennina eins og
á hvern annan verzlunarvarning,
mundi pað koma í veg fyrir Ame-
rfkuferðir. Mundi ekki pað bragð
einmitt auka útflutninginn enn meir.
Svo framarlega sein allur kjarkur,
allur maiinskajmr er ekki gjörsam-
lega kúgaður úr einstaklingnum,
svo framarlega fær hann pess meiri
löngun til að sigra, pess tneiri tálm-
unum sem hann mætir á veginum,
og alveg hið sama er í tilliti til
heillar pjóðar. £>ess meir sem hún
er undirokuð, pess öflugri tilraunir
gerir hún að brjóta hlekkina. Með
pví að rísa þannig jafn-öndverð
gegn útflutiiingi meðkennir stjórn-
in líka að landið sem fólkið flytur
í sje betra en landið sem það yfir-
gefur. Vissi hún að Ameríka, eða
Canada, væri jafnhrjóstugt eða
hrjóstugra en Island, og hvað veðr-
áttu snertir eins vont eða verra, pá
mundi hún ekkert skipta sjer af
vesturflutningum. Hún vissi pá vel
að peiin sem flyttu mundi ekki
búnast par betur, og myndu því
innan skamrns taka sig uj>j> og
hverfa heim ajitur.
Ef stjórninni og leiðandi mönn-
um landsins er verulega annt um
að stemma vesturflutningsstrauin-
inn, pá parf að beita öðrum ráðum
en að níða Ameríku niður og brígsla
heilu pjóðinni um ómennsku og als
konar sfrákskaji; pau uinmæli fæla
ekki eiun af púsund frá að fara;
pau miklu freinur Virífa inarjran hurt
setn annars hefði setið kyr. Ef
hinir Ieiðandi meiin eru föðurlands-
vinir ineir en að nafninu til og vilja
sjá árangur vinnu sinnar í pessa
átt, þurfa þeir að fá stjórnina til að
vera sjer samtaka í að gera eitt-
livað gagnlegt fyrir land og lýð.
Og pað parf að gera meira en ræða
og rita um stjórnarskrárinálið. I>að
er vitanlega áríðandi mál, eitt af
mest áríðandi pjóðmálum landsins,
en pó nú hin margheimtaða breyt-
ing á stjórnarskránni fengist, pá er
J>að langt frá einhlýtt. Það mál.
|>ó útkljáð vrði eius og íslending-
ar helzt kjósa, Uverður ekki látið í
askana” freinur en bókvitið, að
sögusögn kerlingarinnar. Stjórnar-
skrárbreytingin ein seður því aldrei
hina hungrnðu nje klæðir hina
nöktu. t>að er verzlun og iðuaður
í landinu, og að svo miklu leyti
sem hægt er, breyting á búnaðar-
hætti, sem stjórnin parf að hjálpa
áfram á allan mögulegan hátt, og
á pví parf að byrja tafarlaust.
(Framhald.).
Sturlögs OG ASKDALS-
ÞRÆTAN.
uHeimskringlu” hefur fyrir
uokkru verið sepd til meðferðar
greinarkorn frá herra Sturlögi Guð-
brandssyni í Minneota, sem svar
upp á grein J>á eptir herra Askdal,
er prentuð var í 20. nr. uHkr.”.
Lesendur blaðsins muna eflaust
ejitir uj>j>runa pessa máls, sem var,
að herra Askdal sendi bæði uIIkr.’
og „Lögbergi” svo sem í frjetta-
skyni ágrip af deilum inanua á fundi
par í porjiinu, er gengið hafði út á
hundagæzlu o. p. h. Fregn pessi
var uáttúrlega ómerkileg og alveg
ekki í frásögur færandi, en J>ó er
málið sein út af henni er risið enn
ómerkilegra.
Vjer getum þvl ekki verið svo
illgjaniir að taka meira af ópverra-
ummælum höfundanna hvors um ann-
an 1 blaðið; pað er nóg komið og
helzt um of. Ekki svo að skilja að
pessi grein, er nú liggur fyrir oss,
sje orðverri en sú í 20. blaðinu; ef
hún er jöfn henni, þá er nú par við-
unandi. Með pví að hefja nú máls
á þessu aptur er lfka til pess að mál-
ið getur orðið óendanlegt. Ef um
árfðandi málefni væri að gera, pá
væri allt öðru máli að gegna. En
pað er ekki því líkt. Hjer er ekki
uin annað að gera fyrir höfundun-
um en að draga fram fyrir augu al-
mennings prívat misklið og hana
lítiIfjörlega, sem engum neina peim
kemur við.
Oss dettur ekki í hug að 14 hra.
St. þó honum gremjist greinin í 20.
nr. blaðsins, en af pví báðir hafa iiú
sagt nokkuð um petta mál, |>á er á
hvorugan hallað, pó nú sje tekið
fyrir frekari prætur. £>að er vita-
skuld að herra St. hefur ekki kom-
ist að með önnur eins orð ‘og herra
A, við hefur ineð köflum f grein
sinni, en pað verður honum ekki
fært til lýta. uI>að er betra að líða
órjettinn en gera hann”.
En til pess nú að gera berra St
ofurlitla úrlausn skulum vjer geta
pess, að pað eru einkuin 2 atriði f
grein herra A., setn honum finnst
mest til um. Hið fyrra lítur að
hinum ýmsu nöfnum, er St. á að
ganga undir. t>ví viðvfkjandi seg-
ir hann, að hann geti illa að gert,
pó framburður nafnsins verði marg-
víslegur hjá annara þjóða mönnum.
Hið annað atriðið er um heybrunann.
Herra St. ber harðlega á móti, að
hann nokkurn tíma hafi dróttað pví
að A., að hann hafi verið orsök í
bruna pess.
Þetta mál er þá útrætt að því
er uHeimskringlu” snertir. Þó blað-
inu verði sendar greinir um pað
framvegis, J>á verður peim enginn
gaumur gefin.
SKIPASKURÐUli YFIR
ENGLAND.
Verzlunarmannablaðið Journal
of (■ommerce í Liverpool heldur pví
fram sem parflegu og mögulegu, að
gera skurö frá Mersey-ánni, sem
fellur gegnum borgina, til Thames-
tíjótsins, er fellur um London og
hafa hann svo vatnsmikir.n að ejitir
honumgeti gengið hin stærstu skij>.
Vegalengdin frá Liverpool suðaust-
ur til London er um 200 mflur og
yrði pað pví lengd skurðarins. En
nokkuð af leiðinni Ijetta árnar mikið
undir og svo eru lfka á leiðinni
nokkrir smáskurðir, er einnig draga
úr kostnaðinum. .lafnframt og blað
ið telur sjálfsagt að verzlunarskip
mundu fara eptir pessum skurði f
stórflotum segir pað að J>að sje ekki
aöal-ástæðan til að fá skurðinn gerð-
ann. Aðal-ástæðan er eiginlega
landvörnin. Ejitir pessum skurði
mætti á stuttri stund senda her-
skij>aflota úr Englandssundi vestur
fyrir landið, án pe»s að setja nokk-
urt peirra í hættu, en sem þeim væri
búin af fjandmaiinaflotanuni fyrir
suiinan land. Með þessu móti mætti
verja ármynniu (Mersey og T ham-
es) svoóvina skij> kæmust þar aldrei
inn. En pað er ekki þar með lok-
ið skurðagreptinuni. Blaðið legg-
ur pað til, að við borgina Birming-
ham verði út frá þessum aðalskurði
grafnir 2 aðrir jafnstórkostiegir, ann-
ar í norðaustur til Huinberfljótsins
og liinn í suðvestur til Se vernffljóts-
ins. í>á fengist herskijialeið einnig
óslitin yfir landið, hvort beldur til
Liverpool eða staða við Severnfjörð-
inn. Auk pess að stytta sjóleiðina
svo fjarskalega og J>»r af leiðandi
auka verzlun og lækka flutnings-
gjald á varningi inn ' landinu,
mundu stórstaðir myndast hvervetiia
með fram þessuro skurðum, parsem
ný verkstæði kæmu upj> og marg-
faldur markaður fyir allan jarð-
argróða. Bændur ekki sfður en
aðrir hefðu pá ómetanlega mikinn
hag af pessari skurðagerð.
Herra St. G., La Riviere, Man.,
áminnist, að uHeimskringla” veitir
ekki viðtöku til jirentunar neinni
grein neina höfundurinn sendi nafn,
sitt ritað fullum stöfum, ekki til
prentunar, heldur til pess að ritstj.
viti við hvern hann á.
SFUHNINGAROG SVÖR.
8PURN1NGAH.
1. Bóndi nokkur kveikir eld á landí
sinu í því skyni, að breuna gras eða við á
því, en missir síðan eldinn inn á annars
manns land og brennir þar hey, skóg og
girðingar. Hefur p& ekki eigandi eða á-
btíandi J>ess lands rjett á, samkviemt al-
mennum lógum, að krefjast skaðabóta
af þeim er eldinn kveikti. Og ef svo er
að hvað miklu leyti á hann að fá ska-5ann
bættan? Og hvernig á hann að fara að
leita rjettar síns í pessu efni?
2. Heyrir pað ekki undir ábyrgð og
sekt samkvæmt gildandi lögum, þegar
maður kveikir eld á annars manns iandi
eða á teknu landi og veldur meS prí tjóni
á heyi, skógi og girðíngnm manna?
3. Er ekki sjerhver reglulegur póst-
afgreíðslnmatiur skyldtrr til að veita rnót-
töku brjefum og póstsendíngum og skilai
peim brjefum og póstsendingum, sem
liggj a á pósthúsinu á hverjsim virkum
degi sem er, milli [>óstferða, og hafa því
ætíð einhvern mann viðstr ddan á pessum
dögum? Etía er pað saklaust, að hann
vanrækir petta?
1. Ef patS verður sannað, að mnSur-
inn hafi ekki skeytt nm að slökkva eld
inn, en látið hann hlaupa yfir á annars
manns land og skaði. verður aðr þá varð
ar það fjárútlátum »vo nemur $100 í
mesta lagi, e5a í mesta lagi 6 mán. ein-
földu fangelsi, ef henn ekki greiðir
sektina. Sækjandi fær i öllum slikum
tilfellum helming sektafjárins, en hitt
gengur annnðtveggja í fjárhirzlu fylkis
ias eða í fjárhirzlu sveitarinnar, par sem
brotið er framið. Siekjandi kærir miU
sitt fyrir friðdómaja.
2. Ef sannað verður að maður liafi
kveikt eld á annara landeign og ekki
hirt um að slökkva hann, en eldurinn
veídur tjóni, varðar það fjárútlátum svo
nemur $200 í mesta lagi eða 12 mána'Sa
fangelsi í mesta lagi, ef hann greiðir
ekki sektafjeð. Þó eru menn undan
pegnir, ef menn eru staddir á opinni
sljettu og kveikja eld til að verjá líf sitt
eða eignirfyrir sljettueldi.
3. Jú. Það er ekki saklaust gagnvart
ahnenningi, ef hann vanrækir skyldu
sína. A liinn bóginn er ætlast til að al
meuningur út álandsbygðinui sje nokk
uð sveigjanlegur í pessu efni, því laun
póstafgreiðslumanna út mn landið eru
opt litHt annað en vanþakklæti almeiui
ings.
8PURNINUAR.
1. Er Nýja ísland opi« fyrir anuara
þjóðamenn en íslendinga til innfiutnings
og landtöku?
2. Er það ákvarðað af stjórninni, að
vegurinn sem liggur frá Winnipeg norð
ur meti Rauðá að vestan sje 120 feta
breiður að minnsta koHti, til Wimiijieg
vat.ns, og ef svo, er það þá eins nortiur
Nýja ísiand.
3. Hverjir eiga að sjá um þser eignir,
sem dauðlr menu láta ejitir sig og erfing-
ar eru ómindugir eða fullmindugir, en i
öðrum heimsálfum, snmir eða allir; má
hver sem vill taka slíkar eignir og selja
við uppboð eða á annau hátt irmkalla
verðið og liaida því hjá sjer um lengri
eða skemmri tínia. Ef ekki, er þá nokk
uð við lagt með lögum?
St. 8.
8 V (") R.
1. Nei. HiS afinælda svæði, sem
nefnt hefur verifi „Ng'ja ísland” er fyrir
íslendingaeinungis. Þar geta því aun
ara þjóðarmenn ekki sezt a5 eða numi'S
land nema með leyfi íslendinga.
2. Nei. En allir þjóðvegir í lylkiuu
eiga að vera í minnsta lagi 6(> feta breið
ir, ef þvi verSur þægilega viðkomið (if
oonvenient andpracticáblé).
3. Sú deild fylklsstjóruarinuuar er
varðveitir ómyndugra fje sjer um eignir
þeirra sem deyja í fylkinu og sem ekki
hafa útbúið löglega erfSaskrá. Ef mað-
urinn lætur ejitir sig ekkju getur hún
fengið leyfi frá þessari stjórnardeild til
að hafa íjárgeymsluua á hendi fyrir
börnin eða aðra erfingja. Þetta leyfi
geta og börninfengið, ef lögaldraog iunnti
fylkisins, ef ekki þá einhver nærstand
andi erfinginn. ÓviSkomandi menu geta
og fengið fjárgeymsluna, en verða saint
fyrst aS sýnu, að þeir hafi einiiverja
ástæðu til iiK sækja eptir fjárhaldinu,
og nð ættingjarnir, ef nokkrir eru á
lögaldri innan fylkisins, hafi neitað að
takast fjárhaldið á hendur. ÞaS má
enginn selja eignirnar uje innheimta
verS þeirra á annan liátt fyrr en hann
liefur fengið leyfi til að hafa umsjón
fjárins á hendi. Levfislaust. má enginn
hreifa við eignunum á einu eða annan
hátt, nemu það sje nauðsynlegt þeim
til viðhulds og verndunur.
í svona tilfelluin er rjettast og nauð-
syulegt, að tilkynna dauðsfallið og skýra