Heimskringla - 01.12.1894, Qupperneq 2

HEIMSKRINGLA 1. DESEMBER 1894.
komr út á, Laugardögum.
ílie fleimskriiigla Ptg.&Pnbl.Co.
útgefendr. [Publiahors.]
'Ritsf jóriun geymir ekki greinar, sem
e\v-röa upptekuar, «>g endrsemiir
þær eigi uema frímerki fyrir entlr-
sendiug fylgi. Bitstjórinn svarar eng-
um bréfutn ritstjóru viðkomandi, netna
í blaðinu. Nstinlausum bréfum er
enginn gaumr gefintt. Eu ritsti. svar-
ar höfundi undir merki eða bókstöf-
um, ef liöf.tiltek, slíut merki.
Uppsögnógild að lögjm,nema i.anp-
aódi sé alveg skuldlaus við blafSið.
Ritsjóri (Editor):
EGGERT JÓHANNSSON.
Ráðsmaðr (Bnsin. Manager):
EINAR ÓLAFSSON.
OFFICE :
Cor. Ross Ave. & Xeua Str.
1-. <!>. BOX 305.
Hudson Bay-járnbrautin
og Huddarts-linan.
Það er svo adsjáað-Mr. Huddart
gangi illa að fá fó til að koma á fót
liinni fyrirhuguðu hraðskreiðu gufu-
skipalinu milB Englands og Canada.
Það er enda sagt að tíminn, sem
Dominion-stjórnin veitti honum til að
útvega féð, sé uppi og að ekki doll-
ar sé fengin enn. Þegar litið er
Á skipafjöldann á Atlantzhafi og sem
nú í verzlunardeyfðinni hafa mörg
liver helzt ekkert að gera og þegar
þar að auki er litið á hvernig Allan-
línu-félagið hefir harist á móti
Ifössn f.vrirtæki, þá er naumast við
cðrum úrslitum að húazt, en þeim,
sem virðast vera fyrir hendi, þeim,
að ekkert verði af þessu i bráð.
Það væri gott að geXa fengið þetta
frrirtæki á laggirnar, en gagnlegra
yrði þó eflaust fyrir ríkisheildina að
verja sömu upphæð af fé rikisins tíl
að fá byggðar járnbrautir í ríkinu. Alc
það fó sem lagt yrði til skipafélags-
ins færi burt ú landinu, en fé sem
lagt er til járnbrauta staðnæmist í
þvi og framleiðir góð atvinnu-ár á
meðan bygging brautanna stendur
yfir. Skipin bafa það í för með sér,
að flutningur allur yfir hafið gengur
miklu fljótar en nú. Járnbrautin er
fasteign í landinu, eykur stórum verð
þe?s héraðs, er hún liggur um og
dregur þangað innflytjendur til að
raekta landið og nota svo tugum þús-
unda skiftir. Gagnið er því óefað
miklu meira af brautinni.
Til þessa fyrirhugaða skipa-félags
var veitt fé á síðasta Dominion-þingi
er I heild sinni nemur $12| milj., á
fyrstu 10 árunum $| milj. á ári og
á, öðrum 10 árunum $\ milj.—á ári.
Það má mikið vera ef ríkisheildin
lieffði ekki meira gagn af þessari fjár-
upphæð, ef henni væri varið tíl að
Uorga vöxtu af því fé, sem útheimt-
ist til að byggja t.d. Hudsoufl.brautina.
Það er áætlað að sú braut kosti $15
inilj. frá Winnipeg norður að fióa,
eða nálægt $25,0(X) mílan að meðal-
T.ali og rnfeira ætti það ekkf að vera.
Ef þetta væri kostnaðurinn þá fengju
liluthafar 5% frá stjórninni af öllu
sinu íé i 10 ár, ef hún loíaði þeim
•sama stýrk og hún nú hofir veitt
þessu skipafélagi undir vissum kring-
umstæðum á þess fyrsta áratug. Á
jðrum áratugnum feugju hluthafar
8J% af höfuðstól sínum á ári hverju,
ef stjórnin veitti því félagi þær $5
milj., sem hún hefir lofað skipafélag-
inu á þess félags öðrum áratug.
Stjórnin gæti með öðrum orðum greitt
járnbrautarfélaginu 4% af 15 miljónum
dollars höfuðstól — alt sem brautin
kostar, f 20 ár og 10 mánuði, með
im $12j milj.,sem hún, eða þingið síð-
asta, veitti skipafélagi Huddarts ef
félagið væri Jöglega stofnað og pen-
íngarnir til skipasmíðisins fyrir hendi
eftir ákveðirin tfma. Væri járnbraut-
arfélaginu boðinn þessi styrkur, er
deginum vísara að brautin yrði byggð
tafarlaust, því á þessum 20 árum yrðu
hluthafarnir búnir að fá endurgold-
in í vöxtum frá stjórnunum nærri
Lvern eyri þess fjár, er þeir upp-
- inalega lögðu í eignina. Þeir hefðu
íagt frarn $15 milj., en fengið frá
Dominion-stjórn $12j. og frá Mani-
toba-stjórn $2j (?), eða alls $143 tnilj.
Það gengi illa ef þeir hefðu ekki 3%
vöxtu að meðaltali' á tímabilinu fyrir
fólks og vöruflutninga, eða $9 milj.
alls. og ættu þá að auki skuldlausa
sign, sem ár frá ári yrði arðsamari.
Skipafólagið yrði Vestur-Canada-
inönnum aldrei nema óbeinlínis að
notuin. Járnbrautin að Hudson-flóa
aftur á móti yrði þeim notabetri, en
nokkur önwur járnbraut, sem enn er
til fyrir vestan stórvötnin. Fyrst og
fremst stytti hún leiðina til sjávar
frá 800 til 2.000 mílur eða því sem
næst og í vörnflutningum þýðir það
meira en maður getur metið til verðs.
í öðrulagi hefði hún í för meö sér
meiri innflutningsstraum, en nokltuð
eitt annað fyrirtæki og í þriðja lagi
skapaði bygging hennar 3—4 nægta-ár
aö því er atvinnu við hana sjálfa
snertir, auk atvinnunnar sem aðrar
stofnanir heEðu í för með sér og sem
yröu til fyrir þessa einu, tiltölulega
Stuttu braut.
Það hefir í seinni tíð verið talað
mikið um að Dominion-stjórnin hafi
í hug að gera eitthvað mikið fyrir
“flóa-brautina.” Ef hún ætlar sér að
gera það svo hrífi og ef þetta Hudd-
arts-félag fellur um sjálft sig, er ósk-
andi að hún flytji fjárveitingUna til
þess yfir í dálkinn hjá járnbrautar-
félaginu, en sleppi svo skipafél. al-
gerlega í bráð. Útgjöld hennar yrðu
þá ekkert meiri, en ef Huddart hefði
fram sína fyrirætlun, en ríkisheild-
inni spursmálslaust unnið margfalt
gagn með gjaldinu.
Nýja Jslands-brygfgjurnar.
Eregnin, sem kom í Hkr. fyrir
skömmu, að innan skamms yrði vænt-
anlega tekið til verks við bryggju-smíð
að Ilnausum, hefir valdið óánægju á
Gimli og í nágrenninu. Um það skrifa
“margir kjósendur” í “Lögb.” dags.
28. Nóv, oggefaí skyn, að þetta, að
bryggja sé væntanleg að Hnausum
fyrst, sé að kenna þeim Stefáni joddvita
Sigurðssyni og G. H. Bradbury. En
þetta mun vera allsendis ástæðulaus til-
yáta. Það eru til metn hér í Winni-
peg, sem vita vel hverjar ástæðurnar
eru, en þær eru í stuttu máli þessar :
Þegar verkfræðingurinn, sem send-
ur var til að mæla bryggjustæðin sum-
arið 1892, hafði skoðað báða staðina var
álit lians i þá átt, að vatnsdýpi væri
meira framundan Hnausum og betri
botn, en framundan Gimli, að bryggja
að Hnausum þar af leiðandi kostaði
miklu minna en að Gimli, og, að ísrek
mundi siður verðabryggju aðHnausum
að bana en að Gimli. Þetta var álit
verkfræðingsins, og hafi hann, stm
ekki er að efa, sent skýrslu því sam-
kvæma til stjórnarinnar, þá var ekki
við öðru að búast, en að hún mundi
láta byggja þá bryggjuna fyrst, sem
minna kostar, en sem líklegri er til að
þola ísrekið. Því, ef sú bryggja þyldi
ísinn, þá var von til að sú á Gimli
þyldi hann líka, en ef hún þyldi ekki
þunga hans, þá var vitanlega ekki til
neins að bvggja aðra samskonar, en
kostnaðarmeiri vegna grynninga, á
Gimli, heldur þurfti þá að byggja
bryggju þar, og á báðum stöðnm, með
öðru lagi eu því, sem fyrirhugað er.
Stjórninni sjálfri er vitanlega sama
hvar bryggja er bygð fyrst, svo framar-
lega sem ein kostar ekki meira en önn-
ur. En þegar verkfræðingurinn, sem
hún hefir sett til að meta kostnaðinn,
segir einn staðinn öðrum álitlegri í því,
efni og bryggjuna sjálfa miklu ókost-
bærari, þá er hún skyldug til að fara
eftir þvi sem hann segir. Annars væii
ferð hans og rannsókn ónýt og orð hans
gerð ómerk. Skuldin verður því að
skella á verkfræðingnum. Það er hans
að ávara fyrir sig og sýna á hverju
hann byggir þetta álit sitt. Til hans,
en ekki annara, ættu þeir að snúa sér,
sem óánægðir eru með fyrirætlunina að
hyggja bryggju að Hnausum fyrr en á
Gimli.
Hvað fnertir aðgerðir Bradbury’s í
málinu, þá er það nokkuð, sem vér
ekki getum dæmt um. En af samtali
við hann um þetta mál erum vér sann-
færðir um að hann ætlaðist til, og mæl-
ir enn með því, að báðar bryggjurnar
verði smíðaðar samstundis. Það væri
líka langskemtilegast, en vart við því
að búast, þegar nokkur efi er á, að
hryggja meginlega úr tró og járni þoii
ís-þungann í leysingum.
Merkiúél,
til þess að morkja kjörseðla með, hefir
ma«ður einn í Montreai, Robert A. Ait-
kin að nafni, fundið upp, og er hann nú
að útvega sér cinkaleyfi á vél þessari í
Canada og Bandarikjum. Fjöldi mikil-
hæfustu bæjarmanna í Montreal hafa
skoðað verkfæri þetta ogþykirmikið
til þess koma, álíta að só vél þessi við-
liöfð, sé ómögulogt að kjörseðillinn og
atkv. verði ónýtt, en sem altítt er að
verður, fyrir þá sök, að kjörmevkið
kemur annaðtveggja á rangaft stað,
eða það er svo marg-krassað, að ekkert
groinilegt merki sézt, að minnsta kosti
ekki svo greinilegt, að hlutdrægir kjör-
dómarar iiafi ekki ráð til að segja þiyð
ónýtt, ef þoim sýnist,
Merkivél þessi er ekkert annað en
ofurlítill kassi, sem á vantar bæði gafla
og iok. Kassinn, með öðrum orðum, er
ekkert annað en botnfjöl svo brcið og
svo mjó sem vill og þarf (alt eftir því
hve margra mítnna nöfn þurfa að vera
á kjörseðlunuin) og tvær lágar hliðfjal-
ir. Nálægt miðjum kassanum gengur
yfir hann ás mikill og nær niður undir
botnfjölina. í þennan ás eru skorin
ferhyrnd göt, mjóst neðst, en víðust
efst og jafnmörg þeim mönnum, sem
eru í kjöri. Stimpill fylgir, sem fellur í
hvert gatið sem er og neðan á honum er
upphleypt kjörmerkið X , sem þegar
þrýst er á hann, rekst niður í kassa-
botninn. Þegar kjósa skal, leggur
kjósandinn kjörseöilinn á botnfjölina,
þannig, að mannanöfnin snúi rétt fyrir
honum og að upphaf nafnsins viti til
vinstri handar. Svo rennir hann seðl-
inum eftir botninum til hægri handar
þangað til blaðið kemst ekki lengra fyr-
ir mótspyrnu á kassabotninum. Er þá
seðillinn í réttum stellingum oz ekki
annað eftir en lesa nöfnin og þrýsta
stimplinum niður um gatið á ásnum
afturundan nafni þess, er maður kýs.
Til þess síður verði ástæða til að vill-
ast, eru tölurnar 1, 2, 3 o. s. frv. fram-
an við nafn hvers umsækjanda og til-
svarandi tala aftur við livert gat á
ásnum. Ef t. «1. 5 menn era í kjöri og
ef maður vill kjósa hinn þriðja í röð-
inni. þarf ekki annað en líta eftir töl-
unni 3 á ásnum. Þegar hún cr fundin,
er ekki annað eftir en þrýsta stimpiin-
um á það far 03—maðurinn heíir feng-
ið atkvæðið og það svo greinilega, að
enginn partiskur* kjördómari getur
dæmt það frá honum, því stimpillinn
getur ekki farið línuvilt, ef kjósandinn
er læs.
Breyting til bóta
er það sem rafmagnsfræðingur einn í
Philadelphia hefir fundið upp á fiutn-
ingi rafmagns, er brúkað er til að
hreyfa strætisvagna. Breytingin er
innifalin í þvi, að aflvírinn, sem nú
er strengdur yfir endilöngu sporinu,
verður fluttur niður í hólf undir spor-
inu. Með því er tvent unnið : strætið
prýkkar þegar burt fer allur umbún-
ingur aflvírsins og undir eins er fyr-
irbygður sá skaði, er hlotnast getur af
því, ef aflvírinn slitnar að degi til og
sem hefir komið fyrir, þó furðanlega
sjaldgæft sé.
Það er langt siðan talað var um
að leiða rafmagnið á þennan liátt, en
alt til þessa strandaði uppfindingin á
því, að ekki fundust ráð til að verja
aflvírinn fyrir vatni, snjó og allskonar
hroða, er hlýtur að falla niður um
skoruna eftir endilöngu sporinu. Hjá
þeim vandræðum hefir nú Philadelphia-
maðurinn komist með því að iiafa lít-
inn milli-vegg í liólfiiiu og hotndýpi'f
þann. liluta hólfsins, sem er beint/iið-
urundan skorinni. Með ákveðnu milli-
bili eru og pípur í botni hólfsins, er
ná niður í lokræsið undir strætinu,
en neðan í hvern vagn er festur busti
á stöng, er rennur eftir skorunni, og
sópar bustinn jafnótt og það fellur
vatn og allan óþverra úr hólfinu nið-
ur um pipuna og ofan í ræsið. Botn-
inn i hólfinu er sporbaugsmyndaður og
bustinn svo stór, að hann fyllir það,
og tekur þannig með sér hvert gróm
af skarni, sem fallið hefir niður.
í innri hluta hólfsins er aflvírinn,
eða teinninn sem rafmagnsstraumur-
inn fellur eftir og kemst þar engin
bleyta eða óþverri að niður um skor-
una, því fyrir ofan millivegginn er ekki
nema lítil rauf, frílega fyrir aflteininn,
upp að yatnsheldu yfirborði strætisins-
Aflþráðurinn er þess vegna álitinn al-
veg óhultur í þannig löguðu hólfi.
Samhliða bustastönginni gengur boginn
og eftirgefanlegur armur niður úr vagn-
inum, grípur um afiteininn niðri, renn-
ur eftir honum og leiðir þaðan í hjól-
in hið nauðsynlega hreyfi-afl.
Reynist þessi uppfinding eins góð
og uppfinnarinn segir hún sé, er lík-
ast að ekki líði langt til þess, að bæj-
arstjórnir hvervetna knýja strætis-
brautafélögin til að færa ser þessar
umbætur í nyt og sökkva hinum óá-
sjálega vef af stólpum og vír, sem nú
liangir yfir höfðum manua, í jörð niður.
Eftir uSunnanfara”.
ídenzkar bókrncntir d Þí/zkalandi.
Þess er getið í Sunnanfara fyrir
skemmstu, að jungfrú M. Lelimann-
Fílhés hafi þýtt greinar úr árbók Forn-
leifafélagsins i tíinarit mannfræðisfé-
lagsins í Berlín. Jungfrúin liefir hald-
ið þessu áfram og hafa mér borizt í
hendur sex greinar, auk þeirra, sem áð-
ur er getið um. Þar á meðal er útd.
úr ritgerð Bjarnar Olsens um Borg-
arvirki. útdráttur úr ritgerðum Sig-
urðar Vigfússonar um blótsiði í fornöld
og um fornar hoftóptir og svo stutt æfi-
saga Siguröar. Enn hefir jungfrúin
þýtt nýlega söguna “Vouir” eftir Ein-
ar Hjörleifsson. Þýðingin er snildar-
lega af hendi ley$t og stendur í þýzku
tímariti, “DieFrau” eða ’Konan’. Gleði-
legt er að Þjóðverjar skuli vera farnir
að gefa hinuin nýrri bókmentum vorum
meiri gaum en átt hefir sér stað áður,
og er vonandi að það færist í vöxt. Það
hefir verið ritað margt á Islandi síðan
1450, sem við þurfum alls ekki að
skammast okkar fyrir. O.D.
Dr. Ehlers, sem var að rannsaka
holdsveikina á íslandi í sumar er leið,
hefir nú skoppað milli ýmsra félaga hér
í Khöfn og haldið fyrirlestra um ferð
sína. Ekki kann ég að dæma um holds
veikis-rannsóknir hans. En hann lýsir
landinu eins og skrælingjabæli, líklega
til að gera frásögnina skemtilegri og
för sina merkilegri. Nokkuð af mis-
sögnum hans og ýkjum hefir verið bor-
ið til baka af Sig. Péturssyni stud. jur.
í Dannebiog. Annars hefir öðrum
blöðum Dana þókunst að neita um rúm
fyrir greinar, sein Uafa átt að andmæla
Dr. Ehlers, hafi þau' okki verið soðnar
eftir þeirra kokkahók. Þ. G.
]>r. Jón Þorkelsson. er nú aftur kom-
inn úr för sinni til Islands og gefur
hann út næsta töluhlað Sunnanfara.
En vegna þess að staðið hefir á mynd-
um lianda því blaði, getur það ekki orð-
iö sent heim til Islands með næstu ferð,
8. Nóv.
Islendingatélag kom saman 31. Okt.
í fyrsta sinn eftir sumai'leyfið. Það var
fjörugur fundur. Þorsteinn Erlingsson
las upp langt og snjalt kvæði um Jör-i
und hundadagakóng og Friðrik Frið-
riksson las upp fögur og göfug ljóð um
víg Kjartans Ólafssonar. En Pétur
Guðjohnsen stud. jur. lék nokkur ynd-
isieg lög á Violinsell og fröken Stilhoff
lék undir á fortepiano og var þeim
þakkað með dynjandi lófaklappi. Þá
var dansað og spilað, drukkið (í hófi)
og sungið með f jöri og lifi fram á rauða
nótt. Kristján Kristjánsson og fleiri
sungueins og svanir: “Eg er Hákon...”
og fleiri fjörug lög.
,Orða-belgrinn.
[Öilum, sem sómasamlega rita, er
velkomið að “leggja orð í belg;” en nafn-
greina verðr hver höf. sig við ritstj.,
þótt ekki vilji nafngreina sig í blaðinu.
Engin áfellis-ummæli um einstaka menn
verða tekin nema með fullu nafni undir.
Ritstj. afsalar sér allri ábyrgð á skoðun-
umþoim, sem koma fram í þossurn bálki]'
Iivernig það gekk til.
I Duluth; Minn., hafa Islendingar
liáft fólag sín á meðal nú í nokkur ár,
eða frá því árið 1887 og þar til nú fyrir
skömmu, að það sundraðist, sem kom
til af rpisklíðmeöal félagsmanöa sjálfra,
er skiftust í tvo flokka, og þar eð annar
þeirra virtist vilja halda því fram að
sundrung þessi hafi verið öll liinum
flokknum að kenna, en ég var einn í
honum, þá vil ég leyfa mér að skýra í
fáha orðum frá deilu þeirri, er átti sér
Stað, og tilefni til hennar. Eg treysti
yður . hr. ritstjóri til að ljá mér rúm í
blaði yðar fyrir nokkrar línur, því þótt
málefnið ekki beinlínis snerti almenn-
íng, þá er þó fréttin um þras það, sem
hér átti sér stað, komin víða meðal
landa hér vestra, en mig uggir að ekki
hafi verið sem réttast skýrt frá öllu, að
minnsta kosti ekki af þeim, sem kenna
mér og flokksmönnum mínum um alt
ólagið.
Frá því fyrsta að félag þetta mynd-
aðist, áttu sér stað einlægt að öðru
hvoru allharðar deilur meðal félags-
manna,er vanalega skiftust í tvo flokka.
Var Þorleifur Guðmundsson, er kallar
sig Leif Hrútfjörð, löngum forsprakki
annars flokksins, en ýmsir fyrir hinum,
svo sem Einar Jónsson, Jóhann Einars
son, Jón Sigvaldason, Páll Bergsson o.
fi. Við kosningar smbættismanna fé-
lagsins reyndi hvor fiokkur fyrir sig að
koma sínum mönnum að, og var þá
vanalega mest kappið um forsetaem-
bættið, on í það var einatt til nefndur
Leifs megin hann sjálfur, en það var sá
er niótílokksmönnum hans geðjaðist
einna verst að og þóttust hafa til þess
góðar og gildar ástæður.
Það var í Desember síðastliðnúm,
að hinar seinustu embættismanna kosn-
iugar fóru fram í félaginu. Vai' þá um
tvo ' að velja fyrir forseta : Jón Sig-
valdason og Leif Hrútfjörð, og varð
hinn síðarnefndi hlutskarpari. Voru
nú mótflokksmenn hans hinir grömustu
og inunu hafa liugsað sér að láta ekki
axarsköpt Leifs i embættisfærslunni ó-
átalin, effyrirkynnu að friita. Þurfti
og ekki lengi að bíða, því ekki mánuði
síðar hafði hann skrifað undir $3 ávísun
á felagssjóð í heimildarleysi. Á næsia
fundi félagsins kærði svo sá er línur
þessar skrifar, hann fyrir tiltækið og
krafðist þess að honum að minnsta
kosti væri vikið frá embættinu fyrir
það. Nefnd var sett til að rannsaka
kærnna og komst meiri liluti hennai- að
þeirri niðurstöðu, að Leifur væri sekur
og bæri að víkja honum frá fyrir fult og
alt, og var það nefndarálit samþykkfc á
fundi þeim með moirihluta atkvæða.
Síðar komst þaö upp, að fyrir þennan
fund hefði Leifr reynt að fá oinn eða
íleiri félagsm. nf þeim, er hann liélt að
atkvæði mundu greiða móti sér, til að
sækja ekki fundinn, og þar eð hann áð-
ur hafði leyft sér'samskonar aðferð til
að koma fram máli sínu, var hann
skömmu síðar gerður félagsrækur fyrir
allar tiltektirnar.
Eins og nærri má geta, mun nú
bæði honum og fylgismönnum hans
hafa þótt þetta all-þungar búsivjar, svo
að án þess að gæta að hvað rétt eða
rangt'eða löglegt og ólöglegt var, tók
flokkurinn eða minni hlutinn sig tii
(8 að tölu) og hripsaði undir sig bækur
félagsins ásamt bókaskáp félagsins (fé-
lag þetta var að mestu lestrarfélag og
átti orðið all-snotvirt hókasafn) og
bægði meirihlutanum (14 aö tölu) frá
notkun og lestri þéirra. Var þetta vit-
anlega gert á laun við meirihlutann og
vissi hann ekki neitt af neinu fyrr en
alt var um garð gengið og komið undir
lás hjá Guðmundi Guðmundssyni,helzta
máttarstólpa Leifs.
Á næsta fundi félagsins lýsti Guð-
mundur því yfir, að hann ekki mundi
sleppa neinu, hver sem til kæini, nema
meiri hlutinn gengi að þeim kostum, er
minni hl'utinn settir en það var að reka
Jón Sigvaldason, er hafði tekið við for-
setaembættinu eftir Leif, ekki einungis
úr embættinu, heldur og úr félaiginu
iíka, án þess þó að tilgreina nokkrhr á-
stæður, en að oins fyrirheit um þær,
þegar búið væri að víkja honum burtu.
Hvort hann sjálfur hefir átt að fá að
lieyra þær eða ekki, get ég ekki um
sagt, það var ekki tekið fram. Einn úr
þeirra flokki, kvennskörungur mikill,
lagði fram skjal þess efnis, að öllu leyti
nafnlaust, og var það fyrst eftir stapp
nokkurt, að flokksmenn hennar skrif-
uðu undir, að undanteknum Halldóri
Sigurðssyni, sem sat fast við sinn keip,
og aldrei fékzt til að rita nafn sitt þar
undir. Að boði þessu gat meiri nlutinn
ekki gengið, og þótti ekki einu sinni á-
stæða til að taka það til greina eða um-
ræðu, þar sem engin sökværifærðá
hendur forseta. Aftur á móti fól hann
þar til kjörinni nefnd á hendur að inn-
kalla bækurnar og semja við minni hlut
ann eins og henni þætti bezt við eiga.
Að eins setti fundurinn nefndinni það
takmtfrk, og var þaðraest fyrir tillögur
Kristjáns Jónssonar, að svo langt var
gengið, að hún mætti ekki slaka meira
til en það, að ganga að helmingaskift-
um millum flokkanna, án tillits til þess,
hve margir voru í hvorum, en vildi þó
til þess ekki þyrfti að fara í málarekst-
ur, að svo langt væri farið í tilslökun-
inni. Skömmu síðar gerði svo nefnd
þessi minni hlutanum það tilboö að
liann eitt af þrcnnu tæki því. að bókun-
um ásamt öðrum eignum félagsins væri
skift upp jafnt á millum allra félags-
manna; annað, að bókum og eigiium
félagsins væri skift jafnt í tvo staði á
milli ílokkanna, eða þá som hún æskti
lielzt eftir af öllu að ftilagið héldi áfram
i sameiningu og allir nytu jafnt eigna
þess og reyndu sem áður að vinna að
framförum þess og eflingu. Með til-
boð þetta fóru síðan tveir af nefndar-
mönnum, Jóhann Einarsson og Páll
Bergsson, til Guðmundar Guðmunds-
sonar og Sigríðar konu hans, sem nú
héldu bókunum og neituðu að sleppa
þeim hver sem til kæmi og.þóttust hafa
til þess umboð flokksmanna sinna, en
þangað var ekki annað að sækja en full-
an mæli ónota og engin tiltök að geta
svo mikið sem mælt þau hjón málum.
Einum eða tveimur dögum síðar fór
hinn þriðji nefndarmaðurinn, Jón Sig-
valdason, þangað í sömu erindum, en
kvaðst hafa fengið þar nákvæmlega
sömu »viðtökur. Skömmu siðar fékk
svo nefndin skeyti frá þeim þess efnis.
að hiún byði frekari aðgerða um vissan
tiltekinn tima, en að honum liðnum
kom neitun upp á tilboð vort, og um
leið annað nýtt tilboð frá því, er vér sá-
um oss eigi fært að ganga að og varð
það auðvitað tiiefni ttl þess að málinu
var haldíð eins langt til streitu og gert
var, og það sem ýmsir miður kunnugir
málavöxtnm hafa legið oss nefndar-
mönnum á hálsi fyrir. Til þess nú að
bæði þeim hinum sömu og almenningi
yfir höfuð gefist kostur á að sjá hið
§anna í þessu, læt ég hér birtast orðrótt
og stafrétt tilboðið frá því og skýt því
svo undir réttsýni og dómgreind lesend-
anna, hve mikil líkindi voru á þvi, að
vér gengjum að slíku boði, og þar sem
líka vald vort elcki náði lengra en það,
að mega taka sléttum helmingaskiftum.
Hér kemur þá tilboðið, nákvæmlega orð
fyrir orð og staf fyrir staf, eins og það
kom frá því, ogmeiga lesendurnir elcki
kenna mér um þótt þeir á stöku stað
verði að lesa lítíð eitt í málið. t
“Duluth May 4th 1894.
Vjer únderskrefaðir fjelagsmenn
Framtíðarennar. látum hjer með lienn
hluta Fjelagsens veta að vjer veljum
gjöra við þá svo feldann samníng, að
gjörd sjeu helminga skepte að eignum
'fjelagsens samt svo löguð að vjer fáurn
í vorn lilut það sem til er af bókrnenta-
fjelags bókouum eldre og jngre að und-
anteknum l'jóðsugonuiu Fjelagsréten
ull Jslendinainn. Ljóðmæle Bjórne Þor-
arenssonar Öruorodds drápu Gulumbus
& Culumbia svo af sjer stukum bókum
það sem til vantar í helmingenn epter
mats verde Bólca skápenn hafið þið í
ukkar lilut epter mats verde. en við þar
á mot af sjóðe fjelagsinssumu upphæd
svo htíliningenn af epter studum fjeiags
sjóði. Þið veljéð eirn maim af ukkar
hlut að vera við skepten, og við annan
af okkiu' hlut. en við áskeljum að við
þessi skepte sjeu eingern þeirra þrjigga
Jón Jóhann og Páil — Það af hókum
fjelagsens sem þið hafið* verdeð þed að
skela á þaim stað sem mestur hiute
bóka fjelagsens er nú, við gjörum það
sama. Þettað eru þeir vægelegustu hoð
sem við getum gengið að og við óskum
að þið látið hr. G Guðmundsson 1015
lOth St E veta kvort þið takið eda hafn
eð framangreindu samnings boðe ferer
þann 15 þesm
G Guðmundsson SigríðurGuðmundsson
Sigurður Þorlcélsson Vilhorg Jolmson
Halldór Sigurdsson J. B. Gudbrandsson
Leifur Hrútfjörð Kristinn Gunnarsson
Guðjón Guðvaldsson”.
Það er nú sannast mál að segja, að
oss kom ekki einu sinni til liugar að
taka þessu tilboði óg fengum við nú lög
manni máliðí hendur, þó eftir á ný að
hafa ráðfært oss við og fengið hvatn-
ingu frá hinum helztu mönnum í flokki
vorum, svo sém Kristjáni Jónssyni og
Guðmund; Norðdal, er kváðusfc reiðu-
búnir til að leggja fram talsverða pen-
inga upphæð í málskostnað, ef á þyrfti
að halda. Lögmanninum gáfum vér
samt vald til að sættast á málið fyrir
vora hönd upp á sömu skilmála og vér
settum í fyrstu, en kostnað þann er
bæði var á fallinn og á kynni að falla,
vildnm vér l'áta takast af félagssjóði ó-
skiftum. Eftir nú að lögmaðurinn liafði
skrifað Guðmundi aðvörunarbréf um
málsókn, lét minni hlutinn loksins til-
leiðast að ganga að því að skift væri til
helminga og t'ilnefndi þá hvor flokkur
um sig einn mann til skiftanna, en þeg-
ar þeir ætluðu að taka til starfa, neit-
aði Guðmundur og maður sá er nefnd-
ur var til skiftanna hans megin, að
kostnaðurinn, sem á var faliinn ($5)
væri tekinn af óskiftu, og varð því ekki
af skiftum né sættum, og Jóhann Ein-
arsson, sem Atti að vera við skiftin fyr-
ir vora hönd, kvaðst liafa séð sitt það
vænsta að vera á hurt sem fyrst.
Enn þá reyndi lögmaður vor að
sannfæra það, og tók sér ferð á hendur
heim til Guðmundar í þeim erindum, en
alt kom fyrir ekki. Guðmundur neit-
aði að borga nokkurt cent af málskostn-
aði vorum. Stefndi síðan lögmaðurinn
öllum flokknum 8 að tölu (Leifi Hrút-
fjörð auðvitað ekki, sem hafði verið rek
inn úr félaginu og var því ekki meðlim-
ur þess). En vinir Leifs voru harð-
snúnir og vildu ekki láta sannfærast
fyrr en í fulla hnefana. Tóku þeir þvi
það ráð að senda eftir ‘lögmanni til Da-
kota (Magnúsi Brynjólfssyni) jafnframt
og þeir útvöldu sér annan honum til
aöstoðar hér í bænum. Og þótt ferð
Magnúsar að líkindum ekki hafi getað
kostað það minna en svo sem $75, mun
hún þó hafa gert betur en að borga sig,
því eftir fáa daga liafði hann þó komið
svo viti fyrir það, að það mæltist til að
hafa sáttafund með oss, er lyktaöi svo,
að það gekk að óskertu tilboði því er
vér gerðum í fyrstu, þ. e., helmingaskift
um, þó svo, ,að vér liöfðum allann fé-
lagssjóð, $19, og nokkur cent.svo sem
fyrir kostnað vorn og fyrirhöfn.
Þaunig lyktaði þá mál þetta og
með því félagið. Skiftin gengu greitt,
ehda var Magnús Brynjólfsson sjálfur
við skiftin fyrir hönd þess- og kvartaði
engihn undan að vinna með homun.
Ég hefi nú gefið stutt yfirlit yfir til-
efni og gangmálsins. Auðvitað hefi ég
víða orðið fijótt að fara yfir sögu, enda
að mínu áliti ekki nauðsynlegt að skýra
nákvæmlega frá hverju atriði og naum-
ast líklegt að svo mikið rúip, sem það
útheimti fengist í fréttablaði. Skylt er
þess samt að geta, að þótt hávrort yrði
stundumá fundum, gerði forsetinn Jón
Sigvaldason alt sem hunn gat til þess
að halda reglu.
Eg vil svo að endingu óska þess, að
þeir sem fengið hafa lausafregnir um
mál þetta vildu svo vel gera að lesa með
athygli línur þessar, svo þeir þá sjálfir
geti dæmt um, hvort það var meiri eða
minni hlutinn, sem einlægt var reiðu-
búinn til að taka sættum, er hver ó-
villiallur maður mun í fyllsta máta
kalla sanngjarna.
Duluth, .20. Okt. 1894.
PáLL Berosson.
*) En það voru tvær bækur. Gr. höf.
Bústaðar-skifti.
Hér með læt ég landa mína vita, að
ég er fiuttur frá Cavalier til Hensel, og
er reiðubúinn til að selja ykkur greiða
þegar þið komið hingað, móti borgun
út í hönd. Ég er eins vel undirbúinn
að mæta ykkur nú eins og ég hefi verið
nokkurn tíina áður.
Með virðingu.
RUNÓLFUR SIGURÐSSON.