Heimskringla - 17.10.1889, Blaðsíða 2

„HBinstmila,”
An
Icelandic Newspaper.
Pttblishkd
eveiy 'l uursday, by
Thk Hkimskrinoi.a Printing Co.
AT
Í55 Lombard St.......Winnipeg, Man.
Subscription (postage prepaid)
One year.........................$2,00
6 months...................... 1,25
3 months........................ 75
Payable in advance.
Sample copies mailed pree to any
address, on application.
Kemur út (að forfallalausu) á hverj-
um fimmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
35 Lombard St.......Winnipeg, Man.
Blaðið kostar: einn árgangur $2,00;
hálfur árgangur $1.25 ; og um 3 mánuisi
75 cents. Borgist fyrirfram.
Uppiýsingarum verð á auglýsingum
„HeimskrÍQglu” fá menn á skrifstofu
blaðsins, en hún er opin á hverjum virk
um degi (nema laugardögum) frá kl. 9
t. m. til hádegis og frá kl. 1,30 til 6 e. m.
L laugardögum frá kl. 9 til 12 hádegi.
Mg~Undireins og einhverkaupandi blaðs-
ins skiptir um bústað er hann beðinn að
senda hina breyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið fyrr-
terandi utanáskript.
Ctan á öli brjef tii blaðsins skyldi
skrifa: The Heimskringla Printing Co.,
35 Lombard Street, Winnipeg, Man . eða
ÉirP. o. Box 305.
TIL KATJPENDA JIKRP.
Af þessum árgangi ltHkr.” eru
nú óútkomin að eins 10 blöð, en
mjög mikið eptir ógoldið fyrir ár-
ganginn. Það er nú kominn sá tími
árs, sem allflestir hafa nokkuð af
peningum handa á milli og geta pess
vegna sjer að meinlausu borgað
blaðið.
Kunnugleiki vor á högum margra
landa vorra hjer veldur pví, að vjer
hlífumst við að ganga eptir andvirði
blaðsins fyrri part sumars. En af
pví þessi tími er kominn, sjáum vjer
enga ástæðu til að |>egja. Ef menn
einungis hafa viljann til að borga
blaðið, geta peir pað hæglega, eptir
að kemur framí októbermánuð. Vjer
viljum pví góðfúslega biðja menn
að draga oss ekki lengur á borgun-
inni, að gleyma ekki ógoldna ár-
gangsverðinu pegar peir næst taka
& móti peningum.
Ef einhverjir eru hjer í bænum,
sem eiga óhægt með, vegna vinnu
sinnar, að komn á prentstofuna að
deginum til, ge;a peir borgað blað-
ið við verzlanir:
Th. Finney,
173 Ross St.
°g
E. Eyjólfssonar,
Cor. Young & Notre Dame St. W.
t>eir hinir sömu skulu undir eins,
að rneðteknum peningunum, fá mót-
tökuviðurkenning frá oss.
Útg. „HkrA
Herra Friðjón Friðriksson í
Glenboro dregur (1Hkr.” fyrir dóm—
stól sinn, í 38. nr. p. á. (1Lögbergi”,
og úrskurðar svo að hún usigli undir
fölsku flaggi”.
t>að er hvorttveggja að pað er
almennt álitið, að hann sje skarp
skygn maður—eins og líka mun
rjett vera, að sjálfsögðu í öllu sem
verzlun snertir—, enda parf talsvert
meira en meðal sjálfstraust til pess
að uppkveða afdráttarlausann dóm
yfir öðrum, pegar ekki. eru önnur
rök við að styðjast en eigið álit,
enda póttóblandað sje usorglegri vit-
leysualmennings”(!) t>að hefursjálf-
sagt ekki vakað fyrir honum, pegar
hann settist á dórnstólinn, að mis-
skilningur—viljandi eða óviljandi-
er til, að skýrum manni getur skjátl-
*ð,og að pað hefur borið til að hungr-
aður maður og ákaflyndur hefur bit-
ið stærra stykki af kökunni í senn,
heldur en honurn veitti hægt að
tyggj a og kyngja. Ekki að síður
er allt petta til.
(1t>að er venjulega álitið óvin—
áttumark, pegar einn gerir sjer ó-
mak til pess að ófrægja annan, bera
á hann ósannar sakir, ætlar honum
illan tilgang með pað sem hann er
að starfa að, og reynir að gera hann
tortryggilegann í augum annara
manna og fæla páfrá pví að bera til-
trú til hans” ...., ltog pó að reiði
hennar hafi einkum komið niður á
prestunum, pá hefur pó kirkjuping-
ið hið síðasta fengið nokkurn skerf
frá henni af pessari tegund”.
Svo mörg eru pessi orð Frið-
jóns. Og svo bætir hann við síðar—
meir í grein sinni:
„Jegbýzt nú við að ltHkr.” segi
að pað sje ekki af óvinátta við kirkj-
una, að hún ber prestunum pann
vitnisburð, að peir sjeu ófrjálslynd-
ir, drottnunargjarnir, ofríkisfullir og
undirförulir” o. s. frv.
Þá er fyrsti kaflinn í pessari
príeinu sakargipt. Hvenær hefur
ltHkr.” reynt til að ófrægja prest—
ana, bera á pá ósannar sakir, ætla
peim illan tilgang og gera pá tor-
tryggilega í augum almennings og
fæla menn frá að bera tiltrú til
peirra? Það er annaðtveggja, að
höfundurinn er einfaldari maður en
vjer höfum ætlað hann, eða honum
eru nokkuð mislagðar hendur, ef
hann álítur útásetningar á opinber
störf manna, sem kjörnir eru fulltrú-
ar almennings á opinberum fundum
til pess að mæta á opinberum sam-
einuðum fundi, og par að gera ráð-
stafanir viðvíkjandi almennum mál-
um, ef hann álítur pað, að sett er út
á eitthvað af pvf, sem peir gera, eitt
og hið sama og pað, sem hann telur
upp í fyrsta lið sakargipta sinna.
Nei, hvað sem pað er, pá er pað
ekki einfeldni, sem kemur höf. til
að taka pannig í strenginn. Hann
er allt of kunnugur ganginum í al-
mennri pólitik, til pess að vita ekki,
að pað er hverjum einum leyfilegt
að finna að pví, sem vinnupjónn hans
—fulltrúinn á opinberum fundi eða
pingi—gerir. Hann veit pað ósköp
vel, að ekki einungis er sú aðfinning
leyfileg, heldur einnig er hún skyld-
ug, að pað er skyldugt, að fram-
setja aðfinningu opinberlega, ef ein-
hverjum virðist að eitthvert mál á
fundi yrði alpýðlegra, ef beitt f ann
að horf en pað sem fulltrúarnir halda.
Að menn, sem ekki eru fulltrúar,
geti eins vel sjeð og fulltrúarnir yfir
höfuð að tala, hvert petta eða hitt
horfið sje heppilegast er langt frá
ómögulegt, svo lengi sem menn eru
að eins menn, og hvort heldur sem
peir eru lærðir eða ólærðir, bændur
eða verzlunarmenn, prestar eða lög-
fræðingar, eða hvað helzt annað sem
peir eru. Og að pingið sje undan-
pegið útásetningum, af pví pað er
kirkjuping, mun höf. heldur ekki
koma til hugar, eða ef nú svo væri,
pá hlýtur hann fyrr eða síðar að
komast að raun um, að sú skoðun
stenzt ekki nú á dögum.
Hinurn 2. lið sakargipta höf.
parf ekki að svara sjerstaklega. Hon-
um er svarað með svarinu upp á 1.
lið.
En pá er 3. liðurinn. Hvenær
hefur uHkr.” farið peim orðuin um
prestana, sem höf. telur fram í peim
lið? Höf. verður sjálfur að gangast
við peim vitnisburði sem sínu af-
kvæmi, par hann er sá fyrsti til að
færa pann vitnisburð í letur. í peim
greinumí <(Hkr.” (í 29. og 30. nr. p.
á.), sem allur pessi ofsagangur hef-
ur spunnist út af, eru prestarnir
hvergi nefndir pvílíkum nöfnum, er
höf. pessarar greinar í uLögb.” vel-
ur peim. í peim greinum hvervetna
er talað umkirkjufjelagið og kirkju-
pingið og formenri kirkjufjelagsins,
p. e., embættismenn pess og fulltrúa
saman komna á pingi, og pað er
langt frá að peir sjeu allir prestar.
Það er pingið og fjelagið, sem var-
að er við að skerða ekki rjett alpýðu
og beita ekki í pá átt, að einstakl-
ingurinn purfi að óttast kirkjuveldi.
Preslarnir eru par ekki sjerstaklega
aðvaraðir, pví síður ávítaðir, enda
væri pað vitleysa, pví ekki ráða peir
allra atkvæðum á pingi.
Þá kemur höf. með heimferðar-
málið og segir um pað:
uÞingið ætlaðist aldrei til að
forseti kirkjufjelagsins væri sendur
heim til að sækja uheilan hóp af
prestum, án sampykkis safnaðanna”.
uÞað ætlaðist til að sampykkis peirra
safnaða yrði leitað, sem nauðsynlega
pyrftu að fá presta til sín; petta
hefur verið gert, og svo .margir
þeirra liafa samþy/ckt að forsetinn
voeri sendur heim, að embnettismenn
kirlcjufjelagsins sáu fulla ástœðu til
að geraþað".
Leturbreytingin á síðari kafla
endurprentaðra setninga er vor.
Það er sá kafli, sem almenningur
parf að athuga, til pess að komast
eptir hversu stöðugur höf. er í
sannleikanum.
H\að voru pað margir prestar,
sem pingið ætlaðist til að æskt væri
eptir, áður en afráðið væri að for-
seti færi heim? Ekki færri en 3.
Og eptir hvað mörgum prestum var
pá æskt, áður en afráðið var að hann
skyldi fara? Eptir tveimur—fyrir
söfnuðina í Dakota og fyrir söfn-
uðina í Argyle. Höf., sem er einn
af embættismönnum kirkjufjelagsins,
getur ekki verið pað ókunnugt, að
upp til pess tíma höfðu Winnipeg-
menn ekki beðið um annan prest til
°g Ný-fslendingar ekki heldur.
Þingvallanýlendumenn höfðu ekki
upp til pess tíma beðið um prest,
og pví síður höfðu aðri smærri söfn-
uðir í öðrum hlutum landsins gert
pað svo snemma, að embættismenn
kirkjufjelagsins pess vegna hefðu
Ufulla ástæðu” til að senda forseta
fjelagsins af stað. Þetta veit höf.,
en veigrar sjer pó ekki við að bera
fram hið gagnstæða. Til pess parf
pó kjark, og pað meiri kjarken bú-
ast má við hjá viðvaningi.
Síðasta kaflanum í grein höf.,
um guðspjónustuformið, sjáum vjer
pýðingarlaust að svara, af pvííhon-
um er svo ósköp lítið af nýju efni.
Meginhlutinn af pví sem par er til-
fært hefur einhvern tíma áður heyrzt
°g sjezt, og enda sumar setninarnar
orðnar hæruskotnar.
NORÐMENN Á UNDAN.
Eins og í ótal mörgum öðrum
stöðum hjer í landi eru í Minnea-
polis og Chicago hafðar iðnaðarsýn-
ingar á hverju hausti, og í sam-
bandi við pær eru æfinlega hafðar
listaverka sýningar, málverk, marm-
ara-líkneskja o. pvl. Á Minnea-
polis-sýningunni, sem yfir höfuð er
heldur góð sýning, var listaverka-
sýningin í haust allstór, um 400
málverk og nær 200 marmara-líkn-
eskjur, mest eptirgervingar grískra
og rómveskra marmaramynda. Út
á myndasafnið á peirri sýningu er
ekkert að setja yfir höfuð að tala.
Þar voru til góðar myndir og par
voru líka til ljelegar myndir, myndir
sem einungis köstuðu skuggaáhinar.
í Chicago, sem er sjöfaltstærri
bær en Minneapolis, var einnig
listavetka sýning í sambandi við
iðnaðarsýninguna stóru, eða rjett-
ara sagt, í sýningaskálanum stóra
—skálinn er feikna-stór, en sýning-
in sjálf er feikna stór háðung; að
pví er sýninguna snertir er alls-
endis ekkert stórt nenia nafnið, en
pað er mikilfenglegt: Inter-State
Expositionl—. Og listaverkasýn-
ingin var eins og sýningin í peim
skálaí heild sinni: Fraud, hin ramm-
asta ameríkanska fraud, og ekkert
annað. Marrnaramyndir var ekki
borið við að sýna, og par með gef-
in ástæða til að ætla að ekkert sje
til af pesskonar listaverkum í Mikla-
garði við Michigan-vatnið, enda er
par eflaust meira unnið að svína- og
nautaslátrun en marmarahöggi. En
málverk voru par sýnd um 500 tals-
ins á allri stærð, en í heild sinni
ljeti nærri að pað væri synd að
kalla pað málverk. Yitaskuld voru
>ar undantekningar. Innan utn og
saman við voru góðar myndir, eiri-
stöku ágætlega gerðar, pó allt of
margar væru á pví stigi, setn eru
uiistaverkin”, sein steinrituð eru og
síðan færð á spjöld með prentsvert-
unni til að útbýtast meðal almenn-
ings í sambandi við einhverja allra-
meina-bóta auglýsinguna.
Það getur nú verið varasamt að
dæma um fagurlistir og fegurðartil-
finning Chicago-manna, eptir pví
hrasli, er haugað var saman á
pessa sýningu, en ef dæmt væri ept-
ir pví, pá yrði ekki annað sagt, en
að peir væru eins langt á eptir mik-
ið minni og yngri bæjum vestar í
landinu í peirri grein, eins og peir
eru langt á undan í verklegum fram
förum, í tröllslegum byggingum og
öðrum mannaverkum, sem eru fram-
úrskarandi i jafnungum bæ.
í Minneapolis höfðu Norðmenn
efnað sjer upp á ofurlitla fagurlista
sýningu, og pegar litið er á afl pjóð-
flokksins og á allar kringumstæður,
pá var sú sýning svo langt á undan
Chicago-sýningunni, að saman er
naumast jafnandi. Þessa litlusýningu
sína (par voru að eins um 100 mynd-
ir alls) höfðu Norðmenn á hólman-
um í Mississippi-fljótinu, sem nefnd-
ur er Nicollett-Island, og á pví
eina strætinu, sem er aðalfarvegur
peirra, er úr aðalbænum ganga á
iðnaðarsýninguna. Staðurinn var pví
svo hentugur sem hugsast gat, en
aðsóknin var eigi að síður fremur
lítil. uÞað er bara skandinviskt
smásafn”, heyrðust menn segja, er
peir gengu hjá, og svo var pað ekki
meira. En pað var pó pess vert að
koma par inn, og pað pó aðgangur-
inn hefði kostað meira en að iðnað-
arsýningunni. Öll pessi málverk
Norðmanna báru annan blæ, fagrari,
fullkomnari blæ, en myndirnar á
hinni sýningunni, og pað pó efni
myndauna væri pað sama, hvort
heldur menn, kvikfjenaður, landslag
eða annað. t>ar voru margar mynd-
ir, sem að öllu leyti sköruðu langt
fram úr peim beztu í hinum söfnun-
um. Þó voru pað einkum 5, sem
ekki áttu jafningja á hjerlendu söfn-
unum er sýnd voru, pó stærri væru;
pær voru: uAfmælisdagurinn henn-
ar Ömmu”, eptir .1. Exner, uEptir
orustuna að Stiklastað", eptir Niels
Bergslien, u Vörðurinn hennar”, ept-
ir A. Helsted., uKfer kemur
tnatnma”, og uí drykkjustofunni",
báðar eptir W. Tornoe. Fleiri mætti
og tilnefna, sem ekki áttu sína líka
á hinum söfnunum, svosem: uSkip-
strand við Jótland”, eptir Chr.
Blache, uSkúrin á sjó úti", eptir A.
Dorph, uSvefnherbergi” Kristjáns
IV. og Kristjáns V. í Rosenbergs-
kastala, Gústavs III. í Stokkhólms-
kastala og gestamóttöku-herbergi
Gústavs III., allar eptir I. T. Han-
sen, UÁ leiðinni til kirkjunnar”,
eptir O. Wergeland, o. fl. o. fl.
I>ó Norðmenn sjeu fáir ísaman-
burði við flesta aðra pjóðflokka í
Bandaríkjum, verða peir að eiga
pað, að peir sýndu stórmikið betri
listaverk, heldur en sampegnar
peirra. Á pessum upptöldu sýning-
um voru peir í pví efni langt á und-
an, og margir peirra, er sneru upp
á sig við dyrnar, af pví sýningin var
ubara skandinaviskt smáræði”, hefðu
eflaust getað lært sína fyrstu lektsíu
í fagurlistum, ef peir hefðu látið svo
lítið að koma inn.
ÍRJETTAKAFLAR
ÚR NÝLENDUNUM.
ICELANDIC RIVER, MAN.,
5. október 1889.
Hjeðan er að frjetta almenna
vellíðan, allgóða heilsu manna og
ágæta uppskeru á öllu er sáð var.
Það jeg til veit var hveiti afbragð
að vexti og gæðum, svo var og með
bygg, bæði hvítt og svart bygg.
Ertur og flatbaunir prifust ágætlega
og kartöfluuppskera varð góð og
mikil, en káltegunda-uppskera var
misjafnari; varð lítil hjá sumum, pó
hjá mörgum góð. Eptir horfum að
dæma er jarðræktin að aukast og
alinennur áhugi fyrir nauðsyn henn-
ar að vakna. Nokkrir plægðu tals-
vert síðastl. vor, aðrir aptur í haust.
t>ó ekki sje sem hagkvæmastur tími
til pess, hafa menn samt pá hug-
mynd, að peir blettir sem jilægðir
eru í haust gefi af sjer nokkra upp-
skeru að sumri.
Indíánahundar ónáða mjög sauð-
fje manna hjer í grendinni, sem er
orðið falsvert margt, hafa peir drep-
ið pó nokkrar kindur. Indíánar búa
hjer norðvestur í skógunum, og
paðan hlaupa hundar peirra við og
við ofan í byggðina og gera ýms-
ann óskunda. Indíánar verða pví
lengst ópokka nágrannar hvar sem
peir flækjast. Ekki vita menn með
vissu hvort úlfar hafa gert nokkuð
vart við sig, en einn veiddist pó
í Breiðuvíkinni fyrir skömmu.
Heyskapur gekk yfir höfuð vel,
pó fremur pætti graslítið. Hafa
vist flestir aflað nægilegs heyforða
fyrir gripi sína á komanda vetri.
Óstillt og umhleypingasöm hef-
ur tíðin verið nú um undanfarin
mánaðartíma; optast rignt einhvern
tíma á hverjum sólarhring undan-
farna viku og tvisvar snjóað dálítið,
svo legið hefur við að grátt yrði í
ról. En frostvart hefurfurðu sjald-
an orðið og ekki að meini pað jeg
til veit.
Innflutningur hefur verið nokk-
ur í nýlenduna I sumar, og allt af
eru menn að smátínast hingað. En
eins og vant er hefur pað helzt ver-
ið fátækt fólk, sem hingað hefur
komið. Nýja Island á enn pá ótil-
kvadda menn í Winnipeg, til að
verja nýlenduna fyrir efnuðum og
dugandi mönnum. Þeir eru ekki
af baki dottnir með pað enn, en
hirða minna um pó fátæklingarnir
smjúgi um greipar peirra og til
ttskrælingjanna”, sem til er að Ný-
íslendingar eru kallaðir. Þannig
voru bræður 2, sem komu af íslandi
í sumar er leið, taldir frá að flytja
hingað að fljótinu, pó peir hefðu á-
kvarðað sig pangað, til sveitunga
sinna og skyldmenna. Bræður pess-
ir voru augsýnilega framfara- og
dugnaðarmenn og pví máttu peir
ekki fara hingað. Þeir voru pvl
sendir út i Álptavatnsnýlendu, sem
að sögn manna úr peirri nýlendu
hefur ekki annað eins land að bjóða
og fá má lijer upp með íslendinga-
fljóti. Það er ekki of talað í tilliti
til sumra Winnipeg-manna, sem
Guðlaugur Magnússon sagði í grein
sinni í sumar: uHið fyrirlitna Nýja
ísland!” J.
Úr Argyle-nýlendunni er skrif-
að, að uppskeran par í ár sje eins
og við hafði verið búizt mjög ljeleg.
I>ar sem búið var að preskja mun
uppskeran hafa orðið hæzt um 18
bush. af ekrunni, en í stöku stað
voru akrarnir lítt sláandi. Hveiti-
verðið í Glenboro kvað hafa verið
60—62 cents bush. Rigningar
höfðu gengið töluverðar seint i síð-
astl. septembermán., enda gengið
kappsamlega að plæging, til undir-
búnings fyrir næstk. vor.
Ur íslendinga-nýlendunni í Al-
berta er skrifað, að par hafi viðrað
illa í sumar er leið, frostvart 1 hverj-
um mánuði. Og 9. sept. fjell par
1| fets djúpur snjór, er ekki hvarf
að öllu leyti fyrr en á 5. degi.—Af
pessu er auðsætt að sami hríðargarð-
urinn hefur um petta leyti verið ó-
óslitinn eptir öllu Klettafjallabelt-
inu austanverðu, allt suður í gegn-
um Colorado: En allir segja að slíkt
snjófall á peim tíma árs muni ekki
koma fyrir opt á mannsaldrinum.
A Ð S E N T .
Jegsáí i(Hkr.” grein frá Mrs. T. Þ.
Holm um ástœður skáldsins sjera Matthí-
asar Jockumssonar, og jeg veit að flest-
um íslenzkum bændum hjer megin hafs-
ins pykir það sárt, ef hann fellur áSur en
peirgeta skotiðskildi fyrir hann, með pví
móti að kaupa blað hans og borga það
fyrirfram. En við konurnar ættum að
senda konu sjera Matthíasar sinn dalinn
hver, því við vitum allar svo vel hvers
konur þarfnast. Ungu stúlkurnar og ó-
giptu piltarnir veit jeg að muni sýna
viija ti! að kaupa ((Lýð”.
Til þess að vekja endurminninguna
um þjóðernið er eitt kvæði sjera Matthí-
asar meira vert. en margir dalir.
fslenzk kona.