Heimskringla - 11.02.1891, Blaðsíða 2

IIDIHNKKIXGM. HIXKII’KG, MAM., II. FKBRITAK IS91.
kemur út á hverj- AnlcelaDdicNews-
um miðvikudegi. paper.
Published every
Útgf.fendur: Wednesday by
TheHEiM8KRiNGl.APrinting& Pubh Co’y.
Skrifstofa og prentsmiðja:
151 Lombard 8t. - - - Winnipeg. CHnada.
Blaðið kostar:
Heill árgangur............... $2,00
Hálfur árgangur............... 1,00
Um 3 mánulii.................. 0,65
Skrifstofa og prentsmiðja:
151 Lombard St........Winnipeg, Man.
|gp~Undireins og einhverkaupandiblaðs-
ins skiptir um bústað er hann beðinn atS
senda hina breyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið fyir-
etrandi utanáskript.
Upplýsingarum verð á auglýsingum
S „Heimskringlu” fá menn á afgreiðslu-
stofu blaðsins.
EITSTJOKI (Editor):
Gextur Pdtsxon.
Hann er að hitta á skrifstofu blaðs-
ins hvern virkan dag Id. 10—12 f. h.
BUSINES3 MANAGEK:
Þorsteinn Þórarinsson.
Hann er að hitta á afgreiðslustofu
blaðsins hvern virkan dag kl. 9 til bádeg-
is og frá kl. 1—6 e. m.
Utanáskript til blaðsins er:
The Heimxkringla PrintingéíPublixhingCo,
P. 0. Box 305
Winnipeg. C'anada.

V. ÁR. NR. 7. TÖLUBL. 215.
WlNNIPKG, 11 febrúar 1891.
Henry Georp
- OG—
.Áður en vjer hættum að tala
um þetta efni, ættum vjer að líta
snöggvast á kjör og hag peirra,
s«m jörð nota, eins rg Gecrge hefur
hugsað sjer slíkt, ef vera kyr.ni að
einhverntíma yrði farið að fram-
kvæma ketiningar Henry Georges
f heiminum. Mentt hafa látið í ljósi
<5tta fyrir því, að bændur yrðu þá
að bera pyttgri skatt-byrði en nít,
úr J>ví að allir skattar yrði gerðir
að einutn og hann lagður einuugis
á bændur og aðra f>á, sem jörð
nota. Og J.Ó eru skatt-J>yngslin
svo mikil á bændum nú, að f>eim
Kggur við að hníga til jarðar undir
J>eirri kross-byrði.
Einskatts-menn (single-tax-
mennirnir) svara, að f>að sje ein-
mitt tilgangur J>eirra, að minnka
J>essa skatt-byrði. Tilgangur vor
og náttúrunnar er hinn satni, segja
þeir, að láta jörðina, sem lætur oss
í tje öll jarðnesk gæði, bera með
litlum hluta af ávexti sítittm kostn-
aðinn við fjelagsheildar-stofnanirnar,
og J>að á jörðin ofboð hægt með, ef
vjer lögum iðnaðar-stofnanir allar
og iðriaðar-framkvæmdir sanikvætnt
hinum eittföldu kröfutn náttúrunn-
ar og rjettlætisins. Nú sein stend-
ur er skattur á jörð allt of tnikill,
nú sem stendur er byrðin á bónd-
anum allt of f>’tng, en f>etta kem
ur einungis af J>ví að land- og
skatt-löggjöf öll er í bandalagi
við gróða brögðin og gróða refirta.
Bóndinn yrkir jörð sína með striti
og sliti or gerir hana frjóvsama,
mannkvninu til blessunar oo far-
sældar, og svo er lagður á hann
skattur, einmitt eptir J>ví hvað hann
er iðjusamur og sparsamur. Eða
með öðrum orðum: Því rneira sem
bóndinn vinnur og pví meiri spar-
semi sem hatm við hefur og á
pann hátt bætir jörð sína og
kemur henni í hærra gangverð, pess
meira verður hann að gjalda ískatt,
jafnvel pó uppskeran bregðist opt
og tíðum og hartn lendi 1 skuldum
ofan á allt saman. Gróða-refurinn
á allt aðra æfi. Hanti lifir eins og
liljan á mörkinni—hartn sáir hvorki
nje uppsker, en skatt-lögin og
gróða-brögðin ala önn fyrir honum. i
skatt af ónotaða landinu sínu
(sektion = (540 ekrur) parf hann
bara að greiða fáeina dollara, af
pví að jarðirnar, sem byggðar eru,
gefa af sjer hundruð dollara í skatt.
Maðurinn, sem plægir jörð sína, sá-
ir í hana, vinnur baki brotnu og
hlynnir að heimili sínu, til pess að
allir par geti fengið mat sinn,
verður par á ofan að greiða af
hendi töluverðan hlitta af ávöxtun-
um af iðjusemi sinni til fjelags-
parfa, par sem auðugi letinginn,
sem notar til gróðabragða landið,
sem skaparinn hefur gefið öllum
mönnutn til að lifa á og lifa af,
kemst hjá flestum gjöldum, til al-
mennings parfa— prátt fyrir pað
pó verðið á landi hans margfald-
izt fyrir iðjusemi og ötulleik ná-
granna hans.
í Bandaríkjunum eru nefndit,
sem kallaðar eru uBoards of Eqval-
ization” eða jafnaðar-nefndir, sem
hafa pað starf á hendi að hækka
skattana sumstaðað og minnka pá
annarstaðar, allt eptir pví sem rjott-
læti heiintar. Einskatts-kenningin
er ekkert annað en nokkurs konar
slík jafnaðar-nefnd, par sem hútt
fer fram á, að allt land, byggt og
óbyggt, yrkt og óyrkt, skuli virð-
ast til peningaverðs eptir leigu
peirri, sem kunnugir menn telja
sanngjarna. Ef einhver Ijeti jörð
sína liggja óræktaða eptir pað, pá
yrði pað honum einum og engttm
öðrum að kenna, ef honum pætti
einskatturinn liggja pungt á sjer.
Og pungbær yrði hann sjálfsagt, ef
eigatidinn ljeti ekki fjelags-heild-
ina fá landið, sem svo aptur Ijeti
atvinnulausa verkmenn fá pað til
afnota. Á satna hátt færi nteð
eignir í bæjunum. Hússtæði, sem
sera búið er að byggja á, eða rjett-
ara sagt húsin eru virt ákallega
hátt. Menn leggja skatt á dugn-
aðinn og framkvæmdarsemina, sem
hefurkomiðeigninni í hátt gangverð.
Ett húseigandinn er ekki ánægður
með slíktjheldurfer hann ogleigir hús
sittsvo dýrt, aðallurskatturinn lendir
á vesalings leigjenditnum. Sá, sem
á hússtæði, en lætur ekki byggja
á peitn, greiðir litinn skatt, en upp-
sker pess meira, pví við hvert hús,
sem byggt er nálægt hússtæðum
hans, hækka pau um 25, 50 eða
jafnvel 100 pct. í verði. Hjer eru
aptur verðlaun veitt iðjuleysis-
gróðatilraununum, segja einskatts-
ntenn. -L>egar á 50 feta hússtæði,
sem 10 púsund dollara hús stendur
á, liggur $100 skattur og á næsta
hússtæði, sem ekkert hús stendur
á, hvílir að eins $10 skattur, pá
er pað vitaskuld vinnan, erfiðið.
hin illa borgaða strjtpunga vinna,
#
sem borjrar mismuninn $90. Ber-
utn nú petta fyrirkomulag saman
við pað, að leggja jafnan skatt á
bæði hússtæðin. Afleiðingin hlj'tur
að verða, að ný hús verða reist,
húsaleiga lækkar og verður polan
legri fyrir aumingja fátæklingana.
Þegar skatturinn fellur jafnt yfir
alla jörð, alveg eins og regnið og
sólskinið, pá fellur hann líka yfir
fólkið í heild sinni, svo ein stjettin
getur ekki gleypt aðra í sig. Þeg-
ar gróðabrögð og okttr með alla
jörð, hverju nafni sem nefnist, hætta,
pá fyrst nær erfiðismaðurinn fullnm
rjetti sínttm. E>á getur hver, sem
vill, pó hann sje fjelaus, náð lialdi
á bletti af landinu, sem veitt er öll-
utn mönnttm í einni heihl, og pá
getur hann eflt farsæld sína og fje-
lagsins, setrt hann er í. Þá hljóta
pau land-lög að breytast, sem halda
nú mönnum púsundum saman í járn-
klóm. Án jarðarinnar megnar erf-
iðið ekkert. uSingle-tax”-fyrirkomu-
lagið verðurfrelsis-skrá fyrir erfiðis-
manntnn. Og pað kemur líka iðn
aðar-fyrirtækjum öllum á nýjan og
betri rekspöl. Og að lokum verð-
ur pað nýr grundvöllur undir mann-
kyninu og trygging fyrir ánægju-
legri og gæfusamari æfi manna.
Þetta segir Henry George, uspá-
maðurinn frá San Francisco” oglæri-
sveinar hans.
Mflirfra almermmgi
[Vjer minnum lesend >r „Heitns-
krinítlu” á, að undir „Raddir frá almenn-
ingi” er pað ekki ritstjórn blaðsins, sem
talar. Hver matínr getur fenuið fteri á
að láta |>ar í Ijósi skoðanir sínar, þótt
pær sjeu alveg gagnstæðar skoðunttm
ritstjórnarinnar, en menn verða að rita
scmilega og forSast persónulegar skamm-
ir; auk þess verða menn aí' rita um
eitthvert pað efni, sem almenning að
einhverjuleyti varðarj.
Ritdeilu-í
..SaneUiniarimr’.
ráðvendni. Fyrir pessu ber hatin
Jesú Krist. Mjer stendur á sama;
í tnínum augttm er slík kentting
jafn-heimskuleg og voðalega spill-
andi frá hverjum sem hún kemur,
eins og hún er ósönn og ósanirým-
anleg manttlegu eðli. Hver hefur
annars nokkurn tíma orðið pess var,
að menn almennt langi til að vita
ranqt hafa ranga skoðun, vilji ekki
heldur vita rjett; vilji ekki heldur
trúa pvt setn satt er, en pví sem
rangt er? Eða er líklegt, að hver
maður geti farið í pann blindinga-
leik við sjálfan sig, að trúa pví
sem pekking hans og skyusemi seg
ir honum Ijóslega að sje anuaðhvort
ósatinindi eða bull, eða gagnstætt
allri skynsemi?— Jeg skal að eins
bæta [>ví við, að |>að er sjera Jón
og aðrir urjetttrúaðir” klerkar, en
ekki jeg, sem kasta ábyrgðinni fyrir
pessa herfilegtt ktnningu á Jesú
Krist. Jeg læt [>ar ttin alveg ósagt.
E>að hefur í tnínum augum enga
fullnaðar-pýðing fyrir sannleik slíkr-
ar kenningar, hvort hún er rjettilega
eignuð Kristi eða einhverjum öðr-
ttm; pað hefði að eins pýðing til að
skýra hugmynd tnatina um Krist.
Mjer varð eintt sinni á að
segja, að snjór væri bj'irtari en
mold, eins og hver inaður gæti sjeð.
Út af pesstt stökk blindur maður,
sem til tnín heyrði, upp á nef sjer,
og sagði: uÞú telur mig pá ekki
mann pvíjeg get ekki sjeð petta”.
Jeg hafði komizt svo að orði, setn
hjer ttm bil hver maður er vanur
að tala, er líkt á stendur. Jeg áleit
pað væri svo sjálfsagt, að ekki
pyrfti að taka pað fram, að jeg tneð
pessu talaði aðeins um sjáan>li menn.
Ef jeg segði að grænt og blátt
væri pó sitt hvað ueins og allir
geta sjeð”, pá held jeg að pað sje
alveg leyfilegt og full-skiljanlegt að
komast svo að orði, prátt fyrir pað,
pótt til sje blindir menn, sent ekk-
ert sjá, og enda sjáandi menn sem
eru litblindir (geta eigi deilt sunta
liti). í svari til uSameiningarinnar”
(í janúarblaði pess rits) hafði jeg
sagt um eitt ranghermi ritstjórans:
uÞetta er ekki rjett, eins og hver
maður getur sjeð:” Ritstj. finnur
sig mjög móðgaðan af pessu, og
segir, að jeg telji sig ekki mann,
pví hann geti ekki sjeðpetta. Vita-
skuld hefur mjer aldrei dottið slíkt
í lutg; jeg átti, eins og allir geta
skilið (sit venia verbo), við, að hver
andlega heilskygn, ólitblindur mað-
ur gæti sjeð petta; að ritstj. uSam”.
var ekki andlega heilskygn og Ólit-
blindur, vissi jeg vel áðttr, eins víst
og jeg vissi að ltann er að tnörgu
leyti góður og merkur maður samt
sem áður. Jeg hefi pví að eins tek-
ið svo til orða, sem almennt er að
gera og skiljanlegt. Ritar noklcur
maðttr svo, að orð hans poli pá bók-
stafs-strenging, sem sjera .1. B. vill
beita við mín umtnæli? Hvernig
ritar hann sjálfur?—Jeg skal taka
eitt dætni, par sem ekki parf einu
sinni að hártoga neitt, sviplíkt og
hann gerir, bókstnfinn, til pess að
gera orð hans hlægileg.
í riti sínu: ísland að blása
upp, segirsjera J.Bj. (ritstj. uSam.”)
:u.... siðalærdómur kristindómsins
sem nú allir vantrúarmenn með
viit viðurkenna, að sje hinn æzti
siðalærdómur, sem mannkyninu er
kunnugur”; Eptir pessit álítur sjera
.1. Bj. alla pá uvantrúarme>in”, sem
eigi álíta siðalærdóm kristindómsins
I öllum greinum skilyrðislaust hinn
uæzta, sem manrkyninu er kunnug
ur”, vitlausa menn. Jeg fæst nú
ekki um pað saint, pó að liann
pannig kalli t. d. Rob. Ingersoll
vitlausan, og hefur pó Ingersoll
hingað til eigi pótt vits varnað; pað
er ekki tiltökumál heldur pótt hann
kalli Rev. Charles Voysey vitlaus-
an, og J>ó hefur Fortnightly liev-
iew ekki orð á sjer fyrir að vera
vön að snúa sjer til vitfirringa,
pegar ritstjórn pess merka tímarits
snýr sjer til manna til að biðja pá
um ritgerðir. En ekki get jeg al-
veg synjað fyrir, að mjer vaxi í aug-
utn óskeikulleiki ltins góða guðs-
matins á Ross Street í Winnipeg,
pegar hann sendir slík andans helj-
armettni eins og John Stuart Mill og
Prófessor Huxley á vitlausra-spítal-
ann.
Sjera Jón ber ekki á móti pví,
að hann kenni pað, að pað geti
hver maður trúað pví sern hdnn
trúir, ef hann að eins vilji', en menn
vilji ekki trúa peirra sannleika; og
petta er synd = spilling peirra, ó-
Sögusögn hr. W. H. Pattlsons
itm, að jeg hafi átt að styðja nokkra
kenning Darwitts með röksemdum
frá sjálfum mjer, er ekki annað en
misskilningur hans. Hann heyrði,
að jeg gat pess, að tnaðurinn hefði
vísi til hala, setn vettjulega (á óvan-
sköpuðutn ntönnum) sæist pó eigi
útvortis, ett sæist skýrt á beina
grind af mattni; og að mönnum væri
eigi sjáanlegur tilgangur eða tiyt-
semd pessa líffæris nú á inanninum;
á sattta hátt gat jeg um apturfæt-
urna á hvölum og höggorinum, sem
eittnig væri ósýnilegir, grónir ittn 1
holdið, á pessum dj'rum, cins og
halinn á inanninum. Þetta teldi
Darwiti vott pess, að pessi dýr (menn
irnir, hvalirnir o. s. frv.), eða pau
dýr, sem pau væru afkomin, hefðu
haft pessi líffæri upphaflega fullvax-
in, en síðar hefðu pau porrið og
horfið, er dýrin við breytt lífsskil-
yrði, purftu eigi á peiin að halda.
Hr. Paulson, sem ekki niun hafa
lesið náttúrufræði, hjelt, að pessi
sögttsögn um pennan líffæris-vísi
hja manninuiii, væri frá minu brjósti.
Þetta (hefur hann sagt mjer) var
allt og sumt, sem hann áleit að jeg
hefði lao-t til seiri athuo-asemd frá
rs o
mjer. Og Þetta hafði hanrt sagt
sjera Jóni. Misskilningur hr. Paul-
sons er mjög afsakanlegur og skilj-
anlegur, og hann hefur sagt sjera
Jóni rjett frá, hvað jeg sagði. En
eininitt pess vegna er petta engin
afsökun fyrir mishermi sjera Jóns;
pví að hann getur víst ekki sagt, að
sjer sje pað ekki fullkunnugt, að
jeg hefi ekki skapað petta líifæri
(rófu-vísirinn) á manninn, nje lteld-
ur fundið hann. Þetta atriði í sköpu
lagi mannsius er alkunnugt fyrir
æva-löngu, löngu fyrir Darwins claga,
og pað er ekki nein Darwins-kenn-
itig að pes.si rófu-vísir sje til. Það
getur hver tnaður sannfært sig um
J>að, sem á kost á að skoða heila og
óskemmda beinagrind af manni. Sjera
Jónhefurpví engann minnsta flugu-
fót fvrir, að eigna mjer pessa kenn
ingu.
Sjera Jón segist liafa vitað áð-
ur, að jeg tryði ukenning Darwins í
heild sinni”. Af hverju hann veit
pað, er mjer óljóst; jeg hefi aldrei
látið pað í ljósi við nokkurn marin,
af peirri einföldu ástæðu, að jeg
trúi” ekki kenning Darwíns uf heild
sinni”. Að. jeg væri sannfærður
um sannleik eválútíóns-kenningar-
innar mun jeg hafa sagt sjera Jóni;
en pað er nokkuð annað. Hún er
eldri en Darwin, og hin eiginlega
Darwinska er að eins fólgin í sjer-
stökum skýringitm á evúlútíóninni.
Þær skýringar ertt getgátur studdar
meiri og minni líkinda-rökutn; ogef
sjera Jóni er nokkttr sjerleg for-
vitni á að vita pað, pá pykja mjer
nokkrar nýrri skýringar utn suin
atriði öllu sennilegri, heldur en Dar-
wíns. En pó að jeg nú tryði t. d.
sjerstaklega á skýring Darwfns um
pað, hvernig á rófu-vísi peim stæði,
sem manneskjan hefur til að berax'
pá kemur pað málinu ekkert við;
pað var aldrei umtalsefnið, heldur
hitt, hvort jeg ltefði látið pessa trú
*) Hún verður útvortis sýnileg á ein-
stöku manni, pessi blessuð rófa; og á
vissu skeiði meðgöngu-tímans er hvert
einasta manns-fóstur í móðttrlífi prýtt
langri, skýrri, sýnilegri rófu.
mmm im.
ALLSKOMR BIKXOA-VÖRITR 0« Va KM llí
MEÐ BEZTA YEKÐI, SEM HEYRZT HEFUR í NYJA ÍSLANDI.
Mola-sykur (harður) 9 pund á $1,00, púðnr sykur hvítur 13 pd. á $1,00, rúsínur 9
pd. á $1,00, kiírínur 11 pd. á $1,00, góð epli 11 pd. á $1.00, grjón 17 pd. á $1,00.
Ullar-kjólatau frá 10 cents yardið, alfatnaðar-efni framúrskaratidi a-ott og ódýrt
o. s. frv.—Ivomið inn og sjáiö fyrir yður sjálfa, það skal verða tekiö vel á móti
þeiin sem heimsækja okkur.
H.WISI II. BRFIBITVIK,
NVJA ISliANlftl.
í ljósi í ræðu**, sem jeg hjelt. |
Sjera Jóu sagði jeg hefði gert pað, |
og byggði pá sögusögn sina á ein j
tótnuni hugarbttrði sjálfs sín, eptir
[>vf sem nú er í ljós komið.
En sjera .1. verður ekki örprifs
ráða. Ef jeg hef ekki tjáð trú !
mfna á darwínski’tia í ræðu ininni,
pá hefi jeg gert pað annarsstaðar,
og pað á prenti. Viti metin: í
gamla stafrófskverinu míntt (ekki
hitiu nýja*'x*) hefi jeg sagt pá óhæfu,
að Utnaðurinn” væri uskynsamasta
dýrið” á jörðuntii. Já, ltvað parf
svo framar vitnanna við? í hverjtt
darwínskan er hjer sjerstaklegafólg-
iii, er mjer ekki Ijóst. Er pað í
pví að kalla mantiinn udýr”? Þá
er darwínskan gömul. Því náttúru !
fræðingurinti I.inne hafði pegar 74 j
árum áður en Darwin fæddist (f
Systema n&turae, 1735) flokkað
manninn meðal annara spendýra, og
ekki einu sinni látið mannkindina
vera sjerstakan höfuðtlokk ('ordo),
heldur talið menn og apa (Bimana
og Quadrumnna) einn ogsama höfuð-
flokk: Primates. Og [>Ó trúði Linne
allri sköpunar-pjóðsögunni í 1. Mó-
sisbók sem bókstaflegum sannleika.
Svo að nanmast getur darwínskan
hjá mjer legið í pvf, að jeg nefni
rnanninn dýr. Hún hlýtur pá að
liggja í hintt, að jeg hefi sagt, að
maðurinn væri skynsamasta dýrið.
Hann er tnáske heimskasta dýrið í
evangelisk- lútersk-winnipeg-kristi-
legu dýrafræðinni?
í uSam.” No. 9 hafði sjera Jón
skilvrðislanst og afIráttarlaust sagt,
að ettginn vissi neitt, og enginn gceti
vitað neitt um, hverju eg tryði eða
ekki tryði. Jeg benti á, að pað mætti
í Kvæðabók minni sjá ýitiislegt, er
eg trúi. Upplag hennar allt er
löngu uppselt, svo að einhverjir hafa
vonandi lesið hana. S jera Jón ber j
ekki á móti að hann hafi lesið hana, |
og aðhún heri vott pess er eg sagði,
en hann bara snýr sjer á hæli, og j
segir petta komi ekkert efninu við.
Ekkert, sem leiðrjettir röng eða ó- j
sönn ummæli hans, kemur efninu i
við.
I
Sjera Jón var aptur og aptur að
bera tnjer á brýn, að eg væri að
uklóra yfir” trúarskoðanir rnínar og
pyrði ekki að standa við pær. Eg
svaraði pessu með pví að minna
sjera J. á, að jeg ltefði rjett til að vera
lnus við, að mjer væri boriðslíktá
brýn, og benti á, að líf mitt bæri mjer
vott um það, fremur flestu öðru, að
eg ltefði aldrei uklórað yfir” skoðan-
ir mínar, heldur staðið við pær.—
Sjera Jón svarar: uEf allt líf J. Ól.
ber vott um petta, pá var óparfi fyr-
ir hann að fræða mentt urn pað hjer.
Viðkunnatileirra að láta aðra bera
sjer slíkan vitnishurð”.—1 yrst ger-
ir sjera Jón mjer rangt, og er eg
bendi á pað, revnir harm með lævís-
legutn orðkrókum aðgeramig hlægi-
legatt fyrir. En þessi dóna lógík
uSam.” skal nú ekki hafa frið til að
ganga óáreitt sem góður guðsbarna-
matur; eg má til að taka hana í
hnakka-dratnbið og halda hentii upp
í dagsbirtuna.—Eg hefði getað sagt
í fyrstu við sjera Jón: Enginn heið-
virðttr maður lætur sjer sætna að
bregða mótstöðumönnuin sfnum um
óeinlægni, nema hann geti órækt
santiað pá sakargipt; en petta hefur
pú gert mjer! En mjer pótti petta
of harðort, og af hlífni við sjera Jón
sagði eg pað sem eg sagði. Eg er
par ekki að ufræða” neinn inti neitt,
eða bera mjer sjálfur neinn veg-
semdar vitnisburð. Eg er að eins
að leiða mótvitni gegn ósæmilegum
dylgjttm. Það er alkunnugt, átt
pess jeg fræði á pví, pví að pað ltafa
ísleiizku daghlöðin gert nærri í heil-
an mannsaldiir, að jeg hef nálega ár*
lega, og einatt tnörgum sinnum á
ári verið lögsóttur og dætndur fyrír
að láta í ljósi skoðanir rnínar. Jeg
legg sjálfur engatt dóm ð, hvort
pessar skoðanir hafi verið rjettar eða
rangar, h' ort jeg með pví að láta
pær í ljósi hafi komið f>óðu eða iliu
til leiðar; jeg betidi að eins á petta,
sem allir vita; jeg vitna pað ekki
undir sjálfan mig, heldttr eru til fyr-
ir pví óteljandi dótnar, bæði hjeraðs-
dómar, bæjarpingsdómar, yfirrjett-
ardóniar, hæstarjettardómar, að petta
hefur svo verið. Jeg ltef vottorð allra
pessara dómstóla fyrir, að jeg muni
ekki vera ýkja huglaus eða ragur að
láta í ljós skoðanir mínar, eða að
mjermuni ekki ýkja-gjarnt að dylja
pær og klóra yfir pær, pótt jeg eigi
eitthvað ofurlítið á hættu; og er pá
svo ósenn legt eða ósæ niiegt, að jeg
bendi á, að samkvæmt pessu sjepað
ekki seunilegt (að eg segi ekkert
aunað), að drótta pvi að tnjer rök-
semdalaust, að jeg af hugleysi sje að
uklóra yfir” skofanir mínar, par sem
jeg ekkert gat átt á hættu, hvernig
sem pær værvt, pó að jeg Ijeti pær
í ljósi?
Þessi grein mfn kemur iiæ®ta lít-
ið við hinu upphafiega umtalsefni
tnilli min og uSam.”. En pað er
ekki mítt sök. Jeg hafði úttalað að
sinni um aðalmálið. Það eru að
eins athugasemdirnar, sein ritstj.
Satn. hefur peðrað úr sjer neðan-
máls við grein mfna í Sam.”, sem
jeg hef gert hjer að uintalsefni, ein-
göttgu til að sýna fratn á einu sinni,
hvers konar ritháttur er viðhafður
í pessu kirkjublómi.
Það á ekki að polast presti óátal-
ið fremur öðrtim (heldur miklu síð-
ur), að viðhafa óærlega aðferð í
ritdeilum; pað er miklu verra lield-
ur eti pótt peir sje illyrtir og
skömmóttir.
En hártogatiir, ósannindi, útúr-
siiúniugur, útúrdúrar og orðaglam-
ttr til að villa mönnttm sjóttir og
draga athygli frá efttinu, ódrengi-
legar aðdróttanir, og uyfirklór”—
allt petta er óærlegur ritháttur. Og
öllu pessu hef jeg nteð dæmum sýnt
að Sam. beitir.
Jeg hef ekki skrifað petta í peirri
vott, að uSam.” ntuni dubba sig
upp til pess drengskapar að kann-
ast við yfirsjóriir sínar. Jeg veit að
hún eys úr sjer nýrri vonzku. En
jeg er ekki vonlaus urn, að pað
kynni þó að verða henni aðhald, til
að vera vandari að fithætti sínum,
ef hún á von á, að ofurlítið eptirlit
verði haft með henni.
Jeg hef gert það póttalaust, og
ekki af illvild, heldur velvild. Mjer
þykir ritstj. uSam.” allt of góður til
að tnannspilla sjer á þeim rithætti,
sent hann er farinn að temjasjer og
er allt af að halda lengra og lengra
tneð, af pví að hann lifir innait um
pá eina og umgengst þá eina, sem
aldrei segja annað en ainen til alls,
sem hann segir eða vill vera láta.
I>að skemtnir hvern rnann. Og sá,
semmóti tnanni mælir, er ekki ávallt
lakasti vinttr manns.
Jón Óiafsson.
VíHsaralecar fjrirspui’É
til
BJÖRNS PJE rURSSONAR.
**) Ekki „fyrirlestri”, þvl jeg haftfi
ekki skrífað eitt einasta orð upp. Jeg
talaði alveg upp úr mjer, en leit að eins
fáum sinnum a prentaða bók, sem jeg
hafði með mjertil minnis mjer.
***) Jeg tek þaiSfram, af því að gamla
kverið er löngu útselt (allar útgáfur
þess), ení nýja kverinu standa þessi voða-
legu orð ekki, svo það er óliætt að kenna
evangelisk-lútersku barniaðstafa á það.
TJnitarapresturinn Kristófer Jan-
son hefur eptir agenti sínttm hjer í
Winnipeg, hr. Birni Pjeturssyni,
meðal annars pað, að ísland sje nú
í umvertdun frá Lúthersku til Uni-
tara-trúar, að sinn forni skólabróð-
ir, Mr. Eiríkur Magnússon í Oam-
bridge, hafi skrifað sjer, að hann (E.)
myndi reyna að ílytja (gleðiboðskap’
Björns til nefndum mönnum meðal
r
t