Heimskringla - 02.04.1914, Page 2

WINNIPEG, 2. APRÍL, 1914
HBIMSKtlFGCl
Thorsteinsson Bros.
Byggja hús. Selja lóðir
Útvega lán og elilsábyrgðir
Phone Main 2992
Room 815-17 Somerset Block
Islands Fréttir.
Bjarni Th. Johnson B.A.
Cand. jur.”
Fasteignasali. Innheimtar. Vá-
trygingar. UmboSsmaSur beztu
lánsfélaga í Canada.
WYNYARD, SASK.
Dr. G. J. Gíslason,
Phystclan and Surgeon
J6 8outh 3rd 8tr., Qrand Forks, N.Dah
Athygli veitt AUQNA. EYRNA
og KVERKA SJCKDÚMUM. A-
8AMT JNNVORTJS SJÚKDÚM-
UM og UPP8KURÐI. —
A. S. BARDAL
■eliMr llkklatur o% anna*t iu Bts
larír. Allu* útbúnaCux a4 bearti,
Emiremur aelur hann allakoaax
tni: nisvarfia o* lcgstdnaa
813 8herb?ooke 8tret
Phoae Oarry 2152

Graham, Hannesson & McTavish
LÖGFRÆÐING AR
»01-908*CONFKDERATION LIFE BLDO.
WINNIPEG.
Phone Maln 3142
GARLAND & ANDERSON
Arni Anderson B. P Gerland
LÖGFRÆÐINGAR
801 Electric Railway Chambers
PHONE: main 1561.
J. J. BILDFELL
PASTBIGNA5ALI.
UnlonlBiink 9thZP1oor No. diu
Belnr hós og lóöir, og annaö þar aC lót*
andi. Utregar ipeningalán o. fl.
Pbone Maln 2685
S. A.SIGURDSON & CO.
Hásum skift fyrir lönd og lönd fyrir hús.
Lán og eldsáhyrgö.
Room : 208 Cari.eton Bldg
Slrei M»il. 4463
COLISEUM
DANS SALUR •
Kenzla hvert kvðld 7.d0 og 8.15
laugardaga'2.30
Kenzlutímabil $2.50
Sérstök tilsögn af óskað er
Gísli Goodman
TINSMIÐUR.
VKRK8TŒÐI;
Cor. Toronto & Xotre Dame.
Phone
Barry 2988
Helmllls
Garry 890
Adams Bros.
Plumbing, Gas & Steam Fitting
iZ Viðgerðun sérstakur
ganmur gefin
f
588 SHERBROOKE STREET
cor. Sargent’ “ £
(Eftir Isafold).
J>ann 8. þ.m. lézt austnr á Ilæli
i Hreppum Kagnhciöur Thoraren-
sen ekkja Vigfúsar Thorarensens
(Sigurössonar prests í Hraun-
geröi), er síöast var sýslumaöur í
I Strandasýslu (d. 1854). Frú Kagn-
| heiöi skorti tvö ár í tírætt. Ilún
j var næst-elzt liinna mörgu barna
I’áls atntmanns Meðlsteö, 4 árum
vngri en l’áll. T/ifði hún Pál ein
allra þeirra systkina. Með henni
eru þau öll dáin. Meöal barna frú
Ragnheiöar er Anna, ekkja Péturs
hæjargjaldkera, móðir dr. Helga
Péturss, SigríÖur Thorarensen
kenslukona og Steinunn húsfreyja
á Ilæli (móöir Gests hónda). Frú
Ragnheiöur var tíguleg myndar-
kona og valkvendi.
— A Aknreyri lézt í fyrradag
Guöjón Steinsson, faöir Friöfinns
prentara og leikara. Hann var
hálfbróöir Friöbjarnar hóksala,
kominn hátt á sjötugsaldur.
— Brezk grein um ísland, mjög
vingjarnleg, hirtist þann 3. þ. m.
síöastliöinn í jiinu víðlesna tíma-
riti The Spectator. Er hún eftir
Breta einn, er hér var lieima í
sumar og K. II. Thurston heitir,
mjög vel mentaöur og víðförull
efnamaöur. ITann segir fyrst frá
fánáúrskurðinum 22. nóv., fer
nokkuð út í sögu íslands, minnist
á “gleymskuna” 1814 í Kilarfriðn-
um, osfrv. Segir hann, aö frá
miðri 19. öld hafi stefna íslendinga
veriö sú, aö ná öllum málum sín-
tim undan yfirráöum eöa stjórn-
málaeftirliti I>ana. J>á getur hann
um stjórnarskrána 1874 og ýmis-
legt viðvikjandi samhandinu milli
1 landanna.
Ilann telur legu íslands mjög
mikilsverða frá herstjórnar (stra-
| tegic) sjónarmiði, þar sem ísland
sé beint í leið hrezkra stglinga. til
| Vesturheims. íslausar hafnir, ó-
| mælandi vatnsafl og óþrjótandi
j fiskimið teíur höfundurinn helztu
I einkenni landsins. Kol og málmar
| telur hann líklegt, að sé í jörð hér
| — svo að ísland veröi síðar iðn-
I aðarmtðstöð og inálmgraftarla,nd
| mikiö. Ef vatnsveitur væru aukn-
ar, hvggur hann að hægt nvundi
j oss að birgja Bretland að sauða-
! kjöti.
J>essi cru greinarlok :
“Islenzkan er hin gamla Xoröur-
i landa tunga,' stm enskan er aö
miklu leyti og Norötirlandamálin
aö öllu Ieyt'i runnin af. íslending-
j ar hafa lagt drjúgnn skerf til nú-
j tíðarmenningiar með því að varð-
veita hina fornu tungu og gjörast
j tniðlar milK fornrar og nýrrar
I menningar. Brezkt hlóð rennur
I drjúgjiim í æðttm íslendinga”.
— Mr. E. Archbold, alkunnur al-
þýðufræðari og jafnaðarinannafor-
ingi brezkur, hefir í vetur flutt er-
: indi um Island og sýnt íslenzkar
skuggamvndir í ýmsum borgum á
: Norður-Knglandi. Hefir hvervetna
I verið gjörður ltinn bezti rómur að
máli hans og aðsókn veriö mikil.
Síöast ðutti hann Islands-erindi í
Burnley, í samkomusal, sem rúm-
ar liöugt 1000 manns. Salurinn
var ekki einungis troöfullur, held-
ur varö að vísa mörgttm frá. J>aö
mátti furða heita, hve skýr og ná-
kvæmur fyrirlesturinn var, þar
j sem Mr. Archbold hvorki les ís-
j lenzku, né hefir verið á íslandi, en
j vitanlega var lýsing hans á þjóð-
háttum ekki eins lifandi eins og ef
svo heföi veriö. Aftur á móti
tókst honum ótrúlega vel, að lýsa
náttúrufegurð og landslagi, enda
hafði hann til þess mikla hjálp,
þar sem vortt litaðar skuggamynd-
ir Magntisar ólafssonar.
— J>að hefir orðið að samkomu-
Iagi með eigendum blaðanna Lög-
réttu og Reykjavíkur, að sameina
j þau fyrst um sinn.
(Kftir Vísi).
I>eim, sem vel þekkja til hér
maður og ólafur Rósenkranz leik-
fimiskennari. Nefndin hefir fengið
að vita, að síra H.N. er ekki ó-
fáanlegur til þcss aö verðal við
væntanlegum tilmælum um þetta
mál. Hún hefir líka leitað til Frí-
kyrkjtisafnaöarins ttm lnisnæði, og
málintt hefir verið tekið vel og lip-
urlega bæði af safnaðarstjórn og
safnaðarfundi. — Auðvitaö kostar
þetta nokkurt fé. Kn við því er
húist, að mjög margir ntttni verða
fúsir að leggja eitthvað fram, mik-
ið cöa litið, eftir sínum ástæðum,
til þess að þessnt máli verði fram-
gengt. — I.istar liggja nú frammi
í bókverzlun Isafoldar og lijá Htsill-
dóri Jjórðarsyni hókhindara, nr. 4
I/augaveg. þeir, sem vilja taka
þátt í fyrirtækínu, eru heðnir að
skrifa nöfn sín og heimili á þessa
lista fyrir næstu mánaðamót. —
Að ]>eim tíma liðnum verða þeir
boðaðir á fund, sem hafa skrifað
nöfn sín á listalna. Á þeitn ftindi
verður afráðið, hvort leggja skuli
út í fyrirtækíð, og þá með hverju
fyrirkomtilagi.
— Kin deildin af þjóömenjasafn-
inu á að verða Mannmyndasaínið,
og er þjóðmenjavörður þessa dag-
ana, að senda áskoranir til manna
um, að senda því myndir, sérstak-
lega ljósmyndir. Vonandi er, að
menn hregðist hér vel við og. að
þetta verði til þess, að fjöldi
merkra mynda nái aö varðveitast.
Kins og nti stendtir glatast ljós-
myndir mjög í eigu cinstakra
raanna og er það ómetanlegur |
skaði.
— Minningarkver lítið verður gefið
út um Ilallgrím l’étursson á
sunmidaginn, er lians verður
minst í kyrkjmn landsins. Kr þar
mynd af honum og handriti hans,
“Alt eins og hlómstrið eitts”, á
íslenzktt og latínu, og skrá yfir <">11
rit hans.
— Árni Pálsson cand. heldur
fyrirlestur um Hallgrím Pétursson
í Iðnó á sunnudaginn. Kr þetta
að tilhlutun alþýðuíræðslunefndar
Stúdentafélagsins, — (komið haföi
til orða, að Sig. Guðmundsson
magister héldi fyrirlestur þennan,
en varð ekki úr). Aðgöngueyrir j
verötir lítið eitt hærri nú en venju
Iega (15 au.).
— Nýkomið er ljóðasatfn á
dönsktt (hið þriðja á því máli)
eftir Jónas Guðlaugsson, er hann
nefnir : “Sange fra de hlaa
Bjcrge”. — Kinnig er útkomið líka
á dönsku leikrit Guðm. Kambans:
“Hadda Padda”. — Báðar bækurit-
ar ltjá Gvldendal.
— í enska stórblaðinu “The
Scotsman” 13. þ. m. stendur þessi
fregn : “Tíðindi bárust í gær til
Grimsby frá Fugley í Færeyjum
um sjóslys, er svift hefir eina hina
stærri evja þar öllum vinnandi
karlmönntim. 26 karlmenn af 27,
er í eynni vortt, rertt snemma í
þessum mánttði til fiskjar á smá-
bátum, er stikku allir, og fórst
livcrt mannsbarn á þeim. Kini
karlmaðurinn, er eftir lifir á eynni,
er ófær til vinmt vegna elli”. —
Blaðið á eílaust við druknttn þá,
er gaf tilefni til samskota í ICatip-
mannahöfn handa ekkjttm hinna
drtikniiðti, og Vísir hefir getið ttm
áður.
Fullveldi Canada.
John S. Ewarl'K. C.
Kn vér erum ekki undirgefnir og
ekki heldur er yfir oss drotnað, og
þess vegna erum vér ekki heldur
neinn hluti cigna eður veldis nokk-
urs ríkis. Og þar sem vér höfum
fult sjálfstjórnarvald, þá getum
vér ekki þolað, að um oss sé talað
sem undirgefna þegna, er stjórnað
sé af einvöldu ríki.
J>að er mjög náttúrlegt, að
menn, sem á umliðnum árum hafa
talað ttm, að Canada væri einn
hluti Bretaveldis, sétt hikandi að
taka, við hugmynd þessari. J>eir
crtt íúsir, að fullj rðai það, að' vér
höftun syálfstjórn. Kn þeir fella
sicr ekki við nafnabreytinguna,
scm sjálfstjórnin útheimtir. J>eir
ertt hrifnir af því, að það skuli
vera svona, en, sjá svo eintóman
aðskilnað og landráö í nöfnunum,
orðunum, sem litskýra þetta. Jieir
samþykkja allar þær gjörðir, scm
að þesstt lrafa stuðlað, en geta
ekki þolað Jiessi nöfn og orðatil-
tæki, sem stjórnarfarsbreytingin
hefir gjört nauðsynleg. |>eir eru
gramir í hjarta yfir orðinu : ný-
len-da, en eru þverir og ófáanlegir,
að setjai hiö viðeigand'i orð í stað-
inn.
Kn máske metm vrðtt liöugri til
þess, ef að til eru færð orð nokk-
urra keisarasinna. Og sem dæmi
ætti það að vera lieppilegt, að
taka orð Milners lávarðar, settt nú
er fremstur allra keisairasinna : '
“Orðið keisaraveldi (etnpire) er
að visstt leyti miður heppilegt.
Vafalaust skýrir það vel afstöð-
una milli hins sameinaða komings-
ríkis og hinna undirgefntt landa,
svo sein Indlands og landeigna
vorra í Mið-Afríku. Kn hvað sam-
bandið snertir milli hins samein-
aða ríkis og nýlenda þeirra, er
sjálfstjórn hafa, þá er það rang-
nefni, og það mjög.svo óheppilegt,
því að nafni því fylgir hugmyndin
ttm yfirráð og drotnun” (Stan-
dard of Kmipire, 23. maí 1908).
Fyrir nokkrtim árum síðan (og
það áður en vér fórum að ráða
eigin utanríkismálum vorttm), fór-
ust Sir Frederick Pollock orð á
þessa leið. (Kn hann er einn hinn
bezti núlifandi lalgamaður á Iing-
landi) :
I/átum hefð og venjur eiga sig,
en lítum á hlutina eins og þeir
eru, og þá verðum vér þess vís-
ari,' að “hinar sjálfstjórnandi ný-
lendttr” ertt eiginlega sérstök kon-
ungsríki, sem hafa hinn sama kon-
ung og móðurlöndin, en sleppa
viljug þcim hluta sjálfstjórnar,
sem lýttiú að utanríkismálum. ......
... Neðri málstofa Knglands
inundi ekki fremtir dirfast, að
samþykkja lagofrumvarp, er
gjörði breytingu á giftingarlögtim
Astralíu, eða toll-lögum Canada,
en sambandsþing Cainada færi aö
semja lög um sporvagnana í I.on-
don. J>essi sjálfstjórn er heilaspttni
einn. Ríkin í hinu brezka veldi
standa á saraa fótstallinum, nema
hvað stjórn eins þeirra er full-trúi
allra hinna, og er kurteislega leyft
að taka á sínar herðar að borgal
íyrir það, að liafa sjóvatrnir á
liendi fyrir þær allar”.
Hér höftim vér eina af hinttm
keisaralegu fjarstæðum. J>að er
mjög erfitt að útskýra, hvaö ríkið
er. Vér köllum það til hægðar-
auka keisaraveldi (empire), en
þetta keisaravald (jmperitim), eða
rétturinn, sem á að húa hjá ein-
hverjum, tiþþess að gefa út skip-
j amir, sem allir verði að hlýða, —
| ltann er ekki og býr ekki hjá eða
j í nokkrttm ttrnnni.
Saturday Review (25. júlí 1908)
j fer þessum orðnm titn þetta :
“Hver er nú staða Bretaveldis,
sem keisaraveldi, meðal þjóða
heimsins ? Wolfe mundi hafa orðiö
forviða af ttndrun, ef að ltann
hefði getað séð fyrir ástandið,
J>etta keisara
RELIANCE [CLEANING
& PRESSING Co.
508 Híotre J>ame Avenne
Vér broinsum og pressum klKfinaé fyrir
50 eent
Einkunnarorb ; TreystiBoss
KlœðnaMr sóttir beim og skilab aftur
(Framhald).
Hafi ég nú getað sannfæst yður
um sjálfstæðisréttindi vor skýrt
og fyllilega, þá kemtir að hinni
næstu spurningu : Hver er hin
sanna stjórnfræðislegaj staðp. vor ? j eins og það er nú.
Upprunalega vorum vér algjört, j veldi, sem hann gjörði mögulegt,
alt til skams tíma að nokkru leyti j hefir engain keisaralegan her. J>ar
— undir stjómn nýlendumála deild- | er enginn varnarher, er hverjum
ar Breta. Og liefir sú deild á hönd- landsbúa sé skylt að ganga í, og
um alla stjórn og umsjá nýlendu- I hver hluti keisaraveldisins leggi til
mála. Kn nii erum vér lausir við j annaðhvort menn eða peninga.
þessa stjórn. Ilvaða stjórnarfars- Þar er enginn keisaralegur sjó-
hæntim (Rvík), er kunnugt um Aega þýðingu hefir þaö? Hvernig 16oti, í hinni sönntt merkingu þess
I það, að margt fólk þráir það, að | vér lagalega að skýra sam- j orðs^aan^ alt keisaraveldið lijálpi
DR. R. L. HURST
moölimnr konoDglega sknrölæknaréöf-ins,
útskrifaönr af konunglega læknaskólannm
1 London. Sérfraejöingnr í brjóst og tauga-
veiklun og kvensjnkdómum. Skrifstofa 305
Kennedy Building, Portage Ave. ( gag^uv-
Eatoos) Talsfmi Main 814. Til viötals fré
10—12, 3—5, 7—9.
Dr. A. Blondal
«i
Office'Honrs. 2-4 7-8
806 VICTOR STREET
Cor, Notre Dame
Pbone Oarry 1156
geta fengiö að staðaldri að hlusta
á prófessor Ilarald Níelsson, sem
; prédikara. J>ann tíma, sem hann
j var prestur við dómkyrkjuna, var
j aðstreymiö að giuðsþjónustum
hans óvenjulcga mikið, og fjölda
| raanns þótti það mjög sárt, þegar
hann varð að segja af sér vegna
heilsubrests. — Nú hefir nokkrum
mönnum, körlttm og konum, lmg-
kyæmst, að gjöra tilraun til að fá
sira Ilarald Níelsson til að pré-
dika. Ný safnaðarmyndun er ekki
fyrirhttguð, heldttr eingöngu sam-
tök með því augmamiði, að semja
við síra II.N. nm að halda guðs-
þjónustur annan hvern sunnudag
með sálmasöng otr prédikun.' —
Mennirnir, sem áttu upptökin að
Jiessu fyrirtæki, áttu fund með sér
fvrir skömmu og kusu þá bráða-
birvðanefnd til þess að korna mál-
inu eitthvað áleiðiss. f nefndinni
eru : Ásgeir Asgeirsson stud.
theol., Kinar Hjörleifsson rithöf-
tindur, Hojlldór J>órðarson hók-
hindari, Ludvig Kaaber stórkaup-
band það, sem nú á sér stað m'illi . til að lialda við. J>ar eru engan
vor og alríkisins ? Áður fyrri var keisaraleg borgararéttindi, því að
afstaða vor til alríkisins sem ný- j þegnum konungs, scm fæddir eru í
lenda ein. Vér vorum einn hluti af ; einum hluta veldis þessa, er bann-
eignum Breta. Canada vat land- aöur iungangur í hina aðra hluta
eign Bretaveldis. J>eir höfðu hefð- ’þess, ckki af1 neinu valdi, er
arvald yfir oss. J>ing þeirra samdi gildi umi alt keisaraveldið, heldur
lög fyrir oss, stjórn þeirra gaf' út valdi, sem aíj eins gildir í einum
; skipanir til vor, utanríkisstjórn sérstökum hluta þess. Að vera
j þeirra gjörði samninga íyrir oss brezkur þegn gefur mönnum ekki
I við aðrar þjóðir. Vér vortim einn j b’n einföldustu frumréttiijdi móti j
hltiti hins brezka veldis, oss var valdi því, sem ekki viðurkennir liið
stýrt og stjórnað af alríkisstjórn- brezka keisaraveldi. í þessu veldi
inni. Ivn hvað ertun vér nú ? j er engín aðgreining í verzlunar-
Vér erttm, hvernig sem alt velt- málum eins hluta veldisins frá öðr
ist, ekki einn hluti Bretaveldis. um, eða frá öðrum löndttm. í fá-1
“MAGNET”
er fimmtíu ár frá brotamálms hrúgunni
Þegar yður vanhagur um rjómaskilvindu, þá skoöiC vand-
lega byggingu hinna ýmislegu skilvinda og þér munið sannfærast
að þær séu allar að MAGNET undanskilinni, of veikar og léttar
til aö endast vel, flest alt eru þaB vélar sem fyrir hagsmuna sakir
hafa veriS smíSaðar veikar meS worm gear og fáum hjólum.
Véla fræSingar eru sammála um aS worm gear sé óhæfur
í vélum meS þeim snúnings hraSa sem rjóma skilvindur hafa.
Lélegu vélarnar fást fyrir næstum hvaSa verS sem er sökum
þess aS þær endast aSeins fáa mánuSi.
MAGNET er smiðuC meC square
gear í sterkri, þungri umgjörö, einstykkis
stál fleytir, afar sterkur og hæglega
þveginn.
HjólstöCvarinn (brake) óviðjafn- |
anlegi, stöCvar vélina á 8 sekúndum án I
skemda.
Öll vélin er svo úr garSi gerS, að
átta ára barn getur unnið hvaBa stærð
sem er- Gerið samanburS á hinum
ýmsu vélum, og þér muniB kaupa hina
ábyggilegu MAGNET, jafnvel þótt hún
sé nokkrum dollurum dýrari í byrjun.
MuniS að fjórtán ára reynsla sannar að MAGNET er snúnings
léttasta, auO hreinsaCasta og bezta skilvindan. MAGNET er
fimtíu ár frá brotamálms hrúgunni.
The Petrie Manufacturing Co., Ltd.
Winnipeg, Hamilton, St. .Tohn, Regina, Calgary, Vancouver, Edmonton
F A R B R E F.
Alex Calder & Son
General Steamship Agents
Ef þér hafið í hyggja að fara til gamla landeins. þú talið
við 088 eða skrifið til vor.
Vér höfum hinn fullkomnaefa útbúwað f Canada.
663 Main Street,
Phone Main 3260 Winnipeg, Man.
A. P. Cederquist
Ladies’ <& Gentlemens' Tailor
Nú er tíminn að panta vor klæðnaði
Phone Main 4901 201 Buildera Exchange
Portage &. Hargravo Winnipeg
Abyrgst að fara vel.
Nýtísku klæðnaðir.
W.H. Graham
Klæðskeri.
jÉg sauina klæðnaði fyrir marga liina lielztu íslendinga þessa
borgar. iSpyrjið J>á um mig.
190 James St., Winnipeg.
Phone Main 3070.
J>að er ekki einungis skýrt og
Ijóst, heldur fyllilega viðurkent af
skynberandi mönnum. Konungs-
•eða keisara-veldi er samsafn af
undirgefnnm ríkjum, sem drotnað
er yfir af hinu rík jandi veldi. Og ef
að vér erum undirgefið ríki, þá
hljótum vér að vera eiun liluti af
einhverju veldi. Og sé drotnað vfir
oss, af einhverju einvöldu ríki, þá
erum vér einn hluti þessa veldis.
um,
um orðutn sagt : J>essir einstöku
Iiltttar .veldisius ertt í verzlunarlegu
tilliti, sem titlendar þjóðir eigi ein
við aðra. Hver hluti veldisins get-
ur stjórnarfarslega veitt útlcndum
þjóðum betri kjör, en nokkrum
öðrum hluta veldisins. jþetta keis-
aradæmi hefir enga keisaralega
stjórn. J>að er ekkert það vald til, I
er geti framfylgt ákvæðum stmim,
jafnt í hverjum hluta veldisins.
t
I
5
I
W. F. LEE
heildsala og sm&sala A
BYGGING AE NI
til kontractara og byggingamanna. Kosnaðar fiætlun gefin
ef um er beðið, fyrir stór og smá byggingar.
i36 Portage Ave. East Wal! St. og Ellice Av.
EINA ISLENZKA HÚÐABÚÐIN I WINNIPEG
Kaupa og verzla nteC htiöir, gærur, og allar teguDdir af dýraskÍBnnm, mark t
aös gengum. Líka með ull og Seneca Roota, m.fl. Borgar hæðeta verð.|g
fljót afgreiðsla.
J. Henderson & Co. Phone Garry 2590 236 King St., Winnipeg
í
í
Í
PHONE M 1116
PHONE SHER. 798