Heimskringla - 07.08.1890, Blaðsíða 1

Winnipeg, Hlan., Canada, 7. a»nst 1890
Tolubl. 188.
IV. ár. Nr. 3».
HEIMSKRIMLA.
NÝII? ÁSKRIFENDUR, SEM BORGA FYRTRFRAM GETA
FENGIÐ
HEIMSKBI NG I. I
fríi miðjum JTJLÍ til ársloka
fyrir 50 ets. 1 Vesturlieiini og 1 kr. a iNlandi.
Menn gefi sig fram sem allra fyrst J>ví upplagið er íi förum.
f
ISLEllNlll-MI!-
Laugardagurinn 2. Agúst rann
npp heiðskj'r og Ijóuiandi fagur,
f>rútt fyrir öll ósköpin, semá gengu
nóttina fyrir, með húðarrigtiingu,
f>rurnuin og eldinguin.
Eptir kl. f. tn. fóru menn að
safnast sainan á vellinum fyrir sunn-
an kirkju íslendinga, bæði karlar
og konur. Forstöðunefndin hafði
fengið loforð fyrir öllum leiguvögn-
um bæjarins handa kvennfólkinu og
fóru vagnarnir að koma smátt og
sinátt, pegar kl. var orðin ^ stundar
yfir 10. Þará vellinum fylktu mar-
skálkarnir karlmannaliðinu i 4fylk-
ingar. Tæpri 1| stundu fyrir
hádegi var lagt á stað. Fyrst fór
lúðraflokkur hermannaskólans, sem
spilaði lög á allri göngunni. Síðan
komu karlmenn í fjórum fylkingum,
hverri á eptir annari, og vsr merki
borið fyrir hverri um sig, fretnst
enski fáninn og síðan prír fánar ís-
lenzkir (hvít stjarna í bláum feldi
ineð danska merkið í efra horninu
við stöngina). Þar á eptir kom
kvennfólkið I iim 40 vögnuni og j
hafði pó forstötSunefndin verið svik-
in utn nokkra vagna, sein lofað I
hafði verið, svo að sumt kvennfólk, j
■sein hafði rjett til vagnsæta, varð
að ganga. Leiðin var nú lögð um
Ross St., Notre Dame St., Portage
Avenue, Main St., Rupert St. og;
inn í Victoria Garden.
Degar pangað var komlð, tók
lúðraflokkurinn að spila ýms lög
rnönnum til skernmtunar; að öðru
leyti skemmtu rnenn sjer eptir
fönguin og biðu svo aðalhátíðar-1
haklsins, en sumir fóru burtu meðan J
á biðinni stóð.
Um kl. 2 streymdu allir íslend-
ingar hjer 1 bænum, sem vetlingi
gátu valdið, og margir, sem engum
vetlingi gátu valdið, heldur sátu á
handlegg móður sinnar, út tilgarðs-
ins. Fyrstur af öllum heiðursgest-
unum kom fylkisstjóri (Lieutenant
Governor) Schultz; slðan komu peir
satnbandspingmaður Scarth, konsúll
BandarlkjannaTaylor, konsúll Þjóð-
verja Hespeler, konsúll Dana Green,
tollheimtustjóri í Winnipeg, ofursti
Thomas Scott, fylkispingmaður fyr-
ir Kingston í Ontario J. H. Met-
calfe, bókavörður .T. P. Robertson,
yfirinnflutningsstjóri í Manitoba-
fylki Bennett, fylkispingmaður í
Manitoba Isaac Campbell o. fl.
Stjórnarforseta Greemvay og Öðr-
um ráðherrum var boðið, en sökum
fjarvista og ýmsra anna gat enginn
peirra komið, en flestir sendu skrif-
legar afsakanir.
Fáeinir íslendingar kornu úr ný-
lendunum, en allur porrinn gat ekki |
komiðsökum heyanna.
Degar kl. var orðin nærri pvi 3,1
setti forseti hátíðarhaldsins TF. H.!
Puulson—til pess kosinn af for-!
stöðunefndinni—santkomuna með J
ræðu. Bað hann alla velkomna og
gat pess, að petta væri hin fyrsta J
pjóðhátíðarsamkoma, sem haldin
væri af 'slendinguin í Vesturheimi, J
pegar pjóðhátíðin I Milwaukee 1874
væri undantekin. Að endingu bað
hann heiðursgestina á etiska tungu
velkomna.
Síðan spilaði lúðraflokkurinn UÓ, |
guð vors lands”.
Eptir pað var sungið Alinni. ls-
IttnUs, pað er hjer fer á eptir.
MJHNI /SLANDS:
Já, vjer elskuin ísafoldu’, er
áa vorrabein
geymirdjúpt í dimmri moldu’, en
dís I hverjum stein,
sorgar-tár par stríðast streymir,
stærst er gleði nægð,
sem I skauti slnu geymir
sögu vora og frægð.
Já, vjer elskum ísafoldu
eins og hún er nú;
dj'’pst í hennar dimtnu moldu
dafni von og trú.
Trú á guð og trú á eigin
traustan prótt er sterk;
pvílík trú á mátt og megin
megnar kraptaverk.
Fjemætur er fornöld sjóöur
framtakssömum lýð:
að eins frækorn fyrir gróður
fyrir n3' ja tíð.
Já, vjer elskutn ísafoldu
eins og verður hún,
er pað fræ rís upp úr nioldu
árdags móti brún.
CJ
Grúfðu’ ei fóstur-fohlin hvíta,
fornaldar við glatn,
samtlðar á líf skalt líta,
lít pú upp og fram!
L>á, pótt megi missa frá sjer
niargaii nýtan son,
viti menn, að ísland á sjer
endurreisnar von!
Börn, sem fjærst pjer aldurala,
utina pjer ei minnst;
unaðs-bergmál bernsku daln
o
t brjósti lifir innst.
Enginn frónska fjalla-sali,
fossa, liólma’ og sker,
enginn mtiður íslands dali
elskar svo sem vjer.
Já, vjer elskum Isafoldu
alla heimsins tíð,
allt sent par er ofar ntoldu,
allt pitt lán og stríð.
Ileini til pln æ huga venduin;
hjarta með og sál
heim úr vestri hjeðan sendutn
hlýjast sonar mál!
J. Ól.
Síðan mælti Jón Ólateson rit-
stjóri fyrir Islandi á pessa leið: *
Jeg verð að biðja velviröingar á þeim
fáu suiidurlausu orðum, sem jeg œtla að
segja. Jeg er alls eigi viS því búinn að
tala fyrir þessu minni, þar sem jeg að eins
kem fram til að ieysa af hólmi vin minn,
hr. Gest Pálsson, sem ætlaði að mæla fyrir
íslands minni í dag, en er lasinn og hás,
svo liann treystir sjer ekki til nð tnla svo
til sin heyrist.
Þegar vjer, íslenzkir mcnn og konur,
íslands börn, komum saman hjer i dag til
að minnast vorrar fornu, fjarlægu fóstur
jarðar, þá er það ekki af því, að okkar
fósturjörð sje það göfugri, frægari, betri,
merkari en önnur lönd, ati vjer af þ e i m
ástæðuin tökum hana frant yflr þau, eða
elskum hana fram yfir þau. £>að að vjer
elskuin ísland og hina íslenzku þjóð frnm
yfir öll önnur lönd og allar aðrar þjóðir,
þntS er ekki árangur af neinum þessleiðis
rökstuddum skynsemisályktunum, sent
vjer drögum af kostum hennar. En til-
finningar vorar eru eins rjettmætar, eins
eðlilegar fyrir þvi, og þær hvila á gruud-
velli sem er eins sterkur eins og nokkrar
röksemdaleiðslur;—Þær hvíla á nátt-
úrulögmáli. ÖIl eigum vjer, eða
höfum átt, móður, fötSur, og flest af oss
systkini. Nú, hversu hjegómleg sem vi5
kunnum aö vera hvert um sig, þá dettur
okkur það ekki í hug að ætla hver
fyrir sig, atf hún móöir sín sje bezta, mesta
og merkasta konan meðal alls mannkyns-
ins; en engu a* sítSur elsltar hver af oss
sína móöur meira og heitara en allar aörar
konur i heiminum—ekki fyrir það, að
ekki muuitil vera hennar jafnokar.heldur
elskarsjerhver rnaður sina móðuraf þvi,
ats hún er—móöir hans.
Ekki er það heldur fyrir það, að ís-
land hafi farið betur með okkur enönnur
lönd með sín börn, að vjer elskum það.
Langt í frá. F1 e s t i r af oss vœru þá
ekki hjer, ef fósturjörðin hefði getaö
botsið oss bwrileg lífskjör i samanburði
JJ7NNI AMERÍKU:
við önnur lönd. En vjer elskum ísland
ekki miuna fyrir það. Elskar nokkur
föður eða móður minna fyrir það, þótt
þau hafi verið fátæk og hafi alið hann upp
við þröngan kost? Nei, og meira atS
segja, þótt maður hafi orðið að líða og
stríða fyrir móður sina, þá elskar maður
hana fyrir það ekki minna heldur meira.
—Alveg eins metS ættjörðina. Fátækt
hennar og bágindi hafa gert oss ltana enn
kærari. Allt hennar böl hefur verið
okkar böi, og allt okkar strit og stríð íyrir
hana og með ltenni hefur að eins tengt
ræktar böndin enn fastara að lijartarótum
vorum.
Og svo elsla m vjer ísland enn frem-
ur af því, að vjer erum liold af þess holdi
og bein af þess beinum. Það lxefur, and:
iega talað, gefið oss sinn svip, getið oss í
sinni mynd og líkingu. Þvi að á því er
enginn efi: sjerhvert land setur sinn
stimpil, sitt ættarmót á sín börn. Það er
annar svipur á sál fjallalandsins sona, en
sljettunnarbarna. Og fortíð þjóðariunar,
saga og minningar hafa einnig sett sitt
mark á oss. Vjer erum börn sögu vorrar
og minninga, og vjer erum börn náttúru-
ásigkomulags ættjarðar vorrar. Allt það
einkennilega við oss, það er íslendingur-
inn í oss.
Er það þá ekki eðlilegt að vjer elsk-
um ísland? Er þaðekki náttúru-iögmál?
Jeghefaðvísu heyrt þá rödd (sem
betur fer er hún fjarskalega fágæt meðal
vor, svo sár fágœt, að jeg hef ekki heyrt
bóla á henni nema hjá svo sem einum
tveim, þrem mönnurn), að ísland sje #kki
svo merkilegt, það hafi ekki farið svo vel
með okkur og það sje eklti svo mikið
varið 1 það, að vera íslendingur, að vjer
höfum neina ástæðu til að minnast ís-
lands; vjer ættum að gleyma því sem fyrst.
Slikir menn geta ekki veriö ntikils
virði, ekki einusinni í sínumeigin augum.
Þeir finna ekki neitt það í sjálfum sjer
sem sjerkennilega íslenzkt, sem vert sje
að geyma og hlúa að; þeir hafa að öllum
líkindum ekki erft annað en sorann úr
islenzku þjóðerni. Þeirhafa aldrei þekkt
nje fundið neitt, sem nokkurs sje vertí
því. Jeg get að eins sagt um þá, að jeg
aumka þá. Og slikir menn eiga ekki skil-
ið að bera það heiðursnafn að heita ís-
leudingar—því að þeir eru engir íslend-
ingar, slíkir umskiptingar!
Já, vjer elskunt ísland! Þeir kunna
að finnast meðal landa vorra heima, sem
álita oss hafa fyrirgert rjettinum til að
elska ísland, af því vjer höfurn ylirgefið
það. Þeir álita að vjer höfurn með því
sýnt að vjer berum enga rækttil þess.
Elska þaubörnin foreldrasina minua,
sem farin eru úr fö'Kurgarði, gengin út í
heiminn og hafa reist bú fyrir sig? Elska
þau endilega foreldra sína minna lieldur
en heimasæturnar og heimalningarnir?
Nei, þvert á móti. Skilnaðurinn hef-
ur eflt en ekki rýrt ástina til ættjarðarinnar.
Og sú er reynsla mín, að hver maður
elskar sitt föðurland heitast og innilegast,
þegar hann á því á bak að sjá. „Enginn
veit hvati átt hefnr, fyrr en misst hefur”
segir forn Lveðið orð. Hver sem liefur
rejrnt það, að vera barn og fara úr föiSur-
garði, hefur sjálfsagt orSið þess var, að
þegar ltann skilur við foreldrana, þá finn-
ur hann fyrst full-ljóst til þess, hve kærir
þeir eru honura.
Og það sem merkilegast er: vjer sem
höfum yfirgefið ísland trúum ef til vill
lang-sterkast á framtíð þess.
Ef vjer hefðum ekki þá trú, að ís-
land ætti sjer framtíðar-von, þá væri slík-
ur dagur, sem nú höldum vjer í dag, eng-
in gle'Si-hátíð; þá væri það oss sorgar-
dagur. En þvi meira sem vjer sjáum
af heiminum, því ijósara verður það oss,
að einnig ísland getur átt góða framtíð,
ef bræður vorir heima vilja læra af lífinu
og samtiðinni; ef þeir vilja taka sjer fram
og hætta atS einblína á horfna tíð, gæta
þess, að BnrSa sínar kröfttr til þjóSrjett-
inda og mannfjelagsskipunar eptir þvi
sem t i 1 e r meðal annara þjó'Sa, oggleyma
ekki aft gera líka kröfur til sjálfra sin;
gæta þess, að framtíðin liggur i þeirra
sjálfra höndnm.
Það er vonin, vonin um framtíð ís-
lands, sem gerir oss þennan dag að fagn-
aðar-degi. í von Og trú á framtíð fóst-
urjarðarinnar sendum vjer henni i dag
heilla-óskir vorar.
Jeg biS velvirðingar á þessuin fáu
sundurlausuorðum sem jeg hef orðrS að
mæla óviðbúinn. Jeg flnn, hve samheng-
islaus þau eru; og jeg veit, hve illa settur
jeg er, að hafa orSið að leysa af hólmi
þann ræðumann, sem öllum var nteira
nýnæmi á að heyra tala en mig, og hefði
gert það svo rniklu betur.
Það eina sem hughreystir mig, að
þótt mjer hafi ófimlega mælzt, þá býr í
brjósti sjerhvers yðar rödd, sem rnælir
íslandsmáli snjallara og sterkara en jeg
eða nokkur annar getur gert. Það er
rödd ættjarðarástarinnar. Og jeg veit að
hún telcur hvellt og hátt undir þegar jeg
nú skora á yður at! hrópa fyrir íslandi
það heitasta, snjallasta oghveilasta húrra,
sem nokkru sinni hefurheyrst frá íslenzk-
um brjóstum.
Lengi lih ítleind!
önnur lönd með ellifrægðsig skrevta,
æfalöngu dauðum kappa-fans,
út í dimrna fornöld lj'sa’ og leita
lífsins perlum að og heiðurs-krans.
Dú ert landið pesser dáð vill drj'gja,
djJpst ogsterkast kveður lífsins brag.
E>ú ert land hins próttarmikla og nýja.
Þú varstaldrei fræori’ en nú—í <la<r.
O o
Önnur lönd í kónga-dýrð sig dúða,
dj'rast meta fágað líf í sal.
Hjer er starfið skærara’ öllum skrúða,
skj'rastaðalsmerki snót og hal.
Hjér er frelsið lífsins ljúfust siuina,
líka fólksins öruggast band.
Allir peir er frelsi framast unna
fj’rst af öllu horfa’ á petta land.
Vesturheimur, veruleikans álfa,
vonarland hins unga, sterka manns,
fj’ll pú móð og manndáð okkar sjálfa
móti hverjunt óvin sannléikans;
lj’pt oss j’fir agg og prætu-dj'ki
upp á sólrík háfjöll kærleikans,
Vesturheimur, veruleikans ríki.
vonarland liins unga sterka manns!
E. H.
Síðan inælti Rev. Jón Bjurna■
son fj’rir Vesturheimi á pessa leið:
Það er svo stórt efni, sem mjer er
gefið til umtals, að mjer finnst eg verða
uærri því að engu andspænis þvi. Ame-
ríka er svo stór, fej'kilega stór. Ilún er
svo stór í geografisku tilliti, þessi lieims-
álfa, að þaðmá segja aí! hún nái frá ein-
um enda jarðarinnar til annars, yfir öll
jarðbeltin. Og svo er hún af náttúrunni
ákaflega ríkt land. En svo stór sem Ame
ríka er, landfrætiislega talað, er hún þó
enn miklustærri meðtilliti til mannlifs-
ins. Enginn vafl er á því, að Am. erfj’rir
inannkynssöguna nú orSin allt aS því, ef
ekki algjörlega, aSalheimsálfan. Hún hof-
ur svo mikil áhrif á allan hinn menutaða
heim, að maður getur sagt, að liúu standi
á bak við nýja tímann allstaðar. Vjer
myndum sjá hve stór Ameríka er, ef oss
nú vœri auðbS að skoða nútímann í hin-
um menntuðu löndunt norðurálfu og alt
tekið burt úr honum, sem af ameríkausk-
ri rót er runniö. llve algjörlega öðru-
vísi myndi nú vera útlit hins menntn'Sa
gamla heims, ef Ami ríka væri ekki enn
komin inn í mannkynssöguna, ef Ame-
ríka væri enn í mannfjelagslegu tilliti ó-
fundin.
Jeg er fæddur í nóv. 1845. Ein plán-
etanísólkerfi vorn, sú yzta og nýjasta i
sögunni, er nærri 10 mán. yngri en eg.
Það er Neptunus. Það var mel'kilogt
livernig sú „heimsálfa” fannst. Hún
fannst áöur en hún sást, áður en nokkur
kom auga á hana. Stjörnufræðingar fóru
að taka eptir ýmsum óreglum, ýmsri
truflun, á gangi næstu jarðstjörnu fyrir
innan, Úranusar, og eannfærðust um, að
þær óreglur, perturbatíonir, eins og það
er kailað, hlyti að stafa af því, að ósjeð,
ófundin pláneta lilyti að vera utar i him-
ingeimnum, sein orsök væri í þessum
perturbationum. Svo tóku tveir menn
sig til, hvor í sínu lagi, og reiknuðu út,
hvar hin ófundna jarðstjarna hlyti að
vera. Það voru þeir Leverrier á Frakk-
landi og Adams á Bretlandi. Og þar me'íi
var Neptunusfundinn.
Sem verulegt afl, stórveldi í maun-
kynssögunni, hefur Atneríka ekki fundizt
fj’rr en menn höfðu tekið eptir þeim
perturbationum, sem af henni stafa
í gamla heiminum. Am. er fyrir mann-
kynssöguna perturbationanna land. Hún
hefur eiginlega bylt um mannkynssög-
unni, bj’lt um sögu menntuðustu landa
Evrópu.
Columbus fann Am. eins og kunuugt
er fj’rir nærri 400 árum, en hinir norrænu
forteður vorir vörn búnir að flnna hið
norðameríkanska meginiand hjer um bil
500 árum áður. Fundur Columbusar á
Am. sýndist ekki ætla að hafa aðra þýð-
ing fyrir Evrópu en þá, að auðmennirnir
reyudu til að auðga sig enn meir á nátt-
úruauðnum í heimsálfu þessari. Skömmu
eptir að Col. fann Mið- og Suður-Ame-
ríku, fundu Bretar Norður-Ameríku.—Fá-
tækur verkamannaljður fór að flytja
hingað yfir um. Sá hluti mannfólksins,
sem ekki gat komizt upp fj’rir þá sök, að
lionum var ofmikið stjórnað hinum meg-
in við haflð, fór að nema hjer land. Pað
var sem skríll I augum hinna menntaðri
og betur staudandi þarheima fyrir. lljer
var nóg land. Hjer var óendanlegt pláz
fj’rir einstaklinginn. lljer lilaut að verða
frelsiains aðsetur. Allt af komu nýir og
nýir menn og liver lagði til sinn skerf til
uppkomu hins nýja mannfjelags. Loks
sáu brezku nýlendurnar á austurströnd-
inni eigi ástæSu til að láta Bretlands-
krúnu lengur hafa yfirráð yfir sjer. Nú
kom frelsisstríðift Nýlendurnar rifu sig
lausar. Nú vissi England, að Ameríka
var til, og var farin að gera aivarlega
perturbation. Og allt af stækka pertur-
bationirnar frá Ameríku, eptir því sem
fólkið verður hjer fleira og frelsitS meira.
Og perturbationirnar ná æ til fleiri og fleiri
landa. Ilrer msnus hópur, seui
I flytur út frá einhverju Evrópulandi, gefur
j síðar sínu eigin landi bakslag hjeðan að
■ vestan. Þogar menn þar heimn finna til
; bakslagsins frá löndum sínum í Ameríku,
I eru farnir að fá perturbationir þa'tian í
sitt eigið mannfjelag, þá eru þessir söinu
menn búnir að finna Ameríku, fyr ekki í
eiginiegum skilningi.
Jeg vnr að blaða i Skírni fj’iir síðasta
nrið. Það á ait vera allslierjarsaga heims-
ins fyrir það ár. Jog fór aS leita að
Ameríku, og svo tek jeg eptir því, að þeir
sem standa á tiak við það rit, eru naumast
búnir að finna Ameríku enn. Því livað
sje jeg í ritinu. Það getur eigi heitití, að
Ameríka sje þnr tekin með. Þegar vjer
tölum um Ameríku í manufjetagsiegu
j tilliti, þá meinum vjer aðallega Norður-
j Ameriku—í þessum Skírni erdálítill þátt-
I ur um stjórnarbyltinguna í Brasilíu,—
j ein vesæl blaðsiða utn Baudaríkin, ekki
eitt orð um Canada. nöfundurinn hefur
víst ekki verið búmn a5 finna Ameríku.
Bókmenntafjelagið sem gefur Skirni út,
áAmeríku enn ófundna. íslandyfir höf-
uð hefur ekki fundið Aineríku í þeim
skiiningi som lijer er um aðræða, fyrr on
á þessum síðustu árum. Nú fyrst er far-
i5 að koma ofurlítið liakslag frá islenzku
landnemunum lijer heim til íslands,—
ofurlítil „perturbation”. En það fer allt
frain lijá einum S k í r n i s-liöfundi. Nú,
vjer erum hjer í Canada, og ekki í Banda-
ríkjunum. Canada reif sig aldrei utidan
brezku krúnunni. En Canada fylgdi eins
með á frelsisins vegi fyrir því. Það
stendur nú alveg á sama, livort maður er
fyrir norðau eða sunnan International
Doundary Lihe, MaSur getur jafnt verið
Amerikumaður á báðum stöðunum.
Hvers vegna or hjer svo alveg ein-
stakiegt. frolsisland—hjer í Ameríku?
Af því að Ameríka er einstaklingsins land.
Einstaklingurinn getur betur notið sin
hjer en nokkurstaðar elia S lieimi. í Ev-
rópulöndum or of-mikið af stjórn, til þess
að einstaklingurinn geti notið sin. Jeg
hugsa ailt af fj’rst og fremst um einstakl-
ings- f r e 1 s i ð , af því jeg fyrst og fremst
luigsa uin ir.ig sjálfan sein oinstakiing.
Ilvað lieldur einstaklingsfrelsinu við í
Ameriku? Ilinn stöðugi innfluÞiingur,
sem kemur af stað sífeldri perturbation,
fj’rirbj’ggir stagnation svipaða og i liinum
of-inikið stjórnuðu Evrópulöudum.—Þar
sem er frelsi fyrir einstaklinginn, þar er
vonarinnar land. Amerika or vomirinnar
l.and.
Vjor höfum flutt frá hiuni fjöllóttu
oy i ini5jum útsænum. Nú erum vjor
hjeri miðju grashati hins nortiur-amerík-
anska fastalands. llafiS þi'5 eigi tokið
eptir h y 11 i n g u n u m lijer opt á preri-
unum? Vjer sjáum opt langt út fj’rir
vorneigin sjóndeildarliring. Landiö fyr-
ir utan liann lyptist ojit upp og kemur
oss nær. Þáð er ímynd landsins þessai
andlegum skilningi.—Vjer höfum von
hjer. Allir liafa lijer tiltölulega mikla
vou. Lýðurinn, sem hafði euga eða fj’rír
sig oflitla von mn framtímann—fj’rír sig
og sitt fólk er komiun lijer saman. Vonin
lj’ptir upp ókomna timanum. Vjer sjáum
eins konar Futa morgnna. Vonarinnar,
æskunnar, fraintiðarinn«r, frelsisins land
er Ameríka.
Islendiugar fundu forðum Ameríku
on þoir misstu liana. Að þeir fundu
hana vitum vjer vei, þó að læröir prófess-
órar sumir haldi að það sje tómt æflutýri.
En það þýddi lítið fj’rst þeir misstu þetta
land strax aptur.—Nú minnist jeg Júliusar
Sesars, þegar hann stje forðum i iand á
Afriku strönd. Ilann datt, er liann steig
af skipi og í land. Það gat álitizt ills
viti að falla, en hann gerði gott úr því
ogsagki: Teneo te Afriea (]cg held þjer
Afrika). Jeg vil nú í nafni vor Islend-
inga segja eins og hann: ekki Tenco te
Africa— heidur: Teneo te America—. Jeg
held þjer Aineríka. Vjer ísleudingar
höldum Ameríku úr þessu. En úr því
vjer lnigsum til að halda Am. og eiga
Am., þá munum eptir skj’ldu vorri vi5
þetta land: Ilvererhún? Hún er þatS
að vjer leggjum vorn skerf, skerf frá oss
sjálfum og voru isleuzka þjóSerni, til
vaxtar og viðgangs þessu framtí'5ar og
frelsis landi. Gleymum ekki a5 vjer
svíkjum þetta vort nj'ja land, svo framar-
iega sem vjer ekki lifum fj’rír það að
koma—í góðum skilningi auðvitað—
perturbation á stað i sögu landsins.
Með þeim huga vil jeg segja: Teneo
te Ameriea, og með þoim liuga skora jeg á
j’ður alla aK hrópa:
Blómgistog’blessist vonarinnar, frels-
isins, framtiðurinnar, einstaklingsins og
perturbationanna land, Ameríka!
Slðan inælti Eggert Jóhannsson
ritstjóri á enska tungii á [>essa loið:
Þegar jeg ítreka ávöri>unar- orð for-
setans, veit jeg að jeg er einungis berg-
mál af tilflnningum allrn íslendinga, sem*
hjer eru saman komnir, þegar jeg segi,
at! það sje með stórmikilli áuægju, að
vjer biðjum fulltrúa hennar hátignar,
hinn liávelborna fylkisstjóra Schultz vel-
kominn og alla aðra lieiðursgesti vora,
sem í dag hafa heitSraS oss með návist
sinni, á þessari vorri fyrstu íslendinga-há-
títS í Manitoba. Þeir munu, að jeg vona,
íyrirgefa það, þó vjer stssi-pm ess af að
benda á návist þeirra sem vott þess, að
þrátt fj’rir stuttan undirbúningstíma ti;
þessa liátíðahalds, sjeu þó tilraunir
vorar sigri krýndar, að því lej’ti að
minnsta kosti, að oss hefur tekist að
leitia athygli hinna loitiandi manna i Mani-
toba að þjóðflokki vorum við þetta tæki-
færi.
Þa'8 hef'Hi' veri'Ksagt, að þetta liátiðar-
hald sje til minnningar um 10IG afmæli
íslands og íslenzku þjóðarinnar. Þó þetta
sje að iniklu leyti satt, þá er þat? samt
okki alveg rjett, og jeg áLt það ekki
nema rjett, að vjer við þetta tækifæri
skýruni fj’rir lieiðursgestum vorum, að
því er vjer getum, livor tilgangurinn er
með þossari samkomu, sem vjer vonum
að haldin verði hjer ept.ir á ári hverjn,
ekki aðeins í Winnipeg, heldur um gjörv-
allt meginiand Norður-Ameríkn, allstað-
ar þar sem islenzkar nýlendnr eru stofn-
aðar.
1 fyrsta lagi, herra forseti, ætti ein
kunnar orð vort að vera: „Munið föð-
urland j’ðar”, Vjer höfum sjeð, að þaK,
ati minnsta kosti óbeinlínis, er einkunnar-
orð allra þjóðflokka, sem sanian eru
komnir í þessum nj'ja helmi, hvort lield
ur er í (’auada-veldi eða nágranna lýð-
veldinu. Vjcr fylgjum þannig aðeins i
fótspor aanara eldri, stærri og sterkari
þjóðflokka í þessu landi, þegar vjer einu
sinni á ári komum saman til að endur-
nj'ja vináttuband vort og minnast föður-
landsins. Og þetta er ekkert nema sama
skyldau sem börnbi liafa gagnvart for-
eldrunum, barnaástin, seni allir ættu fús-
lega að láta í tjo. Ilversu ófrjóvsamt,
liversu liait og kalt sem vjer stundum,
þegar illa liggur á oss, kunnum að skoða
föðurlandið, þá ætti það ætíð aö eiga hlýj-
ati blett í lijarta voru, og vjer ættum œtits
moð þakklæti a'5 minnast þess fyrir það
inarga gó8a, sem það hefur gefið oss. Þó
ísland, þossi eiustæða eldfjalla-ey, földii'8
háum jöklum og fóstruð í skauti hins
ægilega norSur-Atlandhafs, sje ekki eins
rík af málini, af frjóvsömu landi,af verzl-
un ogwðnaði, eins og England og Ame-
ríka, nje hafi hið hlýja, inndæla loptslag
Ítalíu, þá liöfutn vjer ástæðu til að elska
það engu minua fyrir það. Það erlijer
hvoikitími, tækifæri nje lieldur er það
ætlun min, að tala um forntið íslands,
uin sögurnar, um Eddurnnr, eða hinar
fornu bókmenntir þess, sem nú er farið
að vitiurkonna uni allan hinn menntaða
heim. ísland, eins og það er nú, er þess
vel vert a8 menn minnist þess: Dalirnir
og fjöllin, full af endurminningum úr
sögunum, liinn tignmikli, fagri fjalla-
svipur, firðirnir, drynjandi ár og fossar
i granit-bundnum fjalla-gljúfruui, heið-
arnnr, grænu dalirnir í þúsundlitu blóiua-
skrúði með krj’stalls-tæra læki, sem liossa
sjer niður lilíðarnar. E5a hin gömln
heimkynni, sem aldrei fyrnast, sögusagn-
irnar gömlu, sem ætíð eru ferskar, bók-
menntirnar, stjórnmálin, í stuttu máli,
allar vonir og óskir íslands eins og það er
nú, allt þetta vokur áhuga hjá oss, engu
minni áhuga en þaun, er sljetturnar, skóg-
arnir, fjöBin, hveiti-akrarnir, eða jötun-
vjelar verzlunar og iðnaðar vekja hjá
Englendiugum eða Canada-mönnnm.
Þessumáhuga, þessum endurminninguni,
um fornu átthagana viljum vjer halda
áfram með skemtisamkomuni hjá þjó5
flokki vorum í Ameríku. einu sinni áári.
í öðru lagi, lierra forseti, viljum
vjer með þessu fj’rirhugaða árlega liá-
tíðarhaldi sýna meðborgurum vorum hjor,
að vjer sjeum vaxnir því, að fj’lgja tíman-
um í því a5 safnast saman á almennar
samkomur á ákve5num tíma, eins og vor-
ir heiðruðu gestir munu kannast við, að
er almennnr siður um þvert og endilangt
þetta mikla meginland; að sýna þeim að
vjer sjeum meira en blátt áfram vinnu-
vjelar, sem settar eru í hreifingu til þess
að vinna ákveði5 verk á ákve5num kl,-
stunda fjölda á dag. Vjer eruin hjer
framandi í framandi landi Yjer þurf-
um margt að nema, áður en vjer getum
að öllu leyti staðið jafnfætis vorum cam,-
disku bræðrum. í þessu efni verðum
vjer sjálfir að gera voraútvalningu vissa.
Ef vjer gerum það ekki, þá gora aðrir
það ekki. Það er satt, a5 vjer erum
alls ekki óvelkomnir sem lamlnemar á
þessum yestiægn sljettum, en þa5 er
engu síður satt, a5 ef vjer ekki alvarlega
vinnum aö þvi, að verða canadiskir menn,
er liætt viK að á oss verði liíið fremur
sem þjóna en jafniugja. Þetta er másko
ekki óeðlilegt, þegar þess or pætt, að svo
mikill hiuti fólks vors hofur allt til þessa
orðið að leita til canadiskra manna eptir
atvir.nu, í mörgu tilfelii mikið óvandaðri
en hæfileikar beiKandans leyfðu, ef
hann hef5i kunnað þjóðmálið. En sl!k
staða fullnægir okki kröfum vorum.
Vjer skoðum oss þvi vaxna, að takafulla
hlutdeild i störfum þjó5arinnar og vjer
þykjumst hafa fullan viija til að gera
vort til þess, að hjer vaxi mikil og vold-
ug þjóð—sameinu'K þjóð—í þessu voru
eanadiska veldi. En vjer krefjumst,
jafnrjettis; einskis meir, einskis minna.
„Engin tálmun, en engin hlunnindi" er
ósk vor, er einkunnar orð vort í því efni.
Til þess að geta gert slika kröfu, hljót
um vjer að sýna, að vjer höfum afl, afl
að þvi er snertir fjelagsskap ekki siður
(Framhald á 2. »rSu.)