Heimskringla - 29.09.1904, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 29. SEPTEMBER 1904
Heimskringla
PUBLISHED BY
The Heiniskringla News k l’ublish-
iug Company
Vorö blaðsins í Caoada og Bandar.
$2.00 um árið (fyrir fram borffaö).
Sent til Islands (fyrir frain borgaö
af kaupendum blaösins hér) $1.50.
Peningar sendist í P. O. Money Or-
der, Registered Letter eða Express
Money örder. Bankaávísanir á aöra
banka en 1 Winnipeg aö eins teknar
meö affðllum.
B. L. BALDWINSON,
Editor & Manager
Office:
727 Sherbrooke Street, Wiunipeg
P. O. BOX 118.
Stórglæpir Liberala
í Ontario
í allri kosningasögu þessa lands
frá fyrstu tímum til þessa dags
hefir aldrei uppgötvast svívirðilegri
samvizkulausari og glæpsamlegri
kosningasvik, en þau sem Liberal
ar frömdu f sambandi við Sault Ste
Marie kosninguna f Ontario í fyrra
Undir þeirri kosningu var það
komið, hvort Ross-stjörnin í On
tario héldi völdum eða legði þau
niður. Strax að afstöðnum a
mennu kosningunum þar, var mörg
um feirra mötmælt af hálfu Con
servativa. Því var haldið fram, að
kjördæmunum hverju á fætur öðru
hefði bókstaflega verið stolið, að
beitt hefði verið mútum, meinsær
um og atkvæðafölsun og yfir höfuð
að öll sú svfvirðing hefði verið í
frammi höfð, sem Liberal-flokkur
inn gat upphugsað, og munu þá
flestir skynja, að meira en lítið
saurugt hafi verið þar á seiði. En
svo setti Mr. Ross þingið strax að
afstöðnum kosningum, svo að mál
unum móti þíngmönnum flokksins
Varð ekki haldið fram fyrir dóm-
stólunum.
En nú eru mál þessi bvrjuð
Þrfr af þingmönnum hans hafa
þegar verið dæmdir frá þing-
mensku, og fleiri fara sömu leið
innan fárra vikna. Svo að Ross
stjórnin má þegarheita fallin. Sfð-
ustu kosningar leiddu það f ljós, að
þó Liberalar hefðu yfirburði í þing-
inu, þá höfðu þeir í rauninni sjö
þúsund atkvæðum færra í öllu fylk-
inu heldur en andstæðingar þeirra.
Þetta sýndi, að Liberalar höfðu
ekki tiltrú fylkisbúa, og það bar
einnig þess vott, að megn svik höfðu
verið viðhöfð af hálfu stjómarinn-
ar til að fá menn sfna kosna. Nú
hafa þau þrjú mál, sem þegar hafa
verið hafin, sýnt að svo hefir verið
og það í svo stómm sl/l, að slfks
eru áður engin dæmi. Hundrað
þrjátfu og sex kærnr voru móti
kosningu herra Smiths í Sault Ste.
Marie kjördæminu, að eins sextin
þeirra komu fyrir dóminn og var
þá nóg fengið til að ónýta kosning-
una. Dómari Boyd, sem rannsak-
aði málið, sagði um það meðal ann-
ars þetta:
“Sakir þær sem sannaðar eru
innibinda spillingu, eftirliking og
mútur 1 viðbjóðslegnm stýl. Ekki
voru þetta heldur einstök tilfelli,
þar sem rangindi voru viðhöfð.
Sum af liinum alvarlegustu svik-
um voru framin af aðalumsjónar-
manni Sutherlands, sem stjórnaði
undirbúningi kosninganna fyrir
hönd Liberal-flokksins.”
Svo er öll saga þessa máls ljót,
að bláðið Olobe í Toronto, aðal-
lað Liberala í Canada, hetír ekki,
getað stilt sig um að flytja svolát-
andi grein um það:
“011 sagan um ferðina með
“leigða gufubátnum og framférði
“flokks þess sem með honum var
“og sem dómarinn hefir réttilega
“nefnt fanta, er gersamleg svf-
“virðing hverjum þeim manný
“sem var beinlfnis eða óbeinlínis
“við það riðinn að þessi glæp-
“samlegi flutningur, sem orsak-
“aði viðbjóðslegt samneyti við
“atkvæðafalsara og siðferðisleg
“þrotaflök, var gerður til hags-
“muna fyrir Liberal-þingmanns-
“efnið og á yfirborðinu í nafni
“Liberal-flokksins gerir það því
“óþolanlegra í augum allra skyn-
“samra og virðingarverðra Lib-
“erala, ekki að eins í þessu kjör-
“dæmi heldur einnig í öllu fylk-
“inu.
“Enginn heiðarlegur Liberal
“getur fært nokkra afsökun fyrir
“þessum glæpum eða varið þá.
“Yitnisburðurinn í málinu er á-
“kveðinn og ómótmæltur. Á-
“kvæði dómsins er ljóst og í
“engu einasta tilfelli getur skyn-
“semi eða sjálfsvirðing framborið
“nokkra vörú eða afsökun. Sökin
“er eins glæpsamleg eins og hún
“er heimskuleg, og þeir sem eru
“valdir að glæpnnum verðskulda
“ekki að eins þyngstu hegningu,
“sem lögin ákveða, heldur einnig
“ótakmarkaða og gremjufulla af
“neitun allra þeirra manna, sem
“hafa ábyrgðarfulla stöðu í Lib-
“eral-flokknum.”
Vanskil Vestanblaða
/
á Islandi
Það er ekki hægt að fara öllu
þyngri orðum um þetta, heldur en
aðalflokks-biað Liberala fer hér um
flokksmenn sína. En eftir er að
vita, hvort mönnum þessum verður
hengt. Sutherland er þegar fund-
inn sekur fyrir dómi; svo eru
S u 11 i v a n feðgamir, sem báðir
hafa atvinnu á stjómarskrifstofun-
um, og sem “Grlobe” segir í þessari
sömu grein að hafi verið riðnir við
þessi mál. Feðgarnir svara því,að
hafi þeir gert rangt, þá hafi það
verið gert f þágu Liberal-flokksins,
og ef að “Globe” sé ant um að
ræða málið við sig, þá séu þeir v.ið
því búnir að segja alt sem þeir viti
og muni þá margt uppkoma, sem
nú sé almenningi hulið. Þessir
feðgar gefa í skyn, að peningar
þeir, sem notaðir voru við kosning-
una, hafa komið beinlfnis frá stjórn-
ar-ráðlierrunum og Mr. Conmee,
Jingmanni, sem þegar er sannað
að borgaði út þúsundir til þess að
caupa menn frá Bandaríkjunum
til að greiða atkvæði á nöfn dauðra
manna og manna, sem hvergi voru
til, ogtil að skemma atkvæði réttra
ijósenda, og til ao koma f kjör-
seðlakassana heilum hóp af til-
búnum atkvæðum. Ennfremur til
)ess að fá menn til að sverja falska
eiða. En það komst upp við rann-
sókn málanna, að kjörstjórarnir
notuðu ekki biblíur til þess að láta
menn sverja eiða sfna á, heldur
aðrar bækur, og mun það hafa átt
að draga úr þyngd glæpanna. Þetta
ber vott um staka samvizkusemi
ieirra hreinhjörtnðu, að vilja ekki
svívirða biblíuna með meinsærum
sfnum!
Vér teljum alveg vfst, að ef þetta
íefði komið fyrir í flokki Conser-
vativa, þá hefði Lögberg getið um
)að. En undir núverandi kring-
umstæðum er því nokkur vorkun,
>ótt það breiði sem liezt það má
yfir þessar svívirðingar trúbræðra
sinna, eins og það breiðir yfir G.
T. P. brautarsamningana og önnur
hneyxli vrina sinna f Ottawa.
En öll saga þessa máls er svo
frámnnalega ljót, að hún er vel val-
in til þess að skapa í hugum allra
rétthugsandi heiðarlegra manna
innilega fyrirlitningu fyrir öllu
skírlffishjali Liberala hérog annar-
staðar.
Blaðið Þjóðólfur hefir haft orð á
sér hér vestra fyrir það að vera ó-
vinveitt vesturförum, ög margir
hafa skilið þetta svo, að það
væri einnig óvinveitt Vestur-Is-
lendingum, og má vel vera, að eitt
hvað sé hæft f þessu.
En oss Vestur-íslendingum ber
nú að þakka Þjóðólfs-ritstjóranum
fyrir það, að hann hefir í blaði sínu
dags. 8. janúar 1904, verið svo
sanngjarn að birta ritgerð herra P.
Z., sem ljóslega sannar, að megn
vanskil eru á vestanblöðunum f
þeim hluta landsins, sem ritgerðin
lýtur að, eins og þessi kafli hennar
sannar:
“Á Hólmavfk er, eins og lög
gera ráð fyrir, póstafgreiðsla, en
betri mætti liún vera. Fyrir
framan búðarborðið liggja blöð f
hrúgum, bæði að því ég held í
pokum og kössum. Mest eru
það Ameríkublöð, en þó sá ég
þar ýms önnur blöð, t.d. Gjallar-
horn og Fjallkonu norður í Ár-
neshrepp, Þjóðóll í Fellshr. og
ísafold f Bæjarhr. Slík afgreiðsla
er lftt fyrirgefanleg. Eitt eintak
af Amerfkublaði lá þar meðal
annara, það átti að fara vestur f
Isafjarðarsýslu. Eg skoðaði þó
minst af því er þar var. Þetta
er náttúrlega bæði að kenna af-
greiðslunni, og svo bændum þar
í kring að nokkru. Þó er ekki
svo gaman fyrir þá að eiga við
það. Séra Hans sagði mér, að
' hann hefði verið þar fyrir tveim
dögum og spurt að blöðum. Þau
vorn engin. Þó sá ég þar blöð
til hans. Má geta þess að engin
blöð komu þessa daga. Af•
greiðslan þarf nauðsynlega að
batna. Þeir, er senda blöðin
eíga heimting á því, að þeim sé
komið í næstu bréfhirðing við
þann, er þau eru send til, en ekki
látin liggja einhversstaðar og
einhversstaðar. Og þótt bæn/1
umir þar f kring skifti sér ekkert
af þvf, þá eru Ifka aðrir er vilja
fá þau og það sem fyrst. Ein-
hver svarar þvi, að það geri ekk-
ert til, þetta séu mest Lögberg
og Heimskringla. En ég vil að
eins minna þá herra á það, að
þau blöð eiga jafna heimting á
því og önnur blöð, því það hefir
verið greitt fult burðargjald fyr-
ir þau. Ef þeir, sem blöðin eru
send til, eigi vilja hirða þau, þá
er miklu réttara að endursenda
þau, heldur en að láta þau liggja
í óreiðu á póstafgreiðslu eða
bréfhirðingastaðnum.
Póstmeistarinn ætti að sjá um
að blöð og annað sé sent hvar-
vetna með reglu. Eg gat um
þetta við þá, en mér var sagt, að
pósturinn vildi ekki taka J>au!!
Ef svo er, held ég að aumingja
pósturinn misskilji stöðu sfna.”
fréttir berast út um heiminn og
setja valda menn til að yfirfara
hverja frétt, sem fregnritarar Ev-
létt að verjast móti öflugum her,
og það þótt liðsmunur kynni að
vera mikill. Svona litu Evrópu-
rópublaðanna senda húsbændum þjóðirnar og það sem nefnt er
sfnum, og draga úr þeim frettum J “hinn mentaði heimur” á mál þetta
alt sem þeir álíta ónauðsynlegt, að j og svona var það í raun og veru.
heimurinn viti.
En
með
En Japanar þektu Rússa betur en
samt er svo mikið vitanlegt j flestar ef ekki allar aðrar Þjóðir;
fullri vissu, að Rússar hafaj°g það seDl b('tra var, þeir þektu
orðið fyrir afar-miklu tjóni, meira sÍálfa si8- Þeir öttuðust ekki víg-
miklu, en þeim datt í hug að verða j girðingar Rússa í Manchuria frem-
mundi fyrir vopnum jafn-lftillar og j
í þeirra augum auðvirðilegrar þjóð- j
ar og Japanar væru. Það má full-
yrða, að Japanar hafa sýnt afl sitt í
þessu strfði að vera miklu meira,
j ur en þeir óttuðust flota þeirra í
Port Arthur. Þeir byrjuðu með
þvf, að leggja liði sfnu til Korea og
lentu því þar. Svo gengu [>eir lát-
I laust að þvf verki að reka allan
en nokkur af Evrópu-þjóðunum Rússa herinn úr bví litla keisara-
i dæmi og veitti það verk létt. Næst
héldu þeir liði sínu norður yfir
gerði sér f hugarlund að það væri
eða gæti verið, jafnt á landi sem á
sjó. Þegar í byrjun ófriðarins voru
flotar beggja þjóða þar eystra syo
j Yalu ána inn í Manchuria, og s/ndu
I þá fyrst öllnm heimi, að þeir voru
líkir að skipafjölda og afli að ekki i atórveHi, sem takandi var til greina,
mátti á milli sjá, og það var þegar |þvf að beir nnnu I>ar llinn frægasta
f upphafi viðurkent að viðureign 1 sigur á Rhssum.
þeirra væri komin undir því, hvern-
ig skipunum væri stjórnað f bar-
dögunum. En Rússar höfðu það
framyfir, að skip þeirra voru í
skjóli landvirkjanna, en Japanar
Sfðan hafa þeir unnið hvern
stórbardagann á fætur öðrum og
lagt undir sig Manchuria héraðið,
eins ört og þeir hafa getað komið
liði sínu yfir það. Þeir hafa ráðist
þar á móti urðu að sækja að frá j á öflugustu vígi Rússanna og tekið
opnu hafi, ekki að eins móti skip- j þáu hvert af öðru, og hvergi hafa
unum, heldur einnig móti öflugum j Rússar veitt viðnám nema skamma
stund.
Kósakka riddaralið Rússa, 'sem
landvirkjum andstæðinga sinna.
Þetta gaf ekki einasta von, heldur
nálega algerða vissu fyrir því, að | haft hefir orð á sér fyrir að vera
Herforingjar annara þjóða, sem
sendir hafa verið austur til þess að
i i i • , . athuga hernaðar aðferð Japana,
land f skjóh iandvirkjanna, og enn
öZJt— _______a.. ._____] hata dáðst að hugrekki þeirra, á-
Fregnriti þessí á sklldar þakk-
ir Vestur-Islendinga fyrir að hafa
svo hreinskilnislega vakið máls á
þessu skeytingarleysi afgreiðslu-
manna upp til sveita á Islandi. Og
Þjóðólfur á jafna þökk fyrir að hafa
fyrst allra blaða 4 Islandi opinber-
að þetta ástand afgreiðslunnar þar.
Margir hafa haldið þvf fram, að
þessi vanskil væru ekki á vitund
póststjómarinnar íslenzku. En
þegar svo langt elr gengið, að merk-
ustu blöð landsins em farin að gera
þetta að umtalsefni, þá getur ekki
lengur neinn vafi 4 þvf leikið, bæði
að vanskilin eigi sér stað, og að
póststjóminni sé velkunnuLct um
þau. Vonandi er, að hún sjái' nú
að sér og bæti afgreiðsluna á ve3t-
ur-fslenzku blöðunum.
Austræna stríðið
Fréttir frá því eru að ýmsu leyti
óljósar, eins og gefur að skilja, þar
sem báðir málsjjartar leggja alla á-
herzlu á það, að láta sem fæstar
Rússar mundu bera hærra hlut á
sjónum. En reynslan hefir sýnt
alt annað. Hún hefir sýnt, að
þekking Rússa á stjórn og með
höndlun herskipa sinna kemst í eng-
an samjöfnuð við herkænsku og á-
það harðskeyttasta lið í heimi, hefir
og reynst alt annað í þessu stríði.
Að vfsu hafa þeir unnið á Japön-
um f smá áhlaupum, en það hefir
verið vegna þess, að þeir hafa haft
miklu stærri og öflugri hesta, en
ræði Japana á sjónum. Þess vegna; japanar hafa, en ekki af þvl, að
er nú allur floti Rússa eyðilagður j mennirnir hafi verið fetri hermenn
eða svo lamaður, að hann vefður en hverjir aðrir, sepi minna orð
ekki notaður framar í þessu strfði. hefir verið á gert
Mörg af skipum þeirra með mönn-
um öllum liggja 4 mararbotni, önn-
ur eru í lamasessi 4 landi eða við
önnur hafa orðið að flýja á ymsar
hafnir i Kínaveldi, af þvf þau ým-
ist gátu ekki eða þorðu ekki að
berjast til streytu við Japana.
Þetta hefir alt farið öðruvfsi en I
j ræði og þolgæði. Þeir hafa ráðist
| á öflugustu virki Rússa og gert
j hvert áhlaupið á þau á fætur öðru,
þangað til þau hafa látið undan.
I einu tilfelli gerðu þeir sex áhlaup
menn varði. Japanar hafa sýntjá saina virkið á einum degi> og
það, að þeir em fgildi hverrar þjóð- , hættu ekki fyr> en þeir náðu því.
ar sem er á sjónurn, bæði að áræði Þá voru þeir orðnir skotfiíeralitlir
og herkænsku. Og það skal sagt og réðust með öhlaðnar byssur á
stórveldum Evrópu til verðugs lofs,
herdeildir Rússa, þar til þær létu
að þau hafa öll kannast við þetta. J undan síga. Með j>essu kappi hafa
Enda gátu þau ekki annað, þar sem j þeir rekið Róssa úr allri Suður.
það var öllum heimi augljóst, og
þess vegna þýðingarlaust að hafa
á móti þvf.
En þó nú svona færi á sjónum,
þá var aðalstarfssviðið á landi, og
það vissu allir að Iíússar, eitt öfl-
ugasta stórveldi heimsins, hðfðu
Manchuria, þar til síðast að þeir
mættu aðal-herdeildum þeirra -
um 250 þúsund manna — f Liao
Yang. Þar voru Rússar svo vel
útbúnir, sem mest mátti verða;
höfðu þeir þar alt lið sitt og böfð-
ust við í ramgerðu vfgi, sem þeir
með tugum, ef ekki hundruðum iliefðu f m^rg-ár verið að byggja
þúsunda manna starfað þar í sl.
10 ár að vfggirðingum Manchuria
héraðsins. Ekkert var til sparað,
sem peningar eða mannleg þekk-
ing gat unnið, til þess að herbúa
>etta svæði svo að Rússar gætu
með ærnum tilkostnaði. En svo
fóru leikar, að eftir nær tfu sólar-
hringa látlausar orustur, þá urðu
þeir að hörfa úr víginu og eyði-
laggja margra millfón dollara virði
af matvælum og hergögnum, til
framvegis verið þar óhultir og hald-1 í*6!88 aftra því, að það gengi í
ið þvf mót öllu utanaðkomandi afli. j hendur óvinanna. Einnig skildu
.ETundruðum ef ekki J>úsundum mil-1 beir har eflir 5000 mauna á víg-
lfóna dollars hefir verið varið til! vellinum, sem fljótt rotnuðu svo í
þessara starfa, því að Rússar hafa1 hitanum>. a® Japanar gátu ekki
ekkert annað gert þar eystra, svo hafst við 'l staðnum eftir sigurinn.
að orð sé 4 gerandi, heldur en að
léttsetja landið drápsvélum, með
ivf eina augnamiði, að geta fram-
vegis haldið þvf gegn aðsókn að-
vffandi óvinahers.
Það var þvf alt annað en árenni-
egt fyrir litla og fyrirlitna þjóð, að
ætla sér að sækja þá heim og reka
)á úr bælum sfnum, sem 4 útjöðr-
unum, hvað þá innar, voru þéttsett
röðum af öflugum fallbyssum og
>ess utan vernduð háum fjallgörð-
um. Rússar höfðu og yfirráð
allra járnbrauta, skipahafna og
allra annara tækja á þessu afar-
víðlenda svæði, svo að þeim veitti
Einn af lierforingjum Rússa seg-
ir tap þeirra f Liao Yang bardag-
anum mikla frá 10. til 16. ágúst,
hafa verið að eins á þeim 4 dögum
21,800 hermenn, 256 yfirmenn og
130 fallbyssur, og þessutan allar
víggirðingar Rússa þar, sem höfðu
kostað 00 millíónir dollars.
Sami maður segir og, að þó Rúss-
ar geti með tfmanum yfirbugað
Japana, þá verði það að eins gert
með svo miklum tilkostnaði og
mannfalli á hlið Rússa, að það
svari ekki tilkostnaði. Þess vegna
sé líklegt, að Rússar verði fúsir 4
að semja frið og komast að þeim
samningum við Japana, sem geri
þá að vinum og vopnbræðrum Rússa
4 komandi árum.
Það er nú talið víst, að Rússar
verði að hörfa með lið 'sitt alt norð-
ur til Harbin og hafa þar vetursetu,
og eru þeir þá búnir að yfirgefa
Manchuria að heita má. Þeir hafa
þá á fýrsta ári þessa hernaðar tap-
að landi þvf, sem þeir hafa verið að
byggja upp f sfðastliðin tfu ár með
mörg liundruð millfón dollara til-
kostnaði, — tapað mörgum tugum
þúsunda manna, og tapað því áliti,
sem stórveldi, sem þeir höfðu áður
en bardaginn hófst.
Næsta ár, ef stríðið heldur áfram,
verða þeir þvf að sækja að Japön-
um suður á við, til þess að vinna
aftur það sem þeir nú hafa tapað,
og eru þó engar líkur til þess, að
þeim takist það.
Port Arthur fellur fyr eða síðar
og þá hafa Japanar 250 þús. manns
á að skipa, til þess að senda þá
norður á bóginn til lijálpar þeim,
sem þar eru nú. Allar líkur benda
þvf til, að Japanar vinni stríð þetta,
þó þeim að sjálfsögðu verði sigur-
inn ærið dýrkeyptur.
Alþing Japana
Það er ekki langt sfðan Japanar
settu alþing 4 stofn f ríki' sfnu og
eins og alt annað nýtt, sem þeir
stofnsetja hjá sér, þá er það sniðið
eftir þvf sem bezt erog eftirbreytn-
isverðast hjá öðrum þjóðum.
Brezkur stjórnfræðingur, sem
nýlega ferðaðist um Japan og sá og
heyrði Japana á þingi, lætur mikið
yfir því, hve alt hafi farið þar vel
og formlega fram. Hann segir sög-
una á þessa leið:
“Alþing Japana situr í Tokio,
höfuðborg ríkisins, og er að ýmsu
leyti með merkustu þingum, sem
til eru í heiminum. Þar er minni
mælgi og meira starfi lokið á styttri
tfma, en í nokkru öðru þingi, sem
ég hefi kynni af. Þingmennirnir
eru mjög fáorðir og að sama skapi
gagnorðir. Það er varast að við-
hafa nokkra óþarfa mælgi, en mál-
in eru samt nægilega yfirveguð.
Mikilsverð stjórnarfrumvörp eru
rædd og afgreidd á minna en viku-
tíma, og vanalega eru 5 til 6 frum-
vörp afgreidd á hverri viku meðan
þingið situr. Þegar leggja skal
laga frumvarp fyrir þingið, þá er
það ekki fyrst af öllu borið upp í
þinginu, heldur lagt fyrir þar til
setta nefnd, sem nákvæmlega at-
hugar öll ákvæði þess og gerir sér
grein fyrir öllu þvf, sem líklegt sé
að verða fært fram með því eða
móti. Að því búnu er það sent til
þingsins, með langri og /tarlegri
skýrslu frá nefndinni, og með eða
mótmælum hennar. Afleiðingin af
þessu er sú, að öll frumvörp eru ýt-
arlega hugsuð, svo að í flestnm til-,
fellum afgreiðir þingið lögin sam-
kvæmt tiilögum nefndarinnar.
076 menn sitja á Japan þinginu,
og er kaup hvers þeirra um $80 á
viku. Þeir eru kosnir á sama hátt
og þingmenn á Englandi og í Can-
ada. Yfirleitt fær hver þingmaður
$1,000 fyrir hverja þingsetu, en
þingsetan varir 12 vikur. Sérhver
þingmaður hefir vist númer og er
hann aldrei nefndur með nafni á
þinginu, heldur með tölu sinni,
sem er samsvarandi tölu þeirri, er
kjördæmi hans ber í sk/rslum rfk-
isins. Númerið er málað á spjald,
sem hengt er á skrifborð hans og
er svo útbúið, að það lyftist upp er
hann sest niður f sæti sitt, en fell-
ur, er hann stendur npp úr þvf.
Vilji hann vekja athygli þingfor-
setans meðan á umræðum stendur,
til þess að tala f málinu, þá ber
hann á spjald sitt og gerir á þann