Heimskringla - 01.10.1896, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 1 OCT. 1896.
Heimskringla
PUBLISHED BY
The Heimskringla Prtg. & Pabl. Co.
•• ••
Verð blaðsins í Canda og Bandar.:
$2 um árið [fyTÍrfram borgað]
Sent til íslands [fyrirfram borgað
af kaupendum bl. bér] $ 1.
• •••
Uppsðgn ógild að lögum nema
kaupandi sé skuldlaus við blaðið.
• •••
Peningar sendist i P. 0. Money
Order, Begistered Letter éða Ex-
press Money Order. Bankaávis-
anir á aðra banka en í Winnipeg
að eins teknar með afföllum.
• • ••
EGGERTJOHANNSSON
BDITOR.
EINAR OLAFSSON
BUSINESS MANAGER.
• • ••
Office :
Corner Ross Ave & Nena Str.
P. O. B«x »05.
Jarðskjálftar.
(Eftir ísafold, 2. Sept.)
Á miðvikudaginn var, laust fyrir
kl. 10, varð allmikils jarðskjálfta vart
hér í bænum, svo að fólk varð hrætt
mjög og þorði ekki að haíast við uppi á
loftum um nóttina. Tjón hlauzt ekki
af til muna hér um slóðir, en hlutir
hrundu þó af hyllum og skorsteinar
hér og þar. Morguninn eftir komu tveir
kippir, annar allsnarpur, en skemmri
xnikið en kvöldinu áður.
Úr Þingvallasveitinni hefir frétzt
að töluvert hafi að jarðskjálftum þess-
um kveðið þar. Húshrun hefir ekki
spurzt þaðan, en dynkir miklir höfðu
heyrzt þar um % stundar í sífellu, líkast
ir afarmiklum jódyn. Vatn í öllum
gjám. sem annars er svo einkar tært,
varð gruggugt og ódrekkandi.
Úr Akranesfjalli hafði í einum
kippnum hlaupið fram skriða mikil,
rétt fyrir utan bæinn að Innra-Hólmi.
Eftir þvi sem Guðm. bóndi Ásmunds-
son á Urriðafossi í Villingaholtshreppi,
sem er hér á ferð þessa dagana, hefir
skýrt oss frá, hefir miklu meira kveðið
að jarðskjálftum þessum austast í Ár-
nessýslu og þó enn meir austan Þjórs-
ár.
Á Urriðafossi höfðu 4 útihús hrun-
ið og veggir skekkzt í bæjarhúsum. Á
Þjótanda féllu flest bæjarhús nema bað-
stofan og yfirleitt hafa útihús skemmzt
mjög víða meira og minna í Flóanum.
Á Birtingsholti í Hrunamannahrepp
hrundi nýtt garðhús og annað fjárhús
og grunnmúr bilaði þar undir nýju
timburhúsi. Á öðrum bæþar í hreppn-
um hrundi og fjósið, en kýrnar kom-
ust út. Partur af baðstofu hrundi á
þriðja bænum þar í hreppnum.
í Marteinstunguhverfi í Holtahrepp
í Rangárvallasýslu stóð ekkert hús eft-
ir jarðskjálftann nema þinghús og
timburkyrkja. En grunnmúrinn bilaði
samt undir kyrkjunni.
Og þó hefir mest kveðið að jarð-
skjálftum þessum á Landi, að því er
enn hefir frétzt. Þar hrundu allir bæir
að meira og minna leyti á allstóru
svæði. Á einum bæ á Landi hafði
fjósið hrunið ofan á 2 kýr, á öðrum bæ
ofan á 3 kýr, og allar drepizt. Á þriðja
bænum, Húsagarði, fórust 25 ærí einu
húsi, líklega öll [æreign bóndans. Á
Hjalla hrundi að velli ný baðstofa vönd
uð, með steinlímdum grjótveggjum, en
ekki fullbúin. Á Snjállsteinshöfða stóð
ekkert hús uppi nema heyhlaða ný, og
ekki heldur á Lækjarbotnum.
Eystra hófust jarðskjálftaruir um
suma leyti á miðvikudagskvöldið
eins og vart varð við kippinn hér. En
svo héldu þeir þar áfram alt af öðru
hvoru þar til kl. 3. e. h. daginn eftir. Á
fimtudagsmorguninn hrundu húsin, en
hafa að líkindum bilað um nóttina.
Því miður er hætt við, að ekki séu
öll kurl komin til grafar enn, og að
tjónið hafi orðið meira heldur en enn
hefir til spurzt.
(Síðari fréttir).
Því miður er enn miklu meiri tíð-
indi að segja af landskjálftanum, og þó
ekki fullfrétt enn, nema hvað fengin
mun samt áreiðanleg vitneskja, að stór-
tjón hafi ekki orðið af þeim víðar en í
næstu sveitum við Heklu ; virðist mið-
depill hreyfiugarinnar hafa verið í nám-
unda við hana.
Það er einkum Rangárvallasveit of-
anverð, sem orðið hefir fyrir yoðatjóni,
og þar næst Landið.
Gjörfallnir hér um bil á Rangárvöll-
um 12 bæir, sem vér höfum fréttir um,
en hætt við, að þeir séu fleiri, með því
ekki er fullfrótt um nokkra efstu bæina
þar (Næfurholt, Selsund, Haukadal,
Svinhaga, Dagvarðarnes.)
Hinir föllnu bæir eru : Reiðarvatn,
Varmadalir tveir, Gaddstaðir, Eystri-
Geldingalækur.Heiði, Þingskálar, Kald-
bakur, Bolholt, Kot, Gunnarsholt og
Minnahof. Á öllum þessum bæjum féllu
baðstofur og önnur bæjarhús, og sömu-
leiðis öll peningshús á þeim sumum, en
nokkur á öllum. En enginn bær svo í
öllum hreppnum. að okki hafi þar orðið
einhverjar skemdir á húsum, og þær
miklar sumstaðar, þóttbaðstofurstæðu.
Manntjón varð ekkert. Fólk fékk
flúið úr húsunum 1 tíma, hálfbert þó
sumstaðar eða fáklætt mjög, þvi viðast
voru menn nýháttaðir. Það var i aðal-
landskjálftanum, á miðvikudagskvöldið,
sem húsin fóllu víðast, en ekki um morg
unin eftir, eins og fyrst var borið; þá
hrundi að eins það, sem bilað hafði að
mun, en uppihangið þó kvöldið fyrir.
En nærri skall hurð hælum sumstaðar.
Til dæmis á Þingskálum. Þar voru 4
menn í heimili, hjón roskin, vinnumað-
ur og vinnukona. Hjónin sváfu í öðr-
um enda baðstofunnar og komustþar út
um stafngluggann. Ætlaði bóndi yfir
í hinn endann er hann hafði komið konu
sinni út, að bjarga vinnuhjúunum, sem
þar sváfu; en þá varmiðbikbaðstofunn-
ar fallið. Og er hann kom út um glugg-
ann hjá sér, sá hann, að hinn endinn
var einnig fallinn, ofan á vinnuhjúin,
ætlaði þá að ná sér í ljá, til þess að skera
ofan af þeim þakið, en amboðin lágu þá
öll undir rústum. Skundar hann til
næsta bæjar berfættur, fær þar ljá og
mannhjálp, og tókst að ná hjúunum lif-
andi; en kafnað mundu þau hafa, ef
eigi hefði rofnað veggurinn lítilsháttar
og loft komizt að þeim þann veg.
Fimm nautkindur drápust íhreppn-
um, — urðu svo illa undir, þegar fjós
hrundu.
Fólk lá í tjöldum á flestum bæjum
um nóttina og næstu nætur víðast um
hreppinn, en flýði morguninn eftir á þá
bæji næsta sér, er uppi stóðu, sem að
Odda, prestssetrinu, þar sem errúmgott
timburhús, er óskemt var að mestu, og
var því tekið þar meðhöfðinglegrihjálp-
fýsi.
Af Landinu eru ekki enn komnar
greinilegri fréttir en það, að þar muni
mjög fáir bæjir uppistandandi, — hvort
sem það kann nú að vera orðum aukið
eða ekki. Þó kvað efsti bærinn þar,
Galtalækur, standa óhaggaður. Mann-
tjón hefir ekki orðið þar.
Þá er Eystri-Hreppur eða Gnúp-
verjahreppur. Þar eru af 31 bæ alls ein-
ir 4 óskemdir hér um bil, neðstu bæimir
í hreppnum. Margir hinna 27 gjörfalln-
ir, hye margir ekki fullkunnugt enn.
Kyrkjan ein uppistandandi á Stóra-
Núpi, hjá séra Valdimar Briem, og ein
hlaða að miklu leyti, veggir þó hálf-
hrundir á henni; grunnur undir kyrkj-
unni stórskemdur og hún skekt nokkuð.
Afbænum, vönduðum bæ og stórum,
alt hrunið nema grindin og frampartur
af “þinghúsi.”
Hrunamannahreppur (Ytri-Hreppur)
hefir þar á móti komizt hjá stórskemd-
um, nema alls einn bær, Grafarbakki ;
þar kvað hafa hrunið meiri hluti húsa.
Vestan Hvítár (í Biskupstungum,
Grímsnesi o. s. frv.) engar skemdir.
Auk fyrnefndra hreppa austan Þjórs-
ár (Lands og Rangárvalla) hafa orðið
miKlar skemdir í Holtahrepp, en Ás-
hreppi ekki (neðra hlut Holtanna) og
ekki miklar i Hvolhreppi (austan Eystri
Rangár); þó hafði Ólafur héraðslæknir
Guðmundsson á Stórólfshvoli orðið fyrir
þeim skaða, að missa nær allar meðala-
byrgðir sinar til vetrarins, er hann hafði.
nýfengið ; skápur með þeim hrundi og
brotnaði alt brothætt; hús hans skemd-
ist og nokkuð. í Fljótshh'ð hrundu bað-
stofur á 3 bæjum : Hlíðarenda, Niku-
lásarhúsum og Teigi, ásamt fleiri hús-
um, en ekki getið mikils húsahruns þar
annarstaðar.
Landeyjar óskemdar, og Eyjafjalla-
hreppar sömuleiðis að miklu leyti. Eng-
ar skemdir heldur austan Jökulsár á Sól-
heimasandi. En í Vestmannaeyjum
varð það slys af völdum landskjálftans,
að maður meiddist hættulega af grjót-
hruni í Heimakletti. Þeir voru 10 að
ganga þar í bjarg eftir fugli, og flýðu
inn í skúta, er þeir fundu landskjálft-
ann og grjót tók að hrynja úr berginu ;
fengu forðað sér niu, en hinn tíundi
varð fyrir steini. Skarð kom í Heimai
klett norðanverðan eigi alllitið ; en ekk-
urðu skemdir á húsum í eyjunum.
Víða hefir jörð sprungið á land-
skjálftasvæði þessu, einkum á Rangár-
völlum og Landi, hraunhólar hrunið,
skriður fallið úr fjöllum og björg, vatn
komið upp þar sém þurt var áður, eða
horfið, laugar horfið, o. s. frv. Stærstu
spruDgur er getið um á Landinu, góðan
kipp fyrir neðan Skarðsfjall, vestan frá
Þjórsá og langt austur eftir bygðinni;
hún kvað vera álnarbreið með köflum.
Skriður hafa fallið aflmiklar úr Skarðs-
fjafli, — svart af þeim t"l að sjá þar sem
áður voru grænar brekkur. Vatn í
lækjum og nýjum uppgöngum hvítleitt
af móbergskorg, en skírist smámsaman.
Laugar hurfu á Vindási á Landi. Um
Haukadalshverina (Geysi og Strokk m.
m.) þó sannfrétt, að þeir eru óskaddaðir.
Auðvitað er mjög ilt að gera sér
hugmynd um, live miklu tjón það nem-
ur, er landskjálftar þessir hafa ýaldið
beinlínis, hvað þá heldur óbeinlínis, og
ekki séð fyrir endann á því enn. Það er
mikil mildi, að voða-atburð þennan bar
upp á þennan tíma árs, og meira segja
þá fyrst, er um veðráttufar breytti til
batnaðar. Var mesta veðurblíða kvöld-
ið, sem jarðskjálftarnir hófust, en af-
taka rigning um nóttina eftir seinnipart
inn (hér að minnsta kosti), en gott veð-
ur fimtudaginn og alla tíð síðan. Mun
fólk liggja enn í tjöldum alment á Rang-
árvöllum og Landi; fyrstu næturnar
eftir lágu menn og alment í tjöldum í
Eystri-Hrepp. Er það hvorttveggja,
að beigur var í mönnum við nýja land-
skjálfta, sem vonlegt er, enda ekki auð-
hlaupið að því að gera sér skýli.
Hið beina tjón, er auk húsahrunsins,
miklar matvælaskemdir og matvæla-
missir. Málnytusafn undir rústum og
moldu orpið eða blantiað, korn í byrðum
meira eða minna skemt af mold, þótt
upp verði grafið undan rústum, sem ekki
mun takast nema sumstaðar. Enn
fremur fatnaður undir rústum víða,
bæði íverufatnaður og sængurfatnaður.
Málnyta úr kúm rýrist um helming
fyrir það, að þær þurfa að liggja úti;
sumstaðar vandræði að nytka málnytu-
pening fyrir ílátaleysi; ekkert hylki ó-
skemt eða lagarhelt. Enn bætist þar
við ef til vill mikið tjón á he.yjum fyrir
það, að uppborin.hey hafa fallið oghlöð-
ur hrunið, en mannafli enginn til ^ess
að forða því undan skemdum, hvað lítið
sem úr lofti kemur; nóg að vinna að
hrófla upp skýli yfir höfuð mönnum og
málnytupeningi (kúm), og meira en af
verður komið. En með heytjóninu er
búpeningurinn í veði, einkum er þar við
bætist, að heyskapur teppist vegna óhji-
kvæmilegra moldarverka eða skýli’S-
gerðar, og einmitt nú, er loks kom góð
heyskaparveðrátta á sumrinu.
Það liggur í augum uppi, að þeir,
sem orðið hafa fyrir þessu voðaslysi,
þarfnast bráðrar og mikillar hjálpar.
Enda þegar lýst sér að ótilkvöddu mik-
ill áhugi á að hjálpa, l .ndi nær og fjær.
Hafa fyrstir orðið til ,css aflögufærir
í
nágrannar þeirra, er h . i ðast hafa orðið
úti, með mannlijálp op deiru. Það er
einmitt mannhjálpin, .•-•■m mest liggur
á, en því miður mjög i iikill hörgull á
mönnum. Sægur ve kafólks hér úr
sjávarsveitum t. d, nú í öðrum lands-
fjórðungfum, en aðrir vjö heyskap, þeir
er vetlingi geta valdið. Helzta bráða-
byrgðarúrlausn í því efni er vilyrði frá
landshöfðingja fyrir nokkru af lands-
sjóðsvega-vinnuliðinu við Flóaveginn,
Að öðruleyti hefir landshöfðingi
þegar heitið sýslunefndinni í Rangár-
vallasýslu alt að 10,000 kr, láni til bráð-
ustu hjálpar, og hrekkur það auðvitað
skammt. Ennfremur munu þeir, hann
og amtmaður, hafa veitt eða heitið lítils
háttar hjálp úr þess kyns sjóðum undir
oeirra hendi. Loks hefir hér myndast
í dag samskotanefnd í þessu skyni, og
er áskorun hennar prentuð hér síðar í
blaðinu, en gjafir þegar farnar að safn-
ast áður á skrifstofu blaðs þessa að ó-
tilkvöddu, svo sem auglýst mun bráð-
lega (á 3. hdr. kr.). Sjálfsagt kemur
talsvert saman á þann hátt, en auðvit-
að hvergi nærri sem þörf krefur, þótt
svo reynist, sem vér vonum, að tjónið
sé ekki víðtækara en nú hðfum vér sög-
ur af, og þvi þurfi ekkert hérað að sker-
ast úr leik. Vér höfum sögur norðan
yfir fjall, úr framdölum Skagafjarðar
(Goðdölum), að þar hefir landskjálfta
alls eigi vart orðið í þetta sinn, og ráð-
um af því, að þangað hafi hann alls
eigi náð, en vitum nokkurnvegirin tak-
mörk hans hér syðra.
[Fyrir samskotunum standa: J.
Havsteen, Björn Jónsson, Jón Helga-
son, Tryggvi Gunnarsson, Björn Olson.]
Yiðtökur Brjans
í New York.
Að undanteknu einu blaði, “The
Journal”, eru New York-blöðin andvíg
Bryan. Af því leiðir svo, að þau gerðu
svo lítið sem þau gátu úr ræðu hans í
New York í sumar, og svo gerðu öll
önnur andvígisblöð lians, hvervetna
annarstaðar hið sama, eins og þau gera
alt af síðan. I mótsetningu við þessar
og þvílikar frásagnir, gumuðu meðhalds
blöð hans af móttökunni þar. Útífrá
geta menn því af blöðunum ekki fengið
nokkra greinilega hugmynd um móttök-
urnar í New York. Nú loksins kemur
óhlutdræg lýsing af fundinum, —• í
September-hefti tímaritsins “Review of
Reviews”. Ritstjóri New York-útgáfu
ritsins, dr. Albert Shaw, var sjálfur á
fundinum og lýsir síðan því er þar gerð-
ist alveg hlutdrægnislaust. Og af því
New York er aðal-heimkynni "gufl-
konganna”, sem silfurmennirnir eru að
andæfa, álítum vér fróðlegt að birta
þýðingu af lýsingu dr. Shaws. Hún
hefir það sér til ágætis að hún er stutt.
Það þarf þess vegna enginn að þreyta
sig á að “vaða gegnum dálk eftir dálk”
af strembnu lesmáli, til að komast að
meiningunni. Lýsing dr. Shawsaf mót-
tökunum í “gull-kónga”-borginni, er á
þessa leið:
“Stórblöðin í New York, að undan-
teknu blaðinu “Journal”, er fylgir
stefnuskránni, sem viðtekin var á Chi-
cago-fundinum, og umsækjendunum,
sem þar voru kvaddir til framgöngu, —
hafa gert sitt til að telja þjóðinni trú
um, að fundurinn í New York, þegar
Bryan var tilkynnt að hann hefði ver-
ið tilnefndur (sem forsetaefni) hafi al-
gerlega misheppnast. Sá sem þetta rit-
ar var á þessum fundi i þeim tilgangi
einum að athuga hlutdrægnislaust alt
sem gerðist, til þess að geta skýrt les-
endum sínum satt og rótt frá, og er hon
um ómögulegt að samþykkja það sem
blöðin alment segja um fundinn. Það
var ofsa hiti um kvöldið. Mannþröng-
in var geysimikil bæði inni í bygging-
unni og úti fyrir henni og í hitanum og
þrengslunum leið þess vegna öllum illa.
Undirbúningurinn og ræða fylkisstjóra
Stones, frá Missouri tók æðilanga tíma.
Auk þessa hafði fólkið beðið nærri
klukkutima,Áður en farið var að setja
fundinni. Húsið var troðfullt alveg, en
um 100 stiga hiti og í þeirri svækju sátu
menn og stóðu nærri tvær klukkustund
ir áður en Bryan byrjaði að tala. Og
ræða hans var svo löng, að hann var
nærri tvær klukkustundir að flytja
hana og hún í sjálfu sér ekkert annað
en safn af röksemdaleiðslum um gjald-
eyrismálið. Það vissu allir að ræðan
yrði prentuð orðrétt í blöðunum morg-
uninn næfsta eftir. Menn svo þúsund-
undum skifti, voru líka þannig settir í
þessum ógna húsgeimi, að þeir gátu
ekki heyrt til ræðumannsins. Því skáli
þessi er eiginlega ekki ætlaður fyrir mál-
fundi, heldur fyrir hestasýningar, hring-
reið o. þvíl. Það hefði undir þessum
kringumstæðum verið afsakandi þó
ekki svo lítill hluti áheyrendanna hefði
farið af fundi, eftir að hafa séð Mr. Bry-
an. Alveg það sama átti sér stað fyrir
4 árum síðan, þegar Mr. Cleveland var
tilkynt útnefningin í sama skálanum.
Þá var ekki nokkur alvörugefinn maður
sem teldi það vott um kulda til forseta-
efnisins, að svo og svo margir þeirra
manna, sem ekki fengu sæti, gengu af
fundi. Áheyrendur Bryans voru langt
frá því að vera þyrkingslegir og dofnir.
Þeir voru þvert á móti sérlega fjörugir
og áhuga miklir. Allur meiginhluti á-
heyTendanna beið líka fundinn út, til að
heyra seinustu orð Bryans ekki síður en
þau fyrstu. Ög það er ekki nema sann-
gjarnt að segja, að frá stöðnsviði í grend
við ræðupallinn, sýndist manngrúinn
eins mikill við endir ræðunnar, eins og
hann var þegar hún byrjaði. Það var
aðallega verkalýðuriun í New York,sem
þar var saman kominn, og efalítið að
fjöldi þeirra var á sama máli og ræðu-
maðurinn. Það var ekki sjáanlegt, að
þeir væru óánægðir með manninn eða
ræðuna. Þetta er einlæg skoðun áheyr-
anda, sein var sannarlega ekki hlut-
drægur af því, að hann væri samdóma
stefnuskrá, skoðunum eða röksemdun-
um, sem Bryan setti fram í ræðu sinni”.
BUCKLENS ARNICA SALVE.
Bezta smyrsl sem til er við skýrðum,
mari, sárum, kýlum, útbrotum, bólgu-
sárum, frostbólgu, líkþornum, og öll-
um sjúkdómum á hörundinu. Læknar
ylliniæð, að öðrum kosti ekki krafist
orguriar. Vér ábyrgjumst að þetta
meðal dugar í öllum þeim tilfellum sem
talin hafa verið, ef ekki borgum vér pen
ingana tii baka,— Askjan kostar 25 cts.
Fæst í öllum lyfjabúðum.
Engilsaxneski ílokkur-
inn og framtíð hans.
Hver verðuy framtíð hins engilsax-
neska flokks ? Hinnar tilkomumiklu
arfleifðar, sem sá ættbálkur hefir ráð á
að hagnýta til gagns og góðs, eða leggja
irústir? Áhrifin, veldið, valdið, sem
þessi ættbálkur hefir ráð á,—meiri áhrif
stærra veldi, meira vald,en nokkur ætt-
bálkur hefir áður haft, að því er kunn-
ugt er,—“Þetta,” segir Literary Digest,
“eru spursmálin, sem Sir Walter Besant
(nafnkunnur skáldsagnahöfundur á
Englandi) ræðir um í langri grein í
“North American Review.” Með þess-
ari ritgerð er höfundurinn eiginlega að
sýna fram á þörfina á því, að frændþjóð-
irnar engilsaxnesku útkljái öll sin
þrætumál fyrir sáttarétti. Með þvf
einu móti telur höfundurinn gerlegt að
viðhalda valdinu og áhrifunum, sem
þessi ættbálkur hefir ætíð haft á heim-
inn, að þvi er snertir framfarir allar og
þjóðmenning.
Deflur hljóta að koma og hafa þeg-
ar komið fram, eins og eðlilegt er þegar
lyndiseinkunn ættbálksins er athuguð.
“Vér erum,” segir hann, “eins og vér
ætíð höfum verið, nokkuð ráðrikir og
drottnunargjarnir, — stífir og þráir, en
seigir sem þjóðflokkur. Oss er ekki gef-
ið að skifta um skoðun, að því er snert-
ir reglur allar og siðu, og gera annara
þjóða skoðun að vorri skoðun. Sem
þjóð, þegar vór tökum oss nýjan bústað
höldum vér öllum vorum siðum og knýj-
um aðra til að gera eins og vér.”
Óánægja með það sem er og þar af
leiöandi sífelt flakk úr einum stað á ann
an, i leit eftir betri kjörum, segir höf.
að sé annað einkenni engilsaxneska ætt-
bálksins. Kafli um það er á þessa leið :
“Hvaða þýðingu hefir þetta eiruleysi
liaft fyrir nútíðina ? Lítum á Ameríku,
á Indland, á Suður-Afríku, á Ástralíu, á
Nýja-Sjáland. Þar eru minnisvarðar,
—varanlegir minnisvarðar að ég vona—
þessa engilsaxneska eiruleysis. Athug-
um sögu 16. aldarinnar. þegar þetta
eiruleysi varð orsök í, að send voru skip
í hundraðatali til að kanna strendur
Ameríku, og í þvíf að hinn spænski floti
varð yfirbugaður. Athugum 17. öld-
ina, þegar nýbygðirnar í Ameriku kom-
ust á fót. Athugum 18. öldina, þegar
stjórn Frakka, með tilhjálp nýbyggj-
anna, var gerð útlæg úr Ameríku, og
þegar Engilsaxar hjálparlaust ráku
Frakka af Indlandi. Athugum vöxt
hinnar brezku verzlunar, — skipastól
þeirra með farm til allra hafna í heimi;
athugum vöxt auðlegðarinnar í höndum
Breta, stórstigin öll í þá átt, og það
enda á meðan þeir börðust upp á líf og
dauða á meginlandi Evrópu. Hvað
þýðir alt þetta? Framtakssemi, hug-
rekki, þrautseigju ; já alt þetta og það
sem meira er : Það þýðir, að eiruleysið
er oss meðfætt og leyfir oss ekki að
halda kyrru fyrir eða vera ánægðum.
Á hverju ári flytja hundruð þús-
iiuda af ungum mönnum burtu frá
siröndum Bretlandseyja. Þar sjá menn
þá sem eirulausir eru. Fæstir þeirra
hafa getað gert sig ánægða með kring-
umstæðurnar eins og þær eru. Þeim
leiðast skrifstofustörf, þeim leiðast bæk-
ur og þeir geta ekki staðist próf á skóla.
Það eru til staðir þar sem þessir ungu
menn, sem að öðru leyti eru oft og ein-
att blómi ættar sinnar, geta komist af
án bóka og skrifstofustarfa. Fyrrum
höfðu þeir tækifæri í Bandaríkjunum, í
Ástralíu og Nýja-Sjálandi. Nú virðast
þau tækifæri ekki lengur til, en þá er
Suður-Afríka. Það sem England var
fyrir Engla og Jóta við hirð Germana
fyrrum, það er Suður-Afríka nú fyrir
afkomendur þeirra : land framtaks-
seminnar, land auðlegðarinnar, land
styrjaldanna, land möguleikanna. En
svo eru og aðrir staðir. British Col-
umbia er ekki þétt sett enn, ekki Canada
íheild sinni, ekki vestur-Ástralía, og
eklíi Tasmania. Öll þessi lönd geta
framfleytt tífalt fleira fólki en þar er nú
En það er ekki spurningin liér. Það
sem mig langar til að gera er að benda
á viðburðanna rás. Sagan endurtekur
sig af því vér erum afkomendur forfeðra
vorra.
Sir Walter segir útbreiðslu binnar
ensku tungu og bókmenta um allan
helming hnattarins, þessu eiruleysi að
þakka. “Á hundrað árum”, segir hann,
“liefir hinn enskutalandi ættbálkur
hlaupið úr 20 milj. í 120 miljónir og hef-
ir samtímis aukið veldi sitt svo nemur
um fimtahluta af þurlendi hnattarins.
Það er ómögulegt að finna nokkurt ann-
að eins dæmi í sögunni um vöxt eins
ættbálks í svo stórum stýl.eða svo geysi-
legan vöxt landeignar eins ættbálks 4
jöfnu tímabili.
Þannig eru þá ástæður hins engil-
saxneska ættbálks sem stendur. Yér
eigum, eða ráðum yfir, hinum beztu og
ákjósanlegustu hlutum jarðarinnar. Yér
höfum meiri auð yfir að ráða, en allar
aðrar þjóðir í heimi til samans. Vér
erum tengdir einum og sömu ættar-
arböndum; tengdir með sameiginlegri
sögu, að vissu takmarki; tengdir með
sömu reglum, er vér fengum að arfl frá
vorum sameiginlegu forfeðrum; tengdir
með einu og sama tungumáli; sömu trú,
að frádregnum smá trúarflokkum; sömu
bókmentum; sömu siðum, þó þar séu
smáatriði mismunandi; og vór erum
tengdir með óteljandi blóðtengdum, —
jafnvel foreldrar og börn og systkini
eru sundurdreifð í þessum ýmsu lönd-
um og hjálpa þannig til að viðhalda
nánum tengdum. Það væri erfitt að
leita að og finna önnur sterkari tengda-
bönd, því þessi bönd eru þannig, að
ekkert heimsins afl getur slitið þau.
Þjóðir sem þannig eru tengdar geta
deilt, geta farið í stríð saman, sem
tengdirnar þá umhverfa í innanríkis-
stríð, en þær geta ekki samt höggvið
sundur þessi tengdabönd, sem fjötra þær
fastar en nokkur samningur eða fóst-
bræðralag getur gert.”
Þá kemur höfundurinn með kafla,
þar sem hann bendir á mismun á stjórn-
arskrám tveggja stórdeildanna í engil-
saxneska ættbálknum, — á Bretlands-
eyjum og í Bandaríkjunum' í því sam-
bandi bendir hann á það mikilverða at-
riði, að öll ríkin sem vaxið hafa út af
Bretlandseyjum, hafi búið sér til sitt
sérstaka stjórnarfyrirkomulag og að öll
séu í raun og sannleika lýðveldi. Ekki
eitt einasta af útríkjunum hafi gert til-
raun til að endurreisa hjá sér samskon-
ar stjórn og er á Englandi. Heima hjá
sér er Englendingurinn ánægður með
stjórnarfyrirkomulagið og allar stofnan-
ir, er þá enda tilbúinn að ganga út og
berjast fyrir þær allar í heild sinni. En
þegar í útríkin kemur er hann tafarlaust
orðinn framgjarn lýðveldissinni.
"Að frádregnu stjórnarfyrirkomu-
laginu, hverjar eru breytingarnar sem
liggja fyrir þessum ættbálki á næstu
árum? Útríkin falla írá móðurstofnin-
um eitt eftir annað og verða alveg óháð.
Af því Ástralía getur ekki enn varið sig
fyrir Japanítum.ristir hún ekki á böndin
fyrst um sinn, en eftir því sem eyland
það vex nálgast þó sá tími, að einnig
það verður óháð ríki. Að 50 árum liðn-
um, eða um það bil, munum vér þá sjá
sex voldugar enskutalandi þjóðir [Bret-
landseyjar, Bandaríkin, Canada, Ástra-
líu, Nýja Sjáland, Suður-Afríku]. Hver
einstök þessara þjóða verður þá fólks-
fleiri en er Frakkland nú, — lönd þeirra
verða þéttsett fólki frá öllum löndum,
en sameinað engilsaxneska ættbálknum.
Allar þessar þjöðir stjórnast af sams-
konar lögum og allar erfa þær eina og
sömu engilsaxnesku eiginleikana, —
dygðirnar jafnt og gallana....”
Hvað skeður þá í heiminum, þegar
(Niðurlag á 1. bls.)
Þrjú makalaus lyf.
Hin merku Suður-Ameríku
meðöl. Óyg'gjandi við nýrna-
veiki, gigt og magaveiki.
Vlörg þúsund manna í Ca-
nada bera vitni um það.
Þessi meðöl hafa ekki öll sömu verk
anir. Þau eiga sitt við hverju, og eru
óbrigðul við þeirri sýki, sem þau eru
ætluð fyrir. Aðal-atriðið er að þessi
meðöl uppræta orsakir veikinnar.
South American Kidney Cure er
ekki meðal, sem á að brúka eins og
leíkfang, eins og gert er með ýmsar pill
ur og duft sem margir brúka. Nýrna-
veiki kemur af stýflum í nýrunum. Til
þess að uppleysa þessar stýflur, þarf
vissa lagartegund og sú lagartegund er
í þessu meðali.
Adam Soper, frá Burkes Falls, Ont.,
þjáðist fjarskalega af nýrnaveiki og
íeitaði til ýmsra lækna. Hann segir:
‘Eg haföi aldrei frið fyrr enn ég fékk
South American Kidney Cure. Það
bætti mór á stuttum tíma. Eg er nú al-
veg heilbrigður og ég held að flestum
dugi ein flaska af þessu meðali.
Menn hafa margar rangar hugmynd-
ir um gigt. Það er oft hægt að lina
þrautirnar með plástrum og áburð-
um, en til þess aðiækna til hlýtar, þarf
að hroinsa blóöið. Þetta gerir South
American Rheumatic Cure. Mrs. Phil-
ips sr., Hamilton, var alveg yfirkomin
af gigt. Hún fékk sér flösku af South
American Rheumatic Cure, og segir um
það:
‘Það er eflaust hiðáhrifamesta með-
al, sem óg hefi reynt við gigt, og ég ráð
legg öllum sem þjást af gigt, að brúka
það’.
Það er vísindalega sannað að ólag á
meltingarfærum keinur oft frá tauga-
kerfínu. South American Nervine
læknar magaveiki og meltingarleysi. af
því það styrkir taugakerfið. J. W. Din-
w, oodie frá Campbell ford, Ont., segir :
‘Eg verð að segja. að South American
Nervineer hið hezta meðal sem ég hefi
brúkað. Það iæknaði alveg í mér tauga-
veiklun og þar af leiðandi magaveiki,
sem ég kvaldist af’.