Heimskringla - 21.03.1889, Qupperneq 2

An
Icelandic Newspaper.
T^blhhed
eveiy l'nursday, by
Thk Hkimskringla Pbinting Co.
AT
35 Lombard 8t........Winnipeg, M in.
Subscription (postage prepaid)
One year .......'................ $2,00
6 months...................... 1,25
3 months............... ......... 75
Payable in advance.
Sample copies mailed prkk to any
address, on application.
Kemur út (aS forfallalausu) á hverj-
um flmmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
35 Lombard St........Winnipég, Man.
BlaSiS kostar : einn árgangur $2,00:
hálfur árgangur $1.25; og um 3 rnánuSi
75 cents. Borglst fyrirfram.
Upplvsingar um verð á auglýsingum
i „Heimskringlu” fá menn á skrifstofu
blaðsins, en hún er opin á hverjum virk
um degi frá kl. 9 f. m. til hádégis og frá
kl. 1,30 til 6 e. m.
fty Undireins og einhverkaupandi blaðs-
ins skiptir um bústað er hánii beðinn aS
senda hin/i hreyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina nm leið fyrr-
verandi utanáskript.
Utan á 511 brjef til biaðsins skyldi
skrifa! The Ileimakringla Printing Co.,
35 Lombard Street, Winnipeg, Man
Utan á brjef til blaðsins máog
skrifa f stað strætisins:
8^rP. O. Box 305.
10 dagiir
einungis eru nú eptir af þcssum
tnánuði, og þeir, sem ekki hafa borg-
að fyrir þennan árgang ítHeims-
kringlu" fgrir mdnaðarlokin, verða
að borga $2 fgrir hann. Þetta geri
kaupendurnir soo vel að athugá.
Kanpendur blaðsins l nýlendun-
uni, scm senda $1,75 innan i brjefi
eða með pástávlsun af stað fráhéim
ili sínu FYRTR LOK Þ. M., fá
móttöku-viðurkenning frá okkurfgr-
ir f ullri borgun árgangsins, þá pen-
ingarnir korni ekki í okkar hendur
fyr en vi.ka er liðin af apfilmánuði
eða meir.
Útg.
GKÓÐAKJELAGSSKAPUR.
Sá fjelagsskapur er alveg nauð
synlegur fyrir íslendinga hjer f
landi, ef memi fefnalegu tiliiti vilja
nokkurn t.íuia standa tii jafns við
hjerlei da menii. Jlargir pi-ina, er
vestur llvtj.t árlega i peiiiian hluta
laiid>iie.. hafa lítið meiri peiiiugn
haiula V I. ilii en í-lending»r, sem
bfmir em >ið dveija hjer eitt eða
floiri ir Imfi [>oir á [>ví tímabili haft
nokktirn veginn stöðuga og arðber-
andi vinnii. C)._- pó græða poir
flestir mikið meira fje en Isleiiding-
ar á jafulöiiguni tíina. Af hverju
ketnitr (>að? Af [>ví einungis að
Jieir [>ekkja. betur hinii margvíslega
gróð ifjelagssk ip, liverju nafni sem
nefni-it. Pennaii ymsislega fjelags-
skaji þvrftu ídendingar að fará að
kyima sjer. Peir inumlu [>á kom.ist
að [>ví, að |>að átheiintir ekki eins
niiklit peningn og í tljótu bragði
sj'riist, tíi aðkonia honuiii á. t>að hef-
ur vitanlega einuMi ni iriisheppnast
fyrir ísleridinguui hjer, aðkotnaupp
gróðafjolagi. E.i [>að er engiu á-
stæða til að ráða af [>'í, að svo
muiidi fara í annað skipti, og’ ekki
rjett að leggja árar I tiát fyrir pá
skuld. uTil [>ess eru vítin, að var-
ast pau”. Reynslan í pessu efni
setti að keima möiinuin að stranda
ekki á sama skeri, að byrja ekki á |
fjelagsskap, sem eins óvíst er hvern- |
ig reynist, eíns og landverzlun íj
bæjuni. uReyndu aptur”, segir j
annar inálsháttur, og hann purfa,
reenn að hafá í huganutu, [>egar um
iiauðsvinegt málefui er að gera, !
eii.s og petta óneitanlega er, að'
afl ii s'er auðs og verða hluttakandi I
í sem flestuin greinum atvinnunnar,
og ekki einungis hluttakendur, held
úrstjómendur í sem flestum atvinnu
og iðuaðargreinuin flandinu, sein eru
(Jtal maigar. Verksviðið er víðáttu
mikið, og verkefnin svo mörg, að
nálega hver maður geturfengið hjer
verkefnið sem honum er heutast.
l>að niá segj’a að pað sje að
ubera í bakkafullan lækinn”, að tala
<im samtök og fjelagsskap, og pað
er að visu satt. t»að eru ósköpin öll
sem um pað hefur verið talað og er
talað pann dag í dag. En mikiðafpví
tali hefur gengið út á fjelagsskap
út i hött, að minnsta kosti hefur
minnst verið talað um gróðafjelags
sknp, sem pó er nauðsynlegastur
alls fjelagsskapar í fyr.stu, svo fram-
arlogn s-un viðurkennt er, að auður
inn sje afl peirra hluta sem gera
skal, og pað viðiirkenna víst flestir.
l>..ð er heldur ekki að liúast við
veruleguin samtökuin og fjelags-
skap á meðan einstaklinguriiin sjer
ekkert pað fjelag til, sem að ininstn
kosti er eða á að verða sjálfstætt.
Honuin er ekki Iáa'ndi, pó hann
préytist og verði uin síðir ófáanlevr-
ur til að staiida í fjetagi, pegar
hann sjer peninga sína streymn ú,-
pyúgjú sinní viðstóÖulaust, ðUuni
öðrúm en sjer sjálfum til gagns, oo
í allt of mörgutn tilféllum eigiidega
enguin til verúlegs gagns, að éiíis
til viðhalds fjelaginu, sem ekkert
verulegt hefur fyrir stefnu, nema ef
vera skyldi að skeminta fjelagslim-
um, eu sem of opt er pá af skornum
skarnti.
t>að eru allir að berjast við
að draga sainan peninga, siun ineð
hverju móti og sinn með hvei>ju
augnamiði. En pað er ekki svö lít-
ið skarð, sem hiii ýmsu fjelög—fá-
tækrastyrktar, kirkjustyrktar og Öun
ur styrktarfjelög, auk skemtntifje-
laganna—höggva í smnarsöfnun
hvers eins yfir vetrartfmanu, pegar
skemtisamkomurnar éru tíðastar. l>að
er aldrei purð á kvöðurn á peim
tíma ársius. Ef menn ekki sækja
pessa sauikoinu og gefa til pessa
fyrirtækis, mega inenn eins vef bú-
ast við að verða brenniiiierktir sem
iiúskar. I>að vilja fiir heita, svo pað
rembist hver I kapp við aimaii að
vera á öllmn samkoinuin, að leggja
ögn tll alls. Fyrr en mann varir
er peniiigj«pyi»gjan tóm, sumar-
kaujiið glatað, og pá fer að heyrast
óánægju-kur. Memi fá sköimri á
pessuni fjelagsskap, draga sig sniárn
saman út úr og pukrast með sinn
litla sjóð 1 kistuhandraðanuni, og
peir sern bezt gera—og peir eru alt
of fáir—láta peninga slna á spari-
banka gegn 3—4 dollara afgjaldi af
hundraði um árið. t>annig fæðist
og proskast ófjelagsly.idið, okkur
sjálfmn til óinetanlegs tj ns.
öll pessi fjelög, sein stofnuð
:ru til að styrkja, livort heidiir kirkj
mia, fátæklinga eð i aðiar opinber—
ar stofnanir, eru vit iskal 1 u iiiðsvu-
leg, eru pess verð að pau sjou
styrkt, ekki einuiigis eius vel, heid-
ur betur eu gert er, til að viima
sitt ákvarðaða verk. Og stofnendur
>eirra eiga óneitanlega heiður og
pakkir skilið fyrir franigöngu sfna í
alniemiings ináluui.
Þ.ið sern vjer vildum benda á er
pað, að pessi styrktarfjelög eru ekki
einhlýt. Þau sem sagt eru að voru
áliti óbein orsök til fjelagsleysis ís
lendinga, sem svo sífelt er kvartað
uin. Fjelagsskapurinn verður svo
bezt til, að iiienn geti [>reifað á að
liaim færi einstaklingiiuni fje í vas-
ann, en ]>að gerir ekki eintómur
styrkturfjelagáskapur. Þess vegua,
jttfnframt og meiin viðhalda peim
fjelögmn, purfa uiemi að liafa gróða
fjelag í takinu, svo að eitt fjelagið
dragi að inanni peninga, að minnsta
kosti eins mikla og h:tt dregur frá
maiiiii. Að koma fjelagsskapnum í
[>nð horf, að aðfall peningauna sje
ekki niinna en útfallið. pað er gahi- |
urim- Og pann galdur geta menn j
hvergi lært betur og sjálfum sjer
jafn-kóstuaðarlítið, éins og lijer í
Anieríku. Allt., sem útheimtist til ,
að læra petta af Atnerlkmnönnmn,
er viljinn til að læra.
Ef nokkur saintök fengjust hafa
íslendingar hjer i Iandi nóg bol-
magn til að vinna meira en peir
gera, nógbolmagn til að koma upp
einu stóru gróðafjelagi, eða fleiri
smærri, er gæti verið fúllt eins
heppilegt. I>að, sein útheiintist til
að koma upp gróð.ifjelagi, er pekk-
ing á pví, sem á að vinna og áræði
til að byrjá, engu síður en fyrir-
liggjandi peningar. Sá sem ekki
hefur por til að leggja peningaí fyr
irtæki, af pví endirinn verði ekki
sjeður, pegar í upphafi, getur ekki
búist við að verða ríkur maður. Sá
sem lætur peninga sína liggja á
bauka fyrir 3—4 dollara afgald af
hundraði um árið, á auðvitað pen-
inga sína vísa, en ef hann ætti pá í
gróðafjelagi í traustum mnbúðum
ogr hafandi arðsamt verk fvrir siafni,
getur hann eius vist fengið 10—12
af huudraði mn árið i afgj ild og átt
höfuðstólinu eins vísami og á bauk-
anuin Geti hann [>að, er Irinn sjálf-
um sjer óparfur, ef hann gerir sig á-
nægðan með helmingi ininna afgjald
uiu árið. \ oguii vinnur og vogun
tapar”, segir málshátturimi, og er
p ið rjett. Það eru mörg fjelög lijer
í laudinu, sein eru óviss, oo mörg,
sem steypast á höfuðið á hverju ári.
1>Ó verða hin sein yræða rniklu fleiri,
og æðimörgmn peirra pykir lítið til
kotiia, ef ágóðinn jafnar sig ekki
upp með 10—12 af hndr. um árið.
Á meðal peirra gróðafjelaga,
sein íslendingar geta komið upp nú
pegar, einungis ef peir hafa áræði
til að leggja út í pað og vilja á að
vir.na saman, eru: verz’.unarfjelög,
fjelög tjl að byggja kornhlöður, og
hjarðfjelög eða kvikfjárræktarfjelög
Mörg öunur mætti nefua, sein koma
mætti upp, ef nóg \æru samtök, en
pessi eru upptalin, af pvi að pau út-
heimta ekki eíns miklar fjárfrainlög-
ur I.fyrstu, eins og mörg önnur fje-
lög. Með pðrum orðum, pað er
hægra að byrja pau í smærri stíl.
Af pessmn 3 upptöl.du fjelögum eru
2 hin síðartöldu að vissu leyti nauð-
synlegri heldur en ver/.lunarfjelag,
og áður lai.gt uin líður vildmn vjer
reyna að gefa pær upplýsingar, sem
í voru valdi stendur um pað, hveru-
ig má stofua pau, hvað pað muni út-
heimta mikla peninga, og hvernig
eru helztu skilintUarnir, er stjórnin
hjer í (Janada setur peim er leigja
beitil.md.
l>að er komin tlmi til pess fvrir
alvöru að hugsa uin satutök til fje-
lagsskapar í pessa áttina. \'jer meg
um ekki lengur vera skósveinar hjer
lendra mautia, inegum ekki láta
hvert árið á fætur öðru lfða svo, að
engin tilraun sje gerð til að bæta
fjárhiiginn, að ná lialdi á auðnum, er
lioijfur svo nærri hendinni, ef n.enii
kyimu að fanga hunn. Vjer tölmu
mikið um að koma upp skólum og
ýiniskouar meni.tastofnmium. en pað
iiuiii samiast, að seigt og fast geng-
ur að fi pvl framgengt á íneðnn
fjíildiim af fólki vorn parf að sækja
brauð sitt til hjerlendra, á meðan
menn á vetrmn eyða pví, sem peir
irinvinna sjer á suiiirum. Skólar og
aðrar íiieiintastofnanir purfa að koin
ast upp og [>að sem fyrst, en að
tala mu stofnun p.úrra á meðan all- j
ur fjöldi fólks vors er neyddur tii
að pjóua hjerlendum niöuuum, er
að voru áliti ápekkt pvf, að búa til
neirluna aður en byrjað er á sniíði
skipsins. Peningaruir purfa að haf-
ast saiuaii fyrst, og að siifnum
peirra eiga gróðafjelögin að vinua.
Það gera pau líká, ef vel er á hald-
ið, ef ekki er uunið að öðru eu pví,
sem sýnilegt er að bera inuni marg-
faldau ávöxt nieð timauum.
allt ónýtt. En af pvi svo margir af
hjerlenduin hæudmn (?) eru alltárið
út að gúma af gæðuni hins frosna
Tiveitis, pá er ekki nema eðlilegt, að
eitthvað af íslenzkum bændum
kunni að hrífast með straumnum,
ekki sízt ef lítið frosið hveiti kynni
að fást eiuhverja ögu ódy'rara en pað
ófrosna. En liversu gott sem selj-
endur pess hveitis segja pað, og
hversu mikið ódýrar sem peir vildu
selja pað, pá getur pað reynst full-
dýrt pegar allt kemur til alls. Þó
paðekki reyndist ónýtt, pópaðkæmi
allt upp og prifist, pá er eins víst
og mikið vísara, að pað hveiti sem
út af pví vex nái ekki n«ma öðru,
þriðja, eða jafnvel ekki neina fjórða
gæðastigi, pegar keinur til að selja
pað. Hversu miklu fjártjóni par
áf leiðantli verðuiúiiur gétúrorsakað,
oetur bóndinn sjálfur bezt gert sjer
grein fvrir.
Til stuðfestingar pv-í, er próf.
Lugger stíyir uui frusið hveiti, sku'-
um vjer geta p -ss, að í hanst er
leið seiuli bóndi eimi í suður-Mm.ié
toba hnefakorn af nokkuð frosnn
hveíti til prófessors Saundérs, for-
stöðmnamis fyrirm vndarbús sani-
bandsstjórnariiuiar, íOttnwa, til pess
að reyna frjófgmiarkrapt |>ess. Nú
rjétt nýlég'a hefur bÖndi [>essijfengíð
brjef frá próf. Samiders ]>ar seni
hann ségir að af 100 koriimn hafi
60 komið "upp. Af péssuin 60
kornum, sem nokkurn frjöfgunar-
krapt höfðu að geyma, voru 30 svo
vesalleg að prófessórinn telur pau
hvergi nærrí góð, en 30 aptur vöru
ékkl sk'ómind, að pví er sjeð yrði á
plö .tunni. Af pessu hveiti, er eig-
andinn áleit fuil gott til útsæðis,
var þá tœpur þriðjungur pess virði
að dreifa um akuriiin. Við sama
lilútfalli má llklega búast svona yfir
höfuð, pögar utn frösið hveiti er að
tala.
íslenzkir bændur—í Manitoba
að minnsta' kosti—hafa annars verið
varkárir í pessu efni og yfir höfuð
aft tala hepnir í |>ví, aft peirra hveiti
hefur optr-st verið með pyi bezta og
pess vegna í hæstu verði. Þess
parf líka með, að hveitið nái hinu
fyrsta gæðastigi ef mögitlegt er.
I>egar verð á pví er eins lágt og
verið hefur um undanfarin ár,
pangað til síðastl. haust, pá er á-
góðinn af hveitiræktinni ekki uin
of pó bóndinn fái hæsta gangverð
fyrir hveiti sitt.
uHeimskringla tekur pakksam-
lega á móti stuttuin en gagnorðuin
ritgerðmn snertandi hin sjerstöku
niál bænda, hvert heldur sein er
um kvikfjárrækt, akuryrkju, garð-
yrkju eða ömiur pvilík mál. Og
bændur sem nokkra töluverða
reynslu eru búuir að fá i hjerlenduin
búnaði, og sem stöðugt kaupa bún-
nðarrit, eins og margir gera, geta
óneitanloga gefið margar niikils-
verðar npplý'ingar í búnaðarmálum
fyrir byrjendur. Eu byrjendur iná
að vissu leyti kalla alla bændur ný-
koimia af Islaudi, pó peir par ha.fi
verið revndir bændnr. Búnaðar að-
ferðin hjer er svo ólík pvt er par
gerist, að peir pyrftu tilsagnar með
í mörgu, 'ef hún gæti fengist.
U M uFROSIÐ HVEITI”.
Höfuudur greinarinnar um of-
angreint eíni, er birtist í síðasta
bl. uIIkr.” á pakkir íslenzkra bæi.da
skilið fyrir að hafa opinberað skýrslu
próf. Lúggers" um frosið hveiti, sém
peim niörgum hverjum liefur ef-
laust verið ókuim áður. Oil sumar
vnina bóndans er í húfi ef útsæðis-
h.elti hnns er ónýtt eða p.I sem
nær, og að sá frösnu hveiti getur
verið vissasti vegurinn til að gera
I’RJETTA-KAPLAR
ÚR NÝLENDUNUM.
CALGARY, ALBERTA. 8 marz 1889.
Þar eð enti pá virðist sem al-
menningur, jaffivel í Manitoba og
Dakota, hvað pá lengra burtu, hafi
mjög litla pekking á Alberta hjer-
aði, að pví er tíðarfar snertir, vil
jeg biðja um rúin í yðar góða blaði
uHkr.” fyrir eptirfylgjandi lfnur.
Síðun f byrjun [>. in. hufa hjer
verið framúiskaranui blíður, frá 45
til 65 stíg fyrir ofau zero í forsælu
um miðdegisleytið, og suinar nætur
nær pví frostlaust. Bæudur hjer
umhverfis byrjuðu lfka um mánaða-
mót að herfa og jafnvel að sá akra
sfna, og halda pví áfram enn, pó
líklega megi búast við kuldaköstum
enn, áður en sumarið gengur í garö.
Margir af peim er fluttu hitigað
frá Dakota síðasll. sumar, bæði
laudar niínir og aðrir, hafa sagt
mjer að flestir par hafi fastlega ráðið
sjer frá að fara hingað, vegna snjó-
pyngsla og langvarandi kulda og
storma. Þykir pessu nýkomua fólki
nú inerkilegt að reynslan sýnir
pvf einmitt hið gagnstæða, par
tíðarfarið hjer er svo einstaklega
staðviðrasanit, og sólfar mikið, bájði
suinar og vetur.
Landar inínir, er fluttu hingað
sfðastl. suinar, kvörtuðu fyrst eptir
að peir komu uin votviðri, og jafu-
vel Ijetu meira yfir pvf en purfti.
En pess má geta að peir pá ekki
pekktu, að frá miðjum maí og pang-
að til í miðjum júlí er hjer talinn
rigniugatíininn. Eptirpuðeru rign-
íngar mjög sjaldgæfar; pó koma
stundurn prurnuskúrir, en hvorki eru
peir eins tfðir og fáheyrt eins skæð-
i og í Dakota.
Eílaust niá telja pað eptirsjár-
vert fyrir marga í Dnkota, Mauitoba,
úti á íslandi og vfðar, að svo fátt
og svo sjaldau er skrifað hj\>ðm um
tíða-far, landskosti og II. \’a>ri
óskandi [>egar hyggð ísl. vex, að
kostum Allærta yrði sem optast og
aom rjettnst lýst f blöðunmn. Fólki
li öðrum stööúm getur verið pað ó-
metanlegt gngn, á iueðan hægt er
að gangil í valið á máske pvf "hezta
og hagkvæinasta Iuiidi, sem til er ó-
nmnið i öllum Norðvestuf-geimhnm.
Nú er ekki lengur talinn efi á
að liigð verði járnbrant að minnsta
kosti 100 mílur norður með fjöllun-
um á koinahdi sumri, enda búast
menn hjer við arðsömu sumri, og í
væiiduin að mikið verði um byJ^r-
ingarvinnu f Calgary. T d. má g"eta
pess, að nú um daginn var [>ess get-
ið í blððunmh að nú pegar væri bú-
ið afhenda verlcfræðingum til
hyggingar í sumar 16 stórhýsi úr
grjÖti og múr.
Fylgjandi skýrsla uin veðurlag
í jau. og febr.máu. p. á. sýnir ein-
ungis niestan hita og minnstan og
vil jeg pví geta pess, að pennan
vetur út hafur optast verið stnð-
viðri ogsólskin, og hjer njðri f sveit-
unum leugst af snjólaus jörð.
O. G.
Veður-athugaiiir í Calgary I jan.
og febr. 1889, eptir M. Harris.
h 8 p£3 5 D *-» 73 h g 73 5 c OS 'ö U sO tH 5 ð 73 6 s ■*-» aa a a
•r-» 3 1; £ a
Dagatal. H I T I Dagalal. II I T I
1.. ...41 ...27 1 . . 43
2... ...37. ...23 2.. ....50.. ..31
3... ...32. ...13 3.. ....51.. ..30
4... 4.. ....50.. ..20
5... fí 4.-2
0... ...41. ... 25 6..
rr 1 ... ...34. ...19 7.. ....42.. ..19
8. . 8. . ...40.. ..16
9. . ...19. ...9 9. . ...42.. ..26
10. . ... 0. .8 10.. ....58.. ..33
11... .. .11. .—8 11..
12... . .—2. .—15 12. . ....52.. .. 33
13... 2. .—20 13. .
14.. ...18. .—10 14.. ....29.0 2
15... ...28. ... 5 15.. ..—1.. —2
16... ...28. ...3 16.. ..zero.. —21
17.. . ...22. ...12 17.. ...12.. 10
18. . . ... 1. ... 0 18.. ... 12.. .—2
19... ...31. ...18 19.. .. ..10.. —17
20.. . ... 33. ... 15 20.. ....33.. .—7
21... ...32. ..22 21.. .—13.5 15.5
22... ...24. .. 3 22.. ...-3- -18.0
23... ...47. ..10 23.. .... 2.. —26
24... ...48. ...31 24.. — 14
25... ...31. ...9 25.. ....44.. zero
20... ...41. ...20 26.. ....47 . ..22
27... ...49. ..27 27..
28... .. 51. ..27 28..
29... ...47. . .17
30... ...26. . .12
31... ...40. ..13
MOUNTAIN, DAK., 11. marz 1889.
Hjeðan er að frjetta hina sömu
ágætis tíð, sem hefur haldizt hjer
í allan vetur. Fyrstu dagana af
marz var blíðviðri og piða, svo all-
ansnjótók, ognú er jörðin óðum «ð
porna.—Nokkrir eru farnir að sá
og herfa, og verður almennt byrj-
að niiklu fyr en vant er, ef tíðin
ekki breytist aptur til verra.
Bindindisfjelagið á Mountain
hjelt grlmuball að kvöldi hins 8. p.
m. og var danzinn hehlur veT sóttur.
fCgOðanuni verður varið til að bæta
við bókasafn fjelagsins.
Misliugaveilcin hefur gengið hjer
allskæð um tfma, helzt hafa veikst