Heimskringla - 27.12.1906, Blaðsíða 2

Winnipeg, 27, des. 1906.
HEIMSKRINGLA
^r—-.7.- -l .-t—t-v—i— ?. .>7-- ^—1-. - j—í--?'f— J'
Heimskringla
4-
«z-
PUBLISHED BY
The Heinskrinfila News & Publisb
inz Cornpauy
At
Verö blaösins 1 Canada 01? Randar.
$2.no nm áriö (fyrir fram borgaö).
Senttil Islands (fyrir fram bor*aö
af kaapendnm blaösins hér) $1.56.
Peningar sendist P. O. Money Or-
der, Resristered Letter eöa Express
Money Order. Rankaávlsanir á aöra
banka en 1 Winnipeg aö eins teknar
meö afföllum.
B. L. BALDWINSON, «f>
■ .^r=— $
Offlco: <Vi
729 Sherhrooke Street, Wiooipef 4
FO.BOIIH. 'Pbone 3512, A
Wimnpog', 27, dos. 1906.
Búskapur í
Bandarík j um
Margt flaira fróSlegt er í þess-
um skýrslum, en hér er, ekki rúm
til að tieija það upp. Nóg hefir
verið tiMært til að sýna, að bæn-da
stét'tm í Bandaríkjumnn er á ör-
ugigum fram5aravegi, og að hvergi
í víðri v-eröld bvr bæadastét'tin við
betri kost en þar.
Henry M. Denison
þa-ð er öllum þeim kunnugt, er
nokk-urt atbygli hafa veitt faelztn
viðburðum möðal þjóðanna, að á-
lit ails heimsins á stjórnarkænsku
Japana hefir á sl. 25 árum stöð-
ugt' vieriö að va2oa, og er nú svo
j gróðursett oröið, að enginn efast
j k-ngu r um, að þeór séu með mestú
stjórnmáiamönnum heimsiins.
En þa-ð hefir til þessa tfma á
fárra vitund verið, að v'itsmundr
þeir og þekkimg, sem mestn hafa
ráðið í framsókn Japana á siöari
árum, er fengin frá Bandaríkja-
manni ermrm að nafni Henry W.
Dctrison. Maður þessi er fæddur og
uppalinn í Vermont ríkinu, og að
hann vann þar að algengri bænda-
vinnu íyrir 40 árum síðau; Hanm
flutti tii Japan, þegar hann var
ungur maður og hefir verið þar
„. „ ... ‘ • . siðan og haft sig svo vel áfrain og
Bunaðarskyrs ur Bandar. frnr l ^ svx> mikhl að ekkert ráð
arið 1906 eru skemtifejrar og froð- , , • . . ... v , ,
, ... , " ° þykar mi raiðið þar, nema hann
tegar til lesturs. J>ær svna svo D ___________, ... ... ... , TT___
y • 1 gefi samþykk'i srtt tnl þess.
þær sýna
ljóslega þá feikna auðiegð, sem
Bandarikja bændur taka áriega
ttpp úr moldinni. Hver sanugjarn
»aður hlýtur að dást að þvi iandi
sem þiinmg elur ibúa sina og eyk-
ur auðtegð þeirra ár frá ári.
Herra Wilson, ritari
deifdiarinnar, segir
Bandaríkja bænda á þessu ári, er 1 mann.
nú er að.enda, hafa verið $6,794,- !
H-ann
er faandgengmn öilum mestu stjórn
má'famönnum þjóðarinuær og dag-
j lega við falið kaisaraus tii þess að
| ræða *vrið haim vandasÖm stjórn-
j mál og 'geía honum ráðleggingar.
: Svo er mælt, að keisarinn eða ráð
akurv’rkju-1 gjafar bans fari í flestum a'triðum
fram-leiðslu | algerfeg-a eftir tiilögum þessa
frammi fyrir keisaranum sagði
hann meðal annars:
“Við héiduni ekki fram herkosm
aðarkröfunni af þeirri einföldu á-
j stæðu, að við vorum ekki í því á-
i standi, að geta ' framfylgt þeirri
j kröfu.
“Ef við hefðum haft sjóflota í
j Eystrasaftd eða herdeildir um-
hverfis St. Pétursborg, eða framrni
fyrir viggirðnngum Moscow borg-
ar, þá faefðum við máske gekað
notið sarns konar yfirburða, sem
J>jóðverjívr liöfðu, þegar þeir
gengu inn í Parísarborg. þeir
fengu mikinn faerkostnað frá Frakk
landi, sem borgun fý-rir að faafa
sig á burt úr landeign 'þeirra.
Skaðabætur i samningum þjóða
milH, eru, eins og þér vitið, ekki
svo mjög til þess, að borga fyrir
orðinn skaða, edns og til hins, aö
tryggja það, að slíkir skaðar komi
ekki fyrir fnffnvegis.
“En floti okkar og herdeildir eru
i mörg þúsunrl mílna fjarlægð frá
binu evrópeiska Rússlandi.
-“það er að vísu satit, að við
hefðum getað endurnýjað ófrrðinn
og tekið Vladivostock, og máske
komið okkur í það ástand, að við
hefðum getað heimtað herkostnað
og tekið hann með valdi. lCn það
hefði kositað okkur eins mikið og
skaðafcé>táfénu nam, sem við hefð-
um f.-ngiö, að ég ekki taki til
greina það manmtap, sem við hefð-
um orðið að þofa”.
]>essi skýring málsins, þó hún sé
ekki margorð, var keisaranum og
allri japönsku þjóðinni fullnægj-
andi.
Herra Ikenison hætti fcrænda-
vdnnumensku i Vermont fjöllunum
fyrir 44 ámnn síðait, og lagði feið
sína ti-1 Washington. Hann fekk
þar stöðu við fjármá'ladeildina, en
það verk þótti l.onum alt of til-
komulttið, og því tók hann að
stunda lög í frístundum sínum.
Árið 1869 fí-kk hauu embætti sem
undir-konsúil í Yokohama, en yfir-
maður hans þ.ir var Van Buren,
sein látti í sífcldum óeyrðum eða
missátt við Bingham dómara, sen;
vaSr konsiúll Bandarikjanna í Tokio
>tt
vlaun
lagt verð allra aíuröa landbúntvð- i
arins fyrir tvö áTÍn 1905 og 1906 ,
vH-rí nægilegt til að borga fyrir j
allar járnlvraufcir faeimsins m.-ð iill- |
tmi þeirra útbúnaði.
það er tekið frain, að hv.-r sem !
su orsok kttuni að wra, setn kn>ýi 1
lólk fcií þess að yfirgefa sveifcalifið
og taka sér bólfestu í hinum ýmsu
faæjum og borgum ríkjanna, þá
ffeti 'það ekki verið að kenna þvi,
að faúskapiirinn sé ekki arðsamur,
því að enginn mannflokkur þjóð-
arittnar sýni meiri framfarir og
gróða, heldur en bændastéttin hef-
dr gert á s-1. tvemmr árum.
raun, og veru faafi með ábrdfum j þjóðaíögtim,
símmt á stjómina. Og víst er það
talið, að enginn Bamdarikjatnaður
faafi áður náð svo hárri stöðu ut-
an föðurlands síns, setn hann. En
nú ter ma-lt, að bann lvafi í hyggju
að t íirgt'fa Japan og setjast alger-
k-ga að í Bandaríkjuuum, T.lja
Sanianlagt verð allra búlanda í
Bandaríkjun'um, sem nú eru undir
ræktun, er talíð 28 þús. millíónir
dollara, eða 8 þús. milMón dollara
meira virði en þau voru metin ár-
i« 1900. Gróði búiandanna á þessu
ári er talinii þrefalt rneiri en
gróði allra járnbrautanna. Skýrsl-
nrnar taka fram, að ekki að edns
sé landbúnaðurinn auðsuppsprett-
an faemra tyrir og aðal rót allrar
ve-tsa-ldar þjóðarmnar, beldur sé
faann einmg það afl, er skairi land-
»«u (Bandaríkjunum) lánstraust
meöal erlendra þjóða, sem við lok
þessa árs skutda Bamlaríkjtiuum j þá tóku meiin eítir því, að hann
4.44 millíónir doltara fyrir búsaf- héit sig jafnan nálægt sjálfnm
itrðir, en að etns 84 millíónir doll- j fundarsal sendiherranna, og lög-
ara fyrir allar aðrar vörur samau- ' reghimenn, sem þar stóðu á verði,
ifcaldar: á þessu ári hafa Banda- \ virtust ekki skifta sér af homrm,
ríkja bændur selt vörur sínar til j þó þeir héidu stranglega öllum
ótfanda fyrir 976 millíónir dottara, f öðrum frá þeim stað. því var og
eða fyrir 24 milhónir meira en ár- j veitt eftirfcekt, að hvenær sem eitt
margtr, að lumutn mtmi nú virð-
ast svo, sem í hart kunni að slást
einhvernitíma í framtíÖmni með
Bandamönnum og Jöpum, og að
hann vilji þá ógjarna þurfa að
taka þátt í þeirri misklið móti
föðurlandi smu.
þegar friðarsendvboðar Japana
komu fcil Bandaríkjanna, til þess
að semja við sendimenn Rússa, þá
tóku mienn ekir því, að í hópri
}>eirra var hversdagstega búinn
maður, sent annaðhvort var Breti
eða Bandaríkjaimaður, og héldu
sumir aft það mundi v«ra káup-
maður í verzltmarerindum til
Bandaríkjann'a. þeir, sem tóku
hann fcali, mættu þar glaöleg’u við-
móti og stundum gamauyrðum,
en aldrei tók bann aö fyrra bra'gði
til máls viö nokkurn tnann, en lét
! sem allra minst á sér bera. En
^ l>egar tekið var fyrir alvöru aö
1 semja um íriðarkosfci i Portsmouth
„ Denison þessi er hár maður
000,000, etfet yn næst sjo þusund: fri6ur o r karlmannlegur,
mrthon doílara vrrðt. En þið var I w - K sériega góð-
324 tmlhoii mn tneira en óll bu-; « . £
t r . > . _: inamMeg*an svrp, o£ svo er haun
sk«par fratnieioslan fyrir ano . ... . .. _
1 _ , . . , . J . hæg'la;tur 1 ailn trainkomu, ao eu£
í9°5- in rrekari skyrnic:ar btssum * , . . >e
. .. _ , J K utn setn ser hann í^-tur konno til
i f e-iU “ ■Þ?S * ■! htigar, aö h-ann sé neitt við þjóife
a. .'7. .Бu ari,ls ‘l Þjess,l,ari ' mál eða nokkur sfcórmál riðinn. j J>essi þrætumál gáfu Denison g
»i-u latngiidi þess, sem alear larn- ,, . . , _ _ ! . , t , v ,
, . T. , ., . , _ , J C)g svo tr sagt, að pað seu að tækrfa-ri tal að kvnna ser agr::
twautir B.-mdarikianna hafi kostað, I . ... • t v • . •* . . r , ■
v. . .. ’ 1 eins fair nvenn 1 Jai>an, sem með mgsatnðin og læra af þeirtt.
ao meiMi'ktum ollum vognum ov ... , ., , , , . , . 11 , ,
„ . . , . * | vtssu vat'i, hve tmkd vold faaun 1! liafði serstakk-ga lagt sig ;tur at-
iliitmnvs uthunaði, og að saman-’ , v ., . . r ,
’ " rnim /v- , iia-u Knfi nhi-o+n,,, i pjoðaJognm, og nu sa hann Ijos-
lega greiðan \x-g tii metorða og
valda fyrir hinn enskumæ-landi lög-
fræðing þar eysfcra, sem þekkiugu
hefði á alþjóðamáltiin og séð gæti
um samningsgerðir miili ríkjas og
annað þess háfctar, sem svo mjög
er áriðandi til að halda uppi
lierinsfriðmim. H-ann sagði þvt irpp
stöðu sinni sem undir-konsúll, og
tók að stunda tögfræðisstörf með-
al útiandinga þar eystra. Eins og
eðlilegt var, komu fyrir hann ýms
mál, sem lutu að þjóðréttindum,
og hann fór svo vel með þau fyrir
dómstólunuim, að honum var von
bráðar veitfc eftirtekt, og það
varð almannarómur, að áiit bans
á ]xriin máhim og iillum málum
yfirhöfuö væri svo rétt og laust
við persónuleg>íi tilfinningn, og að
mimvi hans væri svo framúrskar-
andi skarpt og áreiðanlegfc, að
japanska stjórniin gat ekki varist
því, að dáðst að hæfileikum hans,
og árið 1880 fekk bann tilboð um
að taka f-ast embæfcti við utamrík-
isdeild Japan stjórniarinnar, undir
Count Inouve, sem þá var utan-
ríkisráðberra, og það þáöi hann
Á þeian tíma voru Ameríkumenn
og aðrir útlendingar svo fnindruð-
um skifti í þjónustu stjórn'ariawiiar,
sem J>á hafði tekið þá föstu reglu
og ákvörðun, að læra alt það sem
■bezt væri að finna í öllum deildum
iðnaðar, lfsta og vísinda anuara
þjóða. J>ar viar mes’ti fjöldd af úfc-
lendum kemnurum og embætfcis
mönnutn, en flestum var }>eim vik-
ið úr sfcöðum sinum jafnófct og
þeir höföu uppfrætt þjóðina, svo
að hægfc var að fá þarlenda menn
til -að skipa sæfci þeirra. En alfc af
var Denáson látónn faalda stöðu
sinna, og alfc af reis hann hærra og
hærra í áliti og virðingu stjórn-
mála/maunanna. Og nú hefir hann
þar stöðn, áhrif, tiftrú og laun
langfc mnfram alla aðra úfclend-
inga þar í iandi, og þotta álifc og
tiifcrú hefir hann fengið fyrir það,
að í hver ju einasta ágreiniings at-
riði milii Japana og erlendra
þjóða, sem fyrir hann hefir komið
að skera úr á ölln þvi tímafaili,
sem hann hefir haldið stöðu sinni,
hafa ráð hans reynst svo holl, að
Japanar twifei unnið mál sín og
stöðugfc vaxið i álifci úfclendra
þjóða fyrir stjórnkænskulega vits-
tnuni. Denison er látinn mæta út-
leivdu sendiherrunum, sem til Tok-
io kotna, og jafna sakdr við þá,
svo að lítið keinur til kasfca sfcjórn
arráðsins annað en að samþykkja
gjöröir hans.
Nú er þaö ölhim vifcanlegt, sem
kunnugir eru lyndisein.kunnum Jap
ið 1901, sem var mesta útflutnmgs
ár þeirra.
Skýrslurnar sýna einnig, aö á sl.
17 árum hefir IweiKÍasfcéttin hrúg-
að ni>)> 6 biHióluim dollara gróða,
en þar á móti hafa verksmi öjueig-
endur tapaö á sama tímabili 459
miHlómim dollara, þrátfc fyrir alla
toHvernd og annan stjórnarstyrk.
Verðmætast af öllum aftiröum
fivað það kom íyrir inni, sem hk-
fegfc var að verða tii þess að slífca
upp úr samnings tilraunuiium, af
þvi að sendifaerrarnir gátu ekki
kotnið sér saman, þá var kaUað á
mann þenna inn í salinn. Enginn
vwsi hvert erittdi hann átti þang-
að, eu altir sáu það og fundu, að
við hverja ferð hans var gerð úr-
lausn þeirra atriða, st-tn ágrein-
( ingi. höftöti vaJdiö. Og þegar að
faændanna er rnais. Uppskera þeirr- þv{ kom, að ræða þau afcriðin, er
ar kornteg’undar á sl. ári er tnetin
Itoo millión dollara, hey 600 millí-
ónir, liveiti 450 millíónir, baömull
640 miJlíónir, svkurrófur gáfu á
þessu ári 44 milliónir dollara í
stað 7 millíóna fyrir þremur ár-
um síðan. Aftur varö hveiti tipp-
skerati 40 millíón dollara tninni nú
mikilvægttst
viðíangs tH
tnaðtir )>;-ssi
á.n Jtess ]ió
]>óttu og örðugust
satnkomulaigs, þá var
einafct inni í sa-htum,
að tjúka þur upp
mtinni síntim, eða sjáanlega að
gera nokkuð annað en hlnsta- á
umræöurnar. Og þegar sívmning-
i arnir vorti loks gerðir og japanska
en á sl. ári. En mesta peninga j þjóðdn komst aö því, að Rússar
se-gja skýrslitmar aö bændtir hafi: átfcu engan faerkostnað að gjalda,
á ]>essu ári fengið fyrir hesta og þa v-arð óánægjan þar heima fvrir
nautgripi til slátrunar. Skýrslurn- ■ #vo lnikil) a« við lipprdst lá ' og
ar segja, að þrátfc fyrir uppþotið, 1 uppreist v.ar j sannlríka gerð á
sem varð á þesstt ári í Chicago út J nokkrum stöðum. Annað eins var
af kjöfcniðtij-suðunni, þá hafi Banda 1 svo óvanalegt
ríkin selfc til útlanda 47 miJKón | að Himenningur
doltara virði meira af þeirri vöru 1 hv*ernig
á þessti ári en í fyrra.
Öll 'bændavara var yfirleitt í
hærra verði á þessu ári, en á síð-
asfca ári, að undanteknti smjöri og
alífiighun og t-gg'jum, sem voru í
nokkuð la-gra verði en í fyrra.
í sögu þjóðanna,
fékk ekki skilið,
á því gætii sfcaðið, að send
iherrar sínir hefðti svo hraparlega j ana, að þeir eru tortryggnjr og
brttgðisfc skyldum sínum og von j Iiafa yfirteit itla trú á ölium út-
Japatia um að fá ríílegan her- leudtngaim, en svo befir maíSiir
kostnað frá Rússum. Denison varð | þessi reynst þeim dýrmæfcur og ó-
h rir svörmn eftir heitnkomu sendi j mfssandi, að þrír hafa stöðugt
herranna t;l Japans. í ræðu sinni I fært hann upp i tign og virðingu,
og yfirleitt gert alt, sem í þeiirra
valdi hefir staðið, til þess að
tryggja sér starf hans sem fengst.
J>eger ó'fpiðarhorfnrnar við Kína
voru sam iskyggitegastar, var hr.
Denison daglega við hláð Count
Mutsu, þáverandi ittanríkisráð-
herra Japana, og svo kom striðið,
og að því enditðu var Denison
boðaður á fund keisarans til þess
að þfggja þakklæti hans persónu-
lega og stóra peningíigjöf. En eng-
inn hefir til þessa dags fengið aö
vita, hvað það tM.-fir verið, sem
hann hefir sérstaklega unnið í sam
bamdi við 'það stríð, sein talið var
þessarar virðingar og launa viröi
J>að teyndarmiál er geymt hjá hon-
utn sjáHum og keisaranum.
J>að er nú alment viðurkent, aö
Denrisón hafi ritað eða stýlað mest
af þrím skjölum, er Japanar sendn
frá sér í inálinu intlli þeirra og
Rússa áður en stríðið hófst. En
aldrei lét hann sin að nokkru get-
ið við þau eða öttmir stjórnar-
störf. Ivnginii í Japan, að tmdan-
teknum fáum a-ðstu stjórnarmön'n-
um, vifca hvaða laun hr. Denison
hefir hjá stjóminni fyrir starf sitt,
en effcir allri framkomu ' hans aÖ
dæma geta þau ekki verið ýkja
mikil. Hann býr í einni af stjórn-
arbyggtnguitum, en hefir þar svo
lítið utn sig, aö fáir vita af bú-
stað hans þar. Hann sækir ör-
sjaldHn mannfundi eða opinberar
samkomur af nokkurri fcegund, og
að eins örfáir af vilchistu vrnutn
hans fá aö beitnsa-kja hann. í
tnannvdröinga sfciganmn er hann
fcalinn næstur utanríkis ráögjafan-
utn. Hann byrjar starf sifct nvjög
snnnnw á morgnana og vrrvrru r
oft langt fra'm á na-tur, og það
kernur örsjaldan fyrir, að hann sé
dægstund fjarverandi frá skrifstofu
sdttni. Mörg stjórnarskiffci ha>fa orð
ið í Tokio síðan hann var setfcur í
tfcnbætti, en hver stjórnin fram af
anttari hefir haldið homim i em-
ba-tfci bans. Keisaritin hefir sæmt
hann ötlum þrím hæstu h'ríöurs-
merkjum, sean unt er að ved'ta þar
nokkrum útlendum mannii eða öðr-
um, scm ekki eru af komingaætt-
um.
]>egar Denison var í Ports
tnouth með sendilu-rrum Japana,
þá kom þamgað til að hrímsækja
hann fyrrum húsbóndi hans í Ver-
mont, og sagði hann kunningjum
sínum ]>ar, að Dendson hefðd pJægt
fyrir sig á akri síiiutn sam a dag-
iitn i>g bann lvefði gengið úr þjón-
ustu sínni. En af einhverrd ástæðu
var * Denison ekkd í liótrímn þann
dag, sem karlinn kom, og af því
bóttdi vildi cJtki bfðíi til næsta
dags, ]>á fundust ekki þessir gömlu
kunningjar fyr en búið var að
undirrifca samndngana milli Rússa
og Japana, — þá fór Dendson með
fyrsfcu fesfc að finmi gatnta hús-
bónda sinn’.
Um Nvja ísland
Eftir, L6ras Guömuu(U->oD
Á HEIMLKIÐ.
(Niöiirlaíj).
Sitemma morguninii eftir — á
laugardag — fór ég með járn'brant-
arlestinni til Winitiiieg aífctir, og þá
jafnharðan út í sýningargarð. Ég
hvorki vil eða get lýst þar nehntt.
J>eim degi eyddi ég algerlega til ó-
nýtis á ferÖalagi tnínu, og vtrra
en það, þvi suðan og gargið var í
evrum mínnm rnarga daga á eítir,
si-rn kom þar úr hverri áitfc, frá
fjárplógs húmbúggistum, se;n ekk-
ert hö'fðu ærlegt eða uppbyggikgfc
að bjóða. Kn þessi óstjórn vdrðist
vera orðin þar svo yfirgnæfandi
þann nvenfca og tneuningarlega tll-
gang sýningarinnar, að full nauð-
syn ber til þjss, að alvarlega sé
tekið i taumanii, ef vel á að fara,
og tilganginuni að verða náð.
J>á er að ininnast á merkisdag
á SferðaJagi mínti — 2. 4j úsfc —
scm hald'inii vtir liáríðfegur íil 1-
fendingum , Winn.pcg. Bku.dnn
fór þar vel og myndarfega fram,
að því leyfcj, sem mér er hægt mn 1
að dæma, Jk> stimir vdlji gera
]?L-im mönntim aft til linjöðs og;
vanvirðu, snn fyrir því berjast, að 1
halda uppi isfenzkri þjóðra k t og |
j>jóðar.sóin-a með þessum ahsl. i
þjóðminiriiigardegd, — ]>á befi ég
aldrei fyft ]>eirrtt ílokk. Eg sá það
glögt nú í smnar, þó furðanlega
manmnargt væri í River l’ark 2.
ágúst, að stríð og þrákelkni er
þiir í Wiimiix'g mjög mikiö ráð-
undb etrn, vriðvdkjandi þessari at-
nn-mm t.'átíð, — og tr ]>aö mjög
tlla farið. þetta Jy.irf að laga, og
þetta a-tfci að t-aga setn allra fyrst. |
það heílr verið sagt, að ettgum !
þjóðhöfðing’ja hefði verið til neins, j
aö leita uin sæfctir milld Rússa og ]
Japana, netna. Roosevrít eititrm. j
í/g líríd lika, að í þessu þjóð-
minningarmáti sé .að eiins cinn
inaiður, wm getur látið stríðið
hætta. Etnnngds vegna þess, að sá
tnaðtir steudur að nittnu áliti öld-
nngis óháðtu öHtim gömltim ergj-
utti, sem þcsstim þráa hefir að
niiklu teyfci ráðið, og ræður tnu.
Annað httfc, aö sá maðnr hefir
inikil ráð, og á allra manna bszt
tækiifæri til að beifca áhrifum sín-
um á'aðra menn i þessu máli, ef
hann vill leggja fram vifcsmuni
sína, dugnað og sjálfstæði. í
þriöja Jagi er sá maöur gagnkunn-
ugur þjóðhátíðarstefnu og festu,
sem á henui er oröin í Reykjavík.
Og maðnrinn er núverandi ritstj.
Lögbergs. (>g hann hefði getað, og
gæfci enn, unnið sér mikla hylld, á-
Kt og frægð, ef hann eyddi þessu
stríði og ka-nvi á fullum sáttoim.
Eg *-r frá gamalli tið gagnkunmug-
ur ]>essu tniáli, og ég vedfc, þó und-
arH-gt sé, að ungutn ltér, sem orðn-
ir eru jafngamldr þjóðtnenndngar-
þretinu, er tdl .neins að leifca um
sætfc, hvað góöir nvenn sem eru.
Sá maður þ;trf að peta staðið öld-
ungis óháöur. ]>efcta verðttr líklega
talinn útúrdúr..
J>ann 4. ágúst lagði ég af sfcað
frá Winnipeg til Minneapohs, og
dvaldi hjá Hyrti sytvi mimitn tvo
da-ga. Jvaö er skaði, að vor ís-
lenzki þjóðflokktir Jveiir að mestu
ley-ti mist þann mann úr hópi sín-
um, því hanu er orðitm mestd snvld
armaðtir. Og meina ég þar sér-
staklega til VVinrvii>eg, ]>ar sem svo
mikið er af ungum eínismön'niutn,
— og hann var þar áður vel kunn-
ur. Minneapolis er fcatinn eitvhver
mesti sönglistar ba-r Bandarikj-
antia, ]>angað sUfndi Mk-a hugur
hans, og þar voru tækifærin befcri
að afla sér þekkingar, og mun það
hafa að nvestu ráðið. Nú er hann
taHmi þítr með færustu mönmtm í
þoirr hst. Öhætfc mun vera að
segja, að hefðu margir af vortttn
j ungu, uppretiivatKH möntnim lagt
annað eins á sig til tm-ntunar og
framsóknar fvrir lífiö, að þá sta-öi
margur þeirra fratnar en víða á
sér stað. Hjörtur er einn í þedrra
töiu, sem sér það, að þvi lengra
og fratnar sem hann kemst, því
meára . þítrf hann að vifca. Enda
■j hefir hann aldrui slept stund eða
| tækiýfæri sér til mienfcunar, og jafn-
j framfc mentað aöra, og unuAð fyrir
j sinu faúsi af mestu snild. Hatm á
! þar í borgdnni mjög laglegt hús
meö ölhtm tilheyrandi þægindum,
| — °g Jvrjár falfegar littar stúlkur,
I sem afa þótfci gainan að sjá.
í Minneapolis heimsótti ég n<>kk-
[ tvra landa, sem tóku ntér með
j mesta fjöri og ánægjtt, og sárnaöd
j mér, aö geta ekki staðið )>ar leng-
tir við. Kg var varla kominii inn í
j hús Hjartar, þegar þangað kom
I niaSur, sem- twdlsaðí lnér tiijög vin-
; g.farnlega, cn ég stóð up)>i ráða-
; iaus, aö koma þaitn kátci inanni
I fyrir mig. þetta var Stefán Páls-
I son, fyrsti hjálpartnaöur Helga
hei’tius Jónssoniar, sem gaf úfc
“Leit”, frábærlega skututiim mað-
ur og prýðisvel skynsamur, og
j kunu'i frá inörgu að segja frá hin-
j utn fyrstu árum landa í Wdnnipeg.
j Við vorutn 'þá eftir alt saman Irío-
I Ivræðtir frá gamalli tið úr Reykja-
vík. Stefán mundi alt, ett ég ekk-
ert, og var þar 4 margt að minn-
j asfc. Stiefán var stöðugt með mér
i lteilan dag, og skildi ekki við mtg
I fyrr en í vagnsæt'inu. Mairgfc og
j mikið sýndi hann mér og fræddi
I mig um, sem of tangt yrði upp að
j telja.
Til St. Paul fór ég með Hyrti
| syni ininmn, og ætlaði enditega að
j heimsækja Chr. Riefcer, frænda
minn, og Finnboga Olson, systnr-
son minn, sem báðir búa þar. Kn
livorugan gat ég fnnddð. Kitfc það
allra mierkasta og ánægjulegasta,
sem ég sá í þeirri ferð, var Como
Park í St. Paul og tvyggingin Cap-
itol of Minnesofca. J>að yrði tangt
tnál, rí í-g færi að fedfcast við að
lýsa þrím fvagtrík og prýði sem
þar 'í-r að sjá. Að eins skal ég geta
Jiess, að sú bygging kosbaði 4V
mHMón dollara, og er ekkert ýkja-
stór, að eins tvflófttvð. Kn liún er
að efni og Hstfengi gerð í ]>edm
bezta stýl, setn verða rná. ]>að
mætfci v-el kalJa hana m aTtnara-
h<VH, og efnið f hana var sótt afi
heifca má ttm allan heim. Jvegar
inn í ttviðja byggingnna ketnur, er
kríng'l'ótt hvelfing atla Hdð ttpp og
sívalur turn yfir. |>ar Jvangir nið-
ur ljósker á 24 fefca langri festi,
sem sýndist t-tns og tneöal stræta-
ljós, setn vér aHir kiinnivmst við.
Iin m:iðm-inn, setn toiðbeindi oss,
sagði að í kúHigreyinu ga-ti full-
stór maðttr staðið uppréttur, og
að kúlan væri satnansefct af 24
þús. glösutn. J>ar intú vorti átta
ákaflega (ligrar marmarasavlur, si-
vafar, 3o fet á hæð, og á ]>eim
hvildi efr-a loftið, i kring titn þessa
aðdáantegti hvetfing, og vorti þæt
sín úr hverju tandi fmtgiiar. Fjög-
tir mátverk vorti niðri á hliðtnn
h vet fingar rmnar, scm kostuðu 43
Jynsund (k)Hara. Og eftir þes.'»ti
htla, sem ég hefi á minst, var öll
byggntgin, — í nákvæmu aam-
ræmi hvað við annað. Jw-tta liús
er réttur mæhkvarði af auðlegð,
manndóm og veruskap Bandarikja-
manba.
En J>egar maðtir í bástimardýrð j
náttú'rtttinar gengur mn Cotno ;
Park, þá næsitavtn hverfair “Capi-1
tot”. J>ar er drotfcinn, gjafari alls j
sem “gott og fagurt og inndætt
er”, og náttúran sjáli með sínum
almættis ómælanJeg'a tignarkrafti,
að skapa og prýða, en listfengi,
mientun og dómgreind mannsins
skipar öllu ndður og hjálpar fcil
eins langt og sá vríkteiki getur
náð, — veiklríki í samanburði við
guð og náttúruna. Aldrrí hefi ég
litið inndælh stað en þenna, þar
er nátega alt iipphugsanlegfc gerfc
tvl að auðga sáJ og sansa manna
og hressa þá, bæði unga og gamla
Börn ríga þar aðgang áð sérstö'k-
um rólum, ttndir umsjón konu,
sem þar bvt er setfc. jmr er vafcn
við hhð Ivarksins og um 500 smá-
bátar til að skemfca scr á. Dans-
hiillm er fast við vatnáð og pallur
f>rir hornfedkara bygður út í }>aÖ,
og tiengdur vi8 höllina og ákaf-
tega stóran “Grand Stand”, með
brtt þar í milli. J>ar er engum fjár-
lírallsflækingum feyft að vera.
Jwt'ta er opinber friðar og griða-
staðar fyrir yngri og rídri, fátæka
og ríka. J>ar er aldrrí neitfc ósið-
.samlegfc haft í frammi, því bæðl
crtt þar góðir eftdrlifcsm'e'nn, en
inestu varðar þaö, að staðurinn
að tdgn og prýði og hrígur kraft-
ur náttúrunnar og guös feyfa eng-
um manni vanvirðu eða Jága
hugsun. Og þannig ættu alhr shk-
ir skiemtigarðar að vera.
Mér rann til rifja, að hngsa tmt
mína gömlu Winmipeg, að bafa seJt
Eltn Park, þegar ég sá Jienna sbað
J>ar hefði miátfc búa fciJ yndisfalteg-
an skemfcigarð. Kn nú er ekki um
það að fcaJa framar. þar næ-st er
River Park, og óeffcð mætti ger;t
þar fagran sk'enofcistað, með mikl-
um titkostnaöi og na-gri þekkingu.
Kn sh'kt áht t-g stór nauðsynlegt
hvt-rri borg. Mönnttm er Hfsnauð-
syntegt, að gefca átt kost á and-
legri nautn og hressing. Ivn shkt
er hvergi fcil í Winnipeg, enn sem
komiö er. Viðvikjandi skemtigörð-
um þessum má segja, að feikflöt-
urinn í River Park (“BallGround')
er allgóður, og dýrin, sem þar eru
til sýnis, eru prýðisfalfeg og vel-
hirt. Kn svo er líka aJt ágæti tipp-
talið. Oarðurinn er ekki ennþá í
neinni mynd eða líking við fagran
skenitistað, og þess vegna er það,
hvað örðugt er að hatda þar á
góðri reglu, og lríöa þangað og
laða gott og siðsamt fólk. Mér
er það stórt efamál, að nokkur
maður i Winnipeg gæti baldið jafn
gððri reglu þar, scm N. össurson
niágur minn, sent cr mnsjónarmað
I ur garðsins, ig hcfir að vísu fært
j þar ui.agt í iag. liu lagíæríngin
j þarf aðaJtega að liggja t því, að
breyta öllu og prýða alt. Og til
þess burfa umsjónarmiennirnir að
férðast fcil annara staða, 111 þess
aö fræðast því viðvíkjandi. Og
fcil fjáriraanlaga f þessa áfct á afi
knýja borgarstjómina, því borgin
á sjálf að eiga sína lysfcigarða.
Eg kom á stað í Minneapolis,
sem Wonderland er nefndur, og
sem er nákvæanlega s;vma og Hap-
pyland í Winnipeg, nana í langt
um sfcærri stýl. J>að er máske gam
an að koma ‘þangað í ritt skiP'i.
Ivn þaðan ber maðtir ekki anuafi
tir býtum, en létfcari ]>emngapyngj-
una. þar má meö sanni segja, að
það kostar að eins 10 cenfc fað
g;inga inn, en $5.00 að fara lit. —
Og enga andlega nautn eða hress-
ing er þar að fá, og slíka staði tel
ég með ölhi óþarfa, — ef ekki
skaðlega.
Svo slæ ég botninn í og þakka
lijartianlega ölhim skyldum og
vandalatisum, sem ég mætti á
nrinni ferð, fyrir alla ransn og
lúiföingskap og velvild til mín, og
óska öllutn góðs, og bið ritstjóra
H'rímskringhi og alla hennar les-
endtir að fyrirgefa og virða val.
(1arnegie hefir oröið
Fundair mikiH var liaVdinn í New
York þ. 13, þ.m., , og þar var til
staðar trreðal annara gatnli And-
rew Carnegie, og fcalaði hann um
skiffcáng auðæfa, að eigendum
]«hrra iátuum.
Hami trétt því fram sem siuní
skoðun, að ríkið æfcti i raun réttri
nrest tflkaH til að erfa stóreigna-
meiinina, því aö fœst-ir þeirra ynnu
sjálfir fyrir efmim sínaim, og það
væri að rins með því nrófci, að
tlraga fcil sín þann aarð, sem í eðli
sinu v.vri ríkisrign, aö menn gætu
safnað of fjár. Meö;vl annars sagði
gamlii Carnegic ]>etta:
“það er skoðttn min, að tckju-
skatturinn sé of nærgöngull við
mettn, að þvi teyti, aö menn eru
látnir gera nákvæma gnein fyrir
tekjutn simiin og starfi, og ég held
ennfremitr, ;tð þetfca land tnundi
ekki sjá eftdr nokkru meiru en því,
að innJeiöa slíkan skafct. Ég er
sérsfcaklega andvígur stefnu forset-
atts í )>essu tekjiiska fctstnáJi. Kn
afstaða min í samfaandi við
erfðaskat'tinn er sérstök að því
leyti, að ég trúi á það að dreyfa
ur atiönum, og fylgi þar stefnu,
sem ekki er hægt að kæfa eða
hrjóta á bak aftur.
það er skoöun mín, að þar setn