Heimskringla - 14.02.1907, Side 2

Winnipeg, 14. {ebr. 1907.
HEIMSKRINGLA
Góð ráðsmenska.
Hon. J. H. Agnew gerir skýra yrein fyrir hve mjög ijár-
hagur fylhisins heíir blómgast síðan Koblin-
stjórnin kom til valda.
lyátura oss sein snöggvast líta
kostiiiiöitm viö CaiKi'dian
Mortbern brairtitta, sem befir þeg-
H styrk frá Itoblin stjórmnrei og
^ora satnan viö járnbrautastyrk
J^nntv, sem geíiuu var af fyrverandi
Niðurlag
fylkisstjórn. Ég legg hér fra-m
skýrslu er sýnir, hvx- mikið í bem-
hörðum peniugum Groenwaystjórn-
in borgaöi í járnbrautastyrk til
ýmsra brauta, svo sem hér segir:
Tilkostnaöur viö R.R.V. jámbrantarbygtgTngima {105,875.12
R..R.V. aöal brautin, $1750 á hverja tnílu, 66 míhir 115,500.00
1899 Porbage framiengingu, 52 mílur...........*... ...... 91,000.00
N.P. Morris brautin, 120 mílur............j... .....j 210,000.00
1890 akbraut, 25 milur .............-.... 43i750-°°
C.P.R. Souris brautin', 148 mílur.....»..* ....^ 150,000.00
Fipestone brantin, 53 míhtr .......... 87,377.50
N.P. Belmont brautan, 46 mílur ..*.................... 100,500.00
C.P.R. Foxton brau'bin, 19.61 mtlur ..., 34.317-5°
CJ*.R.'Rieston brautim, 14.55 mílur ..ww 25,462.50
Samtals fyrir 544.16 mílur ...... ...... {857,907.50.
jþessutan veibti hún járnbraurtastyrk þessum sveitafél.:
Westbourne
Birtfe ...... .....*... ...*.......*..
Shoal Lake .......... ...
St. Andrews ............ ....*
{62,250.00
32,166.65
14.644.95
19,250.00
All'S veitt til járnbrauta af Greenway stj....
128,311.60
{1,092,094.22
46 verður
jjiessari milltóu dollara skuld, sem
Greetiway stjórnin sökti því í með
'jádrnibrautí.'braski sínu, nemur {44,-
775.85 á ári.
þér sjáiÖ á þessari skýrslu, að
aðylktö borgaöi úb í peningum undir
■Liboral stjórmnui nær 11 hun-druð
■Jptsund dollara. þessir peningar
-Torti 41'llir teknir
:boéfiti falla eiki
-uörg ár ennjx',, og fyrir þessa j stefmtm.
-fcikna skuld veröum vér árlega að j ...
Worga í beintun .peningnm nær 45 * orquay stjornm
þusuiHÍ doliara á hverju ári í vaxt-
agueiðslu. Og fyrir allan þenna íjár
attstur úr fóhirzlti fylkisins fóuguin .. , .
-Ér aðeins 544 mílur af járubraut- st1ocn'n ^rktt nmS fylktsk- N.P.
> og Mamtoba braubma, og fckk
1900 járnbrautaskættur .................. {16,000.00
I9°i “ 25,559.65
1902 “ 30,099.13
I9°3 “ 54.9°3-b6
1904 “ —. --------- 54,500.65
I9°5 “ 56,657.27
1906 “ .....i..... 84,150.48
1900
1901
1902
I9°3
1904
I9°5
1906
Sainlats
auðfélaga skabtur ........
14,708.54
31,608.92
36,608.08
42,857.46
48,083.64
56,766.81
74,636.20
$321,871.05
Samtals .........* ...... .. .... $305,269.15
Sambals frá járníirautum og auðfélögum í síðl. 7 ár {627,140.20
Af þessu sjádð þér, að vér höf- uppbafi í sama augnatmði $405,-
utn 4 sl. 7 áxum íengið nær þriðj- 375.00. Og í stað umráða yfir fylk-
ung millíón£.T frá auðfé'lögum og islöndum kr Manitoba árlega
járnbrautum, sem vér höfum warið $100,000.00, en hvert hiuna nýju
til umibóba í sveitum fylkisius, og fylkja fær í sama augnamiði $375,-
óg er vdss um, að allír fylkisbúar 000.00. Með ö'ðrum orðum: þetta
eru meðmæltdr þessum gerðum fylki, sem verið hefir í sambanddnu
RobHn stjórnarmttar. Ég gat þess síðan 1871, fær árlega úr ríkissjóði
í fjártujálaræðu miftni í íyrra, að rúmlega {600,000.00, en hvert af
ég ætdíjði að verja þessum skött- h'inum nýju fylkjum, sem að edns
um framvegis til að bæta vegi eru ársgömul og ekki hafa til sam-
fylkisrns, og í samræmi við það ans mikið tneiri íbúartölu en þerbta
loforð get eg nú sagt þinginu, að fylki eitt, — fá árlega úr ríkissjóði
stjórnin hefir fastráðið, að stofna ntieára en EINA MILLÍÖN DOLL-
OfT enn er óborgað af loforðum höfum, er ósegjanlega miklu meira
•noeoway stjórnartnnar til Shoal virði heldur enn ábyrgðinni netnur.
Lake sveitar $1,435.20, og þó befii *** ef að andsteðinpiT vorir eia
_ ... ., . þetba, hvað halda þeir þa unt fjar-
•oblm stjornm orötð að borga og fyrirb^gg^ Qttawa stj.,
*>kkra tugi þúsunda. dollara al sem hefir ábyrgst skuldabréf G. T.
^essttm gömlu loforðttm, og það brautarinnar fyrir $13,000 4 hverja
síðasta þeirra verður afmáð á ( mílu ? Og það án þess, að ákveða
^rssu ári. En vextir þeir, sem fylk , ** “okkurt vald til jvess að ráða
, ytir 'fiar oi* nutmw's^joldum eoa
a r e g a a orga a ^ flutnmgsta-kjum. Kinnig hefir Laur-
ier stjórnin gengiö í ábyrgð fyrir látið að óskum þess.
skuldabréfum Canadian Northern J FaSltar tekjur stjórnarinnar voru
brautarinnar frá Gillvert Plains til 1
Edmonton og Prince Albert, yfir
720 milna viegafengd, fyrir $13,000
á hverjs. tnílu utn 50 ára tíma.
Nú höfum vér séð mismumnn á
járnbrautastefnu RobHn stjórnar-
innar og Greenway stjórnarinnar.
ð láni og skulda-1 Látum oss því einnig athnga af-
í gjalddaga unt j feiðingarnar af þessittn tveimur
nýbt embættd, sem skal vera vega-
bótastjóra embættd (‘•‘Good Road’s
Gommássioner”), og skal sá em-
bættismuður verða valinn 4n tilHts
til ílokksfylgis, og eingöngu höfð
hliðsjón af þvi, að hann sé starfi
þessu vel vaxinn og hafi nægilsga
verkfærðisþekkingu og sé æfður og
reyndur í því, að feggja sveítavegi,
byggja brýr, og veáta vaitnd. af
landi. þessi embættismaður skal
vera á valdá hinna ýmsu sveita til
að feggja þeim lið eins og þær
þarnast, sveitumtm alveg að kostn
aöarlausu. það var fyrst sveitar-
stjóra félagið, setn stakk upp 4
slíku etnbættd, og stjórnin hefir
a síðastHðmi ári svo
ir :
sem hér seg-
ARA.
Um flóalönd fylkisins er það að
segja, að þar varð að samningum
árið 1885, að öll flóalönd innan
takmarka þessa fylkis, skyldu af-
hent fylkinu tál umráða. þá var á-
ætlaö, að sHk löml væru 7 millíón-
ir eJcra. það er síðan búið að
skoða 4 tniflíónir ekra og ákveða,
að fylkinu ber.i af þeim 2,050,165
ekrur. Kn þó 20 ár sétt nú liðin,
þá hefir fylkið ekki fengið netna
1,282,680 ekrur, og fyrir mælingu á
þedm hefir fylkið orðið að borga
ríkisstjórninni $150,000.
Bókmeutir.
VAFURLOGAR.
(Framh.)
þriðji fyrir.es turinn í röðiunt
nefnist l‘Grjótkast”. Er þar iýsing
á því, hve ‘‘afskapleg&.” mikil líís-
hætba sé, að vera sbaddur í “þjóð-
lífsgi'Hnu” íslenzka, þvi þar sé ekk-
ert annað en grjótkast. Góðir
tnenn og málefni verði stöðugrt fyr-
ir grjótkasbi, segir höf., það hafi
gengið svo, og svo gangi jxtð enn.
Um þetta farast höf. orð 4 þessa
leið: “Svinnur (vitur) maður geug
ur oft sár af hóltni, hann hefir orð-
ið fyrír grjótkasti. þeir (hræfugl-
arnár og smámeimin) hafa latnað
hann sbeánutn, sem hann ábtd betra
skilið a£. Hann hefir verið misskil-
inn. Orð ltans og framkoma færð
til verra vegar. Sagt að hann fari
með ósanttindi, þegar hann vdldi
sannast mæJa. Hann hefir verið
tortrygðtir og grunaður um
græskti, án þess að vita vamtn sitt
í nokkru. þegar hann gerði grein
fyrir sannfæringu sinni, var þaö
fordild. þegar hann var sanngjarn-
ari en aðrir, var það til að þókn-
ast fjöldanum og afla sér vinsælda.
Aldrxn voru hvatir hans hreinar.
Ávalt h-ægl að róta upp einhyerj-
um fedr, svo vi.tnið yrði grugg-
ugt”.
Manná verður á að spyrja: Hverj
ir eru þessir “svinnu” metm ? Og
hverjir eru “hræfuglar og smá-
menni” ? Getur ekki komið íyrir,
að maðtir og menn komi fram með
hedllanga dóma og hrókaræður, og
þirán sjálfum flnnist, að þedr tali
og da-tni “laukrótt” um menn og
málefni, þó þeir í raun og veru
séu að hjala ósjálfstætt og órök-
stntt rugl, og dæma örgustu sfeggj
udótna ?
Ganga á að því setn gefnu, að
bœði álíti höf. sig “svimtian"
mann sjálfur, og sé af öðrum 41it-
inn það lika, svo framarfega, setn
tim “svinua” tnenn er að ræða í
málstað, sem þeim er unt, og intö
'því sýna þair, hvor befir réttari og
betri ímálstað að verja. Kins og
eðliiegt er, rísa ritdeilur út aí sktír
ttm skoðunum. Einn setur það
fra-m, sem öðrum getur alls ekki
geðjast að, og andæfir því, setu
honum finst rangt eða athugavert
hjá himtm, og gerir það «f til vill
tmeð hörðum orðum, e£ þess er
■þörf. það kallar höf. grjótkast, og
segir, að það skynsamliegasba, sem
hægt sé að gera, sé að þegja.
Um það farast höf. orð á þess.i
leið: “Ef tdl vill er sá svo vibur,
sem grýttur er hörðum orðum, að
kasba engum steini aftur. Hantt
forðast orðagjálfur og dedlur, en
lærir listina dásatnlegu, sem svo
fáttni bekst að uetma — j>agnarinn-
ut builögu list”.
Hvaða keiming er þebta ? Er
það ekki sú kennitig, að ednn, a ð
e i n s ei nii, eða i það minsta sár-
fádr tmenn, eigi að tala, —
hvaða kenningti sem þedr flytja,
hvað svo báskaleg og vi'blaus sem
hún er ? A 11 i r eigi að þegja, —
ef ednhver skyldi vera svo djarfur.
að segja eitthvað 4 mót'i, þá að á-
líta sig svo tn i k i n n mann, að
svara cngtt. þessi þ a g n a r -
kenning er bfátt 'áiratn háskaleg.
Hnn er að eins skjól til að hlaupa
i, þegar- tnaðurinn hefir svo vond-
an eða rattgan tmálstað, að ótnögu
Iegt cr, að hattn get-i varið sig, eða
sitt tmál, — og sem svo er látdö
líta út eins og tnaðurinu sem þeg-
ir sé svo IteiLagur og líta'laus, að
hann sé hátt yfir það hafittn að
svara.
Tillag eftir fólksfjölda, 80 cent á
nef
Tillag til stjórnar-
þarfa ..*.,» .....
Tillag í stað land
umráða ............
Vextir af innstæðufé
$286,275.20
50,000.00
100,000.00
178,947.26
Sama er að segja tnn skólaJönd-
itv, að það var svo til ætlast upp-
haffega, að fylkið skyldi hafa sem
heillav-ænfegust not þedrra til efl- j^sari merkitigu orðsins.
ingíir memtíianalmn fylktsms. vcr
liötimi farið fratn á, aö rikið seldi
fylkinu í IvetKlur öll yfirráð þessara
laaida, því vér beljutn víst, að íbú-
ar Manitob-a íylkis sén nú orðnir
svo fitllveöja, að þeitn sé trúandi
til eigin fjárforráða.
bygði Rauðar-
árdals brautina, suöur að landa-
mærutn, til þess að aJmá jármbr.-
eiuveldi hér í fylkinu. Greenway-
AJls ..... $615.222.46
Allar þsssar npphæðir eru varan
fegar, og þær sömtt sem þær vortt
fyrir 20 árum, að undanteknutn
««. Og þess ber að gæta, aif l>et»a 1 ! fyrsta Hðnimt, sem eykst eftir þvf 110
ekki samanhangandi brauta- j ***** aukna Ur! sem fólki fjölgar í fylkinu. Kn vér jls'
Ifea-fi, heldur sttndurlaiisir brauta-j ^ t’nn ' \ höfutn fengi funddð til {k-ss, að til-
apottar hér og þar unt fylkið.
stórskuldir og gaf Jkss utan féliag- 1... , , ,, ,. .
b 1 h log iþau, sem voru fitUnægjandt fyr-
Skoðum nú bil samanburu.ir hi.'a
dðra bHð tmálsms, og athugtun, aS
andir þeirri stefnu, setn nv.verandi
dbjórn befir bekið í járubrautamál
trm fylkis 'þessa, höf-um vér fcngið
j& 800 ntílur af járnbrautum
%ygðar innan takmarka fylkisins
*m hhita af því þriðja stærsca
^trnbr autakierfi í Canada, og þettíi
Nefir alt fengist. án þess að hafa
‘kosbað fylkið eitt etnasta cent, og
-óg voga að spá því, að það buki
fytkinu engan kostnað i íramtið-
4mtú. það er satt, að fylkið hefir
gengið í ábyrgð fyrír borgun á
sktiklabréíuin CajLadian Northvrn
5ármbrantarlélagsiiis fyrir byggingu
þessa mílnafjölda, svo nemur 8
•þúsund doll. fyrir hverja milii ai
hrauitunuin, og að atiki 2 þúsund
4oll. 4 hverja milu íyrir fyrir flutn-
•íagstæki. Kn ég er hjartanlega
saflnfærður um, að fylkið þarf a;d-
ned að borga svo mikið sem eitt
intt undamþágu frá sköttum utn 3°
1 ára tnna, ett fckk ekki annað í
staðinn eu það, að félagiö lofaði,
að setja ekki far og flutningsgjöld
hærra en ,-C.P.R. félagiö gerði.
Finst yður nú ekki, að slíkir satnn-
imgar vera eins tnikið til hagnaðar
járnbríiutafélagiim eins og fylkis-
bútmi ?
ir Austurfylkin árið 1864, og sem
voru þessu fylkt fttlhtægjandi árið
1885, komu nú oröið hvergi nærri
þörfitm stjórnarintiar í mainu af
eJdrt fylkjum, ef þörfum íbúanna
i og eðHfegnm framfarakröfutn á að
S verða fulJnægt.
j>etta mál kom til ittnræðu á
/1 -v __ Jfundi, er stjórnarfortnenn kinna
Skoðttm huts vegíir afleiömgarn- . ' „ , _ _.
■ „c 'Ý*** fylkF* attu "V^ga 1 Ottawa
grætt
en þau gerðu á starfi sínu hér í
fylkinu, heföi ekki samndngur Rob-
Hn stjórnarinnar viö Canadiau
Northern brautina verið gerður. —
þessar tvær millíóndr dollara eru
þvi beimi gróði tvú í vösutn fylkis-
«nasta cent af þesstim ábyrgðwn. bÚf ’ . °£ tru ^amhaldandi
Ég cr algerfega viss á þessu atriðt ?**“ ha^mUmr' sera lbuar f>'lk-
ar af sbeftm RobHtt stjórnarinnar
1) Fyikið befir fc-ngið full umráð
yfir far og fluttringsgjölduin m-eð
Canadvan Northern brf.utinni, og
einn háttstandi járnbrauta etn-
lættismaður hefir sagt mér, að I
járnbrautafélögin bt-föu á sl. ári I . . , , ,
, ,, 1 mn .sititv arfega styrk ur rtktssioði.
tmlltonmn dollara mcira' j j
j með ráðherrum rikisstjórnarinnar,
j og þar áður á fundi, sem þtir
| héJdti í Quebec árið 1903. Og þó
i entvþá sé ekki útgert tnn tnáí þetta
þá hefi ég þó von um, að þvi lykti
i svo, að Manitobii fái talsvert auk-
Og hver maöur, se tn ttokkuð hugs-
■ar um járrvbrauta ástandið bér í
▼<e»tiir Canada, getur ekki komist
að annari nvðurstöðu um þetta
mál. C.N.R. brautin liggiiT gegn
am 5 fylki í Canada, og verður
Sráölega samanhangatvdi bTant yf-
ir þvert landvð frá bafi til hafs. —
Félagið hafði alls 2,459 tnílur starf
andi þann 31. des. 1906. Mamtoba-
fyiki hefir veð, fyrsta og f.nnan
veðrétt, í öllutn þeim hluta þessa
kerfis, setn liggur ittnan takmarka
þessa fvlkis, og að auki í þedrri
brant allri, swn Hggur austur til
3'ort Arthur i Ontario. það væri
^mngufegt fyrir félagið, að láta
brant sína starfa án þess áð nota
þann hluta hettnar, sem það hefir
veðsett Manitoba fylki. Afleiðrngin
af þesstt er óhjákvætnilega sú, aö
tstns ujota.
2) Skatt undanþága sú, er Greeu
-way stjórnin hafði veitt, var i.pp-
hafin með þessum samtvingum Rob
lins, svo að á siðasta ári borga'ði
C. N. R. brautin fylkinu $10,698.30
og þessi skattgreiðsla fer árk-ga
vaooandi með auknum fólksijölda
og þar af kríöattili aukinni starf-
setni félagsins.
Fjárfjagnr fylkisins «r í góðti á-
standi fyrir hyggifega ráðstrvensku
Robliti stjórnarintvar, og ef fjylkis-
búar Iiugsa tvákvaraifega um sinn
eigin hag, þái m-utvtt þeir sbarfa- að
því, að iáta þá stjijrn halda áfram
að hafa mál Hylkisins með hönd-
um. Vöt höfum tiekið fyrir alla ó-
þarfa eyðslusemi, en fundið lríns
viegar bagkvaravar inntekta upp-
sprebtur. Járnbrauta sbefna Rol>-
Næst vil ég minnast á vewti af ! |in' stF>rnarim»ar fcefir reynst hag
j innstæðuifé Manitoba fylkis, setn er
| í vörzlum rikisstjórnarinnar. Vér
Síðasta mamital í þessu fylki var
bekiö áríð 1906, og þá taldist svo
til, að hér væru utn 365,688 manns
og aá. þedrri tölu fengum vér á síð-
asta ári fnlt ríkistillug, sem jók
það utn 16,275.20.
J>að er tnikið ánægjnafiri, að geta
skýrt frá þv-í, að í dssem'ber mán-
uði síðastliðbum battð fylkið til
sölu 274 þúsund dollara virði af
skuldabréfum, og fikk trveira c-n á-
kvaeðísverð fyrir þau. Skuldabréf
■þessi seldust tneð betri kjörum, en
nokktir ötnwtr skitldabréi þessa fylk
sem áður hafa seld verið. Eng-
landbanki heimtar nú 6 prósent
veixiti fyrir peninga, sem hann lán-
ar, og ríkisstjórnin verður að
borga 4 prósent af því íé, sem li .in
hefir tekið að láni á siðastliðuum
tveimur árum, og Wintvipæg borg
getur ekki seít skuldabréf sín, en
kýs heldur aö fá skyndilán 4 bönk-
um tneð 6 prósent vöxtutn. Skulda
Iwéf (x-ssa fylkis standa hærra í á-
li'ti atvöfræðdnga, *eit nokkur öiuiur
canaddsk skuldaibrif, sem nú tru á
boöstólum, — og það er hinni hag-
sýtvu fjármálastefmi Roblin stjórn-
íirinnax aö þakka.
taljiun, að sá liður fylkisitnvtiekt-
antva sé tirinni en lvann ætti að
vera. Innstæðufe fylkásms var árið
1884 nriðaið viö 125 þús. íbúatölu
jíessa fylkis. Kn á þeim tíma gat
engimt tnaður gert sér grein fyrir
þvi, hv'O mannmargt fylki þetta
kynni að verða, og tuv er svo kom-
ið, aö upphaið sú, scm þá vsir talið
kvæm, og bætt nokkrum milHón-
um dollarsj við eftti fylkisbúa, —í
lækkuðum fiutnittgsgjöfclnm og í
auknum satngöngu og fiuitná'ngsfær-
um. J>ess utan höfutn vér ai'tekið
skatba uivdaniþágu járnbratvta í
fylkimt, en lagt beinan imvbekta
skatt á þær í staöinn. Og aJls er
nti fjárhagurinn þannig, að vér belj
um víst, að er vér höfutn setið að
v.iildum utn næsta fjögra ára tíma-
Ég get engatt samanburð gert á j saungjarnt að tiJoinka fiy-lki þessu, j 1)0> 'Þ* verðum vér búnir að draga
sbefmt vorri við sbcínit hins nýja sem innstæðulé, og sem uú er orð-|'saraan svo raikil') & 1 bekjuaJgöng-
Liiberal fevðtoga hér í tylkinu, því | in $3,578,941.20, er tniklu tninni, en 1 11111 • aö næfcr’ 1,1 að sópa burt
að í stefnuskrá haits er ekki nokk- htm ætti að vera. Kn l>ar sem í-
búatalan er nú orðin 365,000, og
er óðum að vaxa, þá Hggur í atvg-
um uppi, að það ætti aö auka inn-
stæðufé fylkisins í ríkissjóði og að
urt orð um jáTnbrantamál annað
en ámæli á ríkis og fylkisstjórtrirn-
ar fyrir skuldabré-fa ábyrgð þeirra,
og þar sem Ottawa stjórtvin Ivefir
hert niiklu meira í þá átt, en
þessi stjórn, þá bendir þaö á, að
andmæUn gegn Jæssu gildi tniklu
allri fylki.sskuldinni.
Batur getur engin stjórn giert.
■áélagið léti aldrei Manitoba fylki j fremur í vorn garð. jþess U'tan hefir
Jmrfa að ganga að því veði, með i ríkisstjórndn á árinu 1906 gefið í
því að fastsetja brautina svo hún peningum $1,627,547.87 til járn-
yrði að hætta starfi, eða að sla bra U'tafclnga. Kn þessum petviuga-
eign sinttii á þann hluta braiutar- gjöfum hafa andstæðingar vorir
rinvar, sem liggur inuan takmarka ekki andmælt, og því má ætla, að
■fylkisins. Vér sjátnn þanuig, að sú þeir séu því meðtnæltir, og að þeir
grýla, sem margir þykjast óttast, ímmdii, ef þeir uæðu völdum, aftur
að fylkið þurfi með tímanum að viðtaka peningastyrks sbefnuna, er
borga skuld þessa, eða ..Ö hín sé Greenway stjórnrii hafði.
skuld á fylkiuu er sú mesta fjar- Hér með fegg ég fram skýrs-lu,
stæða, sem hugsast geitur, og þess er sýnir innbektir þessarar stjórn-
vieguia ekki þess virði, að húu sé ar af sköbtum af járnbrautmn og
tekin til greina. Veðið, sem vér auðstofnunum :
greiða fylkinu árlega ve.vti af þvi
aukna fé. Jxetta er ljóst trveðal ann-
ars of því, að þegar nýju fylkin
fyrir vestan oss vom mynduð fyrir
rútnu ári síðan, þá var imvstæðuíé
þeirra miðað við 250,000 íbivatölu
í hverju fylki, þó að íbúatalan sé
nú lítið tneiri í báðum fylkjunum J
aamanlögöiim, hefciur enn nú er í 1
Manitoba. Vér höldum þess vegtva I
fram því, að þetta fylki ætti £jS
ujóta sötnu hlunninda 'af hálfu rik-
isins, sem hinivm nýju fylkjutn hafa
verið veiitt. Eins og málið steudur
nú, þá fær þeúta fylki árlega i
vexti af innstæðufé sinu $178,947.06
en hvert hmiu nýju fylkja fær frá
— KEIMSKRINGL A —
Publishod evory Thursday by
The Beim líringla Newsd PubliabiuF Co.
Verö blaOsins í Canada ofr Raudar.
$2.00 om ériö (fyrir fram borgad).
Sent til ÍFlunds $2.(0 (fyrir frem
borgaöaf kaupendum blaösins hér)$1.50.
B. L. BALDWTNSON,
Kditor A Manaerer
Oflíico:
729 Sbcrbrooke Slreet, Wiooipeg
P O.BOX lt«. ’Phone 3812,
En Jjvað gerir hann sjálfttr ?
J>egar ltaiin í anda er konvinn
upp úr þjóðlífsgilinti ii{>p á “hsáa
fjaHtindiim” og sestur þar í dóm-
arastól. þá eys hann grjótinu bæði
með höiidum og fótum aí öflu aíli
niöur af briininni, niður á “hræ-
fuglana”, sem í gilinu eru, ekki að
eins á einn eða tvo eða íáa ui
þerin, heldur á a 1 1 a. Hann kast-
ar grjóti misktmarlaust 4 heila
þjóð. Hregöur lvenni um flestar
vaimttrir og skatnimr, og þaö ttveð
svo yfirdriftium sfeggjudómutn, að’
naumast er að 'tali t-aki.
Ég er eins viss nm það eins og
tvæir og tveir cru fjórir, að of ljót-
ustu kaflarttir úr “Gumvari á HHö-
aretvda", “Krossgötu" erhtdimt,
“Grjótkasti" og “HávaSa” væru
þýddár á helzttt Noröurlandamálin,
ensku, þýzku, írönsku og skandin-
avrisku tnáJin, og svo birbir t fjöl-
lesmnn tfmaritum eða Wöö'um, og
þessum þjóðum þar meö gefiiin
kostur á að sjá, hvernig úsfen/ku
þjóðrimi er lýst og þaö af í s -
1 e n d t n g i, þá nnindu þær blávt
áíram álíta ísfendinga svo mdkla
skræJingja, að hver þjóð og hver
maður, settt nokkuð hefði satnan
við svoleiöis ræfla að sælda, gæti
alls ekki talist til siðaðra matitta.
Og þubta væri ekki að ástæðu-
liui.su, svo Ijótir eru dótrutrmir, setn
höf. befir gefið sinni etgin þjoð.
Höfi. segir þó sjálfur (bls. m) :
“Orðin meiöa og særa. Hörð orö
og ólniJgjörti eru eins og grj<>t. J>au
skilja eitiir sár, þegar þeim er kast
aö í efiwhvern”. Höf. hefði 4t't að
greypa þessi orð betur í huga sinn,
eti Luttn hefir gert, þegar hatm var
að setit'jft' þcssa fyrirfestra sima.
A bls. 108 scgir höf., að mann-
lifsgil'iö (lífiö í mannherinmn) sé
þess gieáigv'ænfegra, sem {tokan sé i
því tmeiri, “svo ýtnist sjái maður
■alls i-kkert frá sér í lienni, eða cán-
lægar ofsjónir. Alt verði í tröU-
aukinni s-tærð, alt tttiklu ferl'ogra,
en þaö í raun og veru er". J>°tta
er þó satt — og dagsatt. Kinmitt
viegna þess, aÖ höf. heíir séð alt Hf
| ísfcm/.ku þjóðarinnar í Jxiku, helir
séð það iáit þess að þ e k k j a
það eitvs og skyldi, ávt þess að geta
ilæmt um það af eigin reyuslu, þá
hefir það oröið að ‘■‘■tröUaiukiitni
stærð í huga lians, og mikltt fer-
fegra en það er í raun og veru' ’, —
og hefði því verið tniklu skyttsain-
legra fyrir höf., að hleypa sér aldr-
| ci út í þessa þoku, sem hann ótil-
kvaddur hefir lagt út í, og því
tniður vilst svo hraparkaga í, að
I vol er, eí hann ber þess nokkurn-
| trina 'bætur til fulls.
Hvað er “grjótkast" ? Kr það
grjótkast1, þó rnenn ræði um eitt-
Lvert má'lefni, án þess að vera
| sammála ? þó hvor um sig verji
sínar skoöanir, eftir því sem þeir
bezt geta, og fintri að villum og
ö'fgum og vit'feysutn hvor hjá öör-
i«n ? Ég hygg, að það sé síður eti
svo, að þeir fyrir það séu t grjót-
kasti. Jxrir ertt þá hvor utn sig aö
verja söit-t mál, og færa að sjáJf-
sögðu svo góð rök fcyrir sinutn
Ef eimt maður er j>ersónufega
svivirtur ojritrixrlega, þá er liann
blábt áfram skyfclugur sótna síns
vegna, að Játa lög og dóm skierast
þar i teik. Kn komi einn maður
fram ttveð niáfeíni, sem annar hefir
á móbi, og ræðir kurteislega, enda
j>óbt baniv hafi hörö orð, — þá er
sá, sent byrjaði, biábt áfratn skyld
ugur, bæði miáfefirisins vegna, </g
vegna altnenti'ings, að svara, færa
rök fytrir sínn máli enn lætri en áð-
ur, og sýna fratn á, t hverju mót-
parturinn hafði rangt fyrir sér. —*
J>vi ]>», etns og áður er sagt, skýr-
is-t máitefiriö mikhi betur, og allir,
sv-m fesa og fylgjast með, geta þá
j flærat um, livort mátefirið er betra
og hvor míiðurinn liefir 4 rébtara
| að standa. Kn að iriga við mann,
sem byrjar eitt mál, og er mót-
J mælt, en fæst svo ekki bil annars
en þ e"g j a, — við ban n er eins að
j iriga eins og saignir eru nm að hafi
verið aö glhna vriö afturgöngur :
[>egar búiö var að koma þeirn und.
ir, þá uröu -þær aö reyk eða. gufn,
svo ekki varö hönd 4 þtrim fest, en
i-r minst varði, vorti þær komnar
að baki mótstoðumannsin.s, og
reyndu á þ a n n hátt, að vinna
honum tmiin. Höf. segir, aö í dedl-
um kotrrí srtiámemríö og rnikil-
uuinríð í Ijós :■ "Smátnennið lætur
itldroi eiga lijá sér. Alitur það
frækleikanu mesta aö láta seinni
löörungiuti vx-ra sárari hinum fyrri,
þreytas't aldrei, bala ávalt siðasta
orðið”. Ivftir þessari kentiiingii
va-ri þá t.d. Björn Jónsson, ritstj,
ísafoldar s m 4 m e n n i, —v. því
lia-gt er að sanna 'það, að ávalt
koj>pist hanu eftir að h.tfa síðasta
orðiö, hvort fieldur haun hefir rétt
eða rangt tnál að verja.
“Sammála eru mt-nn eigi, og
m e g a ekki vera. Ef allir væru
saimtnála, og skoðuirín ein hjá öll-
um, yrði lífið að fulhtm stöðupolli
og framförin engin". Svona segist
höf. á bls. II3. on á bls. 123 er
höf. alt í einu farinn að kenna það.
að flokkarnir eigi allir að “renna
saman f JfettskipaÖa bræðrafylk-
ing", “draga fylkingar sínar satn-
ati og verjast sameiginlegnm óvin-
um, og leggja undtr sig lönd, settii
enn eru ónumin”. Höf. ætlast til>
að trúarflokkarmr alHr geri þetta,
únítarar, 1 úter str úar menii’, Jveima -
truboðsntemi, aðventisbar, anda-
trúartneai'n og trúLeysingjar. Gam-
an v-æri að sjá, hvaðs. ráð höf. ætl-
aði að hafa, til að Láta a 11 a
þessa flokka renna saman í eina
“]>át:tsk'ipað<f l.ra-örafylkingu’ ’, átt
]>ess að alHr gætu komið sér sam-
an unt sbefmi eins flokksins, og á
þann hátt runnið saman í eitt,
sem aldrei getur átt sér stað, og
þá væru líka alHr orðnir sammála,
og þá yrði “Hfið að fúlutn stöðu-
polli, og fratnförin engin”, eins og
höf. segir. Höf. er orðinn hér enn-
þá einu sinni tvöfaldur við sjálfart
sig.
1 jxsssuin fyrirlestri er það, a5
höf. dáisfe að orðinu sleggju-
d ó m u r. það er heldttr cdgi að
furða, hattn helir ekki dæmt svo
fáa slegg'judómana í “Vahtrlogum”
Um þetta orð segir höf.: “Um leið
og v-ér heyrum það, kemur oss til
hugar ltarður fiskur, setn barinn er
á steini. J>að er sannkallaður t
sleggjudómnr, setn yfir hatMi geng-
ur. Hatin 'er barinn miskunarlanst,
þangað til haun er mjúkttr og voð-
feldnr orðinn, milh steggjunnar og
stttthisfns. Húti er sérfega íslenzk
athöfnin sú. Kn svona viljnin vér
íslettdingar Ixri/.t fara að í hvert
skifti, sem oss liggur á að sanu-