Heimskringla - 08.07.1893, Blaðsíða 2

Heimskringla - 08.07.1893, Blaðsíða 2
HEIMSKRINGLA. Heiniskriiigla kemr lit á Laugardögum. The Heiinskriiigla Pt <r. & Fnlil.Co. útgefendr. [Publishers.] Verð blaðsius í Canada og Banda- rSkjunum : 12 mánuSi $2,50; fyrirfram borg. $2,00 6 ----- $1,50; ------ — $1,00 3 — $0,80; ---------- — $0,50 Á Englandi kostar bl. 8s. 6d.; Á Norðrlöndum 7 kr. 50 au.; á íslandl 6 kr. — borgist fyrirfram. Senttilíslands, en borgað hér, kost- S$l,50 fyrirfram (ella $2,00). (^“Kaupendr, sem vóru skuldlausir 1 Jan. p. á. þurfa eigi að borga nema $2 fyr- ir þennan árg., ef þeir borga fyrir 1. .'úlí p. á. (eða síðar á árinu, ef þeir œskja þess skriflega). Kaupandi, sem skiftir um bústað verKr a* geta um gamla pósthús sitt áaamt nýju utanáskriftinni. Ritstjórinn geymir ekki greinar, sem eigi verða uppteknar, og endrsendir þær eigi nema frímerki fyrir endr- sending fylgi. Ritstjórinn svarar eng- um bréfum ritstjórn viðkomandi, nema í blaðinu. Nafnlausum bréfum er enginn gaumr gefinn. En ritstj. svar- ar höfundi undir merki eða bókstöf- um, ef höf. tiltekr slíkt merki. Uppsögnógild að lögam, nema kaup- andi sé alveg skuldlaus við bla'Sið. Auglýsingaverð. Prentuð skrá yflr það send lysthafendum. Ritstjóri (Editor): JÓN ÓLAFSSON venjul. á skrifst. bi. kl. 9—12 og 1—6 Ráðsmaðr (Busin. Manager): EIRÍKR GÍSLASON kl. 9—12 og ki. 1—6 á skrifst. Utanáskrifl á bréf til ritstjórans : Editor Ueimskringla. Box 535. Winnipeg. Utanáskrifl til afgreiðslustofunnar er: The lleimskringla Pt tg. & Publ. Co. Box 305 Winnipeg, Man. Peningar sendist í P.O. Money Or- der, Registered Letter eða Express Money Order. Banka-ávísanir á aðra banka, en í Winnipeg, eru að eins teknar með afföllum. 653 McWilIiara Str. Ein8 og um hefir verið getið í blaði þessu, varð í vor eitthvert ið voðalegasta manntjón á sjó úr Austr- Landeyja-hreppi í Rángárvallasýslu: drukknuðu alls 30 menn, og þar af 24 úr Austr-Landeyja-hreppi; 6 af þeim kvongaðir heimilisfeðr; nokkrir hinna fyrirvinnur hrumra foreldia og bœndaefni. Allir, sem kunnugir eru á Islandi, geta farið nærri um, hver hörmunga-vandræði af þessu geti leitt í bygðarlaginu, sem var fútækt og mannfátt undir. Einn af merkustu mönnum sýslunnar er að hvetja til samskota í , Þjóðólfi", til útbýtingar meðal innabúgstöddustu. Segirhann meðal annars: „Að- vísu er nú ekki um peninga samskot að ræða, því að þeir eru eltki til“. Alt um það lætr ,,ísafold“ í veðri vaka, að það hefði „verið hægt“ að skjóta saman farareyri handa séra Matthíasi heima, ef menn hefðu vitað, að „hann langaði svo mikið til“ að fúra á sýninguna. Hefðu þá peningar verið til“ fremr til þess, heldr en til að bæta úr brýnustu nauð þurfandi munaðarleys- ingja? Því miðr óttumst vér, að höf. í „Þjóðólfi11 fari sönnu nær í þess heldr en „ísafold“. Eins og sést á öðrum stað í þessu blaði, getr Mr. Baldwinson þess í bréfi til vor, að um 700 manna muni von í ár frá Islandi hingað, og að um helmingrinn af því fólki fari vestr fyr- peninga, sem þeim hafa verið sendir héðan að vestan. Það mun óhætt að fullyrða að fullar 50,000 krónur liafi sendar verið í ár heim til Islands af Yestr-Islendingum. Ef talið er, að hér vestra sé nm 13000 Islendingar, þá er þetta nærri 4 kr. á nef hvert af þeim. Hr. Halldór Jónsson ogsum blöð heima hafa haldið því fram, að arðr af vinnu manna bæði á sjó og landi vœri margfalt meiri heima á íslandi en hér. Jafnframt á hér að vera fjöldi af bágstöddu fólki, sem langar heim. Það munu nú vera að minsta kosti einar 68 þúsundir manns á Is- landi; og allir harma mjög útflutn- inga fólksins þaðan. Ef þeir legðu nú ámóta fram að sínu leyti eftir fjölda landar allir heima, þá gætu þeir hæglega á næsta ári sent hingað vestr svo sem 270 þús. króna eða svo, rétt að gamni sínu, til að borga far keim fyrir nokkra af þessum mörgu, sem eiga hér svo bágt, að þeir komast ekki heim, þótt þá langi til; meðþví mundu þeir fá margfalt meiri inn- flutning til Islands, heldr en svarar útfiutningum. Ef blöðin þar trúa á sína eigin kenninguum arðsældina af atvinnu heima og vesaldóminn hér, þá ættu þau að gangast fyrir að koma þessu í verk. Því vinna þau ekki landinu það þarfaverk ? Lygalaupsblaðið „Trihune", sem kemrhér út í bænum, er einhver sú lélegasta fróðleiksupp- spretta, sem kostr mun á, og leitt að sjá vort heiðraða samtíðablað Lögb. taka ser lífið svo létt, að byggja sögusagnir sínar á því. í Lögb. 1. þ. m. er „niðrlag" á grein einni, sem aldrei hefir verið birt upphaf á (svo vér höfum orð- ið varir við), og nefnist hún : „Free Press biðr fyrirgefningar". I þeirri grein er fyrst skýrt frá því réttilega, að blaðið „Free Press“ hafi verið óvinr Greenway-stjórnarinnar og borið þungar sakir á hana einatt, þar á meðal óráðvendni í samningum við N. P. járnbrautarfélagið á sinni tíð, og þess getið, að harðast hafi blað- ið ásakað Jos. Martin, er þá var lög- 8tjórnarráðgjafi og ráðgjafi járnbraut- armála hér í fylkinu þá. Síðan prentar Lögb. nokkra klausu um þetta mál upp úr Hkr. 28. Maí f. á. Þá segir Lögb. að það liafi í fyrstu verið höfðað „sakamál" gegn Mr. Luxton, ritstjóra Free Press, fyrir ummæli hans um Mr. Martin. Lögb. hefir gert sér það að fastri reglu, að kalla öll meiðyrðamál „sakamál". En eftir þeirri merking, sem orðið „*akamál“ hetír í íslenzku, þá eru almenn meiðyrðamál ekki ,,sakamál“. „Sakamál" er sama sem >>glæPainál“ 0g verðr það að eins_ höfðað út af glæpum ; þau mál eru á Islandi nefn „sakamál“. Þá eru til mál, er réttvísin rekr, en tekr að eins npp, ef sá kærir, sem misgert er við; þau mál heita á íslenzku „lögreglumál“; þessleiðis mál eru meiðyrðamáljn. Þriðja teg- und mála er ,,einkamál“, Á íslandi vóru meiðyrðamál öll rekin sem einka-lögreglumál. Sá sem misgert var við, réð málinu og málskröfunum; gerði hann hegningai kröfur og skaða- bótakröfur undir sama málsrekstri. Hér verðr aftr að höfða sératakt einkamál til skaðabóta, en um al- ment saknæmi meiðyrða er dæmt í ,,lögreglumáli“. TJt af greinum Luxtons voru fyrst höfðuð lögreglumál og var hann sýknaðr. Svo höfðaði Mr. Martin einkamál og krafðist skaðabóta; það fór enn svo, að kviðdómr xýknaði Luxton, og taldi til þá ástæðu, að þótt ummæli hans væru hörð um nauðsyn fram, þá væru þau þó að eins „sanngjörn ummæli um almenn- ingsmál". Þessu áfrýjaði Martin, og fann það til, að Luxton hefði á einum stað sagt, að tilgangrinn moð „$500 auka- tjllagið iyrir míluna“ hefði auðsjá- anlega verið sá, að draga fé í vas? forgöngumanna (promoters) járnbr.- fyrirtækising'. En á öðrum stað kall- aði hann Jos. Martin „einn af for- göngumönnunum“. Hér væri því ekki að eins að ræða um, að Mr. Mar- tin hefði farið óráðvaDdlega að í emb- ættisfærslu sinni, heldr oggefið í skyn að hann hafi ætlað að auðga sjálfan sig sem prívatmann með því, Hvað segir svo hœstiréttrum þettaf Jú, hann segir, að eftir því sem fram hafi komið í skjöltmum, hafi „Froe Press“ haft ástœðu til að segja )að, sem hún sagði um framkomu Jos. Martins sem embættismanns. En lar sem blaðið hafi kallað Martin einn af forgöngumönnunum, þá hljóti það, í sambandi við það er áðr var sagt, að skiljast svo, sem beint sé að honum ásökun um, að hann hafi notað embættisstöðu sína til að draga fé undir sig sem prívatmann. Því segir hæstiréttr, að undirdómi beri að skera úr, hvort þessi sakargift sé á rökum bygð. Mr. Luxton hafði jafnan haldið því fram í málinu, að þessi væri ekki réttr skilningr orða sinna. En er hæstiréttr skar svo úr, að þennan skilning yrði í þau að leggja, þá lýsti blaðið Free Press yfir því, að það hefði eigi rerið tilgangr sinn, aðgefa þetta í skyn, og úr því að hæstirettr skæri svo úr, að orðin væru svona að skilja, þá heiddi blaðið afsökunar á þessari sakargift, sem að óvilja sínurn lægi í orðum sínum. En jafnframt tók blaðið fram í sterkustu orðum, að það að öðru leyti stæði við allar þær sakargiftir, sem það hefði komið fram með gegn Jos. Martin sem ráð- gjafa. Ur þessu gorir Lögh. það, að blaðið Free Press hafi í ritstjórnargrein „tekið aftr öll þau ummœli um Mr. Martin, sem höfðu orðið honum að tilefni til málshöfðunar“. Sannleikrir.n er einmitt sá, að Mr. Martin, hefir ekki með málshöfðunum sínum unnið neitt á, annað en það, að blaðið Free Press segir sér sé ekki kunnugt um það, að inn mikli fjár- dráttr, som til var stofnað með inum alræmdu ákvæðum um „$500 á míl- una“, hafi átt að neinu leyti að lenda í vasa príva/mannsins Jos. Martins. Hefði féð t. d. átt að ganga í mútu- sjóð til kosninga handa stjórninni, þá hefði það ekki orðið talið að ganga í prívat vasa Martins. Vort heiðr. samtíðablað Lögh. ætti eftirleiðis að lesa gögn öll frá báðum hliðum. Og þegar það vill skýra frá, hvað staðið hafi £ Free Press, þá væri réttara að lesa það blað sjálft, en að byggja ummælj sín um, hvað £ þvi hafi staðjð, á skýrslu svo ósannorðs og ómerkjlegs blaðs, sem Tribune er. MINNEOTA, MINN., 18. Júlí. FUNDA RGERNINGR. Herra ritstjóri.—Þar eð ég er nú orðinn úrkul i vonar ijm, að fröttaritari Hkr. ætli að birta safnað.irfundargern- ing af síðasta fundi liér í Norðrbygð, þá tek óg mér nú penna £ hönd til að rita þér gerðir þess fundar, því ég álít að sá fundr sé einn af merkustu fundum er haldnir liafa verið liér. Fyrst verð ég að byrja á nefndar- fundi, er haldinn var suunudaginn næst- an á undan hvitasunnu, til að undirbúa mál safnaðarins undir almennan fund. Á þ.-im fundi varð að sögn að eins eitt mál fyrirtékið, er nefndin nain staðar við; en það v ir, að rek i Mr. S. M. S. Askdalúr söfnuði, því hann voeii þyrn- ir á vegurn prests og safnaðar. Að lokum greiddi nefndin atkv. um málið og féllu 2 atkv. með burtrekstri, en 2 atkv. móti, þá kvaðst Mr. S. S. Ilof- teig skera svo úr, að Aákdai skvldi rek- ast burtu, og var svo nafn hans strykað úr bókinni. Þessi úrslit fiugu sem hvalsagt um bygðinn og urðu íiestir andmæltir þessum geiöum nefndarinn- ar, því fleiri eru hér kunningjar Ask- ■ duls, en kalamenn. Svo var almennr safnaðarfundr boðaðr og haldinn á ann- an í hvítasunnu. Menn Qölmentu mjög til fundaiins, bæði utan- og innausafn- aðarmenn. Að afstaðinni messu var fundr settr. Forseti S. S. Hofteig fiutti all-langa fundarsetningarræðu um safn- aðarlífið; kvað menn eiga aðvinna sair- an í bróðrlegum kærleika. Svo sagði hann frá úrslitum nefndarfundar, að nefndin hefði fundið í safuaðarbókinni nafn eins góðkunningja, er stæði þar ranglega. Það vœri Mr. S. M. Askdal, því að liaun hefði ekki skrifuð nafnið sitt sjálfr í bókina; það væri auðvitað að útgjöld þyngdust á söfnuðunum við þetta; en árstillag Askdals hefði aldrei verið nema $2, svo það munaði engu; en luinn væri andstæðingr safnaðarins, og þvi betra að losast við hann. Að lokinni ræðu forseta, stóð Askdal upp og spurði forseta, hvort þetta þýddi það, að hann hefði ekki málfrelsi þá á fundi. Forseti : Já. Askdal: „Þá hefl ég ekki meira viðyðr, herra forseti, þarum að tala; en ég vilbiðjaykkr heiðruðu fundar- menn alla, sem eruð með því, að ég hafi málfrelsi á þessum fundi, að gera svo vel að rétta upp hendrnar. Hendr flestra safnaðarmanna, er inni vóru, þutu- upp á augabragði. Prestr: „Þetta er aðferð, sem ekki tíðkast meðal hvítra manna“. Askdal. „Þessa aðferð heli ég áðr séð hvíta meun brúka, . og hún skal duga hér í dag“. Forseti: „Þú skalt ekki, Askdal, tala hér í dag“. S. .1. Holm gerði þá tillögu, að Ask- dal væri veitt málfrelsi, oggerðir nefnd- arinnar vreru álitnar ómerkar, og Ask- dal því í söfnuði eflirsemáðr. Prestr : „Vilji Askdal vera í söfn- uði, þá getr hann samið um það við ina inýju^nefnd. En það vil ég til leggja, að’Askdal veiði veitt tækifæri til að færa fram vurnir í málinu.— Ssmþ. Forseti : „Vér köllum það þú á undan fundi!“ Askdal: „Eg fól tveimr málsmet- andi mönnum (Jóhannesi Sveinssyni og Jóni Jónssyni í Gröf) á hendr að skrifu nafn mitt í bókina; og svo lengi sem forseti og nefndin ekki sanna það með rökum, að þessir menn sé ekki vitnisbœrir samkvœmt lögum, svo lengi er ég réttmætr safnaðarlimr". Forseti : „Eru þetta allar varnir þínar?" Askdal: ,,Já; þar til þér eruð lagalega búnir r.ð gera þessa menn dómræka“. Forseti: „Þá segi ég fuod settan og málfrelsi Askdals lokið“. S. .1. Holm endrtók uppástungu sína. En forseti kallaði eftir upplestri síðasta fundargernings, og var hann upplesinn. Askdal gerði þá ath. við fundar— gerninginn, að orða siuna væri ekki getið, liverju hann hefði svarað yiresti á fundinnm, þá er pr. hefði boðizt til að vinna fyrir eUkert. Forseti og pr.: Hvert var það svar? Askdal: Þess gerist ekki þörf, að ég endrtaki það nú, því að það stendr með skýrum stöfum í „Hkr“, og þaðan má það takast og fœrast inn í funda- bókina; og var það samþykt, að svo skyldi gera. S. J. Holm enkrtók uppástungu sína, en forseti og prestar þvældu. Forseti: „Já, bent þú Sveini Ask- d»l og sigaðu honum, en það er þér ekki til ueins".—Þá fór forseti að hitna, svo að hann slóg hnefunum ýmist út í loftið í þá átt er Askdal sat, eða gnúði þeim saman og mæiti : „Sanni söfnuðrinn það að ég og nefnd- in höfum gert rangt, og svo lengi sem söfnuðrinn ekki sannar það, og svo lengi sem ég sit í þessu ’sæU —forseta sæti,—svo lengi sem söfnuðr- inn ekki rekr mig úr þessu sæti, skal ekki Askdal hafa málfrelsi". S. J. Holm: „Þið brjótið lög á Askdal að óverðugu; hann lieflr ver- ið einn af beztu safaðarlimum, hann bygði þessa kyrkju og var einn af þeim er mest lögðu til hennar; hann lieíir varið réttindi safnaðarins gegn ófrelsistilraunum, og það væri skylda safnaðarins að votta honum opinber- lega þakklæti sitt“. Albert Guðmundsson : „Ég vil ekki hafa það, að Askdal sé rekinn úr söfn- uðinum, hann er frjálslyndr og góðr drengr. Þessi tilraun er ódrengleg • hjá þessari safnaðarstjórn ræðr inest ófrjálslyndi". Askdal: „Þetta þref er alls öþarft; ' g er i söfnuði þessum eftir sem áðr og þessi íundr hefir leyft rnér mál- frelsi hér í dag og það leyfi ætla ég að nota, þrátt fyrir öll gífryrði og hnefa- slátt forseta, og verja bæði mitt múl og annara. (Askdal ávarpaði altaf „ina heiðruðu fundarmenn", en aldrei „forseta'1, því hann talaði í leyfl þeirra en forboði forseta, svo liann kvaðst ekkert við forseta liafa að sýsla). S. J. Holm: „Ég krefst þess, að tillaga mín sé borin upp; pún var studd og er því réttmæt". Þá sá forseti sér ekki annað fært ‘ .en að héra tillöguna úpp til atkvæða og féllu þau þannig; 11 atkv. með því að nefndin hefði gert rangt, og að Askdal alitist í söfnuði eflir sem áðr, en 6 atkv. á móti. Þá fór prestr að halda áminningarræðu til safnaðarins út &f úrslitum atkvæðagreiðslunnar. Það liti eittlivað skuggalega út með inngöngu Askdals í söfnuðinn; hann hefði tvisvar leitað inngöngu í Minne- ota-sofnuð, í fyrra sinni skriflega; þá heiði lmnn boðizt til að skrifa undir lögin, ef hann mætti neita þeim laga- greinum, er honum sýndist; í seinna sinni liefði hann gert munnlegt til- boð; þá hefði hann (prestr) og tveir aðrir verið valdir til að heimsækja Askdal til að grenslast eftir trúar- skoðunum hans. Þeir hefðu hitt Ask- dal í herbergi sínu og hann hefði tekið á móti þeim sem ,gentlemaðr‘, en gefið þeim það svar, að trúar- skoðanir sínar væru óbreyttai. Fám dögum síðar liefðu þeir frétt, að hann væri kominn inn í þennan söfnuð. Askdal : „Prestr ranghermir hér vísvitandi; ég liafði ekkert handahóf á laganeitnninni, lieldr tiltók ég d- kveðnar greinar, og standi það þann- ig skrifað, sem prestr segir, þá hefir því verið breytt. Ég get ekki séð, hvernig prestr fer að því, að virða mér það til vanheiðrs, að leita inn- gongu s5fnnð ykk;lrj og . þennan sofnuð gekk ég til eflingar félaginu". 8. J. Holm : „Það eruð þið, sem hanð )>rjað og vakið þennan ófrið við Askdal; hefðuð þið ekki farið svo með kosningar í fyrra> sem þjð fór_ uð, og hruudið honum ranslega úr nefndinni, mundi hann aldrei hafa gert það að opinberum deilum“. Prestr: „Samkvæmt orðum Sveins þá „heiðrajBi skálkinn svo hann skaði þig ekki“. Askdal hefir nú í tvö ár brúkað bæði mig og söfnuðinn fyrir fífl, og það ætti ekki lengr að liðast". Askdal: „Mér er svo vel við alla eða flesta félagsbræðr mína, að ég hvorki hef viljað né mun vilja brúka þá fyrir fífl, og svo skortir mig vit til þess, því að sá, er vill brúka einn eðr annan fyrir fífl, verðr að liafa mikla vitsyfirburði yfir hinn eðr hina. En hér í þessuin flokki eru menn, sem eru mér vitmeiri. Þessi aðréttá prests til mín er heldr snotr og kurt- eisleg; hann vænir mig um skálkapör og kallar mig nafninu skálk. (Prestí úr sæti: „Það er lygi“). Askdal: (til prests): „Eg sendi lygina til baka til yðar og gef yðr aftr heiðrsnafnið!“ 1 orseti fór þá að dyigja um skil- mála Askdals við inngöngu í söfnuð- inn. Askdal : „Skilmálar voru allir á mína hlið. En ég man eftir að þér, forseti, komuð upp í lierbergi mitt og fóruð að tala um, hvernig að ég ætti nú að haga mér í söfnuðinum; en það var mörgum dögum eftir inngöngu mína í söfnuðinn, svo að ég sá að °rð yðar vóru þá í því að öllu ómerk og ég gat engan skilning annan lagt í þau, en þann, livernig að hvitr hrossnari ætti að haga sér, svo hann gæti smog- ið; einnig man ég það, að við drukk- um þá úr fullri könnu af súrum epla- lög“. # Prestr (til safnaðarins): „Er það v irkilega víst að þið viljið hafa svona mikinn andstæðing fyrir meðlim ykk- ar ? Gætið að hvað þið gerið". Jón B. Gíslason stóð þá á fœtr og sagði sig úr söfnuði; kvaðst ekkí trúa innblæstri biblíunnar eðu eilífri út- skúfun. llonum næst stóð á fætr B. B. Gísla- son og mælti ið saina erindi; en þeir sögðu, að ef prestr gæti sannfært þá um, að þeir væru rangra skoðana, skyldu þeir halda áfram að vera í söfnuði. En þeir drógu það í efa, að prestr mundi geta það. Prestr kvaðst mundi koma og tala við þá. Kjartan Edwards stóð því nœst á fætr og sagði sig og Lukku systr sína úr söfnuði; hann kvaðst neita inu sama og hinir; kvaðst ekkert afpresti geta lært, það væri mest marklaust bull, er prestr færi með. Albert Guðmundsson: „Prestr þessi er okkr ónógr, er enginn kennimaðr, ætti að fara liéðan; kvaðst heldr vilja eina ræðu eftir séra Halldór sál. Jóns- son á Hofl í Vopnafirði, lieldr en tíu ræður þessa prests. Þar ne^st var til kosninga gengið. Þetta þref var svo langort, að önnur mál, þau er á dagskrá voru, svo sem, lagaleiðsla, voru ekki tekin fyrir. Prestr og hans sinnar fóru heim, víst lieldr súrir í sinni yfir ósigri sínum. Þetta er svona aðalinntak fundar- ins ; en mikið var fleira talað í mál- inu, sem hér er eigi skráð. Þessi fundr sýndi fyllilega, að prestr er hér ekki einvaldr, sem hann eða hans sinnar liafa ef til vill hugsað. Ptansafnaðarmaðr. Gufubátrinn Gimli, elgn þeirra Hannesson bræðra & Co, gengr á milli Solkirk ogNýja íslands tvisvar í viku í sumar. SUNNANFAE,I. .*£■ Sunnanfara í vestrheimi eru: Chr. Ólafs- son, 575 Main 8tr., Winnipeg; Sigfús Bergmann, Garðar, N. D.; G. S. Sigurðs- son Minneota, Minn., og G. M. Thomp- son, Gimli Man. Hr. Chr. Ólafsson er aðalútsölumaðr blaðsins í Canada og heflr einn útsölu á því í Winnipeg. Verð 1 dollar. f

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.