Heimskringla - 04.07.1907, Blaðsíða 2

!Witroipeg, 4. jútí 1907
EEIHSKRINGEA
HEIMSKRINGLA
Published every Thursday by
The Heimskringla News & Pablisbing Co.
VerO blaOsius 1 Canada og Bandar
ie.00 um áriO (fyrir fram borgaO).
Seot til islands $2X0 (fyrir fram
borgaOaf kaupendum blaösins hér)$1.50.
B. L. BALDWINSON,
Editor A Manager
Office:
729 Sherbrooko Street, Winnipeg
P.OBOX116. 'Phone 3512,
Væri ekki heppitegra, a5 viöhafa
aðra kensluaÖíerS í þessu tilliti, t.
| d. sýna þaS, sem miöur fer, í leik-
i riti eöa öörum skáldskap ? Mundi
jþaÖ ekki vera DRENGILEGtiI
aSíeirS og heillávæntegri til aS
verSa aS tilætluSum notum ?
Ég faeld, aS hver skynsamur og
sanngjarn maSur hljóti aS svara
|þessum spurningum játandi. þvi
| allar heiÖvirSar konur og s.túlkur
| HLJÓTA aS fyrirlíta sleggjudóma
þeárra Guömundar og Friöriks, —
hljóta aö fá skömm og óhuj-.á
| mönnunum sjálfum. Ekki þó síst,
þegar tillit er tekiS til þess, <:S
I báðir dæma eius og blindur um
lit, aS því er sruertir aö þekkja
Aqlcírlífi T«|pnrHntra ncr Þi6öina 1 þessum eínum. Annar
Vy.SKll 1111 IbieilUlUgdi Dgl(Gu5m^ íeröast lít-iö út úr
fiPríl F T 'Rprrrmínin “heimahögum”, og hinn (FriSrik)
btJId. r.D. Dtíioriiidllll útlendingur siöan á ungdómsárum
sínum. þekking þeirra í þessu til-
liti sést glöggast af þeim sönnuu-
um, sem þeir hafa komiS meö íyr-
ir sínu máli. Allir vita, hversu á-
reiðanteg sönnun séra FriSriks var
íyrir því, aS “teitun mundi á siS-
spiltari þjóS en vér erum”. Hún
var sú, að ÚTLENDINGUM find-
ist íslenzkt kvenfólk lauslátt. Eng-
inn þó tilgreindur. Hitt látiö'
nægja, aS kasta þessu fram sem
sönnun. Alveg á sinn hátt er hún
eins eina sönnunin fyrir framan-
greindum áburSi á íslenzkt kveu-
fólk, sem Guöm. FriSjónsson kem-
ur mieS, sem sé sú, að “ísteuzk
stúlka hafi samrekt skipstjóra af
strandíeröaskipi, og virst ganga ó-
feimin til þeirrar vinnu”. Og þetta
eina daemi, sem Guömundur kemur
með, er MUNNMÉLASAGA að
eins. Hann sjálfur var ekki sjónar-
vottur að atfertí stúlkunnar. Ef
Guðmundur heföi veriö það, og
séra FriSrik gæti sannaö, aS isl.
stúlkur leltu sig á röndum hér og
hefðu gert á Islandi, þegar hann
fór þangað um aldamótin, í óskir-
lífiserindum, — þá væri þaS dálít-
iö ööru máli að gegna, þó þeir
væru bituryrtir í garö kvienfólks-
inS. En þessu er ekki þiannig farið.
Síður en svo.
Séra Friðrik kennir í fyrstu
grieininni í næst síSasta “BreiSa-
bliki” mikiö um það, að hafa “tífs-
ins teik” FAGRAN og drengileg-
an. En ég vil spyrja : Er það
dnengiteg aöferS í líísins leik, að
samsinna og árétta það með Guð-
mundi FriSjónssyni, að “önnur
hver íslenzk kona og stúáka tíggi
flöt í óskírlífi”. Ég faeld, að séra
Friðrik sé þarna enn einu sinni
kominn í mótsögn vd'ö sjálfan sig,
Um Guðmund Friöjónsson er
þaö að segja, að þó honurn sé
margt vel gefið, og hann sé beitur
íslandsvdnur, þá hefir sérvizka
stóryrði og dónaskapur oít fartð
með hann í gönur í ritum hans
Orð hans hér aö framan eru sýnis-
horn þess. í fyrra skrifaöi hann
“Dagfara” sáluga, að “allir vest-
urfara agentar ættu að vera
RÉTTDREPIR, hvar sem þeir
fyrirfindust á. landinu”. Min-i
mátti nú gagn giera.
Ætli séra FriSrik væri ekki cins
fús á, að ganga inn á þá kenningn
Guðmundar iedns og siðspilling-ir
kenninguna ? En þó ósvifnd, frekj
og ósannindi keyri fram úr hófi
hjá einum manni, þá bítur þaS þó
höfuðið af skömminni, þegar *itin
af kirkjunnar þjónum, sem þykist
vera friðar og SANNGIRNfS
postuli, getur gert sig svo au-
vdrðilegan, að ganga' inn á allar
Ekki títur út fyrir, aÖ séra Fr.
J. Bergmann kynoki sér mikiö við,
að halda áfram, að kasta grjóti á
þjóð sína, og taka málstað þeirra
ínanna, sem það gera. þaö sýndist
vera, aS hann hefði átt aö láta sér
nægja með “sleggjudóminn” stóra,
sem hann gaf íslendingum í “Vaf-
urlogum” ; þann að siegja, að “kit
un mundi á siSspiltari þjóö en vér
erum”, og geta þó ekki rökstutt
hann með einni einustu skynsam-
legri röksemdateiðslu. En það er
síður en svo sé. 1 næst síöasta
“Broiöabliki” fer hann að mæla
Guðmundi Friðjónssyni á Sandi
bót, fyrir það, að hann (Guöm.)
skriifaði í vetur er teið einhverjar
hœrfikgustu og svívdrði'tegustu á-
rásir á íslenzkt kvenfólk, sem
nokkur maður minnist að hafa seö
1 nefndum greinum kemst Guðm.
þanmig að orði : “Nú tíðkast þaii
bneíöu spjótin, að ístenzka STÚLK
!AN og KONAN liggur faitín fyrir
úttendingnum, ef hann kemur við
1-ana með flÖtum lófa”. ÖNN-
UR hvier stúlka á landdnu lætur út-
tenddnginn fleka sig, þegar því cr
að skdfta, og þarf til þesS meSal-
durg og annan verri lýS, en alls
ekki hetri menn” ....... “Of mikill
hlnti kvenna vorra verzlar með
sæmd sína edns og DUGGARA-
SOKKA”. — þaö er dáindis fail-
egur vitnisburöur þetta, eða Iiitt
þó heldur ; hann er hvorttveggja í
*enn :■ svdvirðiteg árás og helber
3ýgi. Siem eðlilegt er, hefir GuS-
mundur veriS skammaSur mikið
bæSd af konum og körlum fytir
þessa makalausu svívirðingu. Ein
kona, sem ritar á móti Guðmundi,
segir meðad annars : “Og hvar ■*iu
sannandrnar íyrir þessum þung;.
sfeggjiidórni ? Væru slíkar ásakan-
sr bornar íram um nafngreinda
menn, þá mundi sá, er )>að gerði,
verða að sæta ábyr-'ð fyrir dótu-
stólnnum. En hér er skákað í þvi
hróksv-pldi, að þjóðin öll mund ekki
knefja Guðmund Friðjónsson til
redkmngsskapar fyrir þetta. Merki-
tegt er það, að Guðm., sem þYIv-
IST meta drengskap sinn svo mik-
dls, ræðst mest og tilfinnantegast á
viedkasta hluta þjóSarinnar, kon-
nmar, sem hann veit, að hvorki
*ru vanar að bera hönd fyrir hóf-
nð sér, né geta í þessu efnd svarað
á viðeigandii hátt : Með því að
sanna orð sín, eða sœta ábyrgS
að lögum fyrir þau”.
Aitír þeir, sem ég hefi séS rita
um þetta mál, hafa likt um þtð
TÍtað o,g þessi kona, sem eSlilegt
er og sjálfsagt, ef fólk er ekki
steinblint á ^ b&6un^ aiigumi_ af| þeSSar.D”æn1%sis'> ásakanír Guöm
Friðjónssion'ar á íslenzkt kvenfóik
vild og lítiisvirðingu fyrir þjóð
sinná, því allir vita, að þessi gífur-
tegu U'mmæli Guðm. • Friðjónssonar
um íslenzkt kvenfólk eru helber
lýgi. það hljóta allir sanngjarnir
menn að viðurkenna, — en séra
Friðrik er ekki á því, því í þessu
áðurnefnda nr. “Breiða'bliks” (Maí
blaðinu) segir hann um þessar svi-
virðingar greinar Guðm. Friðjóns-
sonar : “Fráleitt getur nokkur
vafi á því verið í hugum rétthugs-
andi manna, að hann (Guðm.) hafi
þar öldungis RÉTT fyrir sér”. --
IMeð þessum orðum gengur séra
Friðrik inn á svívirðdnizarbrautina
“aifskaplegu”, þá, aS samsinna það
imeö Guðm. Friðjónssyni, að “önn
ur hver íslenzk stúlka og kona
ldggá flöt.í óskírlífi, ef komið er við
hana með flötum lófa”. Islenzkar
konur og stúlkur! Hvernig líst
ykkur á vitnisburðinn, sem Guð-
tnundur skáld á Sandi og Friörik
próóessor í Winnipeg oefnr ykkur ?
'Að smána ykkur og svívirða fyrir
úittendum og inntendum, og taka
aí ykkur æruna, það ætlar að
draga þá saman í "þéttskipaða
•bræðrafylkingu”. “Á þeim degi
nrðu þeir Heródes og Pílatus vin-
dr”. Sama má segja um þá GuS-
mnnd og Friðrfk. Mannd verður
íyrir að spyrja : Eru þessi gífur-
yrði beppiteg kensluaðferð við þjóð
ina í þessu tilliti ? Getnr séra Frið
rdk Bengmann eða Guömundur
Friðjónsson bent á edtt einasta til-
feltí þar sem það hafi orðdð hoil
eða heillavænleg kensluaðferð, að
kemvarinn svaraði lærisveinum sin-
nm um óheyrilegar vammir og
skammir, með stóryrðum og ó-
sannándum, sem næðu engri átt’
með því að segja þær “öldungis
réttar”.
Og hræsnin, skinhelgin og skrið-
dýrshá’t'turinu gengur þó það laugt
hjá stimum mönnum, að kalla
þessa æruleysis sleggjudómara —
“fyrirmyndarmenn”. — — Ritdóm-
ur sá um “ Vafurloga”, eftir yngsta
andatrúar postulann íslenzka, Har-
ald Níelsson, er dálítdö sýnishorn
þess, hvað þessir þrír eiginleik ir
geta komist á hátt stig.------Ivn
þegar svo er langt komið út nf
róttri leiÖ, :þá er skörin farin að
færast upp í bekkinn, — þá er )>ú
ið áð dauðrota alla skynserni,
sanngirni og sómatilfinningu.
A. J. Johnson,
Kirkjuþings sam-
söngurinn
svo
var
Almenit er haiin nefndur
samsöngurinn, sem haldinn
hér í Grace kirkjunni fyrra þriö'ju-
dægskveld. þegar ég leit yfir söng-
skrána, sá ég strax, hvaða stefnu
þessi stærsti — en ekki bezti — ís-
lenzki söngflokkur hafði. 1 stjórn-
máfum er þessi stefna kölluð í-
haJds eða afturhalds Istefna, en í til
liti til söngsins, er hún réttnefnd
framfaraleysis stefna. Flokkur
þossi æfði æm sé eingöngu gömul
lög, sem eru margæfð og alkunn
fyrir löngu síðan meðal íslendingi,
að undanteknu laginu “Sjá þann
Jiinn mdkla flokk”. þetta er röng
stefna hjá flokk, sem kemur Iram
fyrir fólkið, sem sá “stær.sti” og
“mesti” söngflokkur, sem sungið
hefir meðal Istendinga. Af honum
gátum við búist að fá að heyra
ALVEG ný og áður óþekt lög, í
staðinn fyrir að þvæla á löguui,
sem mikill meiri hluti Istendinga
er búinu að heyra sungin fyrir
mörg ár. Ef það eru ekki “stóru”
söngflokkarnir, sem eiga að byrja
að æfa NÝJU lögin, þá veit cg
ekki, hverjir það eru. Og ef enginn
söngflokkur væri svo hugaður, að
leggija út í að æfa nýtt lag, þá
yrðum við óumflýjanJega að jótr.i
alt af á gömlu íögunum eins og
þessi flokkur gerði. En vonandi
taka aðrir söngflokkar ekki þenua
flokk til fyrirmyndar í þessu.
þá er að minnast á sönginn. •-
Flest LITLU lögin, t.d. “Heynð
vella —”, “Sóliii ei hverfur —”,
“Sjá þann hinn mikl-a fiokk” og
bænin, eftir Hendel, voru vel suug-
in, — sum prýöitega vel. Aftur á
móti voru STÓRU lögdn meíra
og minna mishepnuð, t. d. “0,
guö vors lands”, “I.ofgjörö”, eftir
Sigf. Kinarsson og “HteypiÖ skriöi
á skiedö”. Djótari söngfá laginu “Ö
guö vors lands” man ég ekki eftir
aö hafa heyrt hjá “æföum” söng-
flokk. Öll þessi 3 lög hafa sötiz-
flokkar Fyrstu lúterskti kdrkjunnar
og Tjaldbúöarinnar sungiÖ á síc-
ttm samsöngum hér d bænum cg
tekist prýöitegia, svo frá sönglist-
arinnar sjónarmiöi var ekki sam-
anberandi, aö heyra þá syngja
þessi lög og þenna flokk. 1 þess-
ttm lögum vortt of margar raddirtt-
ar þvingaðar, óhreinar og alls ckki
samtaka. “VoriÖ er komið—” v,ir
sæmtíiega vel sungdð.
Séra H. B. Thorgrimsen sýudi
yfirteitt mjög góöa söngstjóra-
hæfileiika, haföi gott vald á svo
stórum flokk. En einkenndlegar og
óvanategar áherzlur haföi haiin á
sumutn lögiinum, og gagnstæðar
vdð það, sem tónskáldm sjálf hafa
ætlast til. Ég álit, að þvd að eins
sé leyfileg't fyrir söngstjóra, að
gera breyt'iiigar á söngmerkjum i
lögttm, að orðin séu sett umlir
lagið eftir að það er samið, t. d.
ef istenzkur texti ,er settur undir
úttent lag, þá sé áherzlunm í lag-
inu brey.tt dáJítið eftir efni text-
ans. En ef söngskálclið sjálft sctn-
ur lag við ákveðinn teixta, þá hcf-
ir engin.n söngstjórd rétt eða lcyfi
til að breyta lagdnu að nedtvu lcytii
Að gera slíkt er aJveg sama cins
og að taka út orð eða setningu úr
ljóðum ljóðskáldsins og setja antt-
að í staðinn. þessar áherzlubreyt-
ingar komu fyrir bæði í laginu ' Ö,
guð vors lands” og “Lofgjörðirini”
og eru þau bæðd samtn vdð þcssa
ákveðnu texta.
Sam.s]>il þeirra Mdsses Thorlak-
son og Thomas var ágætt. Og
sama er að segja um sólósöng
Mrs. Hall. Hún söng snildarlega
vel. Ég vildi óska, að húu sæi --i'i-
fært, að syngja medra á ísknzku,
því með la.ginu “þú sæta Leimsins
svalalind” sýndi hún, að henni er
cnign ósýnna um að syngja á is-
lenzku eu ensku, að því er sniert.r
meðferð á Ijóðunttm.
Organiistarnir Jónas P'áJsson og
Steingr. K. Hall spiluðu undirspil-
ið undir kórsöngvana, sinn á hvort
pdanó, og leystu þeir verk sdtt vcl
af hendi, sem vænta máttd.
Óviiðfcddið mjÖ!g var að sjá pró-
grammiið pren'tað á ensktt, ag eins
að synigja e.kki fremur “'Eldganil.i
ísafold” en “God save t-he» king
þar sem þetta var al-íslenzk sam-
koma. EflaUst hefðu fleiri tekið
undir að syngja það lag undir ts-
lenzka textanum.
Yfirleitt ntun hægt að segja, að
sönigurinn hafi farið sæmikga vt),
þrátt fyr.ir þá galla, sem áður rr
bent á, — einkum þó, ef tiJlit cr
tiekið til Jx*ss, að hinir ýmSu sötig-
flokkar voru æfðir að edns tvisv ir
eða þrisvar saman. En það, að
koma tram — fyrir mörg hundruð
manna, sem hafa keypt sinn að-
gang fullu verði — héúlfœfður, ætti
ekki að vera nein afsökttn fyrir
neinn flokk. þvd formaður flokks-
ins æ’ttii ekki að láta sér til hugar
koma, að koma fram opinberlega
með flokkinn illa samanæfðan, - -
en það leyndi sér ekki, að þessi
flokkur var illa æfður á erfiðari
lögunum.
1 næsta skiíti, þegar þessi ‘stóri’
flokkur lætur til sín heyra, þyrfti
hann að hafa hugfast, að hafa eitt-
hvað NÝTT að bjóða, og Vera sév
>ess meðvitandi, að vera jafnvígur
ÖLL lögin, hvernig sem Jtau
koma fyrir. Verði úr þvd bætt, má
hann giera ráð fyrir að fá marga
áheyrendtir í næsta sinn. Á.J.J.
ÍSLANDS FRETTIR.
Kristján þorgrímsson, kaupnt.
og bæjarfulltrúi hefir 12. apríl
fengið konunglega viðurkenning
dönsku stjórnarinnar, sem sæuskur
konsúll í Reykjavík.-----Raflýsing-
armál'ið tekdið cA dagskrá á bæjar-
tjórnarfundi í Rvík. --- Bæjarstj.
Rvík hefir samþykt að leig jú
bæjarbryggjuna, —— Öðinn, 1. t’. l.
3. árg., flytur mynd af D. Thom-
sen konsúJ, mynd a föður hans II.
Th. A. Thomsen, og margar mynd
ir af Thomsens Magasini (aJls J3
myndir), en verzlun J>edrra Thoin-
senannia hér í Rvík er nú 70 áia
gömul. Ennfremur flytnr blaðið
myndir af skáldsagna höfunddnuiu
Jóni Trausta, Sigurði Sigurðssyni
rá'ðanaut Biinaðarfél. íslands og
Guðm. þorbjarnarsyni bónda á
Hvotí í Mýrdal. Tvö kvæði e’u
þar og, annað eftir Sigurj. Frið-
jónsson á Sandi.--------Kappglíma
var haldin hér á föstudagskveldið
af þeim íþróttamönnunum frá Ak-
ureyri, setrt frá var sagt áður, og
tveitn gtímumönmtm hér úr Rvík,
Hallgrími Benediktssynd, formattni
glímufólagsins ‘‘Armann” og Guð-
rnun'di Guðmttndssyni verzlunav-
manini. Var fyrst Guð undi skipað
móti Jóni Pálssyivi, en Hallgrínti
mótd Jóhannesi, en síðan glímdu
Jæir allir á víxl. Viirtist flestum
Jjeir HaJlgrímur og, Jóhannes vera
mjög svo jafniir, og edgi auðvielt að
dæma á mdlli þeirra., en }>eir Guð-
mundur og Jón feldu hvor annan.
það sLys viarð vdð Jjetota tækifæri,
að annar han'dkggur Guðtmtnd ir
gekk úr liði í axlarliðnum, í glímu
við Hallgrim, en strax var '-ið
það gert, svo að líkliegt er, að
hann verði jafngóðttr afitur. —
Dr. Björn Bjarnason er nýlega
kominn til Rvíkttr, alfluttur aí
ísafirði.----Ben. þ. Grön lal,
cand. phil., áðttr oddviti og baru.t-
kennrari í ólaísvík, en riú síðustu
árin útgvrðarmaöur á Austfjörð-
um, er einitiig alflirttur til Rvdk og
verður skrifari hjá bæjarfógeta. —
—Ráðherrann kom hedm frá Khöín
nýk'giít og einniig Jðn Magnússon,
skrifstofustjóri.-----Lágafell
MosficJlssvedt er seit Boga þórðar-
syni íyrir 20 }>ús. kr.-----Bergur
Helgason, búfræðittigur frá Fossi á
Sdðu, kom með ‘‘Skálholti” síðast
frá Daitmörku, tneð konu sintu,
sem er frá Jótlandi. Hann heftr í
ltyggju, að reisa bú hér nærleiiclis
á næsta ári, og mun' ráða yfir góð
ttm eíuitm tiil þess.-------Tóntas
Tómasson', er dvalið hefir erlettdis
um 3 ár undatiiarin við slátrunur-
nám og sláturstörf, kom tneð
“Ceres” síðast. Hatm er ráðiint i
þjónustu Slátursféla'gs Suðttrlaiids,
og biyrjaður Jte.gar á að unddrbúa
sl'á'turhússbyggingu á Frosta^taða-
lóðinini. --- D. Thomsen konsúll
hefir fcngiið nýtt heiðursmerki
þýzkt, hina stórhertogategu Old-h-
borgar hús- og verðteiika-orðu sf
1. flokki. það vortt 13 mettn frá
Oldeniborg, sein björguðust frá
dauða í stranmriaiimskýli Thom-
sens koiisúls í fyrra.------C. Zim-
sen konsúll er af Frakkastjórn út-
niefnd’ur ‘‘Offioier d’ Academie”. —
— þwir al'þm. Guðm. Björnsson
landlækndr og, séra Ól. ólafssod
fóru ttýtega austttr að þjórsárbrú,
til {>ess að sjá konungii fyrir gtst-
ingiarstað í sumar þar og í Ölves-
inu. í Ölvesdii'U hafa þair valið gir.t
ingarstað í Arnarbæli.------‘Edda'
hedtir nýitt fiskiveiðagtifuskip, setn
eríingjar O. Wathrves hafa keypt.
því mttn vera ætfað að stiiuda
þorskveiði með lóð og síldarveiði.
---- Gullborinn er nú komiuit til
Rvíkttr.-----þingmemini Kúnvetn-
inga fóru nýlega á Vestu ttorður
til vdðtals við kjósendur sína. *
bréfi, sem birt var hér í blaðin.t
(‘I.ögr.’) fyrir nokkru, var þvt
spáð, að þeir mttndtt e-kki hafa á-
ræði til að títa á kjósendur sina
þar norðttr. Hafa þeir nú rekið .1 f
sér slyðruorðið, og sý'tít httgrekki
sína. Eniginn vafi er á því, að Húa
ve'tningiar muni taka }>eiim að niak
leiikum.-----Sniemma í þessttm tnán
ttði brantt hús JcYh. Sörensens í
Bolungarvík. 1 húsinu var verzlun,
bakarastofa og íbúö. Engtt bj.trg-
að, riienta verzlunarbókttnuni. Vá-
trygt fyrir 28 þús. kr. Haldið et,
að kviknað haíi frá eldavél í hús-
intt.---Tíðarfar ágætt. Sólskin
og hitar um daga og dögg ttm
nætur.-------Félagið “SkjaJdborg”
á Akureyri' helir gefið 300 kr. til
Ingólfsmyn'darinnar. Af þvi íé gaf
Guðm. læknir Hanniesson um 100
kr.-----Frönsk fiskiskúta sökk
fyrra laugardag á ísaífjarðardjúni,
J>ar sem heitir Selvdk, skamt h á
Ö'gri og varð engin mannbjörg.
Afspyrnurok var þá nótt, og er
haldið að skipið hafi rekið sig á
skier við Ögurhólma og, komið á
það gat. það var nálægt 80 faðni 1
frá lan'di, er það sökk, og stanJa
siglutrén u.pp úr sjónum. Bát rak
■frá þúí og bók í með veðttrreikn-
ingum m. fl. það er haldið, að
skipverjar hafi mist frá sér bátitri,
er þeir ætluðu að bjarga sér íhattn
til lands. því ekkert lík hafði rekið
er siðast fréttist.-----I,andsím j-
búitana , milli Seyðiisfjarðar og
Mjóafjarðar og milli Seyðdsfjarðar-
öldu og VestdalseyMr var byrjað
að teggja J>egar “Hónir” voru þar
á ferð suður um 6. þ.m.-------Vetr-
arvertíðin hér sttður með sjónam
hefir verið í tæpu meðaJIagi á
opna báta. Hlutdr t Garðd 2—12
hundruð, en meðalhlut/ir 700, cn
lægri í Keflavík, læ.iru og Vogum •
Mdðnesi og í Höfnum 300—400
hlutir, í Grindavík 2já—5/ú Httndr-
að, mieðalhlutir 400. I þorlákshöfa,
á Eyrarbakka og Stokkseyri hclir
afiinn veirið minnd, um 205 í hiut.
Fiskuritin heíir verið vænn, mest
netjafiskur h'ér sitður með. -------
“Fálkinn” tók 25. þ. m. þý/.kau
botnvörpung við Dyrhóla, “Vapp-
en von Hamburg”, frá Ham'.torg,
skipstj. Spitzkowsky, fór nteð
hann inn til Vestmannaieyja og var
hann þar sektaður nm 1200 mörk,
en afli og veiðarfœri upptækt. —■—
Slys varö á Vest annaeyjttm, er
“Plólar” voru þar siðast. Tveir
menn komu á vélabát írá landi og
ætluðu út að skipinu, og sátu báð
ir úit á borðstokknum. Én við rykk
sem af ednhverjum orsökum varð
á gangi bátsins, hrökk aunar mað-
árintt út og drukttiaði. En hctði
hann kunnað leitthvað til sttnds, J:á
hefði verið auðgert að bjarga ho;c-
um.-----Af sandgræðslufénu, scm
Jit. Kofoed Hansen hiefir hönd yfir,
verður í sumar varið nokkru til
þess að koma á tdmburgirðinguin
yfir sanddnn hjá ILeykjutn á Skeið-
um, en vegna þeirrar sandölilti
taild'i Talhiitzier verkfr. ófært 11 ð
koma áveituuni frá Jijórsá yfir á
Skisiðdn. Timburgirðing hefir þ tn.i
kost, að færa má hana upp, eftir
því sem sandaldan hækkar vtð
hana. Mjög lætur K. H. af saml-
græðslu Eyjólfs bóuda Guðmtinds-
sonar í Hvammi á Landi, þótt
mieð liUum efnum hafi verið ttnnið.
(Úr Rvdkur blöðum síðari hluta
mat mánaðar).
GufuskiipaféJagið “Thore” hefir
keypt 1300 smálesta gutuskip, sern
heitir “Ingólfur”, í stað “Koug
Tryggve”, er sö’kk í ísnum í vor.
----Hóiask'óli í Hjaitadal er 25
ára giamaU í sumar. Kr búist \ið,
aö læri.sveritiar hans haldi sam-
konut t sumar í minniiiigti þess. —
— Lýsitiig l'slands, efitir dr. þorv.
Thoroddsen, er eitt þeirra rita, cr
Khaíniarcteildin gefur út á J>essu
ári. Fyrs'ta heftið kemttr út í sum-
ar. Ri'tið alt mxtn eiga að veröa'
allstórt. — (“Ingólfur”).
VAFURLOGAR.
Svo hei'tir nýja bókin1, setn séra
Friðrik J. Bergmann hefir gefið út.
það eru nokkrir fyrirlestrar eftir
hiann, er ltann ltiefir flutt við ýms
tækiifærd á ýmsutn stöðum þar
vestra síðustu lárin. Vafurloga
þóttust foríeður vorir sjá, þar
sem fé var fólgið í jörðu. \
I.engstur 'er fyrsti fyrirtestuiinu.
Háítin ér ttirt Gunnar á Hlíðarenc.a
Riekur höf. helztu þættina í ævi
hans og reynir að sýnia orsak.v-
sambanddð inílli atiburðanna og
hverndg }>eir eiga ró't sína í lundar-
fari mamijann'a. Gerir ltann hvort-
tveggja í einu : að skýra fyrir Its-
andanum lund Gunnars og }>eif.: i
tnanna, er tnest koma vdð sögu
hans, og 'benda á ltana til fyrir-
myndar og viðvöruuar. Aðallega
er Gunnard haldið fram sem sanart
fiyrirmynd drengskapar og prúð-
miensku. Eit Jtann gaUattn liafö;
hann, að kttnna ekki að vægja fvr-
um. það gerir gæfumttninn að lok-
um. þar ketnur fram aðalg-aUi
hinnar heiiðnu lífsskoðunar. Gunii-
ar van'taði þekkingtt á kærkiksrík-
ttm föður, sem ré'ttláttega dætnir.
Eftirtektaverð í þessu sambatt.lt
eru andlátsorð Höskuldar Hvtta-
nesgoða. þegar Skarphéðinn veitti
honitm banasárið, kallaði ltann
upp : “Gttð lijálpi mér, en fynv-
gefi yðurl ” þar kemttr önnur iifs-
skoðttn fram. Hann var kristiun
orðinn’.
Fyrirlesturinn er ednkar sketnti-
Jegur, og sýnir vel bve mikill fjar-
sjóður er fólginit í fornsögum vor-
um, Jtegar farið verðttr að grafa
það gull ttpp og giera það arðbcr-
andi fyrir þá kynslóð, sem nú er
nppi, og þær er eftvr koma. Hing-
að til hefir mest kapp verið á það
lagt, að nota fornsögurnar til
'þess, aö hreinsa málið og reis 1
}>að aftur til liitinar fornu göfgi.
ICn ætli ekki væri utit að nota
fornsögurn’ar ldka t.il þess aö göfg 1
og lirednsa hugarfar ttnglinganna,
ti'l þess að sýna Jæim fagrar fyrtr-
myndir og liágö'íugar hugsjóttir?
% er ekki i neiniim vafa ttm það,
ed tnargir feituðu að þessu leyti i
fótspor séra Friðriks J. Berg-
manns, og þeim tækist eins vel og
hontttn ftefir liér tekiist.
Eintt sinni liitti ég danskan
hetimaitrúhoðsprest, þá er ég dva’.Ji
í Danmörktt. ITann kvartaði sáran
yfir þvd, að sér ltefði í latintiskól-
antnn verið kent heilm'ikið úr goða
fræði Norðurlalida, tim óðinn, þrr
og — Balctíir. Fanst honum a!t
slíkt voðategnr óþarfi og langaði
helzt 'tdl að skafa það alt burt úr
mimvingti sinnd, ed hann Jiefði get-
að. I stað }>ess vildi hann ha*a
láta kenna sér tniklti meira úr bibl
fimnd. Prestur Jtessi var ötnll og
giáifaður og hinn elskutegasti í við-
móti. Mér er ltann minnisstæöur,
þó ekki svo mjög vegna þessara á-
gætn kosta haits, heldur vegna —
þröngsýninnar. Hkki átti að vera
unt íyrir oss kristna mienn að læra
neiitit af hedðnum foríeðrum vors
um. Alt’ lijá }>eim átti að vcra
sprottið af eiginginii og illuta
hvötum. þtedr átotu aUir að Iiafa
verið undir djöfulsins valdd. Engiu
siðforðisteg skíma átti að hafa vcr
ið tdl nema ltjá kristnu þjóöunum,
þessi þröngsýni er gömul í kristrti
inni. Alkunn eru þessi orð Agúst-
ínusar ltins tnikla kirkjuföður (d,
430) : “Dygðir heiðingjanna cru
ekki attnað eu Ijómandi testif’‘
(vdrtutes gentium vitia splen'dida),
— Með fyrirlestri síntim afncitac
séra F. J. Bergmann slíkri ke in-
ing svo gre’iit'ileiga sem mest má
verða. Hunn bendir á eiina af fortt-
hetjum voruin til fyrirmyndar fyr-
ir þjóð vora, er nú hefir kristiu
vierið í 900 ár. Slikt hefði dariskttr
heiimatrúboðsprestur aldrei gert,
En höfuiidur Vafurloga er Uka
miklu frjálslyudari og viðsýnni en
þeir eru flestir. Kkki trúi ég öðru
en tnörgtun utiglingiim ístenzkum,
vestan liafs og austan, þyki vacnua
um. Gnnnar eítir að hafa lesið fyr-
irtesturiiin, og fari síðan að kyna-jk
sér Njálu betur en áður.
Næsti fyrirlesturinn faeitdr “Á'
krossgötum”. Er textinn tekinn
úr þjóðsögunum og ágættega með
hann farið. Sjalclau hefir íslenzk-
ttm uiígMngum verið boðin dollari
fæða. Á aJla reynir, þegar út í líí-
ið kemur. Og þá er um aö gera,
að látia ekki íreistingar og ginnitig
ar álfanna teygja sig út í tálnantn
ir og spilling, um að giera að lát.t
þær eiigii “svifta sdg sakleysi og
mannkostum eða villa fyrir sér • á
nokktirn hátt”. Sá sem steust
rerynsluna, sá sem er trúr og stöð-
lynditr, verður gæf'utnaður. Ég
tilfæri hér niðurlagið, rétt til
smiekks fiyrir lesenclur þiessa blaðsri
“Að ediga í sálu sinni turn, scm
bendir til himins, — að eiga þar
skdrnarlaug, sem daglcga er st'igið
niður í til þess að verða hreintt,—i
að eiga þar altari meö sí-endurtek
iini/i hieit.strengiii'g um að heyja
góðu1 fearát'tu gegn glötunaröfium
lífsitm, - varðviaita sakteysi sálar
S'inttiar og reynast trúr til enda, --+
er un't á nokkuð annað að benda,
sem eins og stælir aíllausan vilja,
ved'tir þollausri lund þrótt og
þroska og viðnámsafi og gerir
mann'inn að drotni jarðarinnar ?
Sá, sem það hefir, er um lcið
bjartsýnn m'aður og segir :
Guði sé lof, þaö er dagur uni
al't loít! ”
þá kemur “Grjótkast”. þar
leggttr höf. út af eiinu kvæði sér.i
Matthíasar Jochumssonar. Dag-
lega lífiinii hér í mannheimum tr
líkt vdð feirðalag upp gil, ‘‘fuit
með grjótkast og hræfugla-ljóð”.
Grjótkastið eru hin vondu orðin,
er menndrnir se,nda hver öðrum t
ræðu og ritii, er þá greinir á eða
J'ic-.ir verða ósáttir. þösstt ósæmi-
lega grjótkasti er ekki hvað síst
beitt í flokksinálunum, en engir íá
þó eins að kenna á J>ví og þeir,
sem iberjast fyrir nýjum sannleika,
er almientiiingttr ekki ber nedtt skytt
á. Alþýða manna lætur oft ólilut-
vanda menn æsa sig upp til þess
að lemja þá rneitn grjóti, sem
lengst eru ko nir í sönnum fram-
förum og mesta hafa þekkingnna
öðlast og því teitast viö að bera
þekkinguna og ljósið inn til alþýð-
unnar. Höf. bendir í fyrirlestriuuní
á, hverniig farið var með mattn-
kynsfrelsarann, hvernig farið var
með postula og píslarvotta kristrw
inniar. Og í niðurlagiinu miitnir
hann á, hvernig Loki taeldi hinn
btínda Höð til J>ess að skjóta að
Baldri bróður sínum, og verð.*
honum þann veig að bana. Sú frá-
saga í Snorra-Edclu er næsta lær-
dómsrík. Svo hörmtttega láta oit
þekkinigarlaiisir og hlindir mean
ginnast af fortölum ósvífinna og
fláráðra teiðtoga.
þessd fyrirlestur er fegurstur r
'b'ókinni og ber vott itm hágöfugatr
hugsuniarhiátt, um réttlæti, frjáls-
lyndi og víðsýni.
1 næsta fyrirlestrinum “Skírnis*
mál hin nýjtt”, segir höf. söguno
af Freiy og Gerði, og frá því, hvc
vel Skirnir rak erindi Freys. þessa
sögtt rekttr hann og sundur tií
“fyrirmyndar og viðvörunar”.
í fyrirlestrinum um Jónas Hall-
grfmsson í^nir höf. 'fram á, að
engum manni eigi núitíðarmál vort
eins mikið að þakka og honunt..
Hann hafi gert áJíka mikið fyrir
tungu vora á 19. öld og Snorri
Sttirluson fyrir forntunguna. t
byrjun nítjándti aldar hafi tunga
vor veriö orðin “eiins og telpa,
sem atín befir verið upp á sveit og
ekki hefir djörfung upp á nokkttrn
tnann að líta”. Einkenni alls j>ess,
er J. H. hefir ritað, segir höfund-*
urdnn Jetta :
“það hteypur upp í fang þess,
er les. það vefur mann upp að sér
mjúbt og þýtt. Sætan ilm leggur
að vitum vorum, eins og stæðunt
ver í íslenzktL túni. það töfrar
huiga vorn eins og gedsladýrðitt
fjöllita á íslenzkum kveldhimni
um hásumar, þegar sól er að síga
í ægi”.
þótot þessi lýsing sé ekkd nefflA
16 bls. getur hún orðdð til þess, að
tíennia mörgum ístenzkum æskua