Heimskringla - 24.01.1889, Blaðsíða 2

„Heiiskriiisla,”
An
Icelaadic Newspnper.
POBLXSHBD
eveiy 'líiursday, by
The Hbiusxiunola Printino Co.
AT
$5 Loœbard St.....Winnipeg, Man.
Subscription (postage prepaid)
<>ne year........................#2,00
<á months...................... 1,25
3 months......................... 75
Payable in advance.
Saruple copies mailod krkk to any
sádress, on application.
Kemur út (a8 forfallalausu) á hverj-
am flmmtudegi.
Skrifstofa og pre; - .dSja:
45 Lombard St........Winnipeg, Man.
BlaðrS kostar : einn árgangur #2,00;
hálfur árgangur #1.25; og um 3 mánuM
75*cents. líorgist fyrirfram.
Upslýsingar um verð á auglýsingum
i „Heimskriaglu” fá míenn á skrifstofu
blaðsins, en hún er opin á hverjum virk
-m degi frá Ul. 0 f. m. til hádegis og frá
kl. 1,30 til 0 e. m.
Plr Undireins og einhverkaupandi blaðs-
ins skiptir um bústað er hann beðinn aí
eenda hina hrfyltn utanáskript á skrif-
sí.ofu blaðsins og tilgreina um ieið fyrr-
txrandi utanáskript.
Utan á öil brjef til blað"Jns skyldi
skrifa: 'J'hc Ueimskriiin’i ’rintmg Co.,
35 Lomhnrd, Street, Winnn ‘u}Man
Utan á brjef til blaðsins máog
s-.xrifa í sta<) strætisins:
P'*P. O. Box ;*«>.).
Kaupendur blaSsins geri svo vel að at-
huga, að peir sem borg 3. árgang blaðs-
ins að fuilujyririil. rrtarz nmtk., fn ár-
ganginn fyrir #1,75.
UM ÚTFLUTN ÍNGA.
t>að er öskemintilegt, ef fiað
vkyldi vera alvara fölgin i J>ví sem
virðist vera bent á í uLögl>ergi”,
nr. 50, 3. bls. 2. dlk., að það ætti
að fara að skera niður skynsama
menn út á ísiandi, af Jní að f>eir
iíta öðruvisi á land sitt, og hagi
Jiess, heldur en einstaklinírar hjer
vestan hafs. I>að er vonandi að
[>að sje eiiírin alvara í Jiessu fynr
lsIend:noafjelagsinanninum. Og að
J>eir |>ar heima á Fróni hafi ekki á-
stæðu til að óttast íslendingafjeiag—
Ið í Manitoba, J>ó að f>essi eini með-
limur J>ess—hver sem hann er—
tali svona ógætilep- "!
J>að mun (V ) ineo-a vænta
f>ess, að jafndjartir og drenglyndir
menn eins og f>eir Jón Ölafssön,
I>orvaldur Thóroddsen o<r Sæmund-
ur Eyjólfsson eru, ínuni standa
við orð sín, f>ó f>eim sje ógnað,
f>ví auðvitað hafa f>eir ritað eins og
f>eir rituðu, af }>ví að [>að hefur ver-
ið föst sannfaTÍnir peirra, að f>essi
^uppblástnr" væri ekki eins voða-
legur eins oir f>essi rödd úr vestr—
inu virtist í fljótu braírði benda til.
En ef f>eir skyldu tiú láta hjer stað-
ar nema, má helzt búast við að ein-
hverjir ímyndi sjer, að f>eir sjeu
búnir að fá vitið aptur o<r sjeu nú,
ef til vill, farnir að skammast sín
fyrir að hafa haft á inóti sjera Jóni
Bjarnasyni. Yjer látum livern ojr
einn ráða sinni skoðun uiii allt fress
konar. En vjer erum ekki eins trú-
aðir á f>eiinaii Uuppblástur"’, eins ojr
mar^rir aðrir virðast vera.
Öll fressi ár síðan útflutnigar
hófust af íslandi, liefur pekkirig fs-
lendinga 4 vesturálfu auki/t og að
sarna skapi löngun fátækrar alpvðii
til að komast vestur í alsnægtirnar
og auðæfin, sein meiiti hafa ætíð
sjeð í anda, pví skýrara sem fátækt-
in og volæöið hafa krejit fastar að
heima. En með pessari vesturfarar-
J>rá hefur oft fylgt sár óánægja yfir
lifskjörunum heinia, og |>að hefur
á stunduin leitt til gremju og hat-
urs álandinu og nftttúi u pess, [>jöð
og pjóðerni, eða hver veit tíi hvers.
V íst er um J>að, að oft skrökva laiid-
ar góðir, rjett f tórnri greinju, ]>eg
ar peir koma hingað vestur. í öll
}>au ár er vjer höfum verið hjer
vestra, höfum vjer spurt og heyrt
spurt nýkomið fólk: u Ifrernig var
á Islandi, þegar }><ö fórufi". Og
fyrsta svarið hefur ætíð verið hið
sama: uOg þaö heþnr ahlrei verid
KÍn.'t hágt eim og nú er. Það er
fjOldiýól/m rjett að kalla. við dauð-
ann”. Ef að allir hefðu sagt satt
—allt af hefði hnignað f 10—14 ár,
hlyti meiri hluti pjóðarinnar að vera
dauður nú, úr hor og hungri, en
J>ví fer betur, pað er ekki. Og fwið
er vonandi að pað verði aldrei hjeð-
an af inannfellir á íslandi.
Oss dettur ekki í hug að lá
nokkrum lifandi manni pað, [>ó að
honn leiti lífs nieðan auðið er”.
I>að er mjög eðlilegt, að fólk flýi
vestur, J>ví hjer er óneitaiilega
bjargvænlegt. En vjer erum á inóti
öllum belging, öfund og ósannind-
um, úr hvaða átt sem er, f>vl allt
pessháttar kemur röngum skoðunnm
á stað og villir sjónar að nieira eða
minna leyti fyrir f>eim, sem vilja
sjá saunleikann. Yjer t. d. trúum
pví ekki, pó oss sje sagt pað, að
pað hafi aldrei verið eins bágt á ls-
landi eins og árið sem leið, par hjá
trúa sumir pessu. En vjer trúuin,
pegar sagt er: uað margir eigi par
bágt og að pá fýsi vestur um haf,
en peir komist ekki að svo stöddu”,
vjer trúum pví, að pað sje sannar-
legt góðverk að hjálpa J>ví fólki,
en vjer trúum pví ekki, að pað væri
minna góðverk, ef mögulegt væri,
að styrkja pjóðina ti! að vera pjóð
og bjargast heima á fóst.urjörð sinni,
heldur enn að hvetja liana til að
fiytja af landi burt, pangað sem
hún óumflýjanlega hlýtur að taka
upp nj'tt pjóðerni. Því pó að ekk-
ert annað væri örðugt fyrir útlend-
inginn í pessu landi, f>á eru pað f>ó
nýir örðugleikar og peir ekki svo
litlir. Því á meðan ekki er búið
að sigra pá, er útlendinguriun, ef
hann er fjelaus, að nokkru Icyti
skoðaður eins og hálfjferður villi-
maður, og nýtur pví ekki sömu rjett-
inda og pjóðlimurinn
Það er ekki svo að skilja að
pað sje verra fyrir íslendinga en
aðra útlendinga að flytja hingað
vestur eða peir sjeu í nokkuri sjer-
stakri niðurlægingu, af pví peir eru
íslendingar. Nei, pvert 4 móti.
En samt ættu peir að fara hóglega,
pegar um útfiutningaf íslandi er að
gera. uKapp er be/.t með forsjá"’,
eins í pessu eins og öðru.
Það sem sjerstaklega hefur afl-
að löndum álíts hjer í vestrinu, er
pað, að peir hafa fljótt orðið sjálf-
bjarga og sæma sig betur við háttu
hjerlendra manna en margir aðrir
útlendingar. Islendingar eru hjer
ekki að jafnaði purfarneiin eða betl-
arar—Þeir hjálpa hverjir öðrum
mest og bezt, og pað er lang-sóina-
samlegast.—Einstökusinnum kemur
pað pó fyrir, að peir purfa að leita
á náðir hius opinbera um hjálp, en
pað er óskiljanlegt að nokkrum
mannlunduöu-ii fslending pyki pað
skemtilegt. Og eigi skiljum vjer í
peim, sem eigi blæðir að heyra pað
talið eptir. Annars lít.ur út fyrir
að peim mönnum sje sama um allt
pesskonar, sem aldrei eru ánægðir
íneð hve margir flytja af landinu.
pað og }>að árið. En pað inutiu
vanalega vera peir sem minrist hafa
fyrir pví fólki, sein kemur hingað
allslaust. Vjer göngum út frá pví,
að pessir menn sjeu flestir hjer
vestra. Og ef til vill í íslendinga-
fjelaginu í Manitoba, og sje svo,
inunu peir gera allt sem peir gera
af skyldurækt. Hverjir hafa ann-
ars fengið pennan grúa af áskorun-
uin um hjálp. sem íslendingafjel-
agsmaðurinn getur um? Iiefur ís-
lendingafjelagið fengið pessnr i
skoranir? Eða hafa einstaklingitm
ir hjer vestra fengið pærV Hið síð
ara pvkir oss mjög sennilegt. O.
sje svo má vænta að af pvf ver
t/óður árangur, pvf fiestir heim
Fróni eiga nú orðið hjer v»str .■
hverja kunningja, vini eða fræ r
og frá peiin má bágstatt fólk Jie t
vænta hinnar hollustu og beztu h
ar svona smátt og smátt, eptb
sem efni og pekking íslendinga n
uin slóðir eykzt. En fólk heiiua i.
til rneð að reyna að hafa dálitla po.
imriæði; pað má ekki ætlast til aö
íslendingar hjer vestra geti gert
allt sem hugurinu hugsar og pað ,i
svipstundu. Það má enginn hugsa
að allt fáist hjer fyrirhafnarlaust nje
að allir hafi of fjár hjer, par sem
peir eru uýkoinnir úr sult og seiru,
par sem surnir lialila að enginu geti
lifað nema hörraunga lífi. I>að tná
enginn hugsa að hjer sje Paradís,
og pað er ranglátt að reyna að
skapa sjer, að fslaud sje kvalastað-
ur og að öll lífskjör uianna par sjeu
óviðverandi. Hvortveggja er jafn-
vítavert; pað parf að llta saniigjarn-
lega á báðar hliðar.
l>að má annars nærri pvf eins
gilda hjeðan af, hvernig ísland er
lastað eða Ainerika lofuð af öfga-
fullum rithöfundum, pví hver mað-
ur trúir betur sinni eigin reynslu
og sögusögn vina sinria, sem hann á
brjefaskipti við, heldur enu lofi
og lasti peirra sem hann ekki pekk-
ir. En hvað setn pví líður viljum
vjer ráða löndum bæði hjer og
heinia á Fróni til að treysta mest á
sjáifa sig og fara mest eptir sinni
sannfæringu. Kasta aldrei áhyggju
sitmi upp á ustjórn” eða fjelag. Og
pó að pað væri nú Canadastjórn eða
íslendingafjelagið, sem byðist til að
flytja stærri hópa af Islandien hing-
að tii hefur átt sjer stað að fluttir
hafi verið, álítum vjer pað gjör-
ræði og í alla staði óheppilegt pjóð-
inui í heikl sinni, en hollast og
heillavænlegast að fólk smá-tínist
vestur og verði sem fyrst sjálf-
bjnrga pegar bjer er komið. Og
pað verður pví að eins, að pað fái
atvinnu oa aðrar nauðsvnleffar að-
D J “
hlynningar strax pegar hingað er
komið. En hnappist svo margir
liiugað af íslendingum, að stórir
hópar verði ósjáifbjarga fyrir ör-
byrgð og atvinnuleysi, eða komi
inönnum, seinorðnir eru sjálfbjarga,
á vonarvöl, hljóta peir að missatil-
trú og álit í augum hjerlendra
mauna. Og um leið traust á sjáif-
um sjer, og pá er illa farið.
B ELLA”.
Undir ofangreindri fyrirsögn
prentum vjer kvæði í öðrurn dálki
blaðsins. Og vjer minnuinst á pað
sjerstaklega af pví, að pað er svo
sjaldgæft að íslendingar, sem ekki
eru viðurkennd skáld, hafi eiriurð
4 að láta sínar innilegust tilfinn-
irigar í ljósi. £>að er nú orðið hálf-
gerð nýluuda að sjá kvæði eins og
petta, frá unglingi, sem enginn
hefur tekið eptir og pess vegna
aldrei verið lilynnt neitt að. Og
pað er að líkindum einn af peiin
gáfuöu unglingum, sein lendir í
sorp inannfjelagsins, án pess að
verði gáð eða við verði gert.
A kvæðinu eru vitanlega marg-
ir gallar, enda ekki við öðru að bú-
ast. En sá gallinn, sein vjer viid-
urn sjerstaklega minnast á, er sá,
að stúlkan, sgin frainleiðir efnið í
kvæðið er til heiinilis á Skotlandi.
Höfundur kvæðisins hefur aldrei
búið 4 Skotlandi, að eins faiið par
um viðstöðulaust, eins og aðrir ís-
lendiiigar, er iiingað til lands fiytja.
Skaplyodi íslendingsins leyfir hon-
um nauinast að fá jafn brennandi
ást á stúlku og frarn kemur í kvæð-
inu, svona í augnal>liki, og að pví
leyti or kvæðið ekki vel íslenzkt í
anda. Hins vegar er petta naum—
ast iáaudi pegar iitið er á feimnina,
eða livað maður á að kalla pað, sem
í pessu efni kemur fra’n í kveðskap
svo margra íslenzkra skálda. Og að
öllu samlögðu verður pað engu ó-
tilhlýðilegra að lýsa ástsinni á stúlku,
sem maður hefur sjeð að eins í
svip, eða jafnvel aldrei nema með
hugskotsaugunum, heldur en að lj'sa
sinni óuniræðilegu ást á stjörnu á
himinhvolfinu, eða 4 rós í einhverri
fjallshlíðinni, holtinu eða melnum 4
Islandi.
Vjer æskjum að höfundur kvæð-
isiiis gæti komist á rekspöl með að
menntast, og á pað ætti hann að
leggja alia stund.
MINNEOTA, MINN. 16. jan.1889.
Þegar vjer stiradum við áramótin,
erura vjer eins og ósjálfrátt knúðir til að
lita til bakn og athuga, hvernig liðna ár-
ið reyndist oss, og hvernig vjer höfum
variS liðna tíinanum, æm er fluttur frá
oss og grafinn á bak við þann fjailgarð,
er að skilur hinar tvær tilverur. Vjer
sjáum í amla a5 o*w helur yfirsjezt, að
vjer höfum ekki hlýtt rödd vorrar betri
náttúru. Vjer heyrum að eins í anda
bergmálið af riidd hius óbifanlega lög-
máls, er stjórnar ölltira lilutuin smáuin
og stórum í tilveru vorri. Vjer styuj-
um þungann og spyrjum sjálfa oss:
Hvernig inun hið nýkomua ár gefast oss?
Og livað iniki'S stendur þaðí valdi sjálfra
vor, hvernig vjer verjuin timanura fyrir
sjálfa oss og me'Sbrieðitr vora?
Ilið liðtia ár hefur aö mörgu leyti
verið eitt hið bezta er vjer höfuni lifað í
þessu landi. tieilsufar manna hefur ver-
ið tiltölulega gott og fáir liufa hnigið i
valinn af fruraherjum nýlciidnanna, svo,
cf nokkuð er, er liðsafli vor í betra á-
standi við þessi áramót en hin síðastl.
Atvinnuvegir vorir hafa að öilu saman-
lögðu verið betri og arðsamari en mörg
undanfurin ár, svo efnahagur vor hlýtur
að vera og er í betra ástandi en nokkru
sinni áður siðan vjer yfirgáfum föður-
laudi'5.
Astand vort í fjelagsskap og ein-
drægtii er enu sem komið er á heldur
lágu stígi, þegar kriugamstieðurnar og
tækifreriu eru athuguS; þafS er vitanlegt,
að vjer höfura lært mikið í pessuni grein
um síðan vjer fluttuin vestur um haf, og
lœruiu dag frá degi, enda piirfnra vjer
þess ineð, til :\5 geta varið tímanum
rjett fyrir sjálfa oss og samferðamenn
vora. Vjer þurfurn að verSa sjáltir
frjálsir, áður en vjer getum gert aðra
frjálslynda. Vjer purfum að leitast við
að skilja tilgang vorrar eigin tilveru;
vjer þurfum að skilja til hlýtar, hvað
frelsi þýðir. Vjer þurftini að komast svo
langt á leift, aS vita, a5 það er ófrelsi
í stað frelsi.s, að lifa og láta eins og hin
sljóskygna dýrsnáttúra knýr oss áfram,
og þegar vjer höfum konibt svo laugt á
leið, þií fyrst förum vjer að skilja hvað
frelsi pvðir og lærum að brúka það til
nð styrkja það band er samtengir oss
hvern við annan sem roenti. Vjer höfum
frerst nrer þeim óbifanlega sanuleika, að
allt er vjer gjöruin veríi að vera fram-
leitt á þann hátt að það komi ekki í bága
við nokkra af meðbræðrum vorum, eða
miði á nokkur hátt til að gera þeim lífið
erflftara eða blandi með galli ef til vill
hinar síðustu dreggjar í þeirra lífsbikar.
Vjer þurfum að leggja það til grnnd-
valinr í lífi voru, að vjer getnm ekki
vanvirt meðbróðiir vorn, nema ineð því
at! svívirða oss. sjálfa; vjer getuin ekki
lieft lnms viíigang, án þess að íklæða oss
sjálfa hlekkjura og fierast aptur á bak.
Vjer getum ekki sært hans viðkvæmustu
tilflnningar án þess að íklæða vorar ves-
öld og rotnun, í einu or5i að segja:
Vjer hljótum að finna oss skuldbundna
| ti! að eptiríáta meðbræðrunt voruin öll
þaii rjettiudi er vjer sjálflr viljuin liafa.
Það mundi ekkert ska-Sa oss, þó vjer
vterum samlieldnari en vjer erum og
liugsuðum minna um að fálma vexti og
viðgang hvers anuars, og legðum alls
engar hindranir á brnut þess, er ineð ær-
legu móti leitur frainfara. Vjer erum all
ir borgarar þessa lands og þekkjum enga
stjett, en erum skyldir aS sýna hverjum
þeim manni tilhlýðilega virðing, sem
vinnur með heiðarlegu móti fyrir sjer
og fjölskyldu sinuí, hvert sem hann ger-
ir það sem jarðyrkjumaður, handverks-
maður, verzlunarmaður e*a fræðimað-
ur. Það er livers einstaklings óskerðan-
leg rjettindi að velja sjer þann atvinnu-
veg, er honum bezt líkar.
Vjer vonum og óskum að þetta ár
verði blessunarríkt fyrir alla landa, livar
sem þeir eru, en um fram allt vonum
vjer að bræður vorir, er enn dvelja á
voru óblíða föðurlandi sýni dáð og dugn-
að í að losa sig frá óblíðu náttúrunnar, ó-
frjálsri stjórn og óáreiSanlegum loforð-
um um betri tima frá hinum liálaunuðu
einbættismönnum landsins, eu leiti hing-
að þar sem reynslan hefur kennt oss að
ekki einn einasti af löndum vorum hefur
liðið nauð, jafuvei þó fjöldi þeirra liafi
komið hingað ulveg efnalausir og van-
kunnandi í öllum greinum; allt er þeir
liöfðu var kjarkur til afS hjálpa sjer sjálf
ir; já margir þeirra er hingað komu fyrir
10 árum síðan voru alveg eigulausir, en
eru þann dag í dag stórríkir menn frá ís-
lenzku sjónarmiði, og allar eigur þeirra
eru tekuar úr skauti jarSarinnar með
vinnu þeirra, en ekki moð ábatasömirai
kaupum og sölum, eins og margir kumia
uð ætla.
Knu fremur vonum vjer að „ísafold”,
sem uin mörg ár hefur náð vexti og við-
gangi á íslandi fyrir sitt eigið ágæti yfir-
gefl þann sið er hún hefur fylgt næstlið-
ið ár, og geri sjer ekki cins mikið far
um að svívirða oss, er líl'um í landi þessu
á þessu ári. Það getur ekki lijá því far-
ið :tð fjöldinn á ísiundi, sem ekki er
blindaður af h’.eypidómuin uni Ameríku,
viti, að „ísafold” segir ósutt, bælfi í þeim
vitnisburði er húu birtir um oss og í lýs-
iugunni á landi þvi er vjer höfum þá á-
megju að kalla „rort lan/i”.
(4. A. Daimann.
UM BÓKASAFN.
Það er stór furða að við íslendingar
hjer vestan hafs skulum ekki eiga til
bókasafu eða lestrnrfjelair, sem eitthvað
læturtilsm sjást eöa heyrast. Jeg get
ekki að því gert, a5 jeg skoða það, sem
merki andlegrar aptiirfiirar, því eins og
við vitum voru slik fjelögtil í tillmörguin
hjeruðum heimu ú gamln lundinu—land-
inu, sem viö látum i veðri vaka að sje
audlega að „blása upp”. Þetta <>g
margt fleira flnnst mjer benda til að við
hjer sjeum uð mörgu leyti ekki betur
staddir í iiintim nndlegH uppblæstri, eu
landar okkar heima. Það situr því tæp-
lega á okkur að dæina þá liart, á meðan
við ekki að minnsta kosti stöndum þeim
jafnfætis, i siðferði og andlegum frain-
förum. Mjer fiimst það þvi liggja næst
fyrir okkur, að gera það, sem við
getum, til þess irS geta i andlegu tilliti
staðist eins vel samanburð við landa
okkar heima, eins og landið, sem við bú-
um í, stendur við ísland, og til þess álít
jeg lestrarfjelag eða bókasafn, með gó5u
fyrirkomulagi og stjórn, einkargott me5
al. .Teg efast ekki um að þatS gæti komið
hinum ungu og uppvaxandi löndum okk-
ar í stað þeirra dægrastyftinga, sem
þeir nú sækja á kafflhúsin o. s. frv.
Jeg ætla ekki í þetta skipti að segja
fleira um þetta mál, en skora á ykkur, ef
nokkrir eru því hlynntir, að láta þa'5
sjást í verkitiu.
B. O.
Eptirfylgjandi grein leyfum vjer
rúm í blaðinu, jafnvel pó vjer höf-
um aiveg ólíka skoðun á pessu máli
Vjer álituni sem sje, að pess minni
seremoniur sem við eru hafðar í
kirkjunni, pess alpýðlegri verði
hún. t>aðer líka að voru áiiti i:
fyrir protestantisku kirkjurnar að
nálgast sem mest pær geta kenslu-
aðferð postulanna, heldur en apa
eptir kapólsku kirkjunui allt er lj't-
ur að guðspjónustu-formiuu. Hið
eina sem vert er að hafa eptir peirri
kirkju er að hafa stóran og velæfð-
an söngflokk í kirkjunni, en f>á er
líka upptalið.
líitst. uHkr.”.
* * *
SJÓN EH SÖGU RÍKAHI.
Þegar vjcr, nokkrir ísleudiugar fyr-
ir rúmum 13 árum síðan settumst að i
bænum Lockport í Nýja Skotlandi, sum-
ir þá að koma að heiman, en hinir komnir
til Canada fyrir einu ári, þótti okkur
mjög leiðinlegt að kunna því nær ekkert.
í málinu og funduin sárt til þess, hvað
það hainlaði oklair frá frainfaravegi,
bæði viðvikjandi atvinnu og að getatala'S
við menn okkurtil skemmtunar. Þá var
það líka eitt, alS sumir af okkur uudum
því illa að geta ekki liaft neitt gagn af að
fara til kirkju. Samt fór jeg brá’Sum að
verða sainferða, þegar þeir sem dálítið
voru farnir að skilja fóru til messu, og
var lira. Friðrik Jóhannesson leiðtogi
minn í því sem fleiru, sem mjer til hagn-
aðar horfði. Jeg var stunduni að kvarta
við þarlenda menn um að jeg liefði svo
lítið gagn af að koma í kirltju, því jeg
skiidi svo nauðalítið; en jeg fjekk ekki
annað svar enn þetta: „Reyudu að kom-
ast sem fyrst niður i landsmálinu og þá
muntu hafa gagn bæði af að fara til
messu og líka afS tala við menn þjer til
fróðleiks og skemmtunai”. Enguni
manni mun liafa dottið til hugar, að ein-
hver af þeim 4 prestum sem þar þjónuííu
þyrfti að læra íslenzku, til að geta prjed-
ikaft fyrir oss ísl., og vorum við þar þo
eigi færri (um 30 sálir) enn þeir sem ekki
þóktust skilja íslensku í Reykjavík .Euu
ekki fellur trje vi5 fyrsta högg. Við sem