Heimskringla - 04.08.1910, Qupperneq 2

2 ÍM». 'WINNIPEG, 4. ÁGÚST 1910.
HEIMSKRINGLA
Heimskrmgla
Pabiished every Thursday by The
fieimskriiiftla News 4 PablisbÍD; Co. Ltd
Verö blaösÍDS í Canada or Bandar
$2.00 am áriö (fyrir fram boruraö),
8ent til IslaDds $2.1/0 (fyrir fram
borgaöaf kaupendnm blaösins hér$1.50.)
B. L. BALDWINSON
Editor ðt Manaxer
Office:
729 Sherbrooke Street, Wionipeg
i handa bágstöddum, ]>á veröur
I tregt um gjafir, nc-ma trygging sé
i fyrirfram sett íyrir því, aö fénu
verði variö á skynsamlegan hátt,
j — skynsamlegri og meira í sam-
I ræmi við þörf hinna bágstöddu og
tilgang gefendanna, en nú hefir átt
sér stað.
P.O BOX 3083.
Talsíml 3312,
Kynleg ráðstöfun.
Nýtt Kirkjublað skýrir írá því,
hvernig þeim jteningum hafi verið
varið, sem gefnir voru til styrktar
þeim, sem biðu eignatjónið við
snjóflóðið í Hnífsdal á síðasta
vetri. áleðal annars er það tekið
fram, að -“nökkrum hluta sam-
skotafjársins — sem alls nam á
þriðja þúsund krónur — hafi verið
varið til þess, að bæta úr hrýn-
ustu þörfum hinna bágstöddu, og
til þess að kosta útför þeirra,
sem önduðust í HnífsdaJ. Svo er
ákveðið, að kaupa járngrindur
umhverfis legstaðinn og setja stein
á gröfina. En með því það er enn
ekki alveg víst, hve mikið járn-
grindurnar og steinninn muni
kosta, þá verður ekki ráðstafað
meiru af fénu fyrst um sinn, þar
til vissa faest um það”.
Ónieitanlega virðist þessi ráð-
stöfun fjárins all-einkennileg, og
aetla má, að hún sé ekki í sam-
raemi við tilgang gefendanna. því
fénu var óneitanlega saínað til
styrktar þeim, sem mistu eignir
sínar í snjóflóðinu. En í stað þess
«ð verja því þannig, þá er því
varið til þess að kosta útfarir
þeirra, sem létust í flóðinu o" til
að kaupa legstein á leiðin og iárn-
grindur umhverfis þau, og þetta
er látið sátja í fyrirrúmi fvrir
hjilpinni til þedrra bágstöddu, og
það svo greinilegia, að hjálparfénu
verður ekká ráðstaiað ■ fyr en vissa
er fengin um það, hve mikið
steinninn óg grindurnar muni
kosta.
Vænta hefði mátt þess, að sveit-
arfélag það, sem hið látna fólk
taldist til, hefði séð sóma sinn í
því, að kosta af eigin efnum útför
hinna látnu og einnig legsteininn
og grindurnar, ef það var talið
nauðsynlegt, að setja það á og
umhverfis legstaðinn, — en að
lá.ta þá, sem lífs komust úr flóð-
inu og mist höfðu eignir sínar i
því njóta alls þess fjár, sem því
var gefið, til þess með því að
rétta við efnahag sinn eins langt
og gjaíaféð leyfði. En því þóknað-
ist ekki að hafa þetta þannig.
Ntzkan og edgingirnin hefir verið
lá-tin hera mannúðarskylduna og
réttlætistilfinninguna ofurliði.
Hefðu þeir, sem fyrir fjársöfn-
imunum stóðu, verið einbegir og
algerlega hreinskilnir í hjálparleit
sinni, þá hefðu beir ekki safnað
féttu utanlands og innan undir
fölsku vfirskiná, heldur hefðu þjeir
átt að taka það fram, að bví íé
sem gæfist, yrði varið til þess að
standast kostnaðinn við grettrun
hinna látnu, af því að sveitarfé-
lagið timdi ekki að leggja nein út-
gjöld á sig í því augnamiði, að
koma þvf á heiðarlegan iAtt undir
grana torfu. Og ennfremur, að
það, sem gefast kynnd fram yfir
nauðsvnleTnn greftrunarkostniað, —
yrði varið til þess að kaupa stein
á legstaðinn og járngrindur um-
hverfis hann. Að yfirleitt væri féð
aetlað til þess, að hhia að þeim,
sem látist hefðu, en að þeir, sem
líf.s hefðu komist af úr snjóflóðinu
■með lamaða lífskrafta og niðir
öllum efntim símim, yrðu látnir
btia við sttlt og seiru og hjálpar-
lausir. þetta hefði verið í sam-
raemi við hina núverandi ráðstöf-
ttn gjafafjárins.
Ver litum svo á, að þeám, sem
ábyrgð bera á þessari ráðstofun
fjárins, hafi sett blett á sveitarfé-
lag það, sem hið látna fólk tald-
ist til. það virðist ljóst, að það
hefir vorki matið né virt hið látna
fólk nógu mikið tfl þess að grafa
það, án þess að brúka til þess
betlifé úr tveimur ríkjum, sem get-
ið var til hjálpar þeim, sem lífs
komust af úr flóðinu, en ekki til
þeirra, sem látist höfðu, og ekki
voru hjálparþurfar. Aðalhugsunin
virðist hafa snúist um það — eftir
að féð varð fengið — að seðja eig-
íngirni þeirra, sem eitthvað unnu
að greftrun líkanna, með því að
láta þá hremsa það af fénu, sem
þeir gætu náð f, — ræna frá þvi
hintim réttu eigendtim þess, hinu
allslausa fólki, sem hjargaðist úr
fJóðinti.
Afleiðingin, af slíkri ráðsmensku
rr auðsæ. Húo verður sú, að þeg-
ar þaö kann að koma fyrir fram-
.vegis, að leáta þurfi styrks til
þessarar bókar hefir áður veriö
getið hcr í blaðinu, áður en hún
j var komin hingað vestttr. En nú
hefir höf., dr. Sig. Júl. Jóhannes-
I son, að Leslie, Sask., sent Heims-
kringJu eintak hennar til umgetn-
ingar.
í stað þess að rita sérstaklega
ttm þetta kvæðasaín fyrir hönd
| blaðsins, fiytjum vér ritdóm um
: bókina eftir Jón Ciafsson, fyrrum
ritstjóra, tekinn úr Jtlaöirut Óðnd.
Jóu ólafsson ber allra manna
be/-t skyn á skáldskap, og dómur
hans um bókina hefir því meira
gildi, en nokkuð það, sem Heims-
kringla gaeti um hana sagt.
Ritstj.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Kvœðasafnið Kvistir.
Sigurður Júlíus Jóhannesson óx
um íær tilfmning hans ekki vald á fræðingafélög, sem veita fátækl-
ldstfengi hans, svo að hann yrkir ingum allar lögfræðislegar uppiýs-
stundum kvæði, sem eru ekkf. ann- ingar og ráð, sækja og verja mál
að en rímaðar hugvekjur. fyrir þá og vaita þeim alla hjálp,
Ég skal nefna til dæmis kvæðið ,mt er- ,alt óke^s
á 77.—79j bls.: “Fuglinn og hann me5 m-l°« væf,m ^orum' ^vnd-
Fúsi”. Hefði höf. getað “soðið fr 'er Ca;nada ekki komtð svo
,, t ... . „ „ , langit ennþa, .að slik nytsemdar-
niður efnið 1 6—8 hnur, þa gat r , i . . , f
, , ... , C f";.x felo" hafi komist þar a fot, en
hann íanð skaldlega með emið. , 1 . t ,
T ., . „. ■ y. _..v- v - vænta ma, að þau Komi. I Banda-
I.ikt ma segta um kvæðiö a 67.— ’ ,. 1 . . ...
,, ... rikiunmn aftur a moti hafa íil >g
<1. bls.: “Harðstiormn og þjonn- ^
,, , . -i , ■_ „ þessi all-viða fest rætur og sum-
mn’. T>ar skemmir malalengangin 1
,, ,. r • 7, * , • ■ i staðar orðið að miklum notum.
alla list 1 meðferð efnisins. „, . , , , - , . _... ,
_ I SerstakLega hehr borgm Pittsburg
En að þessu sleptu, þá eru í .{ Pennsylvania verið á undan öðr-
“Kvistum” svo mörg fögur kvæði um í því eíni. Margir aí mest
og vel kveðin, sem eru list og nietnu og hæfustu lögmönnum
skáldskapur, og tilfinningarnar svo borgarinnar eru í félagi því, sem
nœmar, að manni verður ósjálf- starfar í þessa átt, og eftir því,
rátt vel við höfundinn, af því að sem ársskýrslur félags þessa bera
maður, auk listarinnar, finnur í nieð sér, hefir það hjálpað mörg-
honum" svo gott hjarta og svo um. — Skýrslurnar segja, að 246
ttiiikið umburöarlyndi. þetta síð-
asta (umburðarlyndið og víðsýn-
ið) hefir honum svo stórum auk-
ist með aldri og lífsreynslu.
Skyldi ég-i nefna nokkur at felleg-
ustu kvæðunum, mundi ég telja
þessi : “Guðsríki” (4. bls.),
“Kristín” (7.-8. bls.), “Ilalta
Finna” (26.—30. bls.), “Mús í
gildru” (48. hls.), “Stökur” (177.
bls.), “Sumarósk” (19i5. bls.),
‘■‘Uppsagnarbréfið” (223,—224.bis.).
þá er átakanlega hjartnæmt
kvæði : “"Úr daglega lífinu” ; að
eins mœtti fyrsti hlutirui missa
sig aftur að 13. bls. “Ég sný mér
að húsinu *...”. þaðan og út til
enda er kvæðið listfeng mynd.
“Mansöngur” á 112.-bls. er, trú
og hugðnaem mynd úr lífinu.
Til Hannesar Hafstein” er vel
upp viö fátækt og gleðisnauða kviegið (1 Ws } Sama ^ um
■æsku, er stúdent héðan að heiman, Kvenréttindakvæðin tvö (á 189. og
en nú læknir í Ameríku. Hann fór bls.), og tvö síðustu erindin
héðan blásnauður, allslaus ; varð j “Avarpi 20 aldar”.
að ráða sig háseta á skipi frá |
| Englandi til Ameríku, til að vinna 1 Lansar vísur eru ýmsar *mist
fyrir fari sínu. þá orti hann þetta íyrirtaks-faUegar eða hjartnæmar
' á leiðinni : tiJ daemis :
Furön strembin fundust mjer
fyrrum Hómers kvæði;
en þúsund sinnnm þyngri er
þessi kaöla-fraeöi.
Með dæmafáum kjark, þrekj og
dugnaði, vaiMi hann fyrir sér jafn-
framt sem hann las læknisfræði í
Chicago, tók þar próf í læknis-
fræði og settist svo að vestur í
landi sem læknir.
Einhver kann að spyrja, hvað
þetta'komi kvæðum hans við.
Já, mjög mikið. í öllum skáld-
skaip, og mest þeim ljóðum, er
tilfmningar eru ríkastar "í, er
skáldið og skáidskapur þess svo
fast samtvinnað. Ævikjörin setja 205. bls.) ?
mót á maunssálina og mannsins
störf.
Af i tilfinndngum, hugmynda-auði
og vizku 'hafa öll skáld medra eða
minna — og ljóðskáldin hag-
mælsku að i auk ; — en misjafnt er,
“Hjé þjer feWk jep þrávalt aö læra,
hve þösrnin 6 fullkomiö mál;
hvert bros, sem þú gafst mjer, jeg geymi
sem gnösmynd frá óspiltri sál’\
þetta kvieöur skáldið :
“Til íslands,
Ef drottinn geröi að gulli tár,
sem geymir hngur minn
þá vildi’ jeg gráta öll mín ár
til auös I vasa þinn1\
þetta erindi hendi ég neðst á
169. bls.:
“Ef fjarlægö skilur önd frá önd
hiö i n n r a, dimm og köld,
þá du?a engin y t r i bönd ^
og engin boö nje völd’\
Eða er þetta ekki ágsett (á bls.
“M eöál-hjóna-band.
t>au vissu’ ei neitt, aö gjöf þá heimur hlut,
sem hrygöar-nóttum suýr í gleöi-daga;
þau vöndust saman eins og önnur naut,
sem altaf hlutu sama plóg aö draga”,
Höf.
á óefað eftir að yrkja
á hverju af þessu her mest hjá’ ,þegar hann gefur út
hverjum einum. næsta safn sitt, vildi ég óska hon-
1 um þess, að'honum yrði vaxin svo
Sigurður er aðallega tilfinninga- dómskygni, að hann tæki ekki
skáld. Hún er sá þáttur, sem rík- með rýrasta. Beztu kvæðin
astur er í gáfu hans. Svo rík er kans eru þegar svo, að þau festa
tilfinningin hjá honum, að hana er sér-^æti { ísk-n/.kum bókmentum.
trauðlega sterkari að finna hjá
öðrum íslenzkum skáldum. Vitrununum í sundurlausu máli
afbast í bókinni hefði höf. átt að
Hagmælska Sigurðar er mikil og SÍ6ppa
hirðir hann hana þó ekki eins vel
ætíð, eins og hann auðsjáanlega
gæti. É-g skal til dæmis þess nefna
þessa vísu :
Jeg enga framar hygg á höfn,
jeg horfi rjett í bláinn;
mjer eru sjór og jöröin jöfn
þvl jeg er löngu dáinn.
Vísan er góð, eins og húa er, en
auðgert hefði honum verið að
fága hana betur, hefla af henni
“jambisku” atkvæðdu, t.d. þannig:
Framar enga’ eg hygg 6 höfn
horfi rjett 1 bláinn;
mjer 'rn sjór og jöröin jöfn,
jeg er löngu dáinn.
Höf. hefur þroskast mjög að
andtegri menningu við lífsreynsl-
una vestan hafs.
Stundum bregður enn fyrir
smekkbresti í orðavaJi, t. d. er
hanit (á 13. bls.) er að lýsa fá-
tækri móður, sem sefur með barn
sitt í fanginu og dreymir fagra
framtíðar-drauma :
.TT “móöir á hálmdýnu sinni
með fimm ára dóttur 1 faömi sjer
blundnr og h r ý t u r,
ZZ friösælla daga um 6sjc,ða llfdaga nýtur”
þaö er ófagurt, og skemmir feg-
urðar-áhrifin, að láta móðurina
vera að h r j ó t a meðan hana er
að dreynia íagra sæludrauma.
það, sem helz.t spillir sumum
kvæðum höf., er skortur á rök-
dæmi eða , metvísi *) gagnvart
sjálfum sér eða ljóðum sinum.
þetta veldur -því, að höf. verður
stundum of langorður, og stund-
Nokkrar prentvillur óprýða bók-
ina hér og þar, þó"'ekki margar.
Ytri frágangurinn er hinn prvði-
legasti, eins og vita má, þar sem
bókin er prentuð í Gutenberg, og
kostnaðarmaðurinn hefir ekkert til
sparað.
Jón Ólafsson.
— Óðinn, VI. ár, 1. blað.
Málafœrslumenn
og fátæklingar.
*) Jeg get ekki fengið 'af nojer að
beramjer í munn annnn eíns nýgerving
einsog “gainiýni” (krilik)-, heldur vil
jeg nefna kritík “rðkmeti” að kristíajera;
að “rökmeta” eða "rökdæm&”kritlí*kur:
“röbdæmur” eða “metvis” eða “dóm-
skygu”. J. Óh Ut,
þess eru ótal-mörg dæmi, að
fjöldi fátæklinga hefir ekki </etað
teibað rétbar sins, vegna þess þá
skortir fé til að fá sér málafærslu-
mann fyrir sína hönd að reka
vankvæði sín. — Aftur eru aðrir,
sem lítil efni hafa haft, en sem
málafærsluttienn og málaferli hafa
rtið að skyrtunni, og hafi beir að
lokum íengið hlut sinn réttan, þá
hefir það k-ostað svo'mikið, að
betra hefði verið, að hafa aldrei
leétiað að fá hlut sinn réttan. Lög-
fræðislegar ráðleggingar og önnur
hjálp úr þeirri átt hafa kostað fá-
tæklinginn um megn, og hann hef-
ir því oftlega orðið að verða án
þeirra og ráða og upplýsinga, sem
honum voru bráðnauðsynleg. —
Auðfélög, maurapúkar og ofbeldis-
menn hafa þráfaldlega skákað í
því skjóli og leikið fátæklinginn
grátt, vegna þess þeir voru þess
vissir, að hann var ekki megnugur
að rétta hluta sinn.
Margir rétthugsandi menn hafa
manns hafi leitað á náðir þeirra,
þar af hafi félagið ekkert viljað
sinna 12 af beiðendunum, en 224
hafi þeir liðsint. Að eins 8 af mál-
um þessum komu fyrir dómstól-
ana, en 216 voru jöfnuð utan dóm-
stólanna, en svo, að þeir, sem
hlut áttu að máli, undu hið bezta
t ið. I mörgum tilLellum var það
nóg, þegar sá sem stafnt var
heyrði að hið volduga “Legal Aid
Society” hefði tekið að sér málið,
að þá buðu þeir sjálfkrafa sættir,
vildu ekki eiga undir málsókn af
hendi félaigsins.
Áður en íélag þetta tók til
starfa, höfðu bæjarfulltrúar borg-
arinnar tekið að séri mál fátækl.
inganna, en í 90 tilfellum af hundr-
aði urðu fátæklingarnir að lúta í
lægra haldi, en peningum í sjálfs
síns vasa rökuðu bæjaríulltrúarnir
frá auðmönnum og. félöigum, sem
hlut áttu að máli gegn fátæklmg-
unura, — tfyrir ,að vera hlutdrægir.
Eitt mál, sem félagið fékk aÖ
erfðum frá bæjarfulltrúun.um, var
á þá ieið, að maður einn haíði
íengið að láni 25 dollara frá okur-
karli þar í borginni, en var nú
búinn að borga 30 dollara, en ok-
urkarlinn heimtaði 21 dollara í
viðbót. Maðurinn leitaði hjálpar
eins af bttjarfulltrúunum, og réði
hann honum til að borga. Félagið
var þá nýstofnað. Manninum geðj-
aðist ekki að ráðleggingu bæjar-
fulltrúans, og fór því til félagsins
í nauðum sínum. Tók það vand-
ræði mannsins að sér, og,lauk því
máli þannig, að maðurinn slapp
við að borga það, sem okurkarl-
inn heimtiaði.
Flestar af umkvörtunum þeim,
sem félaginu bárust, voru um mis-
þyrming vinnuhjúa, neitun greiðslu
kaupgjalds og okurrentur, og t
öllum þeim málum náði félagið
rétti þess, sem til þess lsitaði.
Markmið félagsins er, að reyna
að ná rétti þeirra, sem til þess
leita, án þess að þuría að fara í
dómstólana. Telur félagið það
heppitegra og hafi að jainaði betri
°g happasælli afleiSingar. Anuars
munu harla skiftar skoðanir vera
um það atriði, og fieiri munu þeir
verða, sem heimta lögsókn, —
þykjast bæði geta hefnt sín og
náð réttar síns betur á þann hátt,
■ef þeir geta fengið einhvern til að
flytja tnálið. — Málafærslumenn
eru líka harla mismunandi, sumir
vilja fara að öllu með hægð og
leiba hófanna, aðrir vilja berjast
út f rauðan dauðann, eða meðan
nokkurt fiitldt er fyrir, að þeir fái
smið' sinn borgaðan. — Hverjir
verði haj>i.asælli, getur orðdð álita-
mál.
Félög lik þessu í Pittsburg ættu
að vera sem víðost. Gagnsemi
þeirra er ómótmælanleg, og til
margs mundi stjórnarstyrk ver
varið en að styðja félag, sem héldi
uppi rétti lítilmagnans og fátækl-
ingsins gegn okurkörlum og ofur-
valdi.
Islenzkt þjóðerni, o.fl.
Herra ritstjóri.
Ór því ég þurfti að skrifa þér á
annað borð, gét ég ekki stilt mig
um að geta þess, að ég stór-
hneykslaðist á svafi St. V. H.
(Styrkárs Vésteins?) til Jónasar
Guðlaugssonar. Ekki svo að skilja
að Jónas ætti ekki ávítur skilið
fyrir sinn hrokafulla sleggjudóm,
en þar við átti svar eins og P. S.
Pálssonar. Slík svör gera meira
gagn, en frekju skammir og upp- |
nic«5nd, er vanvirða mest þann, er
úbi Jætur. En ef þessi S. V. H. er ,
Styrkár Véstednn, sem ég hugsa,
þá var ég þó ekki eins hissa á
hans svari og ég varð á svari
Bjarna Magnússonar til Sig. Júlí-
usar. Ég hefi ávalt álitið Bjarna :
greindari en svo, betri dreng og
meiri mann, e.n að hann hlypi óð-
ara út í persónulegar dylgjur og
'brígslyrði að ástæðulausu, þó
þó á síðari tímum reynt að bæta hann deildi opdn/berlega um alment
úr þessum vandræðum, og víða í > málefni. Mér hefir tundist það eins
stórborgum heimsms eru nú lög-jog þegjandi samkomulag meðal
Vestur-ískndinga (flestra), að láta
það hlutlaust opinberlega, hvað
i’yrir menn kann að hafa komið
heima á Islandi, og er það ekki
nema rétt og fallegt, ekki sízt, ef
á litlu öðru er að byggja en aun-
ara sögusögn og slúðri yfir höfuð.
En það er makalaust, hvaö mörg-
um hcettir þó til, að hlaupa óðara
út í persónuleg illmæli, og víst er
um það, að “fár bregðr enu betra,
ef veit ið verra”.
Annars ætla ég ekki að blanda
mér frekar út í deilur manna um
pólitíkina á Islandi, því ég er
hjartanlega satndóma Th. Svd.
Lamb nm, að það sé glópskapur
einn, og menn hér yfir höfuð
hlaupi mest eftir hálf- og beih
lognum blaðagreinum, en viti l'itið
ábyggilegt. — Mér líkar anitars
“Upptíningur” lambsins vel
að flestu leytd, það sem komið er
af honum. Eg var meira að segja
að hugsa um, hvort ég ætti ekki
að senda lambinu nokkra haga-
lagða, en þegar það svo segist
ætla að halda áfram starfi sínu í
gamla staðnum, edns og
hans Sataniska hátign (sbr. Hkr.
30. júní), þá fór ég aö verða
hræddur um, að lagða greyin
kynnu að verða notaðir til þess,
er ég sízt vildi, svo betra væri, að
“leo-gja þá inn” eánhversstaðar
annarsstaðar.
Ég var rétt áðan að Jesa rit-
dóm séra Matthíasar um ‘Kvisti'
Sig. Júlíusar í gömlum Norðra.
Skrítið, að hvorugt blaðannia hér
skuli hafa birt þann ritdóm. þar
kveður þó við annan tón en hjá
Jónasi Guðlaugssyni, og ekki ætti
ritdómur séra Matthíasar um ljóð-
mæli, að vera ómerkari en dómur
lítt kunnugs hagyröings eða skáld-
e f n i s.
: þá hefir ekki all-lítið verið ritað
Og rætt um
ÍSLENZKT þJÓÐERNI.
og viðhald íslenzkrar tungu hér
vestra.
Ég ætla mér ekki að leggja mik-
ið til þeirra mála, einkum af því
ég býzt naumast við, að geta Jært
fram mörg ný rök, þó feginn vildi.
1 En gleðilegt er að sjá, hver áhugi
virðist þó vaknaður víða, að
sporna við því, aö íslenzk tunga
og þjóðemi líöi undir lok. Vil ég
þar til nefna, hve mfkla rækt og
alúð margir þeir, er mentaveginn
! ganga, leggija við íslenzkuna, og
mun það reynast notadrjúgt. þá
er og stofnun félaga, eins og ifélags
ins við Winnipeg Beach. Slík félög
ættu að komast á fót um allar
ísl.ny.kar bygðir, og sé löndum við
I Winnipeg Reach þökk og heiður,
1 einkum ef þeir láta ekkí áhugiann
dofna.. En það var þó sérstakt at-
ricSi, sem rifjaöist upp fyrir mér í
dag, þegar ég las grein eftir Gunn-
lang Tr. Jónssoa í Heimskringlu
þann 14. þ.m. um þetta efni. Fyr-
i ir ekki löngu siðan var einn af
leiðandi mönnum Norðmanna hér
j vestra að ræða um samskonar
málefni á samkomu (þ. e. viðhald
norskunnar). Hann kvaðst hafa
| kom.ist að þeirri niðurstöðu, eftir
rækilega rannsókn og af skóla-
: skýrslum og vitnisburðum kenn-
! ara, að jnoir unglingar yðru beztir
í ensku og töluðu hana hreina'st,
þar sem hreiin norska væri töluð á
heimilinu. Mér befir fundist, að
ekki væri næg áherzla lögð á þetta
j atriði, þegar verið er að ræða um
j íslenzkuna, því að enginn grund-
| völlur verður þó eins traustur
; eins og sá, setn foreldrarnir, og pó
, einkum móðirin, leggja á heimil-
! unum, meðan böririn eru ung. —
“Smekkurinn sá, er kemst í ker”
■ etc. þeir foreldrar, sem er amt um
! að börnin sín læri ístenzkuna,
verða að neyða þau til að tala
hana hreina og óbjagaða á heimil-
unum, og að sjálfsögðu kenna
Joedm að lesa hana og skrifa, um
kdð og þedm eru kend úrvals er-
indi og ljóð v.ið barna hæfi. Mun
þá varla fara svo, að börnin fái
ekki ást á málinu og bókmentum
Jæcss. En reglan virðist önoiur.
Ég ætla nii ekki að tala um þá
foreldra, sem svo eru skyni skropp
in, að halda að íslenzkan hindri jfcg ,
tefji fyrir börnunum að ná góðum [
tökum á enskunai, — heldur tala
ég um þá foreldra, sem vilja láta j
börnin læra íslenzku, og tala hana
við J>au fyrst framan af, en
láta J>au svo neyða sig til að
Sara að tala við J>au hálf- og heil-
bjaigaða ensku, eftir að J>au eru
komin á legg og eru farin að
ganga á skóla. Hér horfir öfugt
við, að “eggið fer að kenna hæn-
tmni”, — en svona er það alment.
'\rangurnin verSur svo sá, setrt
Norðmaöurinn; tók fram, að börn-
fn “smittast” af foreldrunum og
því hrognamáli, sem Jxut tala, og
eiga miklu erfiðara með, að læra
enskuna rétt eot hdn, sem heyra
hana rétta á skólunum, en móður-
málið hreint heima.
Hér í Seattle Jnekki ég eitt heint-
ili, þar setn öðruvísi aðferð er
höfð, og J>ar sem ekki beyrist
niema hrein og góð íslenzka hjá
Iforeldrum og 'börnum. það er
heimili herra Isaks Johnsons og
konu hans. Ekki þyrfti þó að ótt-
ast, að drengirnir þeirra heyrðn
neina bjagaða ensktt, þó foreldr-
arnir töluðu hana, það vita allir,
sem þau hjón þekkja, — eu þau
; v i 1 j a. nú láta drengina sína
læra íslestzku, og álíta að þcirra
aðferð sé hin rétta, sem hún og,
vafalaust er. Aðferðin er sú, að
tala sjálf aldrei nema íslenzku.
hedma og líða ekki drengjun'uin að
tala þar enskt orð. Korai það fyr-
ir, að þeir ætli að segja eitrhvað
á ensku, þá skilur þá enginn, svo
! jieir verða að leita til ísleitzkunn-
i ar, og hún verður að vera rétt,
! því annars skilur hana enginu
i heldur. — J>ó að Mrs. Johnson
| hafi fengið alla sína mentun hér
| vestan hafs, er h.ún prýðis-vel að
sér í íslenzku og, íslenzkttm bók-
menitum, og ann Jæim mjög,, enda
kenaiir hún drengjum sínum óspart
j stökur og kvæði. Sýnir J>eim síðan
myndir skáldanna og annara
merkra manna, og segir frá }>eim.
J>etta myndar svo sambiaoid og
festist svo í huga og sál barnsins,
að varla mun afmást. Við vitutn
öll, að æsku-áhrifin tolla lengst. —
Ég tek ]>etta dæmi hér fram, af
því ég álít }>að vdðkomendum til
stór-sóma, og aðferðina ' þá allra
; réttustu. VeJ má vera, að vmsir
| íleiri foreldrar hafi þessa eða líka
aðferð, }>ó ég viti það ekki, en cg
! vildi óska, að }>eir væru sem allra
i flestir. það mundi reynast öflug-
j asta stoðin tiil viðhalds íslenzkrar
! tungu og Jækkingar á íslenzkutn
bókmentum.
Sigurður Magnússon.
Islands fréttir.
þúsundára afmælishátíð Svarf-
dælinga var haldin, að Dalvík við
| Eyjafjörð 26. júní sl. Var þar
J miamotsafnaður mikill og ræðuhöld
! góð. Meöal ræðumanna voru
■ílainnes Hafstein fyrverandi ráð-
! herra, Klemens Jónsson landritari
| og séra Kristján lEldjárn þórarins-
; son frá Tjörn, Kvœði var sungið
! eftir þorstein skáld þorsteinsson
frá Winnipeg.
Sjómaður einn, Valdemar Frið-
riksson að nafnd, frá Hringsdal á
I Láitraströnd, féll útbyrðis af há-
! karlaskipinu Áki á Akureyrarhöfn
30. júití sl. og druknaði. Var ölv-
aður og enginn til að gæta hans,
því skipshöfnin var í landi., en
þegiar hún kom fram í skipið aft-
tir, var maðurinn horfinn, að eins
anaar tréskór hans við borðstokk-
inn, sem sýndi, að maðurinn hafðt
fallið útbyrðis.
Atikaþingsfarganið.
’Berara og berara verður það
svo að kalla með hverjum degi,
hve aukaþings hégóminn befir
tiiiuðalí'tið fylgi hjá þjóðinni.
1 Rangárvallasýslu, sem þó er
eitt af þeim sárfáu kjördæmutn
andstæðinga stjórnarinnar, hafa t.
d. 96 kjósendúr í að eins tveim
hreppum mótmælt aukiaþinginu.
En á almennum fundi fyrir sýsl-
una, með yfirvaldið í fylkingar-
brjósti, fengust ekki nema 77 at-
kvæði með því.
1 Árnessýslu er fullyrt, að’ mikill
meirihluti kjósendanna sé á móti
því. Sama má segja um bæði
Mýra og Borgarfjarðarsýslur, c>g
ekki mundu Skagfirðdngar heldur
hafa te-kið því með þökkum, ttð
aukajMng hefði veríð haldið.
I II ii,navatnssyslu hafa ]>ing-
menn kjördœmisins nýlega haldið
tvo fundi, annan í Eu.gihlíð, hinn
á Sveinss'töðum.
A báðum þessum ftindum vortt
funidiarsamþyktir gerðar þess efnis,
að f'tindirniir aðhylt.ust rannsóknina
á I,«nclsbankan11m og töldu ráð-
stafunir ráðgjafans á bankanum
na'itðsyntegar, tdl }>ess að kippa
bankanum í rétt horf.
þeitta var samþykt á Engihlíðar
fundihum með 22 atkvæðum gegtt
13 og á Sveinsstaða fundiotum með
35 a<tkvæðum gegn 11.
(Norðurlaitd).
— Zígaunar (gipsy) í Bandaríkj-
unum hafa nýskeð valið sér Von-
ung, og heitir sá Emil Mitcbell, er
þá ti.gni hrepti. Zigaunar skoða
Washington sem höfuðborg sína
líkt og Bandiaanenai, og þar var
köllunarbréf Mitchells formlega
satnið og gefið út af einu stærsta
lögfræðihgafélagi borgarinnar, fyr-
ir hörtd’ flokksins. Sá, sem var
konungur næstur á undau, lieitir
Zisacho Dimito, og lagði hann
konungstignina niður vegota þess,
að Zigaunar í Canada buðu hon-
um betri kosti, ef hann vildi verða
konungur þeirra, og tók hann því
boðd.
I