Heimskringla - 09.04.1908, Blaðsíða 5

HEIMSKRINGLA
Wittoipeg, 9, apríl 1908.'
5 lilM.
Nytsemi vísindanna fyrir
þroska ti úaríífsins.
Vramha.d frd 1. bls.
sælu himiia fáu, sean hólpnir uröu,
mieS því, aö lofa þeim að vera
.vjónarvottar aö kvöluin hinna for-
dæmdu frá pardísarsæluiuii.Kirkju-
faöirinn Tertúllían, sem þó var
jfnöliræddur og maamúöleg'nr inaö-
ur, Ksir þessari gleöi út i æsar.
Skvld-i það vera tálaigi fvrir rétt-
triuaða mienn, svo þeir því íreinur
höfnuöu sjónlvdkum höföingjannia.
‘•‘Hv® umdra makilfeiigle.g verður
ekki þessi sjón! ” segir ha.nn, “hve
hissa verö ég ekki ? Ivg fæ ekki
varist, a« vel'tast um af hlátri :
Hve niun' ég ekki klappa lof ílófa!
Hvilík sigursjón, að sjá svo
nuarga nafn.fræga konunga, sem
ætlað er, aö séu á hiinjnum, stvnja
ásatnt' Júppi'ter, guði þeirra í
yatu myrkrum helvítis”. ]>á er
kirkjufaðirinn heJir haldiö þaiinig
áfram stundarkorn, segir hann :
♦'Jafnvel i trúnni geta rétttrúaöir
notiö þeirrar gleðisjónar, því í-
■myndunarafl Jxárra get'tir gert
hana nálcga”.
Nærri má gvta, aö fyrst annar
ftins maður og Tertúllían g»vt
skrikiö þannig, þá niund trúvill-
ingadómuri nokkur hafa þózt ha£a
heimikl til að kalla gu-Ö “fyrsta
tr ú vil lingadó 1 na ran n ". Iín skilj-
mnk'gt veröur það þá líka, aö þrá
'miöaldaniia eftir línkind, <r æt-
hvarf væri í þcssum skielfiuguiil,
'bjó sér til nýjau guðdóin, Maríti
nney, er tnennirnir imettu treysta
og elskaii stað guðs. því kærkika
án jmældómsótta, er fylla má hug
og hjarta, gátu 111 iöald,inionnirnir
aklrvi látiö gnö sinn 'blása möim-
um í brjóst. Og þó var þetta
Krists fvrsfca og stóra boð. JCn
hiifct er þessu likt: ’,lþú átt að
vlska náung'a þiuu sem sjálfaii
])ig”.
þaö sem heiökigjunuin Jiótti
tnestri furðu gegna va-r Jiaö, hve
kristnir im-nn elskuöu liver anuan.
‘•‘Sjá, hver.su ]:cir elskast”, sögöu
þoir. K11 þe'tta stóö ekki k-ngur en
til 4. aldarinnaT. ]>á sögöu lieiö-
nir menn : ‘‘Kkkert villidýr er æð-
isgengnari en kristnir tiK'ivn 11 kö
mismuiiandi trúarskortmiitin".
Frá ]>eim tima (frá 4. <)ld e.Kr.)
wr sú kenning varð rikjatidi í kirkj-
itnni, aö frelsi væri hvargi nö
iinna n.ina í skauti licunar, gajtu
ítK'im æt'laö, aö f.yrsta bpöoröiö
hieföi hljóöað : “]ni átt að hata ó-
vin þinn”. Og óvinir voru allir,
ja.tnvel hiuir nákomnustu, sem
lekki trúöu því nákvænilega, sein
kirkjau kendi, og eigi voru henm
sammála.. Svo fuflkomk-ga 11111-
hwrfiÖi trúarofsnn karleikslxiö-
orödnu. Og tiú hófust hiuar gritiwn
ilogustu lofsókivir.
A fyrstu öldiinnin var ]>aö «1-
jnent álitiö svo — og T.ertúllían
leggur tnikla áher/lu á ]xið — aö
hvernig sem á staiidi nve.gi krist-
inn ínaöur alls ekki voga mann,
livorki myö því, aö vcra orsök í
rlaiiöabegiiingn hans, eöa gerast
dómari- hans, ganga í h.erþjónustu
eÖa vera bööull. lyn er kristin-
dómuritnn komst til valda í h.eiiii-
inum, feaigu l.iknveiin ekki ga-tt
þessarar reglu. lCn klerkur varö
aö sæta hfgningu kirkjunhar, «jf
hann 11111 leiö og liaiin dró glœpa-
matin iyrir dóm, sótti .ekki um, «ö
himuin seka yröi ftkki fiegivt á l'ft
cða liiminn. Abeyrilegt er ]»e.t«ta.
Kn ftf.tir þvi, sviii UOTburðarlieysiÖ
inagnaöist, og blóð'ugar ofsóknir
hófust, varö Jvessi ákvöröun ekki
aninaö «en viöhjóösleg ltræsni- Itm-
óoeimtíus VIII. geiröi «11« borgarvi-
loga timbæ tti smem n ra'ka ur
M.rkjuEéiagintt, sein ekki höföu
fullaægt dónnvm trúvilluranusokn-
arinnar innan b <ki.ga, enda þótt
ivmsóknir þessar vartt enn viö-
hafiðaT.
]>aÖ var ]>ó fyrst á t.t. old, aÖ
k.ú.gunarroghtr kirkjunivar uáöit
íullum þroska og hinar miklu of-
sókivir brutust »t. Ný tiniainót
befjast uan þessar miMidir í fram-
þróun keutóísku kirkjmmar. Aitur-
hold.sstíefntin lveddur nú fyrir al-
vöru innreiö síiva í kristnvn.a.
Eg sk«l aftuf taka þaö fram,
aö tiilgangtir mi.1111 er aö vins nð
sýna, bvis hörmulega kirkjunni
itókst aö skilja og tileinka sér
konningar Kri'.sts og aö lifd sam-
kvæwt boöum bans, iive.Öan öl-l
frjáls rannsókn og frjals notkun
skynseiinnnar og mannvitsms var
■böiKiuð. Hiusvegar voi't vg 'vl, að
sé einhliöa á þetta litiÖ, f*r nvaö-
tir ran.ga' hugmynd um áhrif kirkj-
imtvar á mienniimgar'þroskaiin. á il
ég láta þess gotiö, aö þrá'tt fyrir
hinar stóru og miklu svndir siuar
haföi katólska kirkjan stórvægileg
momtamdi áhrif á 12 fvrstu altVirn-
ar. Hún safnaöi liinuin ósamkynja
siölausu þjóðflokkum í ei'tit trufé-
lag meö liáleitu niarkmiöi, kendi
þeiitná «ð kannast viö vald, sem
voldugra er en Ivervaild og hncfa-
réittur. Hún dró úr og afnumdi að
lokum þrælahaldiö, og tók að sér
jþá, Sjein ójöfinuöi sættu í ínannfá
laginu. Hún kendi þeim friösam-
leg störf og rniargt annað í msann-
ingarátti'na.
Som fyr ,er sagt, hafði kirkjan
kúgunarkierfi sitt frá byrjun 13.
aldaT. Innócantíus VIII. sotti rann
sóknardójpimn á la.ggirnar árið
1208. Og 1209 hófst niðurbrvtjun
Albígeii'.sanna. 1215 lagði 4. Laitar-
ansýnódian fyrir alla valdsmetii'n,
aö “«ef 'þear vildu fce-ljast rét't'tráað-
ir, skyldu þeir opruberlega sverja,
að þcir vilclu vinna að því af öll-
um mætfci, aö útrýma úr löndum
sCiMvm öllum, er kirkjan befði
brenniinierkt sem villutrúariiiciin.
Hiö sterkasta íinynd'unarafl
vorra tíma gatur varla gart sér
grcin fyrir hinu ískalda og grimm-
úöliega fcilfkuiiingarleysi fyrir þján-
ingnm annara, som sinátt og
siiváifct óx frain tir 'þessu ofsókiuar-
ofstæki og setti sig í þann sess,
sein kærkdk'anum til bræöranna
Var ætlaöur.
1 ciuutn bæ á þýzkalandi er sagt
að 7,000 mcmi hafi veriö breud'r.
Biskupinn í Bamberg lét orenna
600, oq í Toulousc, þar sem rann-
sóknarrótturinn átti heima, voru
400 íivenn líflátnir í einu.
(>g þatta var mesta skenitun
lyrir fólkiö! }>essu lvéJt áfram
þangaö til visindin gátu eytt hjá-
trúinni. JCn lííseág var hún líka.
SiÖasta æftaka, sem dæmd var
fyrir galdur, var á Svisslandi áriö
1782. (>g galdralög voru síöast úr
lögum nuinin á Irlandi ánð 1821.
Að þessi fciknamikla o? víötæka
hjátrú, og þaö miiskumnarleysi og
ti'líiniiin'garleysi, er benni var sam-
fara, átti rót sína að rekja til fá-
fræöi um skipulag og krafta nátt-
úrunnar, og ekki aö eins lúalcgs
skilii'ingsley'sis alþýðunnar, fáuin
vér séö ,af því, aö meðal hinna
föstu og miskunnarlausu tals-
maiuna lijátrúarin'iKir voru nokkr-
ir hinir mest framúrskaraindi vits-
mu name 1111 mann k y nssögunna r
(Vnuar eins maöur og Lúfcer var j hcfyíti.
>ó ckki 1-on'gra komimi en |það, að j ICg \il 1111
þaö var ekki þessi æðislega
gri.n«d, sem sainfara er lvernaöar-
líÍMnt. Jxið var blábt áfram þriæl-
nireuska, gagnhugsuð grimd, fram-
in ,„«0 köldi. blóði og fyrirskipuð jvildi hom. bretma ]xer allár.
uf JARI.I KKISTS hér á jorð- - 1
uiini. Og þótti hún góöru gjalda
verð. þriggja ára syndlausn var
þeiin heitiii, sem án þess að vera
miiiisókiiardómari hjálpaöi til að
draga villutrúarin.enn fvrvr <lóm-
stól'nn. Alt var þetta sainfckl af-
nieitun kærleiksboöorösins.
Vér munum sjá, að kraftur satm
k'iksandans íer stöðngt vaxandi
fyrir því, að persónulegiir réttur
tnaiHKiins, já skyldan til aö losma
við efann fyrir dómstóli samvi/k-
untKir, Ktir guðs augliti jafnain
fær viöurkemiLngu og staöfestingu
allstaöar ú*t um löndin, eftir því
sem timar líða fram. Trúarfreisi,
játningai£re.lsi, málfrelsi og prcnt-
frelsi fer ávalt vaxandi.
Hugmjmdirnar uin guö verðá
stööugt háleitari og hre'inni, því
betur sem hinuiii skelíikga sorta
vanitniarinnar bnegöur af hinu
andlega lofti, svo kærleiki bani-
an«na nær aö koma í staö þræl-
dómsótta og hryllingar.
Bæöi fer nianinka-rleiki cvg niisk-
imiKsemi vaxaaidi í stvrkl.-ik til
fraunkvæinxla og sjóndéiklarhring-
nrinn stwkkar, svo hann nær vkki
aö edns til ]>eirra, sean sönvu skoö-
unar eru, heldur og snvitt bg
sniáitt til allra h'wna bannfæröu og
kvöld’ti, sem búiiö var aö kasfca í
k'itas.t við, aö sýna *
liann eigi að ei'ivs trúöi aö til væri Jsttttt'U máli aðal'ganginn i því,
íjöjkymgi og galdranorivir, keldnr ! hvernig •þct-ta hafi orðiö :
Og j Hin íyrstu áhrif vaxandi frjálsr-
hann, nvikli bariiavitiuriivn, réöi til ar hugsvvnar og uppreist licainar
aö barni væri drekt til aö losa gegn þeim sannkika, settv vaídboð-
heiinili þess við návist djöfulsins, j arn.ir höfðu ákveöið, er að 'þakka
þvi barnið væri geitvö af djöflinum. siöbótinni.
lCrasmtts hcldur uppi hlífisskikli j Siöbótin er lvm sterka aúdk-ga
fyrif hjá'trúnni og Bódítv, scm af i.bvltijig, er rvöur sér braut á 12.
samitið siiim var talinn ‘‘oe prem-|ðid eftir Krists burð.
oLsókiva'ittia
]>ekkja
icr hotmne tle la France (fyrs.ti
inaöur á Frakklandi), sá er Hall-
Tólf.ta
um, aö að ievns tveir
veriö haus jafnokar (að
andlcgu
Karls V.
a
haíi
ÁO,- ;
Audstygð
meittn svo vel og þeirra gsrsam-Jam segir
lega aoidstæöi viö boö Krists, er jmienvn hafi
svo deginúm Ijósara; aö Ivér þarf gáfiini) Aristótelcs og Machiavclli. k’ ’ Jé
eavgrar frekari útlistuivar viö. AÖ þessi maðvir geitur ekki fumliö |1
eins vil ég tilfœra twnt frá ssinni I iKV-gilaga sterk orö til «ð íifolla
tíð ofsókivaiviva. Og ' nvá af því Tivótmiælfflida læknir oinn, Wior að
tnarka, á hve ógurlega lvátt stiglnafni, fyrir þaö, aö lvaitvn samdi
a!if.erslaii náöi fréi því, scm Kristlir j ritgerö 11111 ‘‘djöflag'lapsýiuiiia”, af
hiaföi boöið. því hann var saivnfærÖur uin, að
ijvkir láta, «ð á ríkis-! l**8"* ólánsmahite væru
vitstola, og vildi draga úr hiinum
skelíilegu þjúnitvgum þeirra. Bó-
dín segir, að læknir þessi “hafi
ge'ttgið á hólin viö guð". Hann
beföi gert tilrauyi til aÖ frclsa þá,
lveföi
liremniniierkt, sein verfttu glæpa-
tnieiin. Hatin befði jafnvcl veriö
svo ósvffinn, aö opinbera t<>frafor-
málana. Hver mætti nú éin hrvll-
ingar hugsa tif framtíöar kristin-
dómsins eftir svo skélíilegar aug-
lýsingar! NiöurstaðaA, setn Bó-
din kenist aö, er cinkennileg/í
maii'miöarsögunni : “þaö eina,
! setifv ítícnn geta gart. er «ö lvefja
bæt.ir Motkv viö.
Nærri
stjórnaráriiin
000
löndunum (Grótíus s.gir kki.ooo)
og á dögum Filips II. að nvinsta
kosti 25,o<x). Kkkert ]>aö ódænva ....
ufskræmi var til, aö kii'kjunni ol- j l'eilog .ritmivg <>g k.rkjan
liyði. 16. fc»br. 1568 dœtndi rann- :
sé)k narréttu riipi ALLA ÍBÚA j
KIDUKLANDANNA TIL DAUDA
FVRIR VtU.UTKÚ. Aö eins féi-
ir nafngneiivdir inenn voru undan-
skildir. Filip II. staöfestir dóminn
10 dögvvm seinna, <>g bauö
fira'mkvæina liann. “þrjár nviliónir
'iiva'ivna, karkir, konur <>g börn,
dæmt á höggstokkiivn í 3 línum”,
y 1 nv ofsókninvar með vnn mcira
. kraft-i”. — Og auövitaö fvrst og
þetitni þa-ff eugrar skýringar við. |íiPMnst ],aLi hcndur i liári þessá
oröiö aö guös Wkrs.
j Mcö BódCn gctur maöur furöaö
ekki lokiö, ]>ó ! sdg á ]ivf, að kris'titidómu'rinn hafi
katólsku'ivni. | Hfað af — ekki árás Wiers, hcldur
áfram ofsókm þatm hjátrúari'nnar og hjartalfeysis
Skotlandi, inieö fá- I
AHir voru oísóttir
S'.’in ekki aöhyltust biskupakirkj- allri samtiíSinui.
vtna, cöa ]>á tntarjatning, s-111 var j Alt þeitta hefir ]>ó kristindómur-
drotnandi i latvdrnu. Ofsta’kishug- i-nn lifaö af. lCnn hreiivni og lertri
sjónm livarí þó meö keniv'.iiguin • ijfj) komiö í Ijós, eftir því
1 nótliræk'uda, og
öldin vr ný tímaniót í
ltfi Norönrálfunnar. þá
gengu tvvir endurlifnutiarstravmiar
vfir Vesturlönd. Kviknaöi annar
aö mcitin tóku að iöka
nam latnieskra gullaldar-rithöf-
| uiidiív. Náöi þaö þó nvestum þroska
j og ú't'breiösln, er nvenu læröu
! gríska tungu og kyntust lieims']xki
Plaitós af flóttainöivinvm uiKlan
ITvrkjuni árið 1453. Annar niikiU
: irK'nningarstraiunur kom frá skól-
1 um Máranna á Spáni í Sevilla <>g
, Cordóva, er ruddist vfir kristin
) lönd Noröurálfunnar. Alleiöiiigar
i þessara óliku áhrila var veikur ef-
unarandi 11111 saiinimli ]>au, erklerk hið yíirnát'túrIcga
ar og kirkja liöföit lvaldiö aö möikn 1 buröaavna, og ]>á
A ö drvpu meuvn
dýrkum:
Ofisóknuninn
m.iivn hvrfu
lCnska stjórnin
11111, emkniu íi
dæma grimd.
var
var
frá
hélt
anda, scm lýsir sér í rituni Bódíns
<H> nvargra fleiri, og já'taöur var i
ofsókmvnuin linti
sinátt og smá'tt. ICn svigbfur var
hunn ]»essi ofsóknarandi. t frásög-
ur er þaö fa-rt, aö b h'eföarkonur
lteföu veriö geröar útlægar úr Sví-
■þjóö 11111 1850, af' þvi þxr höföu'
'fcekvö katólska trú.
Aitk oísókinanna var trúar-
briKgöa-ó'frtöuriii'n be-in afleiöiing -af
triitarkriifum höíöingjatviKi. r>aga
b.uis og s'ú a-gfk"ga grimvd, cr hon-
11111 var samlara, er svo
mö i’kki þarl ivenva aö
íyiivnast hiins.
Auk þessarar álgerövi
seiiiv frainför í vísi'iidum lvefir losaö
munnina viö ofsfcækisfullar trúar- j
j setttingar, sein ]>eir hafa útbúiö, j
: og rutt vegiivn að hreiinvi <>g eöli-
lcgri skilningi <>g tileinkun sann-
’ Leiks og kærlcikaudans, er Jesús 1
vinkentvir sem sinn anda.
! Yfirlciitt ge'tuin vér ájyktaö svo,
j aö ólnvntWö frvlsi til aö rannsaka
j alt á h'tmivi • og jöröu, andami og !
j náttúruna, í stuttii máli alt, sem
íél'kunn, ! yfirL.itt getur vakiö spursmál í
eins aö ! sálu maitnsins, lvljóti að skapa j
sannkiks])rá og ryöja vegimn fyrir
um I
, , i/aiivda umb'Uröarlvndisvns
afncitunar /. . , , , •
, . . lciö uiida Kærleikans.
kærlciksboösms, verð eg aö tninti-

ast hjátrúariivivar, af ]>ví þaö
fi-'ikiva vald, sein hún Ivaföj vfir aö
raöa, stafaöi af ])ví, art engin vís-
i'ftkt'Ieg raivnsókit komst þar .tð^
<>g leiddi því til éiskaplegrar grinxl-
ar <>g nuskunnarlauss raiigl elis,
s.-tn samrgttði saiinleik.sástina og
bróötirkaTleikann. þaö er galdra-
trúin. ,
í nicir t'11 l.Vio ár var ]>aö ó-
raskank'g trú maniva, ,,ö ]>aö væri
ótviræöifega ketvt í bvblíumii, aö
ha-gt væri a ö tryggja s ,-r •aöstoö
djöfulsins ttl aö fretnja yfirnátlé"--
lieg verk — aö þeir, s.«m )>.« rt
gcröu, vasrti gttös óvinir, og sya<i-
samilegt væri að sýuva þeitn nokk
ura miskunn. Iéirkjan kæröi þa o-
láiisltveniv, settv gnin^i'imd fell <t
lvel/it gainlar kerlingar — nveð t)U-
tun siitum inyndug'kik. IJöröustu
h«egTiingard<Vntar voru lögakvertmr.
Sk41rp.sk vgiiir <>g gltiggskygnit
d'ónii.'udur rantvsöktiöu vitnisbut'ö-
iita meö fylstu sannfærmgu. l'.kki
tiiægöi dauöahegii'iing. — oftast 'ð
brennast éi báli —, benni fvlg<fi aö
'bálkestimvm pvndinigar., háÖ ■>>’
haitor og fvrirlétnintr. Samkend
ívveö svo nvikluin uuftsóvimim \:ir
stórsyml.
Jk'ssí hjátrú var sú upiispretta
cr tilfinii’iivgarlaus griimd, .itsniog-
in vonzka, hatur og h«afndar]><>rsti
streyindi frá. lCUki þurfiti attttaö
<11 kæra menn fyrir fjöl'kymn.
Fá dæmi nægja til að satnv'
hv«e hát't forlveröiingin o«r rv.dda-
skapuriivn gat komist :
U111. Jvinkum lenti ltatvn t sennu
viö lvitKi voöalegtt auötrygni éi alls
konar fjölkvngi og kraftaverk.
Saiivtvnvis þesstt reis upp veik
hugöarhvöt til algerörar ve.rald-
Legrar vísiudaiökiiiiar, er <lré) hitg-
atvn 'firá guévlræöiuui, setn alt lvaföi
glevpt i sig. Af Jvessu leiddi þaö,
aö nú fer fyrst aö votta fyrir því,
aö hatur og fvrirlituing fyrvr
tnönunm antvarar trúar tekur að
hverfa. ]>rátt fyrir ]>aö, aö kirkjan
lvaföi ofsótt \ i]liitrú«rnl«enn nveö
háli <>!T brandi, skaut villutrúnni
])é) ttpp víösvegar nveö mieiri og
nuíiri kraíti. Abalard geröist tals-
maöttr óhlutdrægnii í lmgsuuar-
Ivæt'ti. Auövitaö varö hætvn fvrir
áíellisdómi. ICtt íihrifin af ritverk-
ttm hans uröu ekki niðtirbæld. Og
satna ártð, sein Ailxdártl dó. fædd-
ist Averroes í Cordóva. Og uiu
næ-stti aldir séuist merki ]>essa
máriska anda í bókitK'ivtmn kristn-
finnar.
Oll þessi éi'hrif é< andlega lífiÖ
sainaiitiekin höfött þaö í för meö
ser, aö efasvkin um götmtl trúar-
saninÍTtdi kirkjuntvar niagnaöist. —
lCn sainfara hverjum efa, hverri
rannsókn, neis kirkjan upþ utcö
sínar dauöasyiulir. BreTtttur ratvn-
séikn< 1 rré'it;tar 1 ns fcnuii okki aftraö
]>essu. Sálarástatidiö var kvala-
fult. Ilinn hreinlviul'i maöur íi'tti
val ö nvill’i efa og örvænt'TVgiar.
0<r iná af því skilja, aö fninnhugs-
un siö'bó'tarvunar — rt-fcttir lvinna
eitvstiikn til «ð svara gtiöi <>g saiu
vizktt simii — hlaut aö færa séilun-
11111 ómnra'ötLega blessmvarríkau
frelsiskrafit. Fvrir því hlaut þaö
skýjarof, settt í fivrstu sýiidist aö
ein.s gagnrof hjá eihstöku tni'kM-
nvennttm, siöbólamönminum, aö
kwikja ]>ann el<1, sent það geröt,
svo <»11 siöiiK'nt Norðnrálfitt stóö í
ljéisum loga.
Heföi ekki lvinn amlloifi jaröveg-
ur veriö ruddur á þann hát't, sem
hér hefir veriö drvpiö á, með þess-
ari mnnsakandi og k-itandi aud-
Áhrií siöbótarinnar komu einnig
í ljós utan þeirra landa, cr hún
koms't á í. Menn fóru sjálfir ' að
hugsa, og losa sig undan katólsku
kirkjunni, svo aö baftiö ;< satn-
vizku og andafrclsii losnar og sartn
k’iksanditm fæ-r aö ráða. þessi
oindlegn hreyfing ryður scr tik
rmns í löndunum, og nær sér niöri
í löggjöf þjóöanna.
Einhver undarlegur bl-eyöiskap-
ur og túnavilJa linst nur jxirt v«era
aö kalla ókristna mesvn ‘‘fnhyggju-
tneon”.
Ifig skal nú fy’rst kitast við að
bettila á, hvernfg vísindmLeg ranh-
sókn meö fullu hugsunarfreisi, scm
sinátt og smát’t vex fram af anda
og samvizkufrelsiivu, hefir hjálpað
kristminni til að skilja víötæki
'boðorös Jcsú nm mannka'rkikaain
til næungans, og til þess aö liia
botur samkvæm't því.
það gait ekki hjá því farið, að
signr siöbótarinnar hefði kröftug
áhrif á metttunarstiefmvnaj. það
leið heJdur ekki á löngu, áöur vis-
indakgt viöfiyvgscfini kæmi í ljós,
er að víðtæki og tegund var full-
komlega nýstárlcgt í mannkyns-
sögumú. Árangurinn kemur smósn-
saman í Ijós með því, aö lög og
kraftar náttvirunnar finuast, sem
að visti ollir skelfingar og mót-
mæla, eu brátt vtmskapar bteöi
hugsunarháttinn, og lifinaðarháittr
inn í Noröurálfiunni. Áhrifin sjást
á þvi, «ð trú'frræöisandinn rénar,
ásalnt triiarofstæki og ofsóknuim,
scm voru hans fý'lgifiskar, — og
'því, aö þv-e.rskialLast við ’boöi Je-
sú : ‘‘Dænvið ckki”. Og meö }>ei.ss-
uni anda eru ]>á úr sögunni tveir
sitærs’tu glæpir kristnirmar : trú-
arbragftév-styrjaldir og trúaTOÍsóku
ir. ICftir árið 1648 er trévarbragöa-
styrjöld é)hugsanlicg. Ififtir «bar-
éi'tt.u Yoltaires fvrir utnburöar-
lyndiivu erit opiinberar blóöugar
trúarofsókivir óhugsaivlegar.
Ififtir því, sem ]>ekking á lögum
<>g öfluin náttúrunnjar ter í vöxt,
hverftir nueiir og meir trviin á, raö
breyti rás viö-
iim lcið óttinn
fvrir djöflinu’in <>g verktæruin bans
— galdra og téíframönnum.
Ifikki ]>,irf «ö cyöa oröum aö
þvi að sanna, þvíjík framför v«r í
því í áttvtKi ti'l bróöurkærlcikans,
ttö gahlraiináliit hnrfu úr sögunmi
ineð s'ínnrn svíviröingum.
HlægiLeg nvá oss finnast öll •þcssi
mó'tSpyriKl eldri tittva grgn vís-
indaLegitm uppgötvunum, t. d., aö
jörrtin gandi kt ing tnn sóJinai. Ög
ekkert vfit íinst oss í, livaö trú-
ræknir menn eru hraxldir vvö þær.
A ltinu bógvnn gera niienn sér í
lnigarlund, aö seiuni alda vísiirwfi
séu á al't annan, og ctui skaöiegri
hát’t, fjandsamlcg kristindómimvm.
Fyrir þvt vil ég gera tuér fwir utn
<iö komast aö hinu sanna í þessu
eítti.
Jfiítir því, sem ég kemst na'st,
■þarf aö íara til 17. aldarimwr til
aö finna þessa hætttile-gri stefnu
fy-rir krrstmdóminn. Á þeim tim-
um var þaö, aö óhlutdrægur,
sterkur og sigitrsæll rannsóknar-
aitdi rttddi sér braut, einkum á
Englandi. Hann skapaði “ákelö-
arríkan kærleika til sau'nikúkan.s,
sem j'tti á sfcað fullkominni um-
byltingu í öllum firæöigreiiuun.
Frá þeim áihrifumi liefir hin mikhc
gsignrýtia hreyfmg upptök sin, sem
liefir endurfixtt alla sögu, öll vís-
indi og alla guö'fræöi ......... og
breytt víötæki og einkenmtm savn-
hygðar vorrar”. (W.E.H.Lecky).
(MEIRA).
DOBSON
and
JACKSON
Byggingamenn
Sýnið 088 upptlrætti yð-
ar og áætlanir og fáið
yerðáætlanir vorar,
370 Colony Street
Winnipeg
Jónas Pálsson
PIANO KENNARI
729 Sherbrooke St. Winnipeg,
The Duff & Flett Co.
PLCMBERS. GAS AND^STEAM
FITTERS
Alt rerk Tf»l TBDdað, og Torðið rétt
TJ8 Portage Atc. og 662 Notre Damo Ave.
PhoDe 4644 Winnipog PhoueS815
Giftingaleyfisbrjef
selur Kr. Asg. Benediktsson,
477 Beverley St Winnipeg.
SPONNÝTT HOTEL
ALOKRLEGA NÝTÍZKU
Hotel Majestic
John HcDonald,
eigmidi.
James St. West, Rétt vestan við Main St.
Winuipeg Teléfóu 4 9 7 9
$1.50 ú da<í o<r þar yfir
BiindHríkja-snið
Alt sem hér er unt
af beztu tegnnd.
h"»nc] h ift. er
Reyu.d oss.
Skilyrðiö fvrir hvcrjnm rann-
S'óknarárangri er HYIKAI.AUS
TRÚMlfiNSKA VII) SANNI.ICIK-
ANN, trúnvenska, scin ekki hrae'ö-
fet innri baráifctu, ivé baTá'ttu við
valdbafama éit á viö. Trúifvenska
viö sannlcikann í ka’rt.'ika veTövvr
<vö S’Vanda seiti beilög yftrskrift yf-
ir raivnsókivarverkiiui.
()g eiinmitt af því, aö svnnleík-
ans ior LKITAD, kemur af sjálfu
sér uiubirröarlvndið viö aöra
LICITICNDUR sannli.'ikaivs, «Jlst«ð-jfcgn brvyfingu, heföi verk I.útcrs
«r ]>ar. s,»m svariö veröur ekki ' <>g Kalvíns vcrirt niöurlxidt mcö
gefiö tnoð sannfærandi krafiti. sömu voldugu lK»ndi scm Albíge.ns-
Frá krisTikigu sjánaTjniöi er lög- amiia og annara.
inál náifcfcúruinnar og lífsins fvrir-; Frtvmhugtak sjálfrar siöbóbaT-
•skipwð «.f guöi. Lögmál gurts í j innar var svo stórvægLlcgt og olli
nátitúrunni og lífmu geitur ekk-i | o-fmikltnn bvlfcrngnm í hinum and-
vvrirt andstætt hoöiun hans í trú- jkga heitni til þess, aö þaö vröi
arbrögö'ununi. F-yrir þvi hl-ýtur, skiliö og timinn gæfci fylgst nieö í
ICINMITT FRÁ KRISTILKGU Iþví, og það ekki
SJUNARMIDI, öll áreiöaiil-.'g vis- siöbótamennirnir.
vndaleg rannséikn þess.ira laga — ] siölxvt.unie.nti, hver um sig, að
anðy vfcaö ekki allar fræöilteiittiingar j hafn sinn skilniug, og i ýmsum
<>g aga/knnarkenningar— aö stuöla j íöndum var þe.im sirt haldið, «ð
aö ]>vi. aö skýra boð guös i fcrú-j ]áta veraJdlegt v«ld hegna villu-
arhirögöuTuvm, <>g gvra oss léfct að j briiannönnum. Já, um tínva Leit
lifa eftir þeiln. j ekki út fyrvr annaö, eii aö ofsókn-
ICr vi.t nii lc-'iggjnin lvin sömtt irnar færu frain nteð sötnu griind
ATLAS LUMBER CO.
Backoo,
North Dakota
'ftii, en lijá okkur. |>vf
4:
4é
4
4r
4;
4
4
4
♦
4c
4p
4
4
4
4:
4r
4
4:
4
4
4
4
4
4:
4é
I—( vergi er betra að kaupa bygginga efj
" * vér hðfum stórt npplag á r<j’ðum h'Sndmn af öllvnii þetm
vörttm. Okkur er sérlega annt utn að ná seni mestuaf við-
skiftum ÍSLENDINGA, svo að þ<»gar ]>ér (ísl.) þurtið að
byggja eitlhvað, þít óskutn vér eftiraö fét tæþiiæri til að selja
yður EFNIÐ. Vér reynum til að gera seiii bezt vid alla,—
hvort sem reikningurinn er lftill eða stór
ijp“ S. GUDMUNDSON, aðor.
>
»
>
»
>
>
>
>
>
>
>
»
>
>
»
>
>
»
>
>
»
>
>
»
>
ei'ivu sinni sjálfir
Brátt kröföust
UMLÍÐUN MEÐ RORGt’N.
Allskonar Fatnadur
Menn og Konur!
frumatriöi kr'istindóin.sins, sann-
k'iksástina <>g kærkikann til guös
og in.inna, stin mælikvaröa á
kriMmna cftir éirangri rannsókn-
arfrdsistns, ínununi vér sjá, aö
],ær ályktanir, er vér fyrirfram
gerum Oss utn hiö stóra <>g góð.i
mikilvægi hitina frjálsn vísinda i
trúarsfceínunni, stað&sta stg.
og éiönr. , Kn hugtakiö haföi þó
kitnaö kúgunarandantt, og sam*-
vi/kufrdsiö og andafrdsið varö
sigursælla. SANNLKIKS AND-
INN KOMST f HÁS.KTID. (>g
með því var gruiulvölluriinu lagö-
ur aö æðri og göfugri framþróun
í trúar, siögæöa og menningur áfct- j
ivva. I
Þvf skylduð þér ekki klæðast
vél, þegar þér getið keyjit ffn-
ustu föt, hvort heldnr eftir ntáli eða með verksmiðju-gerð,—
með vægum viku eða mánaðar afliorgnnum.
Atlir vorirklæðadúkar eru af fínustu tegund,og fötin með
nýjasta New York sniði. Vér höfum kveufatnaði, skyrtur og
treyjnr. Einnig.karlm. fatnaði, treyjur og buxur, með væg-
uin afborgunarskilmálum. Vér seljum ódýrar en aðrii gera
fyrir peninga. Karla fatnaðir frá $D.OO og yfir. Kvenntanna
fatnaðir og treyjur frá $12.00. og þar yfir,
Kornið! skoðið vörurnar og sannfærist !!
EMPIRE CREDIT CO’Y
t?al 13 f Traders Bankanum, — 483 MAIN HTREET
\