Heimskringla - 29.12.1894, Blaðsíða 2

9
HEIMSKRINGLA 29. DESEMBEK 1894.
komr út á Laugardögum.
Tlic Heiinskriugla Ptís. & Pul)l. Co.
útgefondr. [Publishors.]
Verð blaðtias í Canada ogj Handa
rikjunum er :
1 árgangur 12 mánuðir $2.00.
\ '----- 6 -------- $1.00.
Ritstjórinn geymir ekki greinar, sem
ei:;i verða uppteknar, og endrsendir
þær eígi neina frímerki fyrir endr-
sendiug fylgi. llitstjórinn svantr eng-
um brót'uui ritstjóru viðkoinandi, nema
í blaðinu. Nafnlausum bréfum er
enzinn ganmr getinn. En ritstj. svar-
ar höfundi undir merki eða bókstöf-
um, ef höf. tiltek. «lík* merki.
Uppsögnóziid að lögjm,uema kaup-
andi sé aiveg skuldlaus við blafíið.
Ritsjóri (Editor):
EGGERT .TÓHANNSSON.
Ráðsnmðr (Busin. Manager):
EINAR ÓLAFSSON.__________
Peningar sendist í P. O. Money Or-
der, Regis'ered Letter eða Express
Money Order. Banka-ávísanir á aðra
banka, en í Winnipeg, oru aö ein-
teknar íneð affðllnm.
OFFICE :
Cor. Ross Ave. & Neua Str.
E-. 4>.
Hvar eru Eddukvæðin til
orðin ?
Svo heitir merkisrit ný-útkomið
i Reykjavík, eftir latínusktílakennara
Dr. Björn M. Olsen. í bókmentasögu
íslands hafði Dr. iunnur Jónsson lýst
þeirri skoðun sinni, að Eddakvœðin,
að undanteknum nokkrum þeim til-
komuminnstu, væru ort annarstaðar
en á íslandi, flest í Noregi, en nokk-
ur á Grænlandi. Nokkru síðar fram-
setti doktorir.n ástæður fyrir þessari
skoðun sinni I sínu danska riti um
fomar bókmentir Norðmanna ag ís-
lendinga, er liann nefnir: “Den old-
norske og oldislandske literaturs
liistorie, I.”
í þessu riti er doktor Olsen að
svara doktornum og hrekur þai og
gerir að engu ailar röksemdaleiosl-
umar, sem ætlast var til að svipti
íslendinga þessum merka fjársjóði.
Þetta rít sitt tileinkar höf. sambekk-
ingum sínum, “til endurminningar
um 25 ára stádentsafinæli okkar”
segir hann. Þegar athugað er inni-
hald bókarinnar og livað það var
sem kom honum til að rita hana, þá
verður ekki annað sagt, en að hún
sé sérlega vel valin afmælisgjöf. Fyr-
ir þessa gjöf ættu allir íslendingar að
vera liöfundinum innilega þakklátir,
að minnsta kosti þeir fsl. allir, sem
Játa sér ant um að haldið sé áframað
■viðurkenna íslendinga höfunda og
eigendur þeirra fornrita, erþeir sjálf-
ir hafa samið og varðveitt frá glötun.
Eins og höfundurinn á einum stað í
hókinni bendir á, mætti eins vel svifta
ísl. eignarrétti á mörgum íslendinga-
sögunum eins og á Eddukvæðunum.
Væri það gert, yrðu íslendingar í
sannleika fátæk þjóð. Því fomrit
þeirra eru þjóðarinnar dýrmætasti
fjársjóður, fjársjóður sem enn er ekki
xnetinn eins og skyldi, af því hve til-
tölulega lítill hluti úthcimsins þekkir
hann nema laklega af afspurn. Þess-
vegna á hver sá maður þakklæti og
heiður skilið, scm leggur hönd á að
aftra því, að þjóðin verði rænd þess-
um kjörgripum sínum.
Að gefa heildlegt ágrip af inni-
haldi bókarinnar er ómögulegt, og
látum vér þvi nægja að grípa úr
henni smákafla, rétt sem sýnishorn.
Meðal annai-s eru þær ástæður
fyrir því, hjá Dr. F. J., að Eddukvæð-
in hafi verið oit í Noregi, að á land-
námstíðinni hafi íslendingar haít ann-
að að gera, en yrkja kvæði, 4ið þá
hafi ekkert félagslíf verið í landinu,
og ekki getið um neitt atkvæðaskáld
ú því tímabili. Þeir hafi sótt lög sín
(Úlfljótslög) til Noregs, og sé það því
til sönnunar, að þá hafi ekkert sjálf-
stætt andlegt líf verið til á fslandi.
Fylgjandi kaflar eru lítið sýnishorn
aí' svari Dr. Ólsens :
“Eg vil þó leifa mér að minna
E. J. á, að eitt af höfuoskálduin 10.
aldarinnar, Egill Skallagrímsson, er
fæddur á landnámsöldinni og orðinn
fulltíða maður, áður cnn hún er á
enda. Eftir því, sem F. J. sjálfur
telui’ í formálanurn fyrir Eglu-útgöfu
sinni, er Egill fæddur 901, og er
hann þá um þrítugt, þegar land-
náms'Jldin er á enda (930), hefir ver-
ið í víkingu og er búinn að irkja um
Aðalstein Englakonung (925—6 að
tali Finns Jónssonar). Annað ís-
lenzkt höfuðskáld sömu aldar, Glúm-
ur Geirason, virðist einnig haf'a verið
kominn á legg fyrir 930. Þessi
dæmi sína og, að það er ekki rétt,
sem F. J. segir, að skáldskapur haíi
ekki byrjað á Islandi fyrr en um
950. Eg fyrir mitt leyti er sann-
færðnr um, að mikið hefir verið ort
á íslandi bæoi á landnámsöldinni og
söguöldinni, sem vúr höfum nú eng-
ar sögur af. Það gegnir íurðu, að
nokkur kviðlingur skuli hafa gcymst
í'rá landnámsöldinni til vorra daga,
og þó eru til lausavísur frá þcssum
tíma, t. d. eftir Hallstein Þengiisson,
Þóri snepil, o. fl. Að kveðskapur-
inn á söguöldinni hafl ekki verið
eign einstalcra manna, heldur hafl
öll alþýða haft gainan af kveðskap
og fengist við hann í viðlögum, það
sézt Jjósast á sögunni um níðið, scm
íslendingar ortu um Ilarald Gorms-
son, og feldardálkinn, sem lands-
menn sendu Eyvindi skáldaspilli í
þakklætisskyni fyrir lof það, sem
iiann orti um íslendinga (Islendinga-
drápu). Um níðið er það sagt, að
það hafi verið í lög tekið á Islandi,
að yrkja skyldi um Harald konung
eina níðvísu fyrir nef hvert, er á var
landinu. Af níði þessu er enn tii
ein vísa drðttkvæð. Til feldardálks-
ins lögðu allir bændur hver sinn
“skattpening,” er “stóð 3 péninga
silfurs vegna, ok hvítur í skor.” Er
hvorttveggja allmerkilegt, bæði að
norsict sicáld skyldi verða til að yrkja
um þjóðina íslenzku, líkt og íslenzku
skáldin ortu um iconungana í Noregi,
og eins hitt,aðalmenningur hér skyldi
hafa samtök til að launa lofið á þcnn-
an hátfc, og eru slík samskot víst eins
dæmi um þessar mundir, þó að víðar
sé leitað enn á Norðurlöndum.
.... Vér þekkjum nú að eins ein-
staka lausavísur frá þessum tíma eí't-
ir aðra Norðmenn enn hirðskáldin,
og eru þær hvorki fleiri né tilkomu-
meiri cn lausavísur þær, sem vér
vitum að Islendingar hafa ort á sama
tíma.
.... 11 irðark veðska pu ri nn sannar
eklci ncitt. Kann er eins og stofu
blóm, sem getur þroslcast, þó að alt
utan dyra só hulið snjó og ís.
.... Eklci er það heldur alveg rétt
sem F. ,T. segir, að kveðskapur hafi
staðið í blóma í Noregi alt til loka
10. aldar. Að vísu lifðu tvö af höf-
uðskáldunum norsku fram yfir miðja
öidina, þeir Gutthormur sindri og
Eyvindur skáidaspillir. Gutthormur
orti um bardagann á Rastarkálf, og
hlýtur því að hafa lifað fram yfi r955,
enn varla heflr hefir hann lifað lengi
ef'tir það, því að hann er talinn einn
af skáldum Haralds hárfagra. Hann
má því miklu f'remur telja til fyrri
hluta aldarinnar. Um Eyvind held-
ur F. J. sjálfur, að hann sé fæddur
milli 910 og 920, og síðar getur það
varla verið, því að í vísu, sem er ort
árið 962, kvartar hann yfir því, að
elli færist yfir sig. Hann er því orð-
inn miðaldra maður um miðja 10.
öld, Að vísu lifði. hann fram undir
lok aldarinnar; Fagurskinna segir,
að liann hafi verið í Jómsvíkingahar-
daga með Hákoni jarli; enn þá hefir
hann verið fjörgamall. Það er því í
rauninni réttara að telja hann tii
hinnar eldri kinslóðar (um 950), þó
að hann yrði svo langlífur. Þessi
maður er sá eini, sem F. J. getur átt
við, þegar hann segir, að kveðskap-
ur hafi blómgast í Noregi til loka 10.
aldar, enn hann stendur einn sér
einsogaldin eik meðal f'auska. Móti
þessum eina manni höfum vér Is-
lendingar mörgum að skipa, og rnun
ég að eins talca fram hina helztu.
Þá voru uppi þeir Kormakur, Einar
sicálaglamm, Hólmgöngu Bersi, Hró-
mundur hinn halti, Úlfur Uggason,
Þórarinn Máhlíðingur, Tindur Hall-
kelsson, Þorleifur jarlssk&ld, Hall-
f'reður vandræðaskáld og margir,
r.iargir fleiri, að ótöldum Agli
Skallagrímssyni og Glúmi, sem mega
teljast jafnaldrar Eyvinds. Þcssi
s;unanhurður sýnir ijósast, livar
sicáldslcapurinn stendur í meiri
hlóma, þegar á öldina líður, hvort
heldur í Noregi eða á íslandi. Og
athugavert er það, að sum af ís-
ienzku skáldunum, sem ég nefndi,
og flest þau, sem ég ekki nefndi, em'
r.nnaðhvort alis ekki eða þá ekki cin-
göngu hirðskáld. Þetta sýnir, hversu
lcveðskaparíþróttin var algeng meðal
alþýðu á íslandi. Á 11. öldinni eiga
Norðmenn eitt einasta liöfuðskáld,
enn þá er taiið, að íslenzki kveð-
skapurinn standi meðmestumblóma,
enda mun F. J. ckki detta í hug að
halda því fram, að kveðslcapur ís-
lendinga um þær mundir standi á
haki Norðmanna.
.... Það sannar eklcert, þó að Úlflót-
ur hefði norsk lög til fyrirmyndar.
Þetta lilaut svo að vera, gat varla
hugsíist öðruvisi. Allar nýlendur
lmfá altaf samið sig sem mest að
háttum, venjum og liigum móður-
lanclsius. Ég þarf ekki anjiað enn
minna á sambandið milli nýlendn-
anna grisku og inóðurborganna.
“Landnámsmennirnir grisku tóku
með sér að heiman eigi að eins goð
og fornhetjur móðurhorgarinnar,
beldnr einnig lífsskoðun sina og
grundvallarreglur hins opinbera og
félagslega lífs,” segir einn ágætur
sagnaritari. “Eldur af arni móður-
ríkisins, myndir goðanna, sem þar
voru tignuð, liofgoðar og vitringar
af hinum gömlu ættum fyigdu ný-
lcndumönnuin, þegar þeir fóru að
lieiman. Verndargoð móðurhorgar-
innar voru beðin að talca þátt í hinu
nýja landnámi.” “Nýlendurnar
fundu hjá sér þörf á að halda órjúf-
andi trygð við lifsvenjur og guðs-
dýrlcun móðurborgarinnar. Þeim
fanst, scm þær væri ósjáifstæðar og
ófnllveðja gagnvart móðurborginni,
og lcituðu ráða o>j lijálpar hjá henni,
er þœr vildn lcoma föstu skipulaji á
hjá sér." Engum heíir svo ég viti
dottið í liug að ráða af þessu, að ekk-
ert andlegt lif hafi verið til í neinni
gríslcri nýlendu! Og þó er margt í
þessari lýsingu svipað landnámssögu
Islands, Er ekki einmitt sítgan um
það hvernig Úlfljótslög urðu til, ljós
vottur þess, að landnámsmennirnir
íslenzlcu fluttu híngað með sér norsk-
ar lífsvenjur, norsk lög ? Höfðu þeir
ekki mcð sér öndvegissúlurnar úr
sínum gamla bústað, moldina undan
blótstallanum í hofi því, sem þeir
skyldu við, norsk goð, norskar
lcappasögur, og í einu orði sagt :
norskan átrúnað ? Enn ef svo er,
ætli það só þá eklci of djúpt telcið í
árinni að segja, að þessir menn “hafl
hvorki haft arin né altari að verja ”?
Fylgir þá langur lcafli þar sem
skýrt er frá ástæðunum til þess, að
kristni var lögtelcin á Islandi. Er
þar sýnt fram á, að ástæðurnar liafl
verið ótti gömlu goðanna við hina
nýju höfðingja í héruðum, er svo voru
orðnir mannmargir, að til urðu “víðs-
vegar uni land óregluleg þing, sem
stóðu fyrir utan hina löglegu þinga-
^kipun og voru nokkurs lconar “rílci i
ríkinu.” Samblandaður var og ótt-
inn við hina kristnu, er höfðu Ólaf
konung Tryggvason fyrir bakhjarl”.
.... Öllum hinum vitrari goðum
lilaut þvi að vera ijóst, hvílík
ógurleg hætta vofði yfir þeim
og ríki þeirra. Hér voru nú tveir
kostir fyrir höndum : Annar sá, að
bæla niður kristnina með oddi og
egg og gera hana alveg landræka,
og þennan kostinn mun Runólfur
goði og hans flokkur hafa viljað. Ef
þetta teekist, mátti sjá fram á, að
hinir fornu goðar mundu halda valdi
sínu. Enn það var enginn hægðar-
leikur, þar sem kristnin var orðinn
svo mögnuð. Ilitt ráðið var — að
beitast sjálfir fyrir hina nýju trúar-
hreifingu, láta skírast og gerast for-
sprakkar annara í því að innieiða
kristnina. Þeir sáu, að kristninni
var sigurinn vís, ef þeir sjálfir, hof-
goðarnir, sem áttu að halda uppi
blótum og verja heiðna trú, gengi í
flokk kristinna manna. Heiðnin
mundi þá missa bæði sverð og slcjöld
og verða að lúta í lægra haldi. Þeir
vissu, að kristnir menn mundu taka
þeim fegins hendi, og að þeir með
þessu móti mundu geta náð aftur
þeim þingmörinum, sem frá þeim
höfðu farið til hinna nýju höfðingja,
og líklega haldið þeim, sem þeir enn
höfðu eftir, þegar alþýða væri húin
að sætta sig við kristnina. Ef goð-
arnir vildu halda valdi sinu var
þetta auðsjáanlega eina ráðið, og að
því hefir vafalaust hneigst meiri
hluti gömlu goðanna á þinginn,
sumpart af sjálfs dáðum, sumpart
fyrir fortölur annara. Þessir menn
hafa þá myndað miðflokk þann á
þinginu, sem Maurer talar um, og
hafa þeir Þorgeir og Snorri verið
fremstir í lionum. Nú verða fyrst
skiljanlegir samningarnir milli Þor-
geirs og lcristna flokksins, nú er ijóst,
hvers vegna allir leggja málið í hné
Þorgeiri, nú er skíljanlegur úrslcurðr
hans og það,að allir beygja sig undir
hann á þinginu, nú skíijum vér,
hvað til kemur, að sjálfir héiðnu
goðarnir eftir þetta ganga manna
best fram í þvi,að fá fólkið til að láta
skírast heiina í héröðum, nú er auð-
skilið, hvernig á því stendur, að
heiðnir menn út um iandið veita
kristninni svo litla mótstöðu. Dæmi
goðanna hlaut að hafa hin mestu á-
hrif á alla alþýðu, og auk þcss má
telja víst, að þeim hafi fylgt allur
þeirra frænda og mága afli, eða með
öðrum orðum merkustu menn í
hverju héraði. Og nú skiijum vér
loksins, hvernig á því stendar. að
kristnin ekki kollvarpar með öllu
riki hinna fornn goða, sem átti svo
djúpar rætur í heiðninni”.
Með þessu lýkur hann við að
svara hinum almennu ástæðum og er
öll bókin úr þcssu (bls. 30—133) svar
gegn hinum einstuku atriðum, sem
Dr. F. J. vill láta gilda sem ástæður
fyrir því, að kvæðin liafi verið ort
annarstaðar en á íslandi. En þær
ástæður hjaðna eins og vindbólur á
vatni undir eins og Dr. Ólsen hreyfir
við þeim. Það er tilgangslaust að
koma með sýnishorn af' þessum svör-
um Ólsens, mcnn verða að lesa lieild-
ina alla til þess að linfa gagn og
slcemtun af. Þó getum vér elclci stiit
•oss um að setja hér tvo stutta kafla,
upphaf og endir málsins.
I upphaflnu segir hann :
”Eg fyrir mitt leyti get nú ekki
verið F. J. samdóma um, að málið á
Eddukvæðunum sanni hvorki til nó
frá um heimkynni þeirra. Það er á
þcim öllnm írá upphafl til enda
rammislenzkt. Eg iicfi leitað með
logandi ijósi í öllum þessum kvæð-
um, og liefi livergi í'undið neitt orð,
hvergi neina orðmynd, sem ekki að
mínu áliti sé eða hafi einhverntíma
verið íslenzk. Þetta, að kvæðin eru
svona rammíslenzk í hinum ytra
búningi sínum, eins íslenzk og
dönsku kappavísurnar eru danskar
og iSjúrðarkvæði fœreiskt, það virð-
ist mér vera einhver hin sterkasta
sönnun fyrir því, að kvæðin í þeirri
mynd, sem þau nú hafa séu íslensk.
Hinu vil ég ekk þar með neita, að
einhver af lcvæðunum kunni að vera
ort upp cftir norslcum, sænskum cða
dönslcuni kvæðum. Þeir sem halda
því fram, verða að sanna það, að því
er hvert einstalct lcvæði snertír”.
Að endingu scgir hann :
“Það er sagt, að sjö grískar borgir
hafi barist um þann sóma að vera
ættborg Hómers skálds. Líkt er um
Eddukvæðin. Frændþjóðir vorar á
Norðurlöndum hafa fegnar viljað
eigna sér þau, og sumir hafa viijað
slcoða þau sem sameiginlega eign
allra germanskra þjóða. Því verður
heldur ekki neitað, að efnið í þeim
eru sögur, sem hafa gengið eigi að
eins um Norðurlönd, heidur eni og
sumar hverjar upphaflega kynjaðar
sunnan frá Þýskalandi, og getur vel
verið, að norslc, dönsk eðai jafnvel
þýslc kvæði liggi á balc við sum af
Eddukvæðunum og séu grundvöllur
þeirra. Enn þetta er nú alt iiulið
í þolcu, sem Ifklega aldrei verður af
létt. Eins og kvæðin nú liggja fyr-
ir, eru þau algerlega íslenzk bæði að
efni og búningi, anda og máli. Ilvar
sem á þau er litið, bera þau innsigli
og mark hinnar litiu íslensku þjóðar.
Þeim heíir verið safnað á Islandi af'
íslenskum manni og eru til vor kom-
in í íslenskum handritum. Beati
possidentes! Sælir eru þeir, sem
eignarhaldið hafa! Ef einhver vill
taka þau frá okkur, þá verður hann
að koma með órælcar sannanfr fyrir
sínu máli. Enn engar slíkar sann-
anir eru enn fram komnar”.
“Að endingu get ég ekki bundist
þess að taka það fram, að ritgerð
þessi er alls eklci skrifuð til að gera
lítið úr ritstörfum doktors Finns
Jónssonar. Ég ber mikla virðingu
fyrir iðni haris og dugnaði, og er
honum þakklátur fyrir mikið og
margt, sem læra má hæði af hinum
eldri ritum hans og útgáfum fornrita
og e'cki síst af hinni^nýju bók hans
um bókmentir Islendinga og Norð-
manna. Enn honum eru nokkuð
mislagðar hendur......
“Mullenhoff brigslaði einn sinni
Konr. Maurer um það, að liann liti á
goðafræði Gennana frá of þröngu ís-
lensku sjónarmiði, eða,/ sem hann
komst að orði, að Maurcr skoðaði
liana “frá Ilekluíjalli.” Eg játa það,
að í hverju máli er hest að hafa svo
víðan sjór.dci 1 darl tring sem unt er.
Enn að því er snertir það mál, sem
hér er um að ræða, spurnfraguna um
heimkynni Eddukvæðanna, þá hygg
ég, að útsjónin af Heklutindí verði
hæði víðari og betri enn frá noícicrum
öðrum stað, hvort sem heitir Döf'ra-
tjall eða Broeken”.
Frarafarir Rússlands.
Þær fregnir hafa borizt Trá Pét-
ui-sborg, að hinn nýi keisari, Nilcu-
lás II., hafi í huga að rýmka svo um
böndin, að nokkur hluti alþýðu megi
lcjósa fulltrúa til að mæta þingi og
að einhverju leyti ráða þjóðmálum
með stjórninni. Að fregnin sé sönn,
er nokkuð sem enginn getur sagt að
svo stöddu, en vist er noklcur ástæða
til að ætla einhverja hæfu fyrir
henni. Er þaðmeðal annars ástæða til
þcss, að' horfur eru á viní'engi Rússa
og Breta stjórna. í fljótu bragði má
virðast að það sé nokkuð, sem elcki
lcomi þessu máli við, en sé vel að
gáð, sézt þó að því er þannig varið.
Ef Rússa keisari hefir löngun til að
vinna þjóð sinni gagn, má hann elcki
sífelt vera hræddur um útjaðra rílc-
isins og standa í stímabraki að verj-
ast áhlaupum erlendra þjóða. Evr-
ópu-eignir sínar þarf' hann eicki að
óttast um, heldur þær í Asíu. Og
það eru Bretar, sem hann þarf að
óttast fremur öllum öðrum, öldungis
eins og Bretar óttast Rússa öllum
öðrum f'remur þar eystra. Ef þess
vegna þær stjórnir feoma sér saman
um að láta hvor annars landeign óá-
reittar, en í þess stað vora samtalca,
ef á tilþrifum þarf að halda í Asíu,
þá getur Nilculás óhræddur lagt sig
eftir að lirinda í lag’öllu því er liann
getur viðráðið innanrílcis, og það cr
margt.
Það cr tími til kominn, að Rúss-
ar fengju einhverja mynd aflög-
gjafarþingi, og það er ekkert ótrú-
legt þó Nilculás lceisari viðurkenndi
að stóll hans yrði stöðugri og líf'
hans í minni hættu, ef hann leitaðist
við að láta að vilja fjöldans, þó hann
mcð því fengi, ef til vill, óvild
nokkurra dramblátra aðalsmanna.
Sjóndeildarhringur hans ætti að vera
víðari en föður lians, þvi liann hefir
ferðast um flest lönd heimsins og
haf't tælcifæri til að athuga ástæðurn-
ar í þeim löndum, sem fulllcomast
stjórnarfyrirkomulag hafa. Það væri
því ótrúiegt, ef hann sýndi elcki á
einhvern hátt að hann sæi mismun-
inn.
Það þarf auðvitað ekki svo lít-
inn kjark til að snúa við hlaðinu og
byrja að gefa virkilegar stjómarbæt-
ur, þar sem við er að stríða rótgrón-
venju og hefð og að auki hervaldið
og aðaiinn. Hvað líkamsbygging
og heilsu snertir, er Nikuiás lítil-
menni í samanburði við föður sinn
og f'orfeður, hvem fram af öðrum.—
En þó hefir hann nú þegar sýnt, að
hann er jafningi þeirra og meira til
hvað hugrekki snertir. Að undan-
skildum Pétri mikla hefir líklega
enginn keisari Rússlands gengið og
ekið verjulaus um strætin í Péturs-
borg, eins oft og Nikulás II„ á þeim
stutta tíma, sem liann heflr ráðið
ríki. Hann hafcté auklieldur ekki
neinn verulegan vörð um sig og því
síður þrefaldann hergarð beggja-
megin strætonna milli sín og lýðsins,
þegar hann, ura daginn ók frá höll
sinni til kyrkjunnar til að ganga í
hjónabandið. Það var svo undra-
vcrð nýbreytni, að öll þjóðin dáðist
að því. Lýðnrinn bjóst við, sam-
kvæmt gamalli venju við öll mark-
verð tækifæri, að mega gægjast fram
á milli hermanna-raðanna með hlaðn-
ar byssur og nakin sverð, en cr til
kom, mátti hann fylkja sér óáreittur
á strætin og óhindraður sjá alt, er
séð varð. Þetta sýnir að keisarinn
þorir að hætta lífi sínu meðal fólks-
ins og að hann einnig hefir kjark til
að rjúfii gamlar venjur, ef honum
ræður svo við að horfa. Og með
þessari lítilsverða tilslökun heflr
liann þegar náð hylli lýðsins. Hvað
mundi þá, ef liann hefði þrek til að
höggva lilekki vanans, gera eittlivað
alþýðunni til gagns.
Blöðin á Frakklandi.
í tilefni af fráfalli “mikiimenn-
isins franska” (le Grand Francais),
Ferdinand de Lesscps, liefir orðið all-
tíðrætt um blöðin á Fraklclandi, scm
höfðu af honum, cða Panama-félaginu,
náiægt $20 milj. sem iiyimingarfé.
Við rannsóknarréttinn, er steypti
karli og Panamaf'élaginu svo hræði-
lcga, kom ótvíðræðlega í ijós, að fjöldi
af blöðum á I* rakklandi lifir á ránum,
á þagnarpcniiigum. Iiétt nýlega
komst það sama upp, og var þá sýnt
hve blygðunarlausar þessar bióðsug-
ur eru. Formaður tímaritsins “Nítj-
ánda öldin,” sem út kemur í París,
Girard að nafni, var nýlega tekinn
fastur fyrir tilraun til að hræða þann-
ig peninga út af manni. Fyrir rétt-
inum bar einn alkunnur bankastjóri
það, að liann hefði cinu sinni atvinnu
sinnar vegna, álitið nauðsynlegt að
friða bófa þennan mcð þagnargjaldi.
Samninginn gerðu þeir í opinbcrri
matsölubúð, á meðan þeir sátu yflr
kaffidrykkju. Girard heimtaði 20,000
franka og gekk bankastjórinn að því.
Stakk iiann pcningimum í vasa sinn
ogsegir svo: “Þetta er fyrir það
sem út er komið. Ilvað viltu gcfa
f'yrir þær ritgerðir, sem elclci eru
komnar út 7’ Fóru svo leikar, að
bankastjórinn fékk honuni ávísun á
aðra 20,000 franka, áður cn þeir
stóðu u pp ft’á borðinu, Með þessari
rannsókn þykir sannað, aðjafnvel
stórar og alkunnar stofnanir greiði
þcssum ræningjum ákveðna fjárupp-
hæð á hverjum mánuði, til þcss að
komast iijá skaðlegum dylgjuni og
glósum. Það þótti enda sannað, að
nýlega hcfði ungur maður ráðið sér
bana til að sleppa hjá eyðiieggjandi
ummælum, af því hann hafði ekki
efni á að greiða þá fjáruppiiæð, er
hlöðin heimtuðu til að þegja. í þessu
efní er liolzt ekhcrt af Parísarblöðun-
um undanþegið og útbreiddasta biað-
ið í heimi, “Petit Journal,” er sagt
öllum hinum ötuila að útvega sér fé
á þennan hátt.
Það er vottur uin siðferðislegan
slappleika á 1' rakklandi, að blöð scm
verða opinbcr að þes0u skuli geta
haldið áfram, að nokkur siculi kaupa
þau, og að formonn þeirra fá að flaklca
lausir og frjálsir menn. Að því sið-
ferði snertir, hvort heldur í pólitisk-
um skilningi eða öðrum, er Ameríka
elcki líkt því á efsta stiginu, en þó cr
það víst, að ekki eitt blað þrifist hér
degi lengur, cftir að verða opinhert
að öðru eins. Jaf'nvel Greenivay-
stjórninni - og dýpra er ekki hægt
að sölclcva — mundi þykja slík blöð
meira en “passleg* pilsa” og1 eins og
prestinn velgja við.
FRÁ LÖNDUM.
MINNEOTA, MINN., 8. Des. 1894.
(frá fréttaritara Hkr.)
Tíðarfar hið ákjósanlegasta, jörð
marauð. Síðastliðinn föstudag sá ég
inann út á akri að herfa.
Giftingar : Nýgift eru Jón Stef-
ansson frá Egilstöðum f Vopnafirði og
Kristín Halldórsdóttir frá Hólmum í
Reyðarfirði, Óiafur Arngrímsson frá
Búastöðuin í Vesturárdal í Vopnafirði
og Guðrún Pétursdóttir Jökuls.
Prestamál. 12. þ. m. er sagt að
V esturbygðarsöfnuður hafi gengið í
ísl- kyrkjufélagið í Canada. — 15. þ. m.
hélt Norðurhygðarsafnaðar-stjórn hluta-
veltu að Merki, heimili Óla bónda S.
Petersonar. Stjórnin hafði fengið séra
Björn til að flytja þar fyrirlestur, og
flutti hann liann á nndan hlutavelt-
unni, var fytirlesturinn nefndur : “Um
landnám íslendinga liér í landi,” var
hann liðlega saminn og vel framflutt-
ur; arðurinn af samkomunni varð á
mílli 30 og 40 doll., er gengur til að
rýra skuld á kyrkju safnadarins.
Manndauði : Nýdáin er hér Erið-
rika Helgadóttir, kona Árna Sigfús-
sonar úr Vopnafirði ; dauðmeinið var
taugaveiki. Einnig er hór nýdáinn
norðmaður, er mörgum ísl. var að
góðu kunnur, hann hét Arni L. Rye,
var járnsmiður ; dauðmein hans var
taugaveiki.
Í fyrri viku voru hér í kynnisför
þeir feðgar Jóiiatan J. Peterson, kaup-
maður frá New Ark, S. D., og Karl
J. Peterson, lögmaður.
Verzlunarhimininn er sem fyr frem-
ur drungalegur, lögtak og stefnur mjög
tíðar. Strokinn er sökum skulda G.
J. Rafnsaon (Vopnfirðingur).—Nú er
séra Níeís alfarinu héðan.
Skuldakrafa .
Með því að ýmsir einstakir kaupendur
Þjóðólfs í Ameríku og jafnvel sumir út-
sölumenn hans þar liafa engin skil sýnt
á borgun langan tíma, þá auglýsist hér
með, að svo framarlega sem þeir ekki
hafa greitt skuidir sínar fyrir marzmán-
aðarlok næstkomandi, þá verða nöfn
þeirra auglýst hér í hlaðinu öðrum_til
viðvörunar, ásamt skuldaruppbæðinni.
Við næstliðin áramót var hætt aö senda
blaðiö ýmsum mönnum þar vestra sakir
vanskila, og verða þeir auðvitað teknir
.4 þennan lista, svo framarlega sem þeir
borga ekki.
Reykjavík 60. Nóv. 1894.
IIannes Þoksteinsson.