Heimskringla - 22.05.1913, Síða 3

HEIMSKRINGlvA
WINNIPEG, 22. MAl 1913.
3. BESV
Atvinnuskortur
á vetrum.
Víöa kreppir skórinn aö alþýðu
manna á IslancLi, en hvergi ver en
að þurrabúöarmönnunum í kaup-
túnunum, og er það stopul at-
vinna, sem því er valdandi. Fólk-
ið hópast í kauptúnin úr sveitun-
um og hvggur að grípa þar upp
auð og allsruegtir eða að minsta
kosti hægari lífskjör, en það átti
við að búa í sveitinni. En flanið
verður aldrei til fagnaðar. Kaup-
staðirnir reynast ekki þær sælu-
stöðvar, sem álitið var, og marg-
ur mtaðurinn, sem hætti dágóðum
húskap í sveit og flutti í kaup-
staðinn, var á skömmum tkna bú-
inn að evða reitum sínum, og
einn yóðan veðurdag er svo hann
o- hyski hans sent heim á sveit-
ina siem þuríalingar. þímnig hefir
það oftlega orðiö, og ástæðan fyr-
ir því, að svona lvefir farið, er at-
vinnuskortur á veturna. það er
ekki nóg, þó dágóð atvinna fáist
helming ársins, ef hinn helminginn
ekkert er til að gera. það, sem
maðurinn hefir unnið sér inn yfir
vinnutímann, hrekkur aö eins vel
fyrir viðhaldi fjölskvldunnar þann
tímann. En á hverju á fjölskyldan
að lifa hinn helmdng ársins, og
það harðari helminginn — vetur-
inn ? Á bónbjörgum.
Marjrir standa í þeirri meiningu,
að á veturna, þegar vinnan hnegst
eeti maðnr fiskað sér í soðið. Hin
síðari árin heíir sú vonin brugðist
hraparlega, að minsta kosti á
Norður- og Austurlandi, því björg
hefir þar lítil sem enjrin fengist úr
sjó.
Sumarvinnan er því hið eina,
seni' þurrabúðarmaðurinn getur
bygt á til framfærslu sér og sín-
um, og jafnvel hún er stopul. —
Mar«ir af þnrrabúðarmönnum eru
sjómenn:, ov ráða sig á þilskip,
þar sem þess er kostur, svo siem
á Akurevri, tsafiröi og i Revkja-
vík. þilskipin íara llest til veiða í
marz., sum siðar, sum litlu fyr.
Vertíðin er misjafnfcga löng, oft-
lega átta mánuðir á fiskiskútum,
en á hákarlaskipunum norðan-
fands er veiöitíminn aldrei yfir 3
mámiði. þeir, sem eru á hákarla-
skipunum, eru flestir upp á hlut,
o" er því algerlega undir aflantim
komiö, hve mikið þeim fénast. En
sjaldan munu hlutirndr fara yfir
200 kr., ojt maðurinn hefir orðið
að fæ&a sjálfan sig alla vertíðina,
orr eins hefir fjölskylda hans tekið
út liisnauðsynjar ‘mppá hlutinn",
<>v mar«oft hefir góðviljaður kaup-
maður lánað uppá væntanlegan
hlivt. 1 vertíðarlok vill það svo
oft revnast, að hluturinn hrckkur
ekki til aö borga það, sem út hef-
ir verið tekiö í verzlaninni.
Næst fer þurrabúðarmaðurinn i
kaupavinnu eða vegavinnu, en biðu
ur kaupmanninn áður en hann fer,
að láta fjölskyldu sína hafa allar
lifsnauðsynjar, og hann skuli
borjra með sumarkaupinu. 1 októ-
l>er bvrjun er þeirri vinnu lokið,
osr kaupgjald mannsins hrekkur
rúmtejra fvrir því, sem kaupmað-
urinn lánaði fjölskvldunni meðan
hann var burtu. Svo kemur mán-
aðar haustvinna, — og svo búdð.
A vetrarvertið stólar enginn á
Norður- eða Austurlandi.
I>eir þurrabúðarmenn, sem verið
hafa alt sumarið, eða 8 mánaða
vertíð, á fiskiskútum, koma og
ítestir heim í tíma fvrir ftiánaðar
haustvinnu, en kaup þeirra vfir
vertíðina hefir ekki revnst mikið
meira en fvrir lífsviðurhaldi íjöl
skvldunnar þann tima.
Margir þurrabúðarmelln 1 fara
aldrei á skip, heldur stunda dag-
launavinnu, en hún er nær ein-
vörðungu um sumartimann. All-
marjjir stunda bátaveiöi.
En þó kannske vinmitími og
tekjur þurrabúðarmanna sé dalít-
ið misjafnar, þá ber þa alla að
sama brunni : ]>eir eru atvinnu-
lausir um háveturinn. Blööin ís-
tenzku jrátu um harðindi a ísa-
firði ojr Austfjörðum á liðnum
vetri, en það er engin ný bóla, að
eins endurtekniny hins vanalega.
Blöðunum heima hefir orðið tíð-
rætt um það, hvernig bæta mætti
úr bájrindum verkam'annsins, og
öll hafa komist að sömu niður-
stöðunni, að eini vegurinn væri,
að bæta úr atvinnuskortinum á
veturna, og hafa þau minst á
ýmsa útvegi, sem eru meira og
minna ill-ftamkvæmanlcgir. Einn
þeirr.a manna, sem ritað hefir um
þetta mál, er Injrólfur Gíslason,
héraðslæknir á Vopnafirði. Hann
skriifar i Austra ; lýsir fyrst á-
standinu í kauptúnunum á Austur-
landi, o<r giefur síðan ráð. Astand-
inu á VopnalirðÍ lýsir læknirinn
á þessa leið :
“1 lok september bemur svo
sláturtíðin, þá hafa allir nóg að
jrera, en þegar henni lýkur, seint í
október, fer að vandast málið, þá
er líkast því sem brotni lijól i vél,
svo hún ha'ttir að starfa alt í
einu. þegar búið er að koma vör-
unum. út í skipið og setja bátana,
þakka kaupmennirnir fvrir velunn-
ið verk, borga kaupið, og svo fer
hver hedm til sín. — Við þetta
væri náttúrlega minna að athuga,
ef kaup dagfaunaananna ojr fisk'-
innlejrjr sjómanna nægði fvrir út
tektina alt árið, en því miður mun
mikið vanta á það fyrir mörgum,
sem nærri má geta. það mæt-ti
vera gott kaup, ef 4—5 mánaða
vinnulaun nægðu til að íramfleyta
fjölskyldu í 12 mánuði. Hitt mun
máske tíðara, að þegar vinnuveit-
andinn ætlar að fara að borga
daiglaunamanminum kaupið, eða
kaupmaðurinn sjámanmmum inn-
teggið, um veturnætur, að þá er
búið að taka úit á alt saman ;
veturinn blasdr við, en emgir pen-
in«ar, engin atvinnuvon og litið
lánstraust. Mennirnir vilja vinna,
en enginn hefir neitt handa þekn
að fást við. Hver og einn getur
svo getið því nærrd, hvernig fólk-
inu líður vfir veturinn, ég ætla
ekki að lvsa því”.
Ingólfur læknir vfll að gerð séu
samtök til að efla iðnaö í kaup-
túnu.m, sem þurrabúðarmenn geti
unnið við, og er það vel hugsaö ;
en ekki þvrftu menn að búast við
háu kaupi, ættu slík fyrirtæki aið
geta borgað sigi; en lágt kaup á
vieturna, einkum við innanhúss-
vinnu, er betra en algert atvinnu-
levsi.
Hvaða iðnaður það væri, sem
vertt gæti þurrabúðarmönnum
fasta aitviimu í hinum vmsu kaup-
túnum, er vandi að svara, eða
koma í framkvæmd, en helzt væri
jiað, að litvegsmenn og kaupmenn
sem þurfa mikiflar vinnu á sumr-
um, ka'.mu á fvrirtækjum, sam
veitt gætu nokkra atvinnu á vetr-
um þvi fólki, sem vinnur íyrir þá
iim sumartfmann. Mundi eigi
vinnustofa til aö riða í net, búa
til olíuíöt, prjónapevsur og nær-
föt •••eta borið sig, ef þurrabúðar-
fólk vildi vinna þar á vetrum fyr-
ir lágt kaup ?
Annars konar iðnað sjátim vér
ekki framkva'mantegan, nema ef
vera skyldi i stærstu kaupstöðun-
um þremur.
Kn skyldi nú ekki sveitafólkið
fara að oona augun fyrir hinnd
réttu mynd kauptúna lífsins ? Ivtli
það ennþá flani irá búum og líf-
vænlegum störfum út í fyrirsjáan-
lega eymd og volæði, að eins svo
það ge.ti fengið smjörþefinn aí
katipstaðar sbemtununum?
Mörgtun hcfir orðið það dýr-
kevpt gleði.
Skýringar.
Herra. ritstjóri! —
Viltu jjera svo vel, að ljá eftir-
farandd línum rúm í þínu hedðraða
bliaði. Hkr. Eg vona, að þú munir
máltækið : “Fáir meita fyrstu bón,
flestir veita hana”.
SíðastLiðinn vetur birti heims-
krtnglti eftirfarandi vísu, sem tek-
in var upp úr Natanssögu og
Vatnsenda-Rósu, og eig.nuð Rósti
‘‘]>ó að kali heitur hver,
hylji dali jökull ber,
steinar tafi og alt hvað er
aldrei skal ég gteyma j>ér”.
Eg veit nú fyrir yíst, að vísan
er eftir Sigtirð Olaifsson, sem gctiö
er í sögttnni. Ilún er í ljóðabréfi,
sem hann ortd til konu sinnar ; ég
las bréfið, þe.gar ég var ung, skrif-
að meö Sigtvrðar eigin hendi, mér
er minnisstætt livaö rithöndin var
fögur.
Liká ertt tvær vísur í sögttnni
ei"-naðar Natan, siem eru í skrif-
uðti ljóðasafni eftir Gtiðmund
hróður hans. ]>að eru þessari:
‘þó ég annars Vildi var”, og
‘‘Böls i köfu;n bezt cr liö”.
Margt Ile.ira er ratigherm't í sög-
unni, sem of langt væri upp að
telja.
E.g fé-kk einkennilega ósjc fr.á
l’étri Pálssyni nylega jnegmitn Lög-
licrg. Ilann óskar, að é.g skínd V'PP
á Linnastöllum, nfl. gulld. Sbyldd
hann ætla að senda mér gull-
hása'ti ? Eg að skina uppi á gull-
hásæti! Unt slíka dýrð hefir mig
ekki drevmt. Linni er ormshedti.
Ormastallur eða jörð er gullkenn-
in -. síðan Fofnir forðum lá á gtill-
inu á Gnýtarheiði. Linni er líka
sverðsheiti, og eldsheiti. Grérinn
linnastalla, er eins rétt karlmangs-
keuning, eins og auðarlín kven-
kenning. — Svo i viðbót við ósk-
ina veitir hann tnér þann heiður,
að kalla mig skáldmær. Margt
kemur fvrir á langri ledð. Kn af
því ég finn svo vel, að ég verð-
skulda ekki slíkan heiður, get é-g
ekkd varist þeirri htigsun, að hiann
kalli mig það í háði, en það gerir
ekkert til, j>ví háðið ekki hryggir
mi". Ilitt ]iótti mér verra, að
hann raiigfærir vísuna, sem hann
er að spáugast að. Honttm er þó
ekki minna a'tlandi en ,að Lesa nétt.
þeg.ar ég er búin að fá frá homun
gullhásætið, og farin að skína
ttppi á því, ætla ég að láta geisla
MEDICINE HAT
KAUPIÐ í
“INQLEWOOD4
SEM ER í LJÓMANDI GÓÐUM STAÐ
STRÆTISVAGNAR EIGA AÐ FARA ÞAR MEÐFRAM.
KOMIÐ, SlMIÐ EÐA SKRIFIÐ EFTIR UPPI.ÝSINGUM
A. M. NEWCOHBE, 5ALES MANAQER.
Lands & Homes of Ganada, Limited
826-828 Somerset Block
Winnipeg, Man.
P
frá mér skína á hann, svo að hann
sjái til að lesa rétt næstu vísu,
sem ég sendi ritstj. Lögb. En með-
an ég er að bíða eftir því, raula
év við rokkinn minni: "Að þú
skínir auðarlín”. það er fyrsta
háðvísan, setn ég veit til að um
mig hafi ort verið, og er mér þvi
nvtt um að raula þess háttar.
þó év sé ekki skáldmær, langar
m.ig tdl að koma. niaf.ni á að borga
Píétri vísuna, og sendd hontvm því
eftirfarandd bögu :
Svo iað dafni — ósk mín er p
eyðsla þinna gaLla,
dyg&a safnist sjóðtir þér
seiöir linna stalla.
1 april S'&ndi ég ritstj. Lögbergs
rá&ning málrúna vísmanna, sem
S.J.A. mælist til í Lögb. að ráðn-
ar séu. Ejg fékk út úr þeim nöfnin
Tón og Ingibjörg, og sé ég í 10.
apr. nr. blaðsins, aö ég heli fund-
ið út réttu nöfnin. Ef S.J.A. hefir
gaiman af þvf, að s.ja, hvernig hver
stafur er bvddur, gettir hann íeng-
ið að sjá miðann, sem ég sendi,
hjá ri'tstj. Lögb., ef ekki er búið
að glaita honum, — það er að
seo'ja, ef S.J.A. er í borginni.
þann 20. febr. sl. vietur páraði
ég bréf, sem ég sendi ritstj. I.iigb.
o~ bað hann að birta. Efni þess
var leiðréttingar, sem ég veit með
vissu að eru réttar, og svo nokk-
ur orð um málrúnir til S. Berg-
vinssonar ; hann svaraði svo
clrengilega forvitni minni með góðu
og greinitegu svari upp á spurn-
ingu mína viðvíkjandi málrtmavís-
unni : “þitt er nafnið þiður
sveinn”, og langaði mig því til að
svara spurning hans viðvíkjandi
orðinu úlfa safn ; em það hefir ekki
lánast, að hann íengi að sjá það
svar. Ritstj. hefir ekki með einu
orði minst á bréfini; hann mun
vera að Láta mig skilja, að éig sé
ilveg útrekin frá Lögb., og kvarta
ég ekki yfir því og mun eiga það
skilið. líg fer þá að eins og hedð-
in- ’arnir : leita stundiim til e.ins
og stundum til annars ; en fái ég
hvergi inngöngtt, verð ég aö fara
í sjálfsmensku og kæri mig hvergi.
ICkki er J.J.H. hættur að stað-
liæfa það, sem hjuin veit ekkert
tim. í sí&asta blaði I.ögbergs full-
vrðir hann, að málrúnavísan : —
Mitt jx-r greina mun é-g nafn” —
sé eftir Ilannes stutta. það er við-
ka rétt hjá homtni og með bæjar-
nafnið fyr. Eg máske skýri það
betur síðar, ef ég ltefi tækifæri.
Eig fcek hað fram, að því sem ég
seg.i nú ov hefi sagt í Lögb. bæði
í sramni <><•■ alvöru til J.J.D., fvlgir
ekkd. hin minsta óvild eða gremja ;
év bara fylgi þvi, sem mér finst
réttast, og ég skil ekki í því, að
nokkrum geti diilist það, að það
sem Mrs. II.G. segir uni málrúndr,
sé réttara o<r rökstitddara heldur
cii þaö, sem J.J.H. segir.
Að endingu vil 6,g, ef Ilkr, leyfir
bað, lofa J.J.I). að sjá það, setn
mér kom í hug, þegar ég las
>essa vísu eftir hann í Lögh.:
“Eg er illur oft i ltrnd
og þá blóta geri,
ett þegar lít ég j>ráða-grtind
þá verð ég að sméri”.
það er svona :
Oft mín hlý og létt er lund,
lítið raunir þjaka.
En mæti Jónas mé.r á grund
mun ég verða að klaka.
Akra P.O., N. I)., i maí 1913.
Gamla Dakota-konan,
Frjálslyndi blaða.
South Bend, Wash., 9. Maí T3.
Ileiðraði ritstj. Hkr., beztu óskir!
það er nú langt siðan ég hefi
sent Hkr. grein til prentunar, svo
mér er nú forvi'tni að vita um
stööu nýja ritsjórans með að
st'rfija málfrelsi og ritfrelsi kaup-
enda blafisins. Sendi því hérmeð-
fylvjandi grein til prentun,ar. Ó-
neifcanlega getur sönn uppreisn
inmfaJist í, að gerast góður og
vinsæll ritstjóri, að gerast sann-
frjáls í orði, verki og anda. Engir
standa betur að vígi að íramvísa
sinum hæfileákum, þjóð sinni til
gagns og sóma, en frjálslyndir og
andlega sjálfstæðir ritstjórar. það
er mikið orð á því haft hér í
þessu landi, að menn hafi frelsi til
að velja sér hverja þá iðn, siem
maifiur vill, tala hvað sem maður
viU, og yfir höfuð hafi frelsi i öll-
um greinum. það er satt, að hver
•ednn hefir hugsanafrelsi — öllum
að þakkarlausu — ef temn ekki op-
inberar þær úfc til alþýðu. En
flestum blöðu-m og möguteikum er
þó lokað fvrir ]K:»m, sem finna að
einhverjii við st jórnarvöhiin, og
ekki segja já og arnen iþeim í vil,
og þeirri göfuglegu þrcnning og
virðutegii .eiiiing : auðs-, hers- og
kirkjuvaldinu. Alldr gerast þræl-
bundnir þessum völdum aö meira
e&a minna tevti og nauðbevgðir að
sitja og standa einsog þau fyrir-
skipa. Af blöðu-m Vcstur-íslend-
in«a hefir Ilkr. undir Baldvins rit-
stjórn verifi þó frjálslvndust og
geíið kaupendum r««n fyrir grein-
ar frá ómentaðri alþýðu, og verið
kölluð saurblað fvrir það af henn-
ar systkinum. Að hafa hlöðin lok-
uð ritfrelsislega trá lýðnum, er
sama sem að Láta hann þjóna sér,
inndlokaðan í fangielsi. Blöðin cru
þær hcz.tti og alnv.'iinustu menta-
stoínaniir, og gegmnn þau ættu að
hljóma allra raddir.
VinsamLegant,
B. G. Backman.
JÓN HÓLM
Gullsmiður í Winnipegosis bæ
býr til og gerir við allskyns
gnllstáss og skrautmuni. Sel-
ur ódýr en öfltig gigtarlækn-
inga-belti.
Hvað er að ?
Þarftu a<$ hafa eitt-
hvað til að lesa?
- ♦-
Hver sá sem vill fá sér
eitthvaö nýtt aö lesa 1
hverri viku,fet i a& gerast
kaapandi HeimskriuKlu.
— Hún færir lesendnm
slnnm ýmiskonar nýjan
fróöleik 52 sinnum A Ari
fyrir aöeins $2.00. Viltu
ekki vera meö!
Fáið sem mest
fyrir RJÓMANN
Með því að verzla við obb- Vér
gefum merkimiða og lánum könnur
frftt. Fjöldi af framtakBömustu
búendum Vestur-landBÍns
hafa sentoss rjóma í mörg ár.
Pentngar út I hönd fyrir
hverja könnu. Könnttrnar
éndursendar innan 48 kl.-
stundá. Skrifið oss og vér
sknlnm sjá nm að þér fáið
sem MEST fyrir rjómann,
Ver borgum alt flutningtgiald.
The Brandon Creamery k Sopply Co.
BKANIJON - MAN.
TieThis
Ta^ tolbur
Malað
úr þvi bezta
al heinisitis
bezta hveítimjöli
Tekur
nteira vatn,
perir íleiri brauð
Spyrjið verzlarann
PURtTJ) Fl'OUR
Pl Fl li [i r» IR
A More Bread ^and Better Bread
PURITV FL0UR
UBHSVM NfinSVA '1'X‘I
3M1 asn noi il
^ AVOHSVM
adaoanöQ
SIHliO 3NON
Eru hinir stærstu og bezt
kunnu húsgagnasalar f Canada
GÓLFDOKAR og
GÓLFTEPPI,
TJÖLD og
F0RHENGI,
Marg fjölbreyttar.
KOMIÐ EÐA SKRIFIÐ;
CANADA FURNITURE MFC CO.
VERH $3.5«.
Vólin hvær alt frá tiestábreiöu til fíu-
istH Tlns.
Mrdfylffjandi Comton sparar $2.00
Þvær fdlan fatabala á 3 mín.
Send yftur undir endurborRunar Ahyrgð-
IIEIM5KRINQLA COLPON.
Sendið þessa Coupon o*f $1-50, nafn o*
Aritun yöar til Dominion Utilities Mfff. Co.
Ltd.. 4H2/^ M«iu St.., VVlnnipef?. og biö
fáiö I. X. L, VACl’NM I>VOTTAVEL,
Vér bortfum burÖMnrjald om endursendum
peninga ybar ef véiin ei okki eins og sa«t or
WIXMPK6
Borgið Heimskringlu. Kaupið Heimskringlu. Borgi5 Heimskringlu!
P. 0. Box Hkr. er 3171.
Vegna brevtin£Tar, setn verið er
að gera á bréfahólfum í 'pósthúsi
Winnipeg borgar, hefir póstmeist-
arinn tjáð Hcimskringlu, að talan
á nósthólfi blaðsins verði óumflýj-
anleo-a að brevtast, og að sú tala
verði hér eftir No. 3171. þetta eru
þedr allir beðnir að taka til greina,
sem viðskifti hafa við blaðið.