Heimskringla - 01.10.1903, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 1. OKTÓBER 1903,
BeiiskriDgla.
PUBLISHED BY
The Heimskringla N’ews 4 Pablishing Go.
Verð blaðsins í Canadaop: Bandar. $2.00
am árið (fyrir fram borgað). Sent til
íslands (fyrir fram borgað af kanpend-
um blaðsins hér) $1.50,
Peningar sendist í P. 0. Money Order
Registered Letter eða Express Money
Odrer. Bankaávísanir á aðrabankaen í
Winnipeg að eins teknar með afföllum.
B. L. Baidwinson,
Editor & Manaeer.
Offioe ; 219 McDermot Ave.
P O. BOX
Skoðanamunur.
•
Aðal-takmark hátollastefnun-
ar er að mynda og efla iðnað í
landi með J>ví að hindra skaðsam-
lega samkepni frá fitlendum f>jóð-
um. En skaðsamleg samkepni frá
étlendum þjóðum myndast við það
að vörum þeirra sé leyfð frjáls inn-
ganga f landið, og þar seld með
lægra verði en samskyns vara fram-
leidd heima. Lágtolla eða frjáls-
verzlnnarmenn halda fram þeirri
grundvallarstefnu að öll verzlun
eigi að vera frjáls, svo að óhindr-
uð vöruskifti geti orðið milli f>jóða
heimsins. Með þvf móti gæti það
land, sem ódfrast getur framleitt
eina vörulegnnd, framleitt svo
mikið af henni að nægi ekki að
eins heimaþjóðinni, heldur einnig
öllum öðrum þjóðuin, sem ekki
keta framleitt hana eins ódýrt.
Það sé eðlilegast fyrir hverja þjóð
að framleiða þann varning sem
landið er bezt tilfalliðað framleiða,
en kaupa svo frá öðrum þjóðum
það sem J>ær geta selt með lægra
verði en hægt er að gera heima.
Tollarnir, segja frjálsverzlunar
mennirnir, að séu höft á verzlun og
viðskiftalffi pjóðanna, slík höft
séu óeðlileg og ranglát, og eigi
ekki að vera til. Þessi hugsjón er
í sjálfu sör einkar aðlaðandi og
margir eru þeir, sem—án þess að
athuga nema yfirborð hlutanna —
hallast að henni, bíta sig fasta í
hana, gera hana að sinni hugsjón
og nefnast síðan frjálsverzlunar-
menn, frjálslyndir menn eða Lib-
eralar.
Hin önnur hlið málsins er hin
svonefnda hátollastefna eða toll-
verndarstefna, og er hún svo nefnd
vegna þess að háir innflutningtoll-
ar haía ætfð og æfinlega þær afleið-
ingar í framkvæmdinni að efla inn-
lendan iðnað í laridi, skapa nýja
atvinnuvegi, skpa tilbúning ýms
vamings, mynda atvinnu fyrir
landslýðinn og með f>ví hækka
kaupgjald verkamanna og auka
velliðan þjóðarinnar. Að vísu
mun mega segja að það sé tilgang-
ur allra góðra borgara að efla vel-
líðan í landi sfnu, eu skoðanamun-
ur stjórnmálamanna, eða þeirra
sem standa fyrir opinberum þjóð-
málum, hefir skapað þí*ssar tvær
stefnur, sem báðar eru ætlaðar til
að ná sama takmarkinu, og skift
þjóðunum f flokka út af þeim.
Hjá hinum ófróðu og þekkingar-
ar og hugsunarsnauðu gengur
flokkaskifting þessi svo langt að
þeir gefa sér ekki ráðrúrn til að at-
huga málsatriðin aða málsástæður,
heldur fara eingöngu eftir því hve
höfn flokkanna falla þeim vel f
eyra; og þarf ekki að þvf að spyrja
að sá hugsljófi og þekkingarsnauði
maðurinn festist brátt við þann
flokk sem að hans dómi ber fegra
nafn. Hinn djúphygni og skarp-
skygni maður á hinn bóginn lætur
sig engu skifta nöfn flokkanna,
heldur fer eftir þvf sem hann þekk-
ir um stefnii og starfsemi hvers
flokks og afleiðingamar á hagi
þjóðanna af þeirri starfsemi. Slfka
menn bér að virða, hvaða flokks-
stefnu sem þeir fylgja, hvort sem
manni finst kjörstefna þeirra vera
virðingarverð eðaekki.
Hátolla- eða vemdartollastefn-
an krefur dýpri hugsun og skarp-
ari skiluing heldur en frjálsverzl-
unarstefnan, sem er svo einföld og
auðskiliri að enginn þarf þar á að
villast. Hátollastefnan er mikln
flóknari, því hún er hymingar-
steinn sem á er bygt það starf-
semdarkerfi, sem bygt hefir upp
vöru-framleiðslu f löndunum og
gert þjóðimar voldugar að auð og
mannfjölda. Það er þessi stefna,
sem gert hefir Bandaríkin eitt hið
mesta framleiðsluland f heimi.
Fyrsta sporið er að framleiða í
heimalandinu allar þær vömtegund-
ir, sem hægt er að framleiða, og að
skapa markað í landinu fyrir fram-
leiðsluna. Hvorveggja þetta verð-
ur að fara saman. og þvf er komið
á með þvf móti að leggja svo háan
toll á innflnttu vöruna að J>að liorgi
sig betur að kaupa þá heimagerðu
heldur enn þá útlendu. Með því
að skapa þannig eftirspum eftir
heimagerðu vörunni, þá eflist sá
atvinnuvegur og þeir fjölga sem
hafa atvinnu af honum; öll vinnu-
laun renna til innlendra verka-
manna, sem svo nota þau t.il að
iiyggja upp þjóðfélagið. Þar sem
undir lágtollastefnunni peningar
ganga sífelt út úr landinu til að
auðga útlendar þjóðir, en hnekkja
vexti þeirrar [>jóðar sem kaupir.
Sem dæmi upp á þetta má nefna
umræður þær, sem farið hafa fram
í Canada á sfðari árum nm nauð-
synina á þvf að vernda blýtöku
atvinnuveginn f British Columbia
fylkinu. Blýmálmur sá er þar
finst mikið af í nánium er notaður
til málgerðar og annarar iram-
leiðslu. Tollvemdarhlið þessa máls
er sú, að ef ekki væru framleiðslu-
stofnanir f Canada þá væri enginn
markaður til fyrir þær vörur sem
sru framleiddar úr blýi. En ein-
mitt af þvf að Canada hefir undir
hátollastefnunni komið á fastan
fót ýmsum iðnaðarstofnunum, þá
er nú hér í landi mikil eftirspum
eftir máli og öðrum slíkum vörem,
og gæti þó orðið margfalt meiri
ef tollar væra hækkaðir á innfluttu
ináli, og eftir því sem meira væri
keypt af máli eftir því hefðu fleiri
menn atvinnn við framleiðslu þess.
Mjög mikið af máli þarf árlega til
að mála vagna og önnur akfæri,
svo og öll akuryrkjuáhöld. Ef nú
öll akuryrkjuáhöld, sem búin eru
til f Bandaríkjunum og seld í
Canada, væra gerð í ríkinu, þá
mundi þurfa miklu meira mál en
nú er notað. Svo er með íverahús
manna, að þess fleiri sem hafa at
vinnu f landi þess fleiri hús þurfa
þeir og þess meira mál er notað.
Svo er og blv notað f vatns-
pfpur og til ýmsra annar nauðsyn-
legra hluta. En sala þess er kom-
in undir þvf að fólk búi f landi, en
það getur að eins orðið með því
móti að það hafi atvinnu, og at-
vinnnvegimir skapast með því að
tollvemda þær vörar, sem fram-
leiddar verða í landinu. Það sem
sagt er um blý, mætti einnigjsegja
um kopar og aðra málma og að
meirs og minna leyti um margar
aðrar vörategundir.
Annað er alhugavert f sam-
bandi við efling atvinnu-
vega 1 landinu og það er, að
,þ(Hr efla hver annan. Járn, timb-
ur og kolatekja aukast í jöfnum
hlutföllum við vöxt í starfsfram-
kvæmdum þjóðfélagsins. T. d. má
taka að jámframleiðslustofnanir f
Sidney f Nova Scotia brenna nú á
ári hverju nær liálfri millión tonna,
og kolatekja hefir aukist svo að
hún hefir meira en tffaldast þar á
síðasl 20 áram, alt vegna þess að
tollurinn á innfluttum kolum er
nægilega liár til þess að hvetja
menn til kolatekju hér í ríkinu.
Hátollastefnan hefir þann kost að
örfa landsbúa til framkvæmda,
gera þá starfsuma, sjálfstæða og
auðuga. En lágtollastefnan hefir
gagnstæð áhrif. Þetta má sanna
með ýmsum dæmum og ekki hvað
sfst því sem nú er svo ljóst orðið á
Englandi. Þess vegna er það eins
ranglátt eins og það er óeðlilegt að
nefna hátolla eða verndartollamenn
afturhaldsmenn, þvf f raun réttri
eru það hinir sönnu framfaramenn
þjóðanna. Stefna þeirra miðar öll
til framfara og eflingar og f fram-
kvæmdinni hefir hún svo gefist
hvar sem hún hefir verið viðhöfð.
Hver maður, sem gefur þess-
um málum nokkurt alvarlegt at-
hygli hlýtur að sjá. að hversu fög-
ur og aðgengileg sem srjálsverzl-
unarstefnan er f hugsun manna,
þá hefir hún aldrei gefist nokkra
landi vel í framkvæmd. England
er á yfirstandandi tfma það eina
rfki f heimi, sem nokkuð kveður að
sem i orði kveðnu fylgir frjáls-
verzlunarstefnunni. En hagskýrsl-
ur J>ess lands í síðastl 30 ár hafa
ljóslega sýnt að þjóðinni fer stöð-
ugt aftur undir þvf fyrirkomulagi.
Enda vilja nú merkustu stjóm-
inálamenn þar breyta um stefnu.
Alvörumál.
Brezkir stjómmálamenn hafa
á sfðari tímum látið [>ess getið við
ýms tækifæri að herkostnaður
Breta væri árlega orðinn svo mik-
ill að þjóðinni væri orðinn hann ó-
bœrilegur, og að nauðsyn bæri til
Jx’ss að hinar ýmsu hjálendur rfk-
isins tækju tiliölnlegan þátt í hon-
um. Þetta hefir verið heimuleg
hugsjón brezkra stjómmálamanna
um mörg undanfarin ár. Þeir hafa
séð að sú stefna, sem þar liefir
jafnan verið rfkjandi, sú að vinna
með hemaði land undir brezku
krúnuna hvar og hvenær sem tæki-
færi hefir gefist, hefir svo mikinn
kostnað f för með sér að þjóðin rfs
ekki til langframa undir honnm,
og það því sfður sem atvmnuvegir
og landbúnaður landsins er f aftur-
för. En framar öllu þessu hefir
Búa-stríðið fært allri J>jóðinni, og
öllutn heiminum, heim sanninn um
það að Bretar einir megna ekki að
etja eggjum við öflugar og herská-
ar stórþjóðir með nokkurri von um
sigur, nema með því móti að }>eir
njóti öflagrar og einbeittrar hjálp-
ar frá hjálendum sínum. Þessa
styrks nutu þeir f ófriðnum við
Búa, og fyrir þann styrk eingöngu
varð þeim mögulegt að vinna land
þeirra undir sig. En þeir eru
ekki ánægðix með það aðeins að
njóta mannhjiálpar víðsvegar úr
ríki sínu á ófriðartímum, heldur
vilja þeir nú einnig fá þvf komið á
að hjálendurnar séu líigskyldar að
leggja árlegan peningastyrk til
viðhalds sjóhemum og herskipa-
stól Breta. Oss skilst svo að þeir
vilji sem fyrst þvf verður viðkomið
gera félagslt'ga samsteypu við allar
nýlendur rfkisins að þvf er snertir
allan herkostnað. Þetta mundi
létta mjög byrði á gjaldþegnum
Bretlands, en auka hannjjað sama
skapi á nýlendubúum og það veit
Brezka stjómin að verður mjfig ó-
vinsælt í öllum þeim hlutum rfkis-
ins sem enn þá eru lausir lagalega
við hermálagjöldin. Þess vegna
hefir enn þá ekki beinlínis verið
farið fram á það formlega, að h]á-
lendurnar skuli með lögum knúðar
til að taka þátt í þessum kostnaði.
En það er f undirbúningi að halda
hreyfingu þessa máls stöðugt fyrir
fólkinu í öllu brezka veldinu til
þess með því að efla hugmyndina
og leiða smámsaman hugi manna
að henni svo að mótspyman verðj
sem minst þegar stjórnin er full-
komlega undirbúin til framkvæmda.
En Jx'ss skal getið að það er ekki að
svo stöddu tilgangurinn að leggja
sérstakan herskatt á hjálendurnar
ánþess að þeim sé um leið gefið at-
kvæði f alríkismálum. En það á
að gerast á þann hátt að alsherjar-
þing, sem nú er ekki til, sé stofn-
að, þar sem mæta fulltrúar frá
Bretlandseyjum ásamt með full-
trúum frá ölium hjálendunum, og
sö sú fulltrúatala f réttum hlutföll-
nm við fólksfjölda hinna vnisu
hluta veldisins. Meo því móti yrði
þingið í London ekki lengur ríkis
þing, heldur héraðjnng á s>ma
hátt eins og nú era þing hinna
ýmsu hjálenda. Alrfkisþingið
fyrirhugaða hefði öll aðalúrslit allra
alríkismála. Þá mundu fulltrúar
Bretlandseyja ekki hafa meiri á-
hrif þar heldur en fulltrúar frá
Canada, Ástralíu, Afríku og öðr
um stöðum, sem nú lúta veldi
Breta, og þá mundu engin stríð
hafin án samþykkis fleirtölu full-
trúa á [>vf þingi, en minnihluta-
menn yrðu að láta sér lynda að
sæta dómi meirihlutans.
Hvort þessi hugmynd, ef hún
kemst f framkvæmd, verður til þess
að sameina hið brezka veldi eða til
að dreifa þvf sundur, er óráðin gáta.
Vel er það hugsanlegt að slfkt
þing kynni að samþykkja eitthvað
það, sem fulltrúar eins hluta veld-
isins ckki gætu felt sig við og ga’ti
þá sá hluti ríkisins sagt sig úr
sambandinu og gerst óháð rfki,
eins og Bandaríkin gerðu forðum,
Þetta og /mislegt annað er hugs-
anlegt að kynni að koma fyrir
undir hiau fyrirhugaða fyrirkomu-
lagi. En reynsla Bandarfkjanna
er sú, að ríkin lialda saman þó J>au
séu ekki ætfð á eitt sátt um hvað
heppilegast sé að gera í öllum til-
fellum. Og það er talið vfst að
söm yrði reyndin hjá Bretum. En
þetta fyrirhugaða fyrirkomulag
þeirra yrði f öllum aðal-atriðum
eins og fyrirkomulag Bandaríkj-
anna. Annars er hugmynd þessi
enn þá ekki búin að fá J>ann vöxt
að nauðsynlegt sé að ræða hana
ýtarlegar að sinni.
Yfirskoðun ríkisreikn-
inganna.
•John MeDongalI, Liberal f
pólitík, hefir haft það embætti á
hendi sfðan rfkissambandið f Can-
aða varð til, að yfirskoða alla reikn-
inga ríkisstjórnarinnar og hafa á
þann hátt alla aðalumsjón á út-
gjöldunum. Eins og gefur að
skilja þá er það afaráríðandi að
maður f þeirri stöðu sé ekki að eins
sjálfur strangheiðarlegur og fróm-
ur maðuf, heldur einnið að hann
sö svo gætinn að liann taki ekki
aðrar borgunarkröfur gildar en
þær, sem eru á gildum og sönnum
rökum bygðar. Þessi maður er
einhver þjóðhollasti og mikilsvirt-
asti af öllum embættismönnum
sem nú er f þjónustu rfkisins. En
ekki er frítt við að núverandi
stjóm í Ottawa lfti homauga til
haus. Hann hefir lieimtað af þess-
ari stj., eins og af fyrri stjórnum,
sk/lausar sannanir fyrir réttmæti
allra reikninga frá hmum ýmsu
deildum. áður en hann samþykkir ; En svo kemur það stundum fyrir,
borganir þeirra. Og þetta hefir! að þetta fer á annan veg, alt eftir
gengið svo langt að þingmenn hafa I þvf hvort stjórnendur slíkra] félaga
ekki getað fengið laun sfn {>ar | eru vitsmuna og þekkingarfega
eystra. Og rétt nýlega hefir hann vaxnir starfi sínu eða ekki og livort
með gætni sinni sparað ríkinu yfir þeir eru frómlyndir eða hrekkjótt-
$20,000 á einu brúarverði, og hæla
austanblöð honum mjög fyrir dugn-
ir menn. Séu þeir hrekkjóttir, J>á
eru [>eir eitur f efnum manna og
aðinn f því Ináli. Svo var mál ræningjar í húsum ekkna og föður-
vaxið að brú var bygð hjá Sorel f! lausra. Þannig reýndist Mntual
Quebec-fylki yfir Richelieu ána; Reserve Fund fél. og þannig skilst
[>að var jámbrautarbrú til hags- 083 að nú eigi að leika gja m 1 a
muna fyrir Soutli Shore jára- meðlimi A. O. U. \\ . félagsins,
brautarfélagið. Quebec fylkisstj. Kn 4hér er Leifur oss ekki satii'
gaf félaginu $50,000 upp i brúar- j dóma. Hann játar að vfsu, eins
verðið. en Ottawastjórnin'J lofaði
15% af brúarkosnaðinum með þvf
móti að sú uppliæð færi ekki yfir
$35 þús. Svo kom reikningur
brautarfélagsins er sýndi brúna"að
og hunn lfka má til að gera, að ið-
gjöldin eigi að hækka. En’ hann
gefur þá eftirtektaverðu uppl/s-
ingu, að fél. hafi verið byrjað , ,án
ftllrar reikningsfrœðilegrar hygni“,
hafa kostað 243 þús. dollars.fog j því miður höfum vér ekki Jvið
átti [>á rfkistillaðið að vera [$3f> hendina f/rstu skýrslur þessa fél’,
þús. Jámbrautardeild fstjómar- tin uiikið má það samt vera, efþá-
: innar samþykti þenna reikning og verandi stjórnendur þess hafa veitt
j bað yfirskoðara McDougall að stað- j meðlimina f það á þvf agni—glæsi-
í festa hann, en karl neitaði,J kvað beitu mundi vinur vor Eldonjkalla
} ekki nægar sannanir fylgja til að Það. að félagið væri stofnað án
sanna að brúin hefði kostað svona ;dlrar reikningsfræðislegrar hygni,
mikið. Járnbrautardeildin'J’yfir- í Hvemig færu J>á stjórnendur þess
\ fór svo reikninginn aftur og færði. reikna út í áætlunum sfnum ið-
brúarkostnaðinn niður í $210 þús,
og sam{>ykti að borga fél. $31.528.
gjaldakröfu upphæðir meðlimanna
á hinum ýmsu aldursskeiðum.
: En McDougall var enn J>á ekki á-: Allirvita að dánarskýrslur (Mortu-
nægður með reikninginn, kvað ary fetatistics) voru til á þeim (lög-
Ihannofháan og ekki sannað að | um og að dauðsföllin voin þá hærri
félagið hcfði lagt svo mikið fc út á hvert 1000 manns, en nú er og
fyrir brúna. Hann féklriþví á eig-
inreikning byggingafróðan mann
| til að gera áætlun um kostnaðinn, og
| fékk það svar að brúin mundi hafa
iðgjalda áætlanir því þá að sjálf-
sögðu hærri en nú gerist. Vér
teljum víst að stofnendur félagsins
hafi bygt það á fullnægjandi reikn-
kostað $112,000. og að stjórninni1 iugslegum gmndvelli, sem og lfka
l>æri samkvæmt þvf að ixirga ^ InÁiðgjöld meðlimanna
$1(5.870. Og enn þá var yfirskoð-j hafa viðhaldið félaginu fram á
arinn ekki ánægður. Hann lét Þenna dag, og það svo vel, ,,að það
gera lista yfir alt efnið, sem í j skuldar ekki erfingjum dáins bróð-
brúna fór, og sýndi að i stað þess i ur el11 cent af J>vf sem borga ber
að kosta $243,000 þá hefði hún aldrei gert“, og vér teljum
i ómðgulega g(‘tað kostað féelagið cngan efa á því, að hækkun á ið-
meira $98,171, og að stjóminni giiildum meðlimanna sé algerlega
ibæriþvíað tærga $14,725, f stað , óÞfirl'1 Manitoba og Norður-Do
} $36,000, sem hún áður liafði sam-
þykt að borga. Félagið gekk að
þessu l>oði McDougalls, og þar
, . M1 anc. i A. O. lr. W. fél. skuldi ekkert, en
með sparaði hann ríkimi $21,27o!
kota, nð minsta kosti, hvað sem
vera kann sunnar í ríkjunum. Vin-
ur vdr Leifur lieldur þvf fram, að
á þessum eina reikningi.
Það varMr. Prefontaine, ráð-
gjafi Lanriers, sem ætlaði að raka
þessu ífe af rfkinu í vasa brautar-
félagsins. En gamli McDougall
var eldri en tvævetnr og lét ekki að
sér hæða í þessu máli. — Fvrir
hinn nýkomni formaður félagsins
segir blátt áfram þetta: „Calcu-
lation was made as to the sutfici-
j ency of our present system, which
j desclosed the fact that to carry
I out and fullfill our present con-
j tract would leave us short of
„ , ,, enough inoney to pay by $148,608,
þetta hefir hann mætt óvild [sumra
j ráðgjafanna, en
j þjóðariimar.
hlotið þakklæti
53, taken at its present value.
That is to sey. tke moneys re-
ceived on our present assessment
system needs to be supplemented
by a fund in 'hand at this time
amounting to the above figures“.
------ Vér sjáum ekki betur en að hér
Herra ísl. V.Leifur að Mount-1 sé gefið í skyn að félagið skuldi
Jæssar nær 150 þúsundir (lollars,
aunars gæti engin þörf verið á því
að hafa þessa upphæð f sjóði—“in
hand at the present time“. Sá
A. 0. U. W.
ain.N. Dak., ritar afar langt mál f
sfðasta Lögberg, til að leiðrétta
þá vanþekkingu og misskilning,
sem hann liefir fundið f grem
vorri um iðgjaldahækkun félags- i sannleikur að félagið gerir að eins
ins, sem getið var um í Hkr. nr.
48. þ. á.
Það gegnir nærri furðu hve
litlu af uppl/singnm og leiðrétting
um vini vorum hefir tekist að
koma f svo langa grein, og í sjálfu
sér væri þetta ófyrirgefanlegt, ef
6—7 iðgjalda kröfur á ári þar sem
lögin leyfa þvf að gera 12 kröfur,
er ljós sönnun þess, að hækkun
hér er ónauðsynleg, og er óþarft
að ræða meira um það.
Leifur fiimur að þvf að Hkr.
ekki fylgdi loforð lians um að gera [ hefir ekki getið um Paid up Poli-
bragarbót siðar. En samt á hann j °y T>lim félagsins. Jú, ]>sð var
þökk fyrir tilraunina. Lffsábyrgð j yfirsjón. Það plan er þannig, að
armálin eru svo alvarlegs eðlis að maður sem gengur inn 18 ára gam-
sem allra flestar fullorðnar inunn- i all og l>orgar f sjóð f -lagsins Þar
eskjur ættu að athuga [>au sem i til hann er 56 ára, als $998,40.
bezt og gera sér þýðingu þeirra j liann fær útborgaða lffsábyrgð fyr-
ljósa.
Þvf verður ekki neitað, að
lífsábyrgðarfélög eru varðenglar
hinna f/rirhyggjusömu viðskifta-
vina þeirra og hafa orðið mörgum
fsl. munaðarleysingjnm að stór-
! miklu liði á síðastl. 15 árum hör f
j landi. Eðli þeirra er að efla vel-
ir þá stóra summu $30,00, segi og
skrifa þrjátíu dollars,
sem erfmgjar hans fá að honum
látnum. Getur herra Leifur sk/rt
þetta góða plan á annan veg? Batt
að segja finst oss þessir $30 vera
ærið dýrkeyptir þegar J>eir kosta
nær þúsund dollars útðorgaða og
! ferð hinna atorku-og fyrirhyggju-1 rentum af þeim í meira en fjórð-
I sömu, en láta hina eiga sig sjálfa. I ung aldar, og vér getum sagt hra