Heimskringla - 26.06.1913, Síða 3

Heimskringla - 26.06.1913, Síða 3
I" "VI HEIMSKRINGLA WINNIPEG, 26. JÚNt 1913. 3. BLS. Takið Eftir Vér erum nú að opna vora nýju skrifstofu, og höfum til umráða hinar bestu lóðir og húseignir í borginni, og getum boðið nok- kur vildarkjör & stórhýsa og húsalóðum og húsum. Einnig lóðaspildu 75% fyrir neðan markaðsterð, Látið okkur meðhöndlaeignir yðar ef f>ið viljið selja t flýtir— Vér munum gera alla ánægða. Borland & Erskine 532 Somerset Block Talsfmi Main 17ö3 Tvær Rakarabúðir Dominion*HoteL 523’MainSt., og 691 Wellington Ave. Hreinustu klæöi o* hnífax TH. BJÖRNSSON. P. 0. Box Hkr. er 3171. Vegna breytingar, sem veriS er aö yera á bréfahólfum í pósthúsi Winnipee borgar, hefir póstmeist- arinn tjáö Heimskrinylu, aö talan á pósthólfi blaðsins verði óumflýj- n.nleea að breytast, og að sú tala verði hér eftir No. 3171. þetta eru heir allir beðnir að taka til greina, sem viöskifti hafa við blaðið. Stærsta verksmiðja í heimi. Seld hjá DAIRY'“There 's verzlurum. a Reason” MiMinnolis SEPARATOR íslenzkur Billiard salur 339 Notre Dame Ave , rétt vestan við Winnipeg leik- húsið. Bezti ojj stærsti Billiard salur í bænum. Óskast eftir við- skiftum Islendinga. Eigandi: Tll. INDRIÐASON. Eru hinir stærstu og bezt kunnu húsgagnasalar f Canada GÓLFDÚKAR og GÓLFTEPPI, TJÖLD og FORHENGI, Marg fjölbreyttar. KOMIÐ EÐA SKRIFIÐ: CANADA FURNITURE MFC CO. WINAirMi. D0MINI0N BANK Horni Notre Darae og Sherbrooke Str. Höfuðstóll uppb. $4,700,000.00 Varasjóður - - $5,700,00000 Allar eignir - - $70,000,000.00 Vór óskum eftir viðskiftumverz- lunar manna og ábyrgumst a'K gefa þeim fullnægju. Sparisjódsdeild vor er sú stærsta sem nokkur banki hefir i borginni. íbúendur þessa hluta borgarinn- ar óska að skifta við stofnun sem þeir vita að er algerlega trygg. Nafn vort er fulltrygging óhulr- leika, Byrjið spari innlegg fyrir sjálfa yður, konu yðar og börn. C. M. DENIS0N, ráðsmaður. Phone tJarry 3 4 5 0 Lesið Heimskringlu Heklugosið 1913. Skýrsla til stjórnarinnar eftir G. Björnsson landlœJcni. I byrjun þessa mánaðar þurfti ég að fara í embættiserindum aust ur í Árnessýslu og Rangárvalla- svslu og skýrði st jórnarráðinu frá þeirri ferðaætlun minni. Barst mér þá bréf frá stjórnarráðinu, dags. 3. maj svóhljóðandi : “Með því að þér, hr. landlæknir, eruð að leggja af stað í embættis- eftirlitsferð um Áraes og Rangár- vallasýslur, finnur stjóraarráðið á- stæðu til j»ess, þar sem jarðfræð- ingur dr. Helgi Pétursson er for- fallaður, að beiðast þess, að þér á þessari ferð, ef tími yðar og aðr- ar ástæður levfa, vilduö fara aö eldstöðvunum við Heklu og senda stjórnarráðinu skýrslu um athug- anir yðar á eldgosunum”. Ég lagði af stað héðan sunnu- daginn 4. maí með einn mann til fylgdar, Sigfús son minn, en GuÖ- mundur skáld Magnússon slóst í för með okkur. Á þriðjudagskvield hafði ég lok- ið embættisstörfum mínym i Rang- árhéraði og tók mér náttstað hjá Grimi hreppstjóra Thorarensen í Kirkjubæ. Daginn eftir hélt ég frá Kirkjubæ að Fellsmúla og fylgdi Grímur hreppstjóri mér þangað. þann dag var ofsarok á austan ; var talsverður vöxtur í Ytri- Rangá ; riðum viÖ á Kpldbaks- vaði og fórum á sund við vesttir- landið ; hafði áin grafið sig þar niðtir nylega að óvörtt ; Sigfús tevrndi töskuhestinn og lenti á versta stað í ánni ; festist reið- hestur hans í sandbleytu og hras- aði og hraut pilturinn af baki og varð að þjarga sér á sttndi upp í eyrarodda. Frá Kaldbaksvaði er all-löng leið að Stóruvöllum, yfir stóruvallahraun ; það er sandorp- ið og hreptum við glórulausan sandbvl alla leið yfir hraunið. Við náðtim að Fellsmúla um nónbil, illa til reika úr ánni og sandintim. Prestssetrið Fellsmúli er prýði- lega. hýst og öll umgeugni eftir því ; þar er nti prestur séra ófefg- ur Vigfússon. Eg skýrði honttm frá erindi mínu og var nú sent eftir tveim kunnugum mönnttm, Guð- mundi hreppstjóra Árnasyni að Látalæti og Guðna bónda Jóns- syni að Skarði ; Guðni hefir vierið gangnaforingi (fjallkongttr) Land- manna undanfarin ár og er allra manna kunnugastur á Landmanna afrétti ; hann hafði nýlega farið austur að norðureldinttim með Magnúsi . ljósntyndara Glafssyni. I/andmönnum þótti vænt um ráð- stöfun st jórnarráðsins; þeir töldu rnikla nauðsyn á því, að eldstöðv- arnar vrðu ranusakaðar til hlítar; bað var nú ráðið, að Guðmttndur hreppstj. skyldi fara með mér og skyldum við hafa tjald með okkttr og hestafóður og matarforða til þrinr-»a sólarhringai; var talið nauðsynlegt, að hafa tvo menn ti! að gæta hestanna. Daginn eftir, fimtud. 8. mai, fór ég upp frá Fellsmúla litlu fyrir há- degi við sjötta mann ; höfðum við ellefu hesta, einn til reiðar hver okkar, fjóra undir heyi, einn undir vistum og áhöldttm. Storminn hafði lægt um nóttina og var nú komið bezta veður, skafheiðríkt o- hægt kul af ý-msttm áttum. Kl. 1M vorum við komnir að eyðibýl- inu Merkihvoli, kl.tíma reið fyrir norðan Galtalæk ; var þá 15 st. hiti (Cels.) í skugga, en 28 st. móti sól. i Við sátim nú mjög glögt reykj armökkinn úr norðureldinttm, eins og bugðótt band á norðurloftinu, all-hátt frá jörðu, ljósgrátt á lit- inn, en þó með rauðleitum blæ austan til. Ferðin gekk vel, færðin víða góð, við vorum komnir . aiKtur ttndir norðureldinn hálfri stundu efti miðaftan, og völdum okkur tjald- stað vetstan undir sandöldu, rétt fyrir vestan Lambafitjarhraunið. Við Gttðmimdur hrsppstj. gengum nú þegar austur að hrauninu og síðan npp á nyrztu Krókagilsöld- una og sáum þaðan í ágætu skvgni yfir allar eldstöðvarnar ; eftir VA. tíma komum við aftur , áfangastað. þá um kveldið kl. 8 var 5 st. hiti í lofti, en þó farið að skæna á pollum (af kuldanum í jörðuntiii) ; á hæðarmæli mínum var svo að sjá, sem við værum 410 stikum olar en Fellsmiili ; veðrið jafn bjart og áður. það voru nú ráð mín, að við Guötn. hreppstj. skyldum leggja af stað gangandi undir miðnætti og halda suður á öræfin og freista að finna syðri eldstöðvarnar, og siagði ég félögum okkar, að þeir skyldu ekki undrast um okkur, þó að við yrðum fult dægur í burtu. Guðm. skáldi og Sig.f. fól ég að leggja af stað þegar bjart væri orðið, og ga,nga alla leið kringum I/amba- fitjarhraunið, og kanna það'. LOYAL ORDER OF IMOOSE TE3IPLE COMPANY Áríðandi boðskapur! The Loyal Order of Moose Temple Company bjóða í fyrsta sinni hverjum, sem hafa vill, 30,000 hluti fyrir $5.00 hvern hlut, þar til allir hlutirnir eru borgaðir að fullu. þetta félag var stofnað með Tvö Hundruð og Fimtíu þúsund Dollara höf- uðstól, sem skift er í fimtiu þúsund hluti, hvern fimm doll- ara. Mjkið af þessttm hlutum hafa Meðlimir Loyal Order of Moose pantað. Fclagið hefir keypt lóð á Por- tage Ave. milli Kennedy og og Vaughan stræta, cy við fyrsta tækifæri mun það ibyggja 10 lofta stórbyggingu, sjá með- fylgjandi uppdrátt. Leiga fyrir bvgginguna verður sem fylg.r : Sjö gólf fyrir skrifstof- ur, $1.50 Setið um árið $42,630 Klúbbstofur og danssalir 16,090 Leiga fyrir neðsta loft 12,000 Leiga fyrir kjallara ...... 4,090 Samtals um árið ...... $74,810 Byggingin verður 10 loft á hæð. Á efsta lofti verður dans- salurinn, með glerhvelfingu, og verður sá tilkomumesti sinnar tewundar í Vestur-Canada. En næstu tvö loftin að ofan verða höfð fyrir samkomttsali og klúb herbergi, með setustofum, reyk- ingar herbergjum og borðsölum Lóðin, sem félagið keypti, er sú bezta, sem hægt er að £á á viðunandi verði, og hefir stór- titi hækkað í verði. Hún verð- ur á bezta stað, milli Eaton’s og hinnar nýju Hudsons Bay búðar. það eru engir hlutirnir gefnir, en eru allir jafn mikils virði. þar af leiðandi hafa allir sama tækifærið að ávaxta peninga sína. Loval Order of Moose Temple félagið er ekki í sambandi við Loyal Order of Moose stúkuna, en var að eins stofnsett af stúktimeðlimum, sem höfðu það að augnamiði að eignast varan- legan samastað, og á sama tíma gefa þeim, sem litla pen- inga hafa, tækifæri til að á- vaxta þá. þér getið fengið eins marga hluti og þér viljið, hvort sem þér tillveyrið stúkunni eða ekki. Skrifið oss á íslenzku.- Vér höfum íslending að svara bréf- um yöar. Sendið mieðfylgjandi “coupon” og fáið allar upplýs- ingar. LOYAL 0RDER 0F MOOSE TEMPLE C0MPANY, 8t8-2o SOMERSET BLOCK, WINSIPBa. Herrar ; Sendið mér, án skuldbindingar frá minni hálfu, ai.'ar upplýsingar um Temple félagið. Nafn ............................................ Address ......................................... LOYAL ORDER OF MOOSE TEMPLE COMPANY. Bankers : The Canadian Bank of Commeroe Man. Director O. J. McINTOSH, 818—20 Somersiet Blk., City, Phone Main 3489. Solicitor ; H. W. Whitla, K.C^ Union Trust Building. DUÍLDíNO í 'S T CATON C° THtMMmniaagaB uuu I «1 PORTACjE- AVENOE’ þeir fylgdtt okkur nú á leið upp á Krókagilsölduna nyrztu, og vor- um við þar staddir rétt á lág- nætti, beint á mótd opinu á stóra gígnum, sem gaus í sífellu alla þá stund, sem við dvöldum þar evstra. þá skildum við. Guðm. skáld og Sigfús sneru heim í tjald, en lögðu upp kl. 4(2 um morgun- inn, gengtt kringum norðureld- stöðvarnar og komu aftur í tjald- stað kl. 10. Stundu síðar komtnm við Guðm. lireppstj. heim úr suð- urgöngtinni, eftir ellefu tíma úti- vist ; hvíldum vi'ð okkur góða stund, en gengutn síðan austur að norðureldinum til að athuga ýmis- legt nánar og höfðttm lokið því að aflíðandi nóni. Var þá ekkert eftir óunnið ; lögðum váð upp heim 3 leið kl. 4J2 og komum að Fells- múla kl. 10 um kveldið. Alla stund, sem við dvöldum í óbvgð, hélzt sama góða veðrið, — ekki skýskaf á lofti, ekki þokudíll á nokkrum tindi. Fyrir það gekk ierðin svo gre.itt. Frá Fellsmúla hélt ég nú leiðar minnar niður í Eyrarbakkahérað, og kom ég heim aftur 14. maí. 1. Upphaf eldanna. Fyrri ferðir að norðureldinum. Kl. 3 aðfarauótt föstudagsins 25. apríl hófust all-miklir landskjálft- ar í Rangárvallasýslu og Árnes- sýslu ; varð þeirra mest vart á Landinu, milli Ytri-Rangár og þjórsár. Undir miðjan morgun tók að draga úr kippunum, en þá sást jafnframt reykjarmökkur frá efri bæjum á Landi, í austurátt, bak við Heklu ; var mökkurinn bik- svartur og teygðist til norðvest- urs. Jægar á daginn leið (um kl. 4), sást af Landinu annttr mökkttr nokkru norðar og austar og runnu mekkirnir saman. í úthallinu hvesti upp á landnorðan, dreif þá ösku niður, svo að fannir gránuðti á fjölltim, Iheklu, Búrfelli, Hreppa- fjöllum, Vörðufelli, Ingólfsfelli og víðar ; þá varð og vart við ösku- fa.ll, en þó mjög lítið, heima á bæjum — bæði á Landi og í Hrepp um og enda víðar. Á föstud.kveld- ið var svo að sjá aif Landinu, sem alelda væri alla leið frá Búrfelli og suður fyrir Heklutind að austan- verðu (sjá Lögr. 26. apr. og 3. maí 1913, og ísaf. 3. maí 1913). Mönnum var þegar ljóst, að eld- ur mundi vera uppi á tveim stöð- um, annar einhversstaðar austur af Heklu, hinn talsvert norðar. — Súðureldinn lægði újótt, frá Fells- múla sást ekki eldsbjarmi upp af suðureldinum nema fyrsta kveldið. Norðureldtirinn hefir verið uppi til þessa og með fullu lífi ; hafa ýms- ir menn gert sér ferðir þangað. Fyrstur varð ölaiur bóndi ísledfs- son, að þ.jórsártúni, og hafði hann fengið með sér ölaf bónda Jóns- son, að Austvaðsholti. þeir komu að norðureldinum 29. apríl, sáu a8 hann var við svonefnda Lambafit, góðan spöl fyrkr austan Vala- hnúka ; nefndu þeir hraunið nýja Lambafitjarhraun ; hefir ölafur ts- leifsson skýrt frá ferð þeirri i Lög- réttu 3. maj 1913. þegar þeir komu að eldstöðvunum, sáu þeir enga elda, en reyki mjög víða ; en er þeir höfðu dvalið þar á annan kl.- tíma tók einn gígurinn að gjósa, og litlu stðar fleiri gígir, og sáu þeir loks eld í tíu uppvörpttm. Degi síðar, 30. apr., komu þrír Árnesingar að norðureldinum, G. Guðmundsson og Kjartan Guðm.- son af Eyrarbakka, og þorfmnur bóndi Jónsson í Tryggvaskála; hef- it Guðm. Guðm.son ritað um þá ferð (ísaf. 7. maí). þeir sáu ekki gos netna á einum stað — þar sem enn gaus, þegar ég kom að. þar sáu þeir einn háan eldstrók í miðju, en smærri súlur utan við ; virtist þeim hæsta eldsúlan vera 100—150 stikur á hæð. ,þeir dvöldu þar tæpt dægur, frá því aftureld- ingu og fram ándir hádegi. Alla þá stund segja þeir að gosið hafi verið samt og jafnt. þeir gengu spölkorn sttðtir af eldinum, svo að þeir sáá í Krakatind, en komtt þó hvergi auga á reyki eða öskufall suðurundan og hugðti að stiður- eldstöðvarnar mundu vera mikltt austar en Krakatindur. Næsta dag, 1. maí, komu þrír Reykvíkingar á sömtt stöðvar, Andrés Fjeldsted, Eggiert Briieim og Guðjón S gurðsson (I»ögr. 3. maj). Einn þeirra hefir lýst gosinn tnjög rækilega í blaðinu Reykjavík 17. maí. Hann segir, að sá hluti gjárinnar, sem var að gjósa, hafi verið á að giska 200 stikur á fengd, hafi 4 smáhöft skift gjánni þarna í 5 gígi, en gosið mest í nyrzta gosgígnum. Gýsið var lát- laust meðan þeir stóðu við. Tveiim dögum síðar, laugardag- inn 3. maí, kom Magnús ljósmynd- ari á þessar stöðvar ; honum fvlgdi Guðni bóndi Jónsson á ækarði. þeir komu að eldstöövun- um aðfaramótt laugardagsins og stóðu viö í 6 tíma. Sáu þeir ekki gos nema á einum stað — í stærsta gígnum —, en þar var gosið látlaust. Kl. 5 um morgun- inn urðu þeir varir vjð jarðskjálfta nokkurn. Aðrir höfðu ekki komið að norð- ureldinum áður en ég kom þar 8. maí. Engir af þessum mönnum höfðu farið alla leið kringum norðureld- stöðvarnar, og kunnu því ekki að segja með neinni vissu, hversu langt hrattnið var runnið, þegar þeir komux að. Enginn þeirra gat sagt niaitt um suðoreldstöðvarnar, hvar þær mundti vera. þeir höfðu ekki heldur getað orðið þess vís- ari, hversu mikið kvað að skemd- ttm á airéttum Arnesinga og Rangæinga af öskufalli. Ennfrem- ur kom það í ljós, að þeim bar oft ekki satnan um áþtir og ör- nefni á eldstöðvunum. þeir höfðu farið ferðirnar sér til skemtunar og orðið að hafa stutta viðdvöl, svo að þess mátti ekki vænta, aS þeir gæi.u annaS ítatlegum rann- sóknum. þaÖ var mitt erindi, aS athuga nánar en gert hafði verið. 2. Norðureldstöðvar. Á uppdráttum Björns Gunn- laugssonar og þorv. Thoroddsen er markað lítið vatnsfall skamt i landnorður af Heklu og nefnt Ilell- iskvísl ; hún hefir upptök sín norð- urundan vesturenda Torfajökttls, rennur fyrst vestur á við, en beyg- ir síðan til norðurs og fellur loks í Tungnaá. þar sem þes&i kvísl beygir við, hefir eldurinn komið upp. En allir upndrættir af þessu svæði eru svo litlir og óglöggir, að eldstöðvarn- ar verða ekki markaðar á þá. Nú er til stór og vandaður upp- dráttur af Heklu og hraununum umhverfis hana eftir danska her- foringjaráðið ; en sá uppnráittur nær ekki nema rétt austur f.yrir Valahnúka ; þaðan er að vísit stutt leið (4—5) rastir) austur að eldstöðvunum. þær erit á flat- neskju, sem hallar til norðurs að Tttngná, en er umkringd af hæðum á alla aðra vegu. Að austanverðu við þessa flat- neskjti er Melfell nvrzt, suður af því skörðóttar bungur, sem heita Dyngjur ; þar fyrir sunnan bratt og hátt strýtufjall, sem heitir Hrafnabjörg. þá tekur við kollótt fell all-mikið suður og vestitr af Hrafnabjörgum og heitir Sauð- leysa ; milli Hrfnabjarga og Sauðleysu verður vítt skarð, það er Lambaskarð ; gegnttm þetta skarð sér í Herbjarnarfell og á bak v.ið það í I.oðrnund. Fyril vestan Sauðlevsuna og lítið eitt sttnnar er annað fell álíka stórt, og heitir líka Sauðleysa (Sttnnar eru enn aðrar tvær Sauðleysur — 4 alls). Fyrir vestan þessa Sauð- levsu er há alda, sem heitir Króka gilsalda. Sauðleysan þessi og Krókagilsalda Ivkja um láglendið að sunnan, og nvilli þeirra lellur Helliskvísl niður á flatneskjuna. Að vestanverðu við flatlendið eru skörðóttar og gugðóttar öldur, sem ná til norðurs góðan spöl frá Krókagilsöídunni. þessar öldur hafa verið nafulausar, en Land- menn hafa nú fallist á, að þær skuli heita Lykkjur. þá er lýst hæðaskeifttnni kringum flatneskj- una. Austan til á henmi, austur undir Hrainabjörgum, er há, bungóvaxin alda, sem ekki heitir Austurkringreiðaralda. Fjallkon- ttngur þeirra Landmanna vill að hún fái nainið Hrafnabjargaalda. Helliskvisl vék sér austur undir þessa öldu og rann þar norður með henni, en vestanvert við kvísl- ina var þar all-mikið og fagurt graslendi ; það yar Lambafit. Fyrir sunnan Krókagilsöldutta, sem fyr var nefnd, er djúp og bugðótt dæld ; að sunnanverðu við þá dæld tekur við önnur enn hærri alda, sem líka heitir Króka- gilsalda. Eldsprungan byrjar í þverhnýpt- um móbergshnúk, sem er áfastur við norðurenda Hrafnabjargaröld- unnar, austanhalt. þaðan gengur, hún beint í útsuður — á ská gegn um Hrafuabjargaölduna — síðan vfir flatneskjuna — loks á ská gegnum austurendann á Króka- gifsöldunni (þeirri nyrztu) og end- ar í djúpri dalkvos að sunnan- verðu við þá öldu. Hún er því býsna löng, svo að röstum skiftir, Hraunslettur má sjá fram með svrungunni endilangri, en flest eru uppvörpin lítil. Langstærsti gígurinn er sunnan- vert í litlum hnúk rétt vestanund- ir Hrafnabjargaöldunni. Úr honum er runnið mest alt T.ambafitja- hraunið. Hann gaus látlaust 8. og 9. maí, og ftll all-stór hraunlækur glóandi út úr hontmt ; ekki urðum við varir við öskufaW, en reykjar- mökkinn lagði í háa loft. Atistur undir Hrafnabjörgum hef- ir runnið hraun úr sprungunni, en þó ekki til muna. í hinum enda sprungunnar, sunn- anhalt' á Krókaigilsöldunni, eru tvö stór uppt'örp og hefir runnið all-mikið hraun úr þeim niður í daldina tnilli Krókaglsaldanna,. og nefndum við það Krókagils- hraun. Úr sprungttnni á háöldunni gengur dálítif hrauntunga í land- norður, en nær,skamt niður í hall- ann, og var hún orðin köld við- komu. Úr sprungtinni í Krókagils- öldunni hefir lítdð eða ekkert hraunrensli orðið niður á flatneskj una. I,ambafitjarhraunið er ber- sýnilega alt komið úr stóra gígn- tim og öðrum uppvörpum niðri á fiatneskjunm. 9. maí var LambafitjarhrauniÖ komið norður á móts við suður- enda Melteíls. Sást ekki að því þokaði þar áfram. Hins vegar sás't í glóandi hraunlæki í vestur- jaðri hraunsins ; þar seig það hægt áfram. þeir, er síðar koma, geta haft það til marks, að þegar ég stóð við glóandi hraunjaðarinn að vestan, þar sem sprunguna í háhrv!»n'inn á Hrafnabjargaöldunní bar beint í efsta tind á Hrafna- björgum, þá var til hægri handar til landsuðurs) alopin sýn inn í skarðið milli Krókagilsöldu og Satiðleystt eftir farvegi Hellis- kvíslar. Megnið af Lambafitrjarhratint er að vestanverðu við HeEiskvísl, og hefir þakið alla Lambafit og geng- ið út á sandana fyrir viestan hana. öll ttppvörpiu voru hætt að gjósa, nettta stóri gígtirinn, sem fyr var nefndur. það má telja jvíst að öll uppvörpin á eldsprungunni haft verið hætt að gjósa um stð- ustu mánaðamót, nema þessi eim gígur og fáein minni uppvörp rétt í grend við hann, (Meira). Job Prentun tekur Jón Hannesson móti 4 prentsm. Heimskringlu

x

Heimskringla

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.