Heimskringla - 23.01.1890, Qupperneq 2

HEIIISKRIIIIGLA, WIXXIPWi. JIAX., 83. JAX. 1890.
an Icelandic Newspaper.
Publishedeveiy Tnursday, by
The Heimskringla Pbinting Co.
AT
35 Lombard St.......Winnipeg, Man.
Subscription (postage prepaid)
One year........................$2,00
6 months........................ 1,25
S months.......................... 75
Payable in advance.
Sample copies mailed free to any
address, on application.
Kemur út (aS forfallalausu) á hverj-
lim fimmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiöja:
35 Lombard St........Winnipeg, Man.
Blaði-S kostar : einn árgangur $2,00;
hálfur árgangur $1.25 ; og um 3 mánubi
75 cents. Borgist fyrirfram.
Upplýsingar um verð á auglýsingum
„Heimskriaglu” fá menn á skrifstofu
blaðsins, en hún er opin á hverjum virk
um degi (nema laugardögum) frá kl. 9
f. m. til hádegis og frá kl. 1,30 til C e. m.
Á laugardögum frá kl. 9 til 12 hádegi.
63f“Undireins og einhver kaupandi blaðs-
ins skiptir um bústað er hann beðinn atS
senda Mna breyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um ieið fyrr-
verandi utanáskript.
Utan á öll brjef til blaðsins skyldi
skrifa: The Heimskringla Printmg Co.,
P. O. Box 805.
$1,75
borgar liHeimskringlu'',-árganginn
IV. að fullu, ef borgað FYHIIt
31. MAItZ nœstJcomandi, þrátt fyr-
ir stœJckun blaðsins.
______________________________
IV. ÁR. NR. 4. TÖLUBL. 160. i
Winnipe«, 23. jan. 1890.
FYRIRLESTRAIÍNIR 4.
L>að er óefað satt, að Reykja-
vík eða menntamennirnir í Reykja-
vík, eru fyrirmyndin, sero f>jóðlífið
er sniðið eptir. I>að má vel vera að
tiReykjavikur-menntunin” sjálf sje
ófullkomin, eins skaðleg fyrir f>jóð-
lífið eins og jökullinn er skaðlegur
fyrir pann hlut landsins er hann
skipar og umhverfisliggjandi sveitir,
um pað skulum vjer ekkert segja.
En hitt er víst, að pað parf ekki
nauðsynlega að vera ástæðan fyrir
liugsunarhætti menntamannanna,
hiifðingjanna svokOlluðu, og alls
embættlingaskarans. Menntunin er
fæst í Reykjavíkur skólum getur
verið jafngóð peirri, er fæst í sams-
konarskólum í Ameríku, pó að sá
er Reykjavfkurmenntunarinnar nýt-
ur kjósi sjer að náminu loknu, að
leggja sinn fjársjóð í kistuhandrað-
ann, par sem sá, er náminu lýkur í
Ameriku, kappkostar að útbreiða pá
pekkingu, að láta sem flesta liafa
not af sinum lærdómi. L>að er
stjettadrambið og embættismanna-
rigurinn, með Oðrum orðum, gikks-
háttur peirra, sem imynda sjer að
peir viti meira en dalakarlinn, sem
máske hefur aldrei J<omið í kaup-
stað, pvi síður að hann hafi sjeð
meira af heiminum, sem skapað hef-
ur níhilismus á íslandi, ef hann er
par til. Og pað er satt, ef almanna
róm er að trúa, að pessi gikkshátt-
ut er hvergi meiri á íslandi en í
lieykjavik sjálfri, enda er pað má-
ske ekki nema eðlilegt f arsem hvergi
á landinu eru saman komnar fleiri
landeyður, sem nenna ekki að vinna
og ganga pví betlandi um eitthvert
embætti, e» pað er sá flokkur pjóð-
arinnar, sem mestur gikkurinn er í.
Jafnvel h>n vesalasta búðarloka á

landinu pykist að ininiiSta kosti
höfði hærri en rjettur og sljettur al-
pýðumaður. Mönnum, sem búnir
eru að búa umtíma í Ameríku, sýn-
ist pað máskeóparft af alpýðu heima
að líra pennan takmarkalausa gikks-
háttoghrokaí hverjum lúðalafa bróð-
ir. En pess er að gæta, að alpýða
Íslíinds hefur ekki eins frjálsar hend-
ar til að inýkja sína hrokabelgi eins
og inenn hafa hjer. Stjettadrambið
,-r líka búið að ná peirri hefð á ís-
laridi, ejitir öil pau ár er stjómar-
helsi Raria eru búin að prengja að
hálsi og herðum pjóðarinnar, að pað
tekur meira en litið afl til að hrinda
pvi, meira en litla JcaraJcter-umsköp-
un. En hún fæst ekki nema með
löngum tíma, og pá svo bezt, að fá-
ist frjálsari stjórn, svo að hinn de-
mókratiski vermandi og lífgandi
vindblær fái óhindraður að streyma
um hvert einasta dalverpi íslands.
Sje níhilismus eins ríkjandi á íslandi
og höfundurinn segir í fyrir-
lestri sinurn, pá er pað pessu stjetta-
drambi, pessuin hroka að kenna, og
er pað pá að kenna stefnu mennta-
mannanna, að minnsta kosti ekki
síður enn menntastefnunni. Þeir
hafa að menntuninni fenginni kjör-
ið pað hlutskipti að koma fram eins
og hálfguðir, er alpýða væri skyld-
ug að óttast og tilbiðja ogí peim til-
gangi hafa peir eðlilega orðið að
hindra óbeinlínis, ef ekki beinlínis,
alpýðlega upplýsing pjóðarinnar,
að sjá um að ekki væri borið á borð
fyrir hanaönnur andleg fæða en sú,
er peirsjálfir tilreiddu og ukrydd-
uðu”. Þannig hefur pað verið til
skamms tírna, og ef peir nú pykjast
farnir að tapa haldi á alpýðu, hafa
peir sjer sjálfum um að kenna og
fyrirrennurum sínum. Þeir sem af
ásettu ráði gera sjer snöru og með
bæði augu opin ganga í hana, eru
naumast vorkunnar verðir, pó peir
kveini pegar hún hleypur.
En er pað nú virkilega níhil-
ismus, sem gengur að íslenzku pjóð-
inni? Það má vera að svo sje, en
sem sagt, pá eru líka aðrar pjóðir
með sama marki brenndar. Það er
satt, að íslendingar yfir höfuð að
tala eru seinir til hugsana, til orða
og til athafna, ósköp seinir, í sam-
anburði við margra annara pjóða
menn, en pó sjorstaklega í saman-
burði við Ameríkumenn, sem ekki
pykir steinmarka við hvað sem peir
eru, nema allt ugangi í loptinu”, er
maður svo segir. Að svo er sjest
bezt við saraanburð á innflytjendum
hingað frá íslandi, pegar peir koma
hingað til lands fyrst, og hjerlend-
um mönnum, og pað sjest líka
greinilega á peim miklu stakkaskipt-
um í pessu efui, sem íslendingar
taka sjálfir eptir nokkra dvöl hjer í
landinu. En petta parf ekki beinlín
is að vera sönnun fyrir pví, að ís-
lendingar sjeu svo latir að peir
nenni ekki að hreifa sig eða hafast
að, og umskapist svo í nihil fyrir
eintómt aðgerðaleysi. PJilegma, eða
kuldi og seinlæti er skaplyndis ein-
kunn allra Norðurlandapjóða og
gengur í erfðir mann fram af manni
suður um alla Evrópu allt að landa-
mærum hinna ákaflyndu latnesku
ættbálka. Á Englandi og á norð-
urhluta meginlands Evrópu er petta
skaplyndi auðvitað temprað, og eru
til pess tvær aðalástæður; fyrst,
blöndun hins suðræna og norræna
blóðs, og annað, hinar greiðu sain-
göngur og par af leiðandi sífeld
umgengni, sífeld viðskipti. Þessi sí-
felda umgengni eykur pekkinguna
og útvíkkar sjóndeildarhring ein-
staklingsins. Hann sjer allt af eitt-
hvað nýtt hjá nágrannapjóðinni, eitt
hvað sem hann getur lært og haft
hag af að læra og hagnýta heima
hjá sjer. Af pessu myndast enda-
laus hugsana hringstraumur, sem ár
frá ári verður rúmtaksmeiri, dýpri og
sterkari, og brj'tur undir sig eða
hrindir til hliðar hinum punga og
kalda ,lj>hlegma”-straum, eins víst
og golfsraumurinn á pann hátt leik-
ur íshafsstraumana í hafinu. Þetta
| gerir ættblöndunin og umgengnin
að verkum fyrir norðlinga, aðra en
! íslendinga. Þeirra skaplyndis ein-
kennieru alveg hin sömu og annara
Norðurlandapjóða í Evrójm, par
peir eru af hinu sarna bergi brotnir.
En kringumstæður peirra'gera sams-
konar temprun peirra skaplyndis al-
í veg ómögulega. Þeir búa á af-
skekktri eyju langt út í hafi, fjrri
f hver öðrum, samo>öngur innanlands
7 O O
svo örðugar og ljelegar sem verður
og samgöngur vft önnur lönd í alla
staði ónógar, eins og sjest meðal
annars á pví, að sjóvíkingamir
dönsku, sem flytja erlenda póstinn
til Islands, hafa ekki enn svo mikinn
inannskap að koma honum heim
pangað einu sinni í hverjum mánuði
ársins. Svo greiðar eru sam-
göngurnar á pessarí póstflegings-öld,
að til íslands kemst hann einu sinni
í mánuði, að undanteknum desem-
ber; pá alls ekki. Af pví má ætla,
hvað mikið íslenzkt sveitafólk getur
lært af umgengni við erlendar pjóð-
ir. Og innanlands er umgengnin lítið
meiri. Það eru ekki allfáir menn á Is-
sem aldrei hafa komið út fyrir sína
sýslu, og enda til menn, sem al-
drei hafa ferðast um alla sýsluna.
Allt peirra ferðalag, öll peirra um-
gengni við aðra sjer til fróðleiks og
fyrirmyndar er fólgin í pví: I fyrsta-
lagi að fara í kaupstað einusinni eða
tvisvar á ári, og standa par berhöfð-
aðir og hringbognir — auðmýktin
sjálf í holdlegum búningi—frammi
fyrir búðardólgunum, sem, að svo
miklu leyti sem peir eru nokkuð,
eru gikkir, eintómir gikkir, frá of-
anverðu niður úr gegn, og hafa til,
að gefa sveita- jdónunum á hann”
að orsakalausu, ef peir bera sig ekki
nógu vesallega. I öðrulagi, að fara
til kirkju og sjá hálf-fullan eða
alfullan prest í sínum marglita
jússaralega búningi með gyltakross-
inn stóra á bakinu, og hlýða á hann
röfla einhverja lokleysu er einkum
hljóðar um undirgefni. Og í priðja-
lagi, að fara á hrejijiaping og sjá
par borðalagða húfu burðast með
sýslumann, sem ávítar einn og alla
fyrir tíundarsvik og aðrar pessháttar
syndir á móti landsstjórninni og em-
bættismönnum hennar. Aðrar fyrir-
myndir til að taka sjer snið eptir í
hugsunarhætti eða athöfnum hefurís-
lenzk alpýða ekki. Einstaklingur-
inn verður að sitja par sem liann
er kominn og horfa á liina stór-
skornu, en kuldalegu og pögulu
náttúrubygging landsins, sem í engu
breytist á mannsæfinui. Hann sjer
ekki annað en sömu holtin og mel-
ana, sömu hólana, klappirnar, hæð-
irnar, hálsana og fjöllin. Allt petta
er öldungis eins pegar hann fellur
frá eins og pegar hann fyrst mundi
eptir pví. Hann heyrir ekki annað
en: I heimahúsum fornsögur ís-
lands og Noregs, og edduhnoð, sem
nefnt er rímur, og sem sumirímynda
sjer að sje skáldskapur, í kirkjum
áminningar um að vera undirgefinn
og auðmjúkur, í blöðunum og á
mannfundum umkvartanir um kúgun
Dana á aðra hönd, en á hina aðvar-
anir um að borga Jaað sem yfirvöldin
ákveða ella verði reitir hans seldar.
Allt petta sjerhann og heyrir og ekkert
annað. tÞað er sami grautur, í sömu
skál’ æfinaút. Aðnáttúrufari jililemg-
atiskur’, einmana ogaðprengdur alla
æfi, pekkjandi ekki annan heim en
ísland, og pann heim skijiaðan að
honum virðist tveimur aðal-stjettum
einungis, yfirvöldum og undirgefn-
um, getur hann naumast verið öðru-
vísi en hann er, aðgerðahægur,
punglamalegur og seinn. Hann
sjer enga fyrirmynd,en fjrirmyndar
laust er ekki mögulegt að breyta til
muna sniðunum á heilu pjóðfjelagi.
Það er pess vegna ekki víst að á-
stæðurnar sje eins og pær eru, af
pvl íslendingar vilji endilega gerast
nihil”, eðanúll. Þær eru niiklu-
fremur sprottnar af kringumstæðun-
um, af pví að pjóðin pekkir ekki
annað en sína egin tilveru, en sú til-
vera er tilbreytingalaus, pyrkíngs-
leg og stórframkvæmda’aus.
Að J>etta breytist er víst, er
pegar sýnilegt. Og J>ær litlu broyt-
ingar sem byrjaðar eru, og pær
stærri breytingar sem eptir eru, eru
og verða mestmegnis að J>akka út—
flutniiJíri landsmanna til Vestur-
O
heims. . Það eru íslendingar hjer-
megin hafsins, sem framvegis hafa
almennari og meiri áhrif á pjóðfje-
lag Islands, heldur en nokkurnttma
lærðu mennirnir t Reykjavík. Þeir
sem hingað koma umskapast að
hugsunarhætti á fáum árum, og
pann nýja hugsunarhátt sinn geta
peir ekki hulið, reyna ekki til að
hylja hann, er peir skrifa ættmenn-
um og vinum heima. Á pann hátt
falla nýir og nýir hugsanastraumar
yfir pvert og endilangt ísland frá
sendibrjefunum, er með hverri jióst-
ferð koma vestan um haf. Og á-
hrifin sem peir straumar hafa, pó
slitnir sjeu og hver einn smávaxinn,
eru meiri en svo, að pau verði metin
til stærðar, til pyngdar eða verðs.
(Meira).
ROCKY MOUNTAINS
—Eptir vorhret—.
Rofar til rökkvanum, rísa* upp úr mökkv-
anum
í vesturátt fylkingar fjalianna;
Feykileg, hróðug og há.
Þau gnæfa’ yfir gilin og hjallana;
Þokulijálm steypa þau, þjettofnri sveipa
pau
Fjúkblæju 'ísfölum audlitum frá,
Ilorfa við suðrænni sólgeislans brá
Austr yfir grundir og grænleitu stallana,
Sem lækkandi, líðandi,
Sjer lypta’ upp úr sljettunni,
Sem lýður, meS lotningu bíðandi
Álengdar, konungs síns krýning að sjá.
Hretskýja-hettunni
Gráserkur nyrzti einn bólstrar um iirá.
Góða nótt fjöllin mín—Og petta er end-
inginn
Á aptansöng minum, hin seinasta hend-
ingin.
* Stephan O. Stephan&son.
JIALOM KVEJÍJÍA.
[IJndir umsjón hins íslenzka kvennfjelags
í Winnipeg.]
Það má heita talsverð nýlunda
nú um stundir að sjá á prenti rit-
gerðir ejitir konur. Er pað hvor-
tveggja að við erum ekki langt
komnar f bókmenntalegu tilliti, enda
erum við ekki of framar eða frjálsar
í okkur til ritsmíða; mætti pó um
margt ræða, sem okkur gæti orðið
til gagns og sóma ef einhver yrði
til að hefja máls. Það er ekki svo
að skilja, að jeg telji mig færa til
að ganga á undan í pví efni, en jeg
ímynda mjer, að pó jeg byrji á að
rita nokkur orð, muni konur pær,
sem færari eru en jeg, ekki álasa
mjer fyrir d.rfsku mfna eða hina
mörgu galla á pessari stuttu grein,
enda er jeg ekki að skrifa petta í
pví skyni, að hrífa fólk með fögru
máli eða skáldlegum hugmyndum,
pví jeg finn mig eigi par til færa,
I heldur langar mig til að reyna að
vekja systur míiiar til að reyna að
sugja eitthvað.
Jeg vil fyrst með fáum orðum
ininnast á fjelagsskaji J>ann, sem
myndast hefur meðal kvenna hjer
vestan hafs. Þar eð Winnipeg er
mannflesti staðurinn af íslendingum
í heimsálfu pessari, hafa ýms fjelög
myndast hjer fyrst, og pá breiðst út
um nýlendurnar, pannig myndaðist
Sköríótt og hnjúkótt við himininn bera hjer t. a. m. kvennfjelag J>að sem enn
að sinni, en bið lesendurna að taka
viljann fyrir verkið, og vonast jeg
eptir að sjá einhvern ácöxt þess
sfðar.
Kvennfíelagskona.
FRJETTA-K AFLAR
ÚR BYGGÐUM ÍSLENDINGA.
pau—
Hringinn pví sjóndeilda, í vestri’ af skera
pau—
RöK þessi’ af heiðhvítu hrönnunum,
kyngjunnm,
Ilefluðum tindum. Úr Hvarfheima-
dyngjunum
er til, pó fámennt sje, og úr pvf
hafa svo vaxið greinar er náð hafa
að gróðursetjast víðsvegar út um
nýlendurnar, með sama fyrirkomu-
lagi og byggð á útdrætti úr sömu
lögum. Jafnvel pó við riú höfum
gert margt gott og nytsamt í fjelög-
Rambyggða heimsálfu-girtfing enn gera \ um pessum, finnst mjer yfir höfuð
svo mikil deyfð yfir okkur að vjer
ekki mununi njóta vor eða beita
peim kröptum sem vjer gætum.
Það sem jeg rneina er, að fá
pær hinar möigu konur, sem jeg-
veit að eru pennafærar, til að láta
nú ögn til sín taka og lífga okkur
og vekja upp af pessum andans-
svefni, hvetja okkur til^ð skrifa,
æfa hugsanirnar og stíla pær vel í
riti, treysta konur til að neyta rjett-
ar síns í frjálsa stefnu, að minnast
dálítið á kvennfrelsi, en láta ekki
eins og viud um eyrun Jijóta allt,
sem áður hefur verið byrjað á, svo
sem t. d. hinn góða Ufyrirlestur eptir
Brietu Bjarnhjeðinsdóstur” og fl.,
sem sannir fielsisvinir hafa talað í
pessaátt nú á seinni tímum. Mjer
er pví umhugað að ekki falli niður
slíkar umræður, heldur vil jeg að
við reynum að ganga pá götu, sem
okkur hefur áður verið vísuð. Sjer-
staklega finnst mjer brýn nauðsyn
að leiða athygli ungra Jcvenna að
máli pessu og hvetja pær til að
vinna að pví með áhuga.
Þar eð jeg finn mig ekki að
vera neina mælskukonu og hef ekki
menntunar notið, má ekki búast við
löngum kvennfrelsis-fyrirlestri af
minni hendi, pó jeg hafi vilja til að
koma fram sem g&gnleg I pjóð-
fjelaginu.
Það er eitt sem jeg vildi sjer-
staklega minnast á, og er pað bind-
indið. Jeg álít að pað ætti að
vera eitt hið mesta áhugamál okkar,
engu síður kvenna en karla, að
styðja að pví eptir megni. Það er
óparft að lýsa hjer afleiðingum of-
drykkjunnar, pær eru öllum kunnar;
en pað er að minnast á meðalið við
henni. Vitaskuld væri pað öflugasta
meðalið að fá öllu vini algerlega
útbolað með lögum, en par næst
eru bindiugisfjelög, sem stofnuð
eru með áhuga og góðum vilja, til
að fá sem flesta í bindindi, konur og
karla, jafnt æðri sem lægri, en sjer-
staklega ungmennin, svo peim sem
fyrst innrætist viðbjóður við of-
drykkjunni. Þetta er eitt af skil-
yrðunum fyrir velmegun Jijóðar-
innar, ]>ar ofnautn áfengis er hverrar
pjóðar skaðlegasta átumein, og ó-
sæmandi kristnu og siðuóu fólki. Við
vonuin svo góðs til liinna leiðandi-
inanna pjóðarinnarsað peir og styðji
að fyrirtækjum í J>essa átt, svo bind-
indið blómgist og proskist og færi
blessunarríkan ávöxt á hvert heimili.
pau.
* * *
Sól stígur hærra, allt hlýnar. En snjó-
faldur
Hnjúkanna mænir í Ijós hennarý'gló-
kaldur.
Lífið pó geri’ hún allt glaðara varmara,
Grafarauðn hvíliráfannbreðans marmara.
* * *
Lækkar hinn hvikandi ljóshnöttur blik-
andi,
Hallandi hádegifl hverfði’ honum
Hægt móti sólarlags-átt,
Núparnir nálægri verða’ honum.
Drifhvitum barminum dags móti bjarm-
anum
Snúa nú, kuflskautiK bera þeir blátt,
FatitS sitt rúðra allt gyllt eða grátt,
Með forsælufeldinn á herðunum.
Hýrlegri, hlýlegri
HlhS snúa að völlunum;
Þokast nær úthalli—Því fegri!
Kvöldmóðan þjettist nú smátt og smátt.
Fætur á fjöllunum
Svarthenda vornóttin byrgir nú brátt.
* * *
Sýnist mjer jöklarnir fari nú fækkandi,
Fannturnar gnæfandi smásaman lækkandi
Fjöllin öll blíðlegri’ og ekki eins ægileg,
Að upp eptir hlíð peiria sumnrið dragi
sig
Allt af sinn grænkandi grunnmúrinn
hækkaadi.
* * *
Svo er af verkvöldsins V'ölund, úr fjöll-
unum
Veggiruir reistir að ljómandi höllunum;
Blámálafi hefur hann brúnirnar, skaflana,
Breytir peim síðan ! pilin og gaflana.
* * *
Vesturhvolfs kvöldblika, kröldroðans
eldslikja,
Hástigi, heiðskæri röðulliun
Hniginn við útfjalla baríS,
Jökullinn sjálfur hans söðullinn.
Iíeisa með fellunum, rökkri og svellunum
Skuggans og sólskinsins samfeldann garK,
Sljetta hvern fjallstind og fylla hvert
skarð,
Efst er gullreifðra regnskýja stöðullinn.
Brekkurnar, bakkarnir,
Brúnirnar glitrandi
Kvöldskini í, en árgil og slakkarnir
Grúfa und daggmóðu—gróandans arð.
í tíbránni titrandi
Veglegust fjallsýn við sólarlag varð.
*
* *
Klettafjöll, musteri umliðuu aldanna!
Eins skín og gullrjáfgr Valhallar skjald-
anna
Ljósþak pitt brydda með blá-skýjarofinu,
Brekkurnar grænu’ eru rið upp að hofinu
ÁRNES P. O., 31. des. 1889.
Að kvöldi hins 24. p. m. var
höfð jólatrjessamkoina hjer í skóla-
húsinu. Skólabörnin, eitthvað 30
alls (pau eru45 í skólahjeraðinu, en
um 30 sækja skóla), stóðu fyrir
samkomunni, undir fergöngu skóla-
kennarans J. M. Bjarnasonar. Sam-
koman byrjaði kl, 8 e. m. og var
fjöldi fólks er sótti liana, bæði af
ungum og gömlum. Fyrst sungu
börnin sálminn: uHeims um ból”,
og fór söngurinn ljómandi vel.
Hinar ungu raddir voru mjög skær-
ar og hljómfagrar og lýstu litlu and-
litin gleði og ánægju. Að pví
loknu röðuðu kennararnir peim nið-
ur og ljet pau hafa yfir ýms kjarn-
yrði biblíunnar, og fórst peim pað
mjög vel. Þar næst talaði kennar-
inn til fólksins og sagði, að Arnes
skólahjerað mætti vera pakklátt
gjafaranum góðra hluta fyrir pað,
hversu börn pess væru greind og
náinfús.
Þá var byrjað á útbýting jóla-
gjafanna, og fórst börnunum pað
mjög vel oglipurlega og var auð-
sjeð, að pau höfðu verið undirhönd-
um góðs kennara. Að lokinni gjafa
útbýtingunni hjelt Kr. Lifmann
stutta ræðu; Gísli Jónsson talaði
einnig til barnanna. Þessi stutta
ræða, er Kr. L. hjelt, liafði pau á-
lirif á nokkra af tilheyrendunum, að
peir urðu lieitir og pað til muna.
Þó voru ekki nema einn eða tveir,
sem hitnuðu svo að upp úr sauð.
En af {>ví mörg orð í ræðuuni hafa
verið hraparlega misskilin, rang-
hermd og færð til verri vegar, birt-
um vjer hana hjer á prenti.
RÆÐAN.
Eins og ySur er kunnugt, er pessi
samkoma, sem hjer er haldin í kvöld,
jólatrjessamkoma, og er pað hin fyrsta,
sem hjer hefur lialdin verið í pessari
byggð. Flestir af vorum betur penkj
andi mönnum manu án efa álíta pað
ofurlitlar framfarir, eða í horfið dfram
og vpp á við. Það eru nú skólabörnin,
sem standa fyrir samkomunni undir for-
ustu hins góða kennara peirra. Það eru
pau, sem boðið hafa foreldium sínum tál
hennar, til að gleðja pau og hvert annað
með pessum litlu jólagjöfum. ÞaS eru
börnin y* *ar, sem nú stíga fyrsta sporið
til bóknáms og menntunar í pessu laudi,
og er mjög gleðílegt fyrir yður ogalla,
að vera pessa meðvitandi. En samt sem
áður eru peir menn, ef til vill, til hjer í
pessu skólahjeraSi (í pessari byggö), sem
hafa liina grátlegu skoðun, uað ekki sje
bókvitið látið í askana”, og eru máske
líka til peir menn, sem láta sjer pau orð
um munn fara: að aldrei hafi psir geng-
iðáskóla, og sjeu pó komnir á penna
dag. En peir hinir sömu deyfa og
skemma alla löngun hjá börnunum til
bóka og menntunar. Enn fremur hefur
mönnum brugðið fyrir stundum, sem
ekki virðast láta sjer annt um annað,
viðvíkjandi börnum sínum, en að pau
læri a« moka flór og aKra stritvinnu.
Menn mega hreint ekki hugsa sem
svo: Láttn pjer nægja að verða fjósa-
karl föður píns. Slíkt er skaðleg skoðun
og hraparleg villa, heldur a5 menn af
fremsta megni reyni að upplýsa og
mennta bðrn sín, svo pau með tímanum
geti staðið hjeriendum börnnm jafnfæt-
is í öilu pví góða, er til framfara og
menntunar heyrir.
Það er ekki nóg, pótt unglingarnir
læri að vinnahverja stritvinnu sem fyrir
kemur, svo sem að moka mold og sand
á járnbrautum eða bera borðvið og múr-
grjót í bæjum. Menn mega ekki sjá
eptir nokkrum centum til að uppfræða
börn sín. Jeg vil spyrja: Eru pað ekki
fáir lijer í Nýja íslandi, sem væri færir
um að vera skólakennarar lijer í pessu
laudif Jú, peir eru vissulega fáir. Af
hverjueru peir svo fáir? Af pví fólkið
hefur ekki gengið á skóla, eða ekki get-
að eða viljað pað.
Fólkstal Nýja íslands mun nú vera
uni eða yfir 2000, en pó iiefnr að eins
einn af peim lióp verið álitinn fær um
að vera sveitarskrifari. Sá rnaKur hefur
sjálísagt fengið bezta umnntun, annað
hvort á skóla, eSa hann hefur meuntað
sig sjálfur.
Allt paK, sem jeg lief talað hjer í
kvöld, á sjer heiðarlegar undantekning-
Læt je>t lijer svo stafiar nema j ar, og pó mönnum kunni að pykja jeg