Heimskringla - 30.09.1893, Blaðsíða 1

Heimskringla.
yn. AR. WINNIPEG, MAN., 30. SEPTEMBER 1893. NR. 52.
BJÖRN PÉTRSSON,
2. Aug. 1826 - 25. Sept. 1893.
Björn Petrsson, kennimaðr Úní-
tara-safnaðarins hór í bænum og trú-
boði ins ameríska Únítara-félags and-
aðist hér í bænum að heimili sínu að
kveldi 25. þ. m.—Hann bafði undan-
farin 3—1 ár verið heilsutæpr af þvag-
færa-sjúkdómi ; hugðu læknar síðast
steinsótt vera og skáru hann upp í
sumar, en þá reyndist enginn steinn-
inn. Hann virtist þó á góðum bata-
vegi af sjúkdómnum og var á ferli
innanhúss. Hann kom tvívegis yfir á
skrifstofu Hkr. á laugardaginn og var
þá hress og kátr, og á sunnudaginn
var hann hress, og hafði við orð, ef
sér færi svona fram næstu viku, þá
mundi hann geta flutt ræðu í kyrkj-
unni næsta sunnudag. Á yiánudags-
morguninn var hann enn ern og hress
og var að lesa í rúmi sínu fram undir
kl. 11 ; síðan uppskurðinn i sumar fór
hann oft ekki á fætr fyrri en um það
bil. En þetta sinn fanst honum sig
syfja og sofnaði svo og svaf fram undir
kl. 1 ; en þá var magnleysi i honum
og höfuðþyngsli, en sársauki enginn.
En er hann ætlaði á fætr, gat hann
ekki staðið og varð að leggjast
út af aftr; varð eins og lin-
mæltr og augnaráðið daufara. Kona
hans kom þá yfir á skrifstofu Hkr-
(sem er fáa faðma frá húsi þeirra) og
bað Mr. E. Gíslason að ná í lækni.
Hann gerði svo og kom læknir að
vörmu spori. Var inn framliðni þá
enn með rænu og alveg þjáningarlaus.
Bétt á eftir kom ég yfir til hans;
kl. var þá um 2 ; hann brosti til mín
og retti mer höndina og var það ið
síðasta rænumerki, er vart varð við.
Svo sé hann í dvala meðvitundar-
laus og alveg tilfinningarlaus, svo að
enginn kipringr sást t. d. þótt lækn-
arnir styngju nál í hörundið hvar sem
var. í þessu dái lá hann og bærði
andann, þar til hann leið út af um
kveldið kl. 4 mín. yfir 10.
Björn Pétrsson var fæddr 1826,
þann dag, sem síðar varð þjóðdagr
Islendinga, 2. dag Ágústmánaðar. For-
eldrar hans vóru séra Pétr Jónsson,
lengi prestr í Berufirði og síðast á
Valþjófsstað, og kona lians Anna.
•®jörn mun verið hafa elztr sinna syst-
kina ; bræðr hans vóru: Jón Pétrsson
Skjöld, er andaðist í sumar að Hallson,
II., annar Guðmundr, nú í Minne-
>sota , þriðji séra Stefán heitinn á
Dvergasteini, síðast á Hjaltastað. Systir
hans ei lV>i unn> slðari kona Nikulás-
as Jonssonar að Hallson, N. D„ hálf-
bróður séra Jóns Bjarnasonar.
Bjorn fór í æ.sku í skóla og var
þar fram til þess vorið eftir pereat*-
vetrinn, er piltar afhrópuðu Egilsen
heitinn rektor. Hanu átti þá að eins
einn vetr eftir til að útskrifast. En
hann hætti við lærdóm þá, bæði fyrir
það, að hann vildi eigi ganga uiIdjr
hafdi verið sá, að búa sig undir
prestskaj), en um þessar mundir var
liann farinn að missa tru á ýmsum
kenningum kyrkjunnar, og sá þá, að
hann gæti aldrei með góðri samvizku
prestr orðið í kyrkjunni. Þar við
bættist svo, að hann var þá trúlofaðr,
og mun hafa langað til að fara að
V°mast í sjálfstæða stöðu. Hann hætti
þvi við námið, on kvæntist og fór að
búa. Gekk hann að eiga Ólafíu dóttr
sóra Ólafs Indriðasonar, og reisti bú í
Jórvík. Þar bjó hann nokkur ár.
Fluttist svo þaðan að Surtsstöðum í
Fljótsdalshéraði og bjó þar um nokkur
ár. Þá mun hann hafa verið eitt ár
hjá föður sínum að Valþjófsstað, en
flutti svo þaðan að Gíslastöðum á
Völlum, er tengdafaðir hans þá keypti.
Þar bjó hann eitthvað fram yfir 1870,
en fór svo að Hallfreðarstöðum í Hró-
arstungu, og bjó þar í tvíbýli við
mág sinn, Pál Ólafsson umboðsmann,
þar til er hann flutti til Ameríku 1876
og settist að í Nýja-íslandi. Þaðan
fluttist hann svo 1879 ’ til Dakota, og
árið eftir fór hann heim til Islands
og dvaldi þar árlangt, en fór svo vestr
til Dakota á ný 1881.—1881 misti hann
þar (6. Des.) fyrri konu sína. Það
mun hafa verið svo sem þrem árum
síðar að hann fór verulega að kynna sér
rit Únítara, og varð hann til að þýða
nokkur rit þeirra á íslenzku og gaf
þau út með styrk frá kyrkjufélagi
þeirra. Gerði það hann að umboðs-
manni sínum til að útbreiða rit þeirra,
og 1890 varð hann fastr trúboði þeirra
og settist að í Winnipeg. Það vor
kvæntist hann í annað sinn amerískri
konu, Miss J. E. McCane. Hún var
þá og í þjónustu Únítara-kyrkjufé-
lagsins. Þeim varð eigi barna auðið,
en með fyrri konu sinni átti hann all-
mörg börn, er á legg komust : elzt
þeirra er Anna, nú 43 ára, kona Jak-
obs Jónssonar frá Munkaþverá, nú í
N. Dak. Þar næst var Páll; hann fór
tæplega tvítugr til Vestrheims 1873,
samferða undirskrifuðum móðurbróður
sínum, og ásamt honum og Ólafí Ól-
afssjmi til Alaska 1874. Hann nam
síðar læknisfræði í Chicago og varð
lreknir, en dó skömmu síðar. Þá vóru
tveir synir, er dóu í æsku. Þá er Þórunn
gift Stígi Thorwaldson, frá Kelduskóg-
um, nú kaupmanni á Akra, N. D. ; þá
Sigrún, gift norskum bónda Lars
Haugan i N. D.; þá var dóttir ein,
er dó i æsku; þá Halldóra gift Páli
Bárdal lífsábyrgðar-agent í Winnipeg;
yngstr er Ólafr, nú kennari í N. D„
en væntanlegr að ganga hér á lækna-
skólann i vetr. Enn átti hann son
utan hjónabands, Svein; hann er
kvæntr Kristrúnu Ólafsdóttur, hálf-
systr Olafíu fyrri konu Björns; þau
búa í Seattle, Wash,
Vorið 1859 var Björn kosinn al-
þingismaðr fyrir Suðr-Múlasýslu., en
gat eigi farið til þings það ár, en
1831 og 1863 sat hann á þingi. Svo
var hann endrkosinn næsta ár og sat
á þingi 1865 og 1867 ; en 1869 var rofið
þing og kosið á ný ; þá varð sóra Sig-
urðr heitinn Gunnarsson þingmaðr, en
Björn varaþingmaðr; sat hann því eigi
á þingi 1869 og 1871; en 1873, iðsiðasta
ráðgefandi þing, sat hann þar, með þvi
að séra Sigurðr treystist eigi að fara.
Björn Petrsson var vel að sér í
skólanámsgreinum; gekk honum vel
námið. Hann hafði góðan skilning og
all-gott næmi. Um mál var honum
ekki liðugt, án efa meðfram fyrir vana-
leysi; var því ekki atkvæðamaðr mik-
ill á þingi, en hygginn og tillögugóðr,
og kom íram þar, sem hvervetna ann-
arstaðar í lífinu, með viðleitni til að
gera það, sem hann áleit réttast. í
hóraði var hann vel metinn og atkvæða-
maðr. Heimilisfaðir var hann góðr og
fór vel á í hjúskap hans með báðum
konum sínum.
Björn heitinn var saimleiksþyrstr
og hreinskilinn maðr, og einhver inn
gæfasti og góðlyndasti maðr. Enda
átti hann fjölda vina, tæplega nffina
jjersónulega óvini. Mótstöðumenn átti
hann auðvitað, eiukuni eftir að hann
fór að boða Únítara-trú; en tæplega
mun nokkur þeirra, er þektu hann,
hafa getað borið kala til hans persónu-
lega. Enda var honum eigi auðið að
átti meiri hlut æfinnar við heldr örð-
ugán fjárhag að búa ; en var þó jafnan
hjálpfús, enda j'fir efni fram.
Sjálfr var hann lundblíðr maðr og
inn hjartabezti, en var eigi lagið að
sama skapi í ræðu eða riti að tala til
tilfinninga annara; var það sem hann
vantrej'sti sér í því efni og beitti því
meir skilningsröksemdum. En þeim,
sem kost áttu á að þekkja hann náið,
duldist ekki hans barnalega ljúfa hjarta-
lag.. Hann var og manna ótortrj gnastr
og ætlaði engum manni misjafnt, ætl-
aði enda vart að geta trúað öðrum til
misjafns þótt hann ræki sig á það.
Það var svo eðlilegt; því að hann vildi
sjálfr engum misjafnt gera.
Þó að söfnuðr hans hér væri eigi
stór — meðfram fj-rir það án efa að
hann var helzt til gamall er hann gaf
sig að trúmálum — þá hefir hann án
efa sem frumherji síns máls átt meiri
þátt i að vekja landa sína til sjálfsliugs-
unar, heldr en tala beinna áhangenda
kynni að virðast benda á.
Björn Pétrsson var fríðr maðr sýn-
um, höfðinglegr á svip og vaxinn vel;
iþróttamaðr og hrejrstimaðr mesti að
orku. Var afli hans og fimleik við-
brugðið í æsku. Skákmaðr var hann
einn inn bezti á Islandi á sinni tíð-
Hann var gleðimaðr og léttr í lund.
Blað þetta missir eigi að eins einn
úr forstöðunefnd sinni við fráfall hans,
heldr og einn inn einlægasta stuðnings-
mann.
Hans fámenni söfnuðr missir höf-
und sinn og forstöðumann.
Vinir og vandamenn missa meh’a,
en orðin fá lýst, en þyngst mun harmr-
inn falla á ekkju hans, þá snildarkonu,
sem vart mun hafa átt sinn líka sem
eiginkona. Hún gerði honum aftan
æfinnar að sólríku vori; inu fegrsta,
er hann lifði alla sína tíð.
Guð gleðji sál hans, og lýsi ekkj-
nnar óförnu æfispor, svo sem hún lýsti
æfi manns síns um þeii'ra sambúðar-
tíma.
Friðr og blessun fylgi þér j'fir á
ókunna landið, framliðni vinr og
bróðir !
Jón Ólafsson.
FRÉTTIR.
EKKI ENN.
Enn er enginn f j'lkisstjóri skipaðr
í Manitoba í stað Schultz. Scarth
enn talinn standa næstr; hefir fj'lgi
Hon.. Mr. Daljr’s og Hugh Macdon-
alds. Útlitið ei' því talið dauft fyrir
A. W. Ross, enda þótt ýmsir máls-
metandi menn úr austr-fylkjunum
fj’lgi honum. En það eitt mun óhætt
að fullyrða, að enn sé engin ákvörð-
un gerð með veitinguna.
„SOO“-LÍNAN.
Svo nefnist járnbraut sú, er C. P.
R. félagið hefir lagt frá Pasqua,
skamt fjTÍr vestan Regina á aðal-
brautinni, og þaðan suðaustr til Ster-
ling; en þar tekr við framlenging á
brautinni: Minneapolis, St. Paul &
Sault Ste Marie R. R„ og nær suðr
og austr um Norðr-Dakota og Minne-
sota til St. Paul. En þaðan nær
þessi síðarnefnda braut aftr austr til
Sault St. Marie og kemr þar saman
við Algoma-kvíslina af C. P. R. Má
því nú svo að orði kveða aðC. P. R. hafi
tvöfalt járnbrautarbelti úthafanna á
milli. Frá lendingarstöðinni við Kyrra-
haf verðr C. P. R. leiðin miklu stj'ttri
til Bandaríkjanna með þessu móti
þaðan vestan að, heldr en hingað til
hefir verið j-fir Winnipeg. Stendr C,
P. R. félagið nú betr að vígi en
nokkru sinni áðr í samkepninni við
meginlandsbrautirnar syðra. — C. P. R.
fél. hefir jafnan haft mikið af fólki
og farmi að flytja frá KjTrahafi (og
frá Asíu með skipum sínum) til St.
Paul, Minneapolis, Chicago og annara
staða i miðjum Bandaríkjum. Flutti
alt áðr yfir Wpg. og þaðan með
Great Northern suðr. En nú er Great
Northern brautin fullgerðist alla leið
til Kjrrahafs, kepti hún við C. P. R„
og þvi yarð C. P. R. að taka þetta
nýja ráð. Auðvitað hefir ;,Soo“-línan
líka mikla þýðing fj'rir suðaustrhlut
Assiniboia-fylkis, sem nú er mjög að-
gengilegt að byggja
GLADSTONE
hélt mikla ræðu í Skotlandi á miðku-
daginn og gaf ótvíræðlega í skyn, að
ef lávarðarnir ensk-u í efri málstofu
feldu sjálfstjórnarfrumvarp íra á ný,
þá mundi það verða endalok á lög-
gjafarvaldi lávarðanna.
Sahaiia
er víðlendasta ej'ðimörk í heimi; hún
er 3000 mílur (enskar) frá austri til
vestrs, og um 1000 milur frá norðri
til suðrs, eða alls 3,000,000 ferh.
mílur.
— Ágæt bújörð til sölu: 320 ekr-
ur, þar af 60 yrktar, með góðum hús-
um og brunni, f mílu frá járnbraut-
arstöð, 19 mílur frá Wpg. Ágætt
verð og beztu kjör. Snúi sér til rit-
stjóra þessa blaðs.
VÍSDÓMS-MOLAR.
— Aðalatriði mælskunnar er þetta:
talaðu aldrei um annað efni en það, sem
þú hefir vit á; og segðu um það efni það
eitt, sem þér býr í brjósti sem full al-
vara.
— Tækifærið kemr til þess, sem
hefir augun opín.
— Það er list lifsins, að kunna að
gleðjast af litlu, en umbera mikið.
— Það er ekki mannsins stærsta
hrós, að hann hafi aldrei fallið, heldr
hitt, að hann hafi jafnan getað reist sig
við aftr.
— Hegðan-fegrð er meira verð en
líkamsfegrð; hún er ein af beztu list-
um lifsins. ■
— Ef þú vilt meta manninn rétt,
þá littu ekki að eins á hæfileikana,
heldr og á hitt, hvernig þeir eru not-
aðir.
— Eitthvað er að öllum, og margt
að flestum. En sá sem jafnan er fús
á að liðsinna lítilmagnanum, er tæplega
vondr maðr.
— Stundum fellr mótlætið eins og
dögg á sál sumra manna, og frjógv-
ar þar frækorn þróttar og þreks, sem
maðrinn hafði ekki hugboð um áðr
sjálfr.
SKOÐANIR MANNA Á HEKLU
í GAMLA DAGA.
Eftir Ólaf Davíðsson.
Kunnugt er, að skamt er síðan
blómaöld náttúrufræðinnar, sú sem nú
stendr yfir, rann upp ; má telja að hún
hefjist fyrst með þessari öld og hefir
öll náttúruþekking breiðzt svo út á
henni, að þess eru ekki dæmi síðan
sögur hófust. Þó vantar mikið á, að
mönnum sé svo kunnugt um ýmsa nátt-
úruviðburði sem skj'ldi um þessar
mundir, og enn í dag er ýmislegt al-
ment talið til óeðlilegra og yfirnátt-
úrleg liluta. sem er þó alveg eðli-
legt. I gamla daga kvað þó miklu
ramara að þessu. Þá var alt sem var
óvenjulegt talið óeðlilegt, hverju nafni
sem nefndist, og var talið að djöfull-
inn og árar hans ættu þátt í því, en
einstöku sinnum þó englar guðs eða
guð sjálfr.
Eldgos eru einhver inn voðaleg-
astj náttúruviðburðr, og þar sem þau
gerðu oft stórskaða, var ekki sparað
að setja þau í samband við Helvíti,
og mörg önnur hjátrú breiddist út um
þau. Nú eru eldgos hvergi jafntíð í
Norðrálfu og á íslandi, og var þvi
við því að búast, að menn tryðu að
Helvíti væri þar, fremr en annars
staðar, en nú var Hekla eldfjall það,
sem oftast gaus og mestar sögur fóru
af, og leiddi af því, að trúin um Hel-
víti eða hreinsunareldinn og önnur undr
festist einkum við Heklu. Eg hefi
týnt hér saman að gamni minu helztu
undrasögur, sem sagðar voru um Heklu
að fornu fari, úr gömlum bókum út-
lendum, og vona ég að mönnum leið-
ist þær ekki. Sumt af þeim er rej’nd-
ar í Tímariti Bókmentafélagsins 1887
og Landfræðissögu Þorvaldar Thor-
oddsens 1892, en á báðum þessum stöð-
um eru þær á við og dreif, og þótti
vert að safna þeim saman á einn stað.
Saxo Grammaticus (t hér um bil
1208) segir, að eldfjall eitt á íslandi
standi ávalt og eilíflega i bjortu báli
og furðar sig á þvi, að fjallið, sem
þakið sé jökli, hafi nóg eldsneyti handa
þessum ævarandi og óslökkvanlega
eldi. Hann talar líka um eld, sem eyð-
ir vatni, en getr þó ekki brent hör.
Ekki nefnir Saxo Heklu, en á þó ef-
laust við hana, því Hekla var og er
enn frægast eldfjafl á íslandi.
I Konungsskuggsjá, sem er sam-
in um miðja 13. öld, er þess þegar
getið, að Helvíti sé f eldfjöllum á Is-
landi, og er að öllum líkindum sér-
staklega átt við Heklu, þótt hún sé
ekki nefnd; segir höfundrinn, að guð
muni hafa leitt naönnum slik undr
fyrir sjónir, svo að þeir sæju betr að
sér hér i lífi, því þótt bál eldfjallanna
sé voðalegt, þá muni þó vera miklu
voðalegra um að litast í Helvíti*.
I seinni ritum, frá 16. og 17. öld,
fara miklu greiniíegri sögur af Helvíti
*) Svipað er komizt að orði í it-
alskri bók frá 1767. Þar segir að guð
hafi viljað að slikir staðir væru til,
svo að menn vissu betr hvar óguðlegir
menn dveldu eftir dauðann, og svo að
menn lærðu að óttast guð, til þess að
menn gætu komizt hjá eilífu báli í
öðru lífi.
í Heklu. Það er sagt, að þar úi og
grúi af öndum og vofum, einkum þeirra
manna, sem höfðu druknað eða farizt
einhvern veginn vofeiflega. Fjallið átti
að kveða við af aumum og angistar-
legum látum og kveinstöfum sálna
þeirra. sem voru píndar þar, svo vqin-
ið heyrðist rúma mflu í allar áttir.
Einkum áttu að sjást þar undr, þeg-
ar orustur voru nýlega gengnar um
garð, því þá sáust púkar fara inn og
út um fjallið og hafa með sér svipi.
Sumir þóttust jafnvel hafa séð djöfla
þjrpast inn í fjallíð með sálir á bak-
inu. Aðrir þóttust sjá heila hópa af
djöflum, eins marga og mý á mj'kju-
skán, rogast með stóreflis bj'rðar af
vesölum sálum inn í fjallið og flýta
sér svo út aftr til að sækja fleiri.
Nýdánir menn áttu stundum að
birtast kunningjum sínum, sem ekki
vissu um lát þeirra, daufir í bragði.
Þegar þeir voru nú spurðir, hvernig
stæði á ferðum þeirra, svöruðu þeir,
að þeir væru á leið til Heklu, undir
forustu miskunnarlausra púka. Fiski-
menn, sem voru á sjó nálægt Heklu*,
mættu einu sinni öðru skipi, og höfðu
hvorirtveggja bjr. Þeir spurðu, hvað-
an hinir væru, og sögðust þeir vera
frá Brimum. Brimabj'skup væri á skip-
inu, og ættu þeir að fara með hann
til Heklu ; en seinna átti að fréttast,
að Brimabyskup hefði dáið einmitt
þennan sama dag. Eins átti kóróna
Hans Danakonungs að sjást í logan-
um þegar Hekla gaus 1510.
ís átti að leika um Heklu vissa
tíma á ári og átti að hej'rast úr
honum voðalegt kvein ekki siðr en úr
fjallinu; var það lagt svo út, að
djöfuflinn væri að kvelja sálirnar í
ísnum, en steikti þær í eldinum í
fjallinu þess á milli.
Kolsvartir hrafnar og gammar
áttu að sjást fljúga um fjallið og
kringum það, og sumir þóttust jafn-
vel hafa séð að þeir væru með járn-
nefjum. Það var talið vist að þetta
væru djöflar í fuglslikjum**.
Sumir sögðu reyndar, að það væri
að eins hreinsunareldrinn, sem væri í
Heklu, en flestir töldu þar Helvíti,
eða voru að minsta kosti vissir um,
að Hekla væri eitt hliðið til Helvítis,
og kvað svo ramt að þvi, að prest-
arnir hótuðu þeim jafnvel Helvíti í
Heklu eftir dauðann, sem ekki lifðu
nógu guðrækilega hér í lífi. I danskri
sálmabók um siðabótina stendr þann-
ig í sálmi einum, að þeir fari til
Heklu eftir dauðann í „hennar dimmu
gjá“, sem dansi of mikið. En var
það trú manna í sumum löndum, að
galdranorn i rnar héldu samkomur sín-
ar á Hekkenfeld eða Hækkelfjæld
(Heklu) ekki síðr en á Blocksbjerg.
Mörg fleiri undr voru sögð frá
Heklu. Það átti t. d. að vera hægt
að slökkva bálið með vígðu vatni,
sem prestr heföi helgað. Fjallið átti
að þeyta upp úr sér því ógrynni af
ösku, að ekki j'rði búið í margra
mílna fjarlægð, sumir sögðu 6, sumir
8 eða 10, en sumir 30 milna f jarlægð,
Enginn, sem vildi grenslast eftir gos-
inu, átti að komast lifs þaðan, og
þótti líklegast, að annaðhvort hefðu
púkarnir dregið þá eða þeir hefðu
farizt í einhverri gjánni. Sumar bækr
komast svo að orði, að jörðin hefði
glej'pt þá alla lifandi, sem forvitnazt
hafi um Heklu.
Það þótti mönnum mjög furðu-
legt, að Hekla skj'ldi brenna vetr og
sumar og jafnt í regni og sólskini,
og tóku menn það sem enn frekari
vott um, að bruni fjallsins væri af
óeðlilegum rótum runnin. Umhverfi^
Heklu áttu að vera ógrynni af brenni-
steini og sumir sögðu jafnvel að alt
fjallið væri úr brennisteini. Það er
þvi ekki að furða, þótt því væri al-
ment trúað, að Hekla gj'si brenni-
steini. Hún átti auk þess að gjósa
ógurlegu báli og kolsvartri ösku og
ryki, voðalegum eldmökkum, heljar-
björgum og sjóðandi vatni, og þetta
alt án alls afláts.
Menn fá ef til vifl bezta hugmynd
um, hvernig menn hugsuðu sér Heklu-
gos í gamla daga, við það að sjá
lýsingu á sflku gosi, sem stendr i
gamalli bók um Island frá 1607:
„Þegar ég var á Islandi“, segir Blef-
ken, ,,sást eldr í hafinu hjá Heklu
*) Þvi i gömlum bókum er Hekla
látin liggja að sjó.
**) Samskonar trú hefir verið á
hverum og laugum á íslandi. Menn
þóttust, langt að, sjá rauðleita fugla
sj'nda á brennheitu vatninu, en þegar
nær var komið, stungu þeir sér niðr
í suðuna. Þetta áttu líka að vei'a
óhreinar sálir i fuglalíki.
um miðja nótt. Hann bar birtu um
alla ej'na, svo að við urðum forviða
og éins og þrumu lostnir og bjugg-
umst við dauða vorum. Alt landið
lék á reiðiskjálfi, eins og það flj'ttist
til á grundvelli sinum. Eftir jarð-
skjálftan hej'rðust ógrlegar dunur,
svo það hefði ekkert verið hjá ósköp-
um þessum, þótt allar hersprengikúl-
ur, sem til eru, hefðu sprungið í einu.
Og ekki er mögulegt að hugsa sér,
því síðr að koma orðum að, hve
voðalegt þetta var. Við héldum að
allr heimrinn mundi hrynja saman
og dómsdagr væri kominn, enda frétt-
ist seinna, að sjórinn hefði þornað
hér um bil tvær mílur í haf út“.
Af öllum þessum undrasögum
komst það almennings orð á Heklu, að
enginn gæti svo mikið sem séð f jallið
úr fjarlægð án þess að titra og
skjálfa af ótta og auk þess áttu hár-
in að rísa á liöfði manna upp að
fjallinu.
Þar sem þessar og þvílikar sögur
bárust af Heklu út um allan heim í
bókum og munnmælum, var ekki að
furða, þótt menn kinokuðu sér við
að koma nærri fjallinu, því fremr að
rannsaka það, Reyirdar þykjast tveir
menn hafa farið upp á Heklu í gamla
daga, annar Þjóðverji 1564, en hinn
franskr maðr 1653. en líklegt er að
báðar þessar sögur séu uppspuni einn.
Engu að síðr gefa þær góða hugmynd
um, hvernig menn hugsuðu sér Heklu
á 16. og 17. öld, og skal ég því lýsa
þeim stuttlega.
Með Þjóðverjanum voru nokkrir
Islendingar og einn danskr maðr,
eftir þvi sem hann segir. Þegar
komið var að fjallinu, Skoruðu fslend-
ingar á hann að hætta við, ög
tóku jafnvel frá honum hestinn, sem
þeir höfðu léð lionum, svo hann skj’ldi
ekki geta komizt lengra; „enéghafði
ásett mér að rannsaka alt kostgæfi-
lega“ segir Blefken, ,,og sjá alt, og
hélt þvi að fjallinu með danska
manninum i því skj'ni að fara upp á
það. í fjTstunni urðum við ótta-
slegnir, er við sáum, hvernig umhorfs
var, en ég vildi samt ekki hætta við
áform mitt, enda var ég ungr og
hirti þvi ekki utn hættuna. Danski
maðrinn hvarf nú frá mér, en ég
hélt einn til fjallsins og lá leið min
um ösku og vikr. Fjallið var furðu-
lega kj-rrt, svo ég sá hvorki eld né
nokkurn rej'k, en alt í einu hejTÖi
ég ákaflegar dunur niðri í jörðunni
og skömmu seinna gusu upp bláleitir
blossar; fj’lgdi þeim svo andstj’ggileg
brennisteinsfýla, að ég var nærri því
kafnaðr og komst með naumindum til
förunauta minna og hestanna. Af
þessari skj-ndilegu hræðslu varð ég
veikr, bæði á sál og líkama, en inir
voðalegu blossar, sem ég hafði séð,
stóðu mér ávalt fj'rir hugskotssjón-
um, svo að förunautar mínir inir
íslenzku nej'ddust til að fara með mig
heim til sín og lá ég hjá þeim sam-
fleytta tvo mánuði“.
Franski maörinn, Maatiniere, segir
svipað frá: að fj'lgdarmenn þeirra hafi
ráðið þeim frá að fara upp á fjallið;
liafi þeir þá orðið hræddir og hætt
við alt saman, nema hann sjálfr og
(Niðrlag á 4. bls.)
FOLKIFIN8T
það ekki vitrlegt að vera að reyna ó-
dýrt samsull, sem kallað er blóðhreins-
andi enheffr í rauninni enganlækninga
kratt. Að viðhafa nokkuð annað en ið
gamla fyrirmyndar-lyf Ayer’s har-
Maparilla — ið ágæta blóðhreinsun-
arlyf — er brein og bein eyðsla á tíma,
íé og lieilsu. Ef þig þjáir kirtlaveiki,
kvef, gigt meltinkarleysi, útsláttr,
vessareusli, þroti eða einhver annar
blóðsjukeómr, þá vertu viss um að það
mun
borga sig að brúka
Ayer’s SarsapRrilla, og Ayer’s ein-
ungis. AA ER’S Sarsaparilla má jafnan
reiða sig á. Hún er ekki breptileg.
Hún er jafnan in sama að gæðum,
skamti og álirifum. ísamsetning, hlut-
fóllum og útliti, og að öllu, sem miðar
til að endrhressa líkamanu, sem veiktr
er orðínn af sjúkdómi og kvöl her hún
aföðruin Ipfium. Hún leitar uppi öll
óhreinindi blóðsins og rekr þau út ina
eðlilegu leið.
AYER’S
SARSAPARILLA
Tilfeáiðaf Dr. J. C. Ayer, Lnwell, Mass
Selt í öllum lyfjabúðum og ilmsmyrsla
búðum.
LÆKNAR AÐRA, LÆKNAR ÞIG.
próf hjá Egusen, og þó eigi s(ðr fyr;r
hitt, að tilgangr hans með skólanámi
erfa ósætti við nokkurn mann. Hann