Heimskringla - 11.06.1914, Side 4

Bls>. 4
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 11. JÚNl 1914
Heimskringla
(Stofnat5 1886)
Kemur út á hverjum fimtudegi.
tJtgefendur og eigendur
THE VIKING PRESS, LTD.
Nú var eftir að komast að þolan-
legum kjörum. Varð því að sýna
félaginu í tvo heimana, að stjórn
og fylkisbúum væri full alvara með
að koma á talsímakerfi, og þó til
þess þyrfti að koma, að keppa við
félagið. Var því málið lagt fyrir
með öðru við almennar kosningar,
og gait almenningur einhliða já
við. að stjórnin kæmi á almennu
talsímakerfi í fylkinu, er vera
skyldi almenn eign.
Nú var stjórnin búin að fá það í
hendur, sem hún þurfti til þess að
gjöra kaupskap við félagið. Nú var
kominn í það skelkur við, að fyrir-
tæki sitt yrði ekki eins arðsamt
Munið eftir þessu. Hvert at- framvegis, er það ætti að fara að
kvæði sem greitt er með Roblin- kePPa við samskonar fyrirtæki, er
stjórninni er greitt Manitoba í hag, eign væri hins °Pinbera-
—með góðum skólum, góðum veg- ' ar I)að Þvf f janúar 1908, rétt
um, hagsýnni fjármálastefnu, al-
mennum framförum. Og hvert
atkvæði sem greitt er með Sveini
Thorvaldssyni er greitt með Nýja
íslandi, þjóðflokki vorum og þjóð-
arrjettindum.
VertS blatSsins í Canada og
Bandaríkjunum $2.00 um árit5
(fyrirfram borgab).
Sent til íslands $2.00 (fyrirfram
borgat5).
Allar borganir sendist rát5s-
manni blaísins. Póst et5a banka
ávísanir stýlist til The Viking
Press, Ltd.
Ritstjóri
RÖGNV. PÉTURSSON
Rát5smat5ur
H. B. SKAPTASON
Skrifstofa
729 Sherbrooke Street, Winnipee
BOl 3171. Talsfmi Garry 4110
félagið og kaupa af því
kerfið.
talsíma-
Framfarasaga Manitoba
síðan 1899.
fyrir þing, að yfirmaður félagsins
hér í Canada — Mr. Sise — kom
hingað til bæjar, og baðst þess,
að mega gjöra stjórninni tilboð að
selja henni alt talsímakerfi féiags-
ins innan fylkisins. Var þá haldin
ráðstefna nokkra daga og urðu
þau málalok, að stjórnin keypti
talsímakerfið einsog það stóð þá,
og tók við því strax. Verðið var
•$3,400,000 fyrir alt saman. Töldu
flestir, að með því hefði verið stigið
eitt mesta framfaraspor í viðskifta-
málum þessa fylkis.
Fram að þessum tíma hafði félag-
ið ekki látið tals.kerfi sitt falt fyrir
þetta verð, og virtist það því van-
hugsað, er það sætti helztum mót-
mælum, að of mikið hefði verið
fyrir það gefið. Ef, einsog öllum
bar saman um, að það fyrata, er
fyrir lægi, væri að kaupa upp kerf-
ið einsog það stóð, og er það var
sannreynt, að það fékst ekki fyrir
minna* þá var ekki hægt, að finna
víðast var það til úti um fylkið eða j svo mjög að þessum gjörðum
í hinum bæjum fylkisins. Og hér j stjórnarinnar. Að vísu var það haft
var það mjög siitrótt og fáar tal-1 eftir Mr. Sise, eftir að kau'pin voru
vélar. Bæði var það afar dýrt, og | um garð gengin, að féiag hans hefði
svo var það f höndum Bell Tele- grætt um eina milíón doliara á tal-
phone félagsins, sem er aðal einok- j símakerfinu í Manitoba. En það
unarféiag talsímakerfanna hér í var ekki þar með skiiið, að talsíma-
Ameríku. Hvað margir talsímar I kerfið hefði verið selt þetta of hátt,
voru hér þá í notkun, vita menn ! heldur að gróðinn hefði verið
ekki með vissu, því félagið gaf eng- þessi, og þá að sjálfsögðu talið mcð
m.
TALSÍMINN.
Nú á dögum er talsíminn eitt-
hvert_mesta menningartæki þjóð-
félagsins, og er talsíma samband,
samhliða járnbrautum og öðrum
samgöngubótum, eitt hið nauðsyn-
legasta fyrir alt viðskiftaiíf þjóðar-
innar.
Árið 1899 var komið á talsíma-
samband hér í Winnipeg bæ, en ó-
Með öðrum orðum: árið sem
stjórnin tók við talsímunum, voru
þeir 14,042, en á síðastliðnu liausti
eru þeir orðnir 45,1117. Áður var
tæplega nokkur þráður út um
sveitir fylkisins eða í minni bæjum,
en nú er ekki sá smábær til í fylk-
inu, að ekki hafi hann símastöð.
Simakerfið hefir kostað í það
heila, einsog það er nú, $9,624,878.00,
og hafa allir þeir peningar fengist
með vægum lciguskilmálum, eða á
4 prósent. En um þá leiguskilmála
hefði ekki verið að ræða, ef'stjórn-
in hefði orðið að eiga langa sam-
kepni A*ið Bell félagið, svo að fyrir-
tæki hennar hefði ekki borið sig.
Það vill enginn lána þeim, sem eru 1
á höfðinu, og það ekki, þó stjórnir !
séu.
þetta alt eru meginþættir menn-
ingarinnar, og þetta alt veitir tal-
síminn.
Það er alment orðtak, að líf
manna hangi á veikum þræði í
flestum skilningi. Það er fallvalt,
það er brcytingum liáð, það er í
dag, en á morgun horfið. Hið sama
mætti með miklum sanni segja um
siðmenningarlíf vort, Það leikur á
veikum þræði — talsímaþræðinum.
Sláandi punktar í ræðu
Sir R. P. Roblins
í ST. PIERRE, 2. JÚNf.
hinum dyggu og trúu mönnum,
sem hafa staðið mér hlið við hlið,
og slegið skjaldborg um mig þessi
árin, sem vér höfum verið að berj-
ast strangri og harðri baráttu fyr-
ir Manitoba. Og ég tek það fram,
að enginn hefir verið trúrri og
dyggari, en einmitt maðurinn, sem
þér hafið útnefnt í dag til þess að
bera merki yðar í hinum komandi
slag”. — (Hér er átt við þingmanns-
efnið Albert Prefontaine).
Ekki varð tekjuhalli af kerfinu,
einsog spáð var, að undanteknum
tveim árum, árunum 1911 og ’12. En
sá lialii var tveimur orsökum að
kenna. Sú fyrri var, að þessi ár
voru keypt öll ósköp af áhöldum
til talsímalagningar, er ekki varð
komið í verk að leggja þau ár, og
lagðist það í útgjaldalið kerfisins,
en hin ástæðan var sú, að forstöðu-
maður kerfisins var ekki eins vand-
ur og vera þurfti. Vitnaðist það
og honum var vikið frá. Þá voru
líka ýmsir er talsíma lagningar
höfði á hendi, óhlutvandir um að
liafa hag annara en sjáifs sín fyrir
augum. — Voru þeir,
stundum finnast menn,
skoðunar, að hvorki þyrfti að
spara eða fara vel með það, sem það
opinbera ætti, einsog í því væri
ekkert verðmæti!
“Eg hika mig ekki við að full-
yrða, að það er alveg óheyrt í sögu
Canada ríkis, síðan slagurinn varð
á Abrahamsvöllum, að pólitískur
flokkur haldi fund með sér, án þess
að minnast einu orði á foringja
sinn, einsog Liberala lienti sein-
ast”.
“Eg álít, að hver einasti Conserva-
tív í fylki þessu eigi að vera stoit-
ur af yfirlýsingu Liberal flokksins.
Hún er til liciðurs og sóiha fyrir
okkur Conservatíva, — framfara-
stefnu vora og föðurlandsást”.
“Eg kem liér fram fyrir yður, að
leíta stuðnings yðar og staðfesting-
ar á hlutum þeim, sem vér höfum
verið að gjöra, og vér ætlum oss, að
halda áfram f framtíðinni, að fram-
einsog | kvæma hluti þá, sem auka og efia
þeirrar framfarir vorar í félagsskap, menta-
málum og vclgengni og hagsæld
þjóðarinnar í heild sinni”.
“Þér getið farið til ,og rannsakað
hvaða grein hinna opinberu mála,
sem þér viljið: fiutninga, fjármál,
opinberar byggingar og umbætur,
mentamál akuryrkju, þjóðeign op-
inberra eigna, áhaida eður starfa;
Búnaðarnámsskeið í
sumar.
En þessu var rækilega kipt í lið-
inn, svo að síðastliðið ár var tekju-
afgangur $326,690.74, er allur kostn-
aður var borgaður, og var liann I
iagður í varasjóð til endurborgun- j — þér getið rannsakað livert citt
ar láninu, og verður það gjört fram- i einasta atriði eður starf, sem stjórn-
ar ábyggilcgar skýrslur um það
En afar fáir voru þeir.
starfrækslu-gróðinn frá ári til árs,
meðan ]>að var í félagsins eign, og
það, sem fastcignir höfðu stigið í
Eftlr aldamótin fer saga taisíma-1 verði. Enda kom Það skjótt f ljóSj
málsins -að breytast Eftir því, sem i þegar Saskatchewan fylkið nokkr-
brautir bygðust og lengdust- og j um árum seinna fetaði f spor Manl.
fleiri svæði fylkisins voru sett í toba og kepti talsímakerfið þar
nákomnara verzlunarsamband við 1
vegis með allan tekjuafgang, er hér
eftir kann að verða. Samtals var
tekjuafgangur fyrstu þrjú árin
$357,092.70, er rann í fýlkissjóð. —
Raunar var tekjuafgangur meiri
vegna þess, að margt af þyí, sem til
kerfisins var keypt, var tekið til
in hefir um fjallað, og þér munuð
finna feykilegan vöxt og viðgang
og ]>roskun í öllu þessu seinustu
14 árin, og hlýtur iiver og einn for-
dómslaus borgari, sem veitir þessu
athygli, að fyiiast aðdáunar og á-
nægju yfir öllu því liinu mikla og
miðstöð fylkisins
reksturskostnaðar, sem ekki var þó j margbreytta, sem unnið hefir verið
rétt. I í öllum greinum.
Tíl tekja má einnig telja þann “££ 8ct ennfremur sagt og full-
sparnað, sem fylkisbúum hefir ver-' vissað yður um ])að, að öll hin
ið veittur með niðursettu afnota-1 ,llikla °E dýra járnbrautabygging,
gjaldi, og skiftir það milíónum öll I Bem vér höfum látið byggja, með
árin. Þá er og ótalinn sá sparnaðui- öllum þeim þægindum og hagnaði,
sem talsíminn hefir veitt notendum,: sern llrrn yeitir mönnum, — hefir
er stöðugt fer fjölgandi, með verk- i ekki kostað fólkið í Manitoba einn
sparnaði, og ýmsum öðrum þæg-' miiiónasta part úr eenti”.
Vér ætlum að taka í varðveizlu
. , vestra; varð það að gjalda hlut- j indum, sem það hefir skapað, og
eftir því varð natiðsynlegrf að h®™*n Manitoba I skiftir bað áreiðanlega milíónum. vora og umsjá hin víðáttumiklu
fjm það sem það fekk. eyðilönd, sem fylkið hcfir nýlega
En það, scm mestu varðar af öllu,!, .. ... .
Þegar kaupin voru gjörð, voru | em þægindin, sem fólki eru fengin I g eignar og umráða, með
framlengja og fjölga talsíma línun-
um, því bæði eru ritsfma sambönd
ófullnægjandi og alls ekki þægileg j eig"ir talsímafélagsins þessar:
í viðskiftalífinu, og svo útheimta
‘i
j íneð talsímanum, sem þjóðeign, er |
: fkki hefði fengist, ef hann hefði enn
Stöðvar ttils 70; bæjartalsímar
þau vissa þekkingu, er almenning- j i^'lið ; sveitasímar 1,52.3, og 3,350 ! verið félagseígn . Hvað snemma
ur hefir ekki yfir að ráða, svo hægt j mílnr af lögðum vírurn. ! ilefði felag lagt talsíma ]angar lelð.
væri að nota ]>au. Talsfminn var ! Hve skamt það náði til þess að j ir út í afskektar sveitir, þar scm ó-
því nauðsynjaraál. Yerzlunarmenn j fullnægja kröfum og þörfum fylk-; möguiegt er, að hann geti borgað
þurftu að geta talað við viðskifta- j Isins og bæjanna, má marka af þvf, ! sig í mörg ár, ef það eitt hefði átt
menn sína, bændur og smásalar að þá strax á því sama ári, bárusj j luh að ráða? En það hefir fengíst
nú mjög eftirtölu-lítið. Ein línan
ber aðra í öllu kerfinu, og með því
það er þjóðeign, þá er reynt að
gjöra öllum jafnt 'undir höfði, þó
allar línurnar borgi sig ekki eiín
sem komið er, svo lengi sem kerfið
ber sig.
geta fcngið verðlagsskrá hveís þeiðnir tii stjórnarinnar um síma-
dagsins sér til leiðbeiningar í þvf, ; lagningar, er tók meira en tvö ár
sem þeir höfðu til sölu; auk þess að ljúka við, og var þó unnið við
var það afar þægilegt með litlum
tilkostnaði, að geta pantað það,
sem menn þurftu, án þess að gjöra
sér kostnaðarsama ferð inn til bæj-
arins.
En talsímakerfið, með einkaleyfi
til fjölda margra ára hér f þorg, var
í höndum Bell félagsins, og gekk
því seint, að fá það til að líta á
lagninguna af kappi. Og af kappi
hefir alt af verið unnið síðan að
auka og endurbæta kerfið, svo að
á síðastliðnu hausti hafði tala
símastöðva sem næst tvöfaldast;
talsímar í bæjum þrefaldast; sveita-
símar tífaldast, og mílnatal þráða-
og síma-lína nærri fimmfaldast
Þrátt fyrír allar hrakspár um, að : ing fylkinu mjög kostnaðar-lítil. —
hag fylkisbúa á undan sínum eig-! ofdýrt hefði verið keypt af Bell fé- | Einsog nú stendur, kostar hver tal-
in hag, og bæta og stækka kerfið, ! laginu, og að talsímakerfið myndi sími í Manitoba til jafnaðar $232.00. |
Talsímakérfíð hefir sett Manitoba
framarlega sem menningarland, og
j er ekki minst í það varið. Og fyrir
! hagsýni stjórnarinnar er sú menn-
svo að það kæmi að fullum notum.
Stjórnin varð því að láta sig mál
þetta varða. Var fyrst talað um, að
fylkið setti á stofn talsímakerfi
sjálft. Var það grannskoðað og
komist að þeirri rjiðurstöðu, að
’það væri tilvinnandi, þó búast
mætti við samkepni frá Bell félag-
inu og að fylkiseignin bæri sig eng-
anveginn fyrst um sinn. En þó það
gæti verið tilvinnandi, voru þó
| öllum hinum miklu auðæfum, sem
þau iiafa í sér fólgin. Vér ætium
áð varðveita þau og geyma fyrir
iólkið, fólkið í fylkinu, fóikið í al-
j íkinu, og við það mark ætlum vér
að miða og binda alla vora stefnu
í opinberum málum. Hinir Liber-
ölu vinir vorir hafa ekkert þvílíkt
að bjóða”. p; i r 7 f
•». •. -. -»> '
“Eg legg mikiá áherzlu á það, að
stefna vor í bindindisinálum er
ekkí einungis sú: að afnema brenni-
vínssöluna, heldur vínið sjálft, —
algjört vínbann fyrir fylkið með
local option, eins fljótt og fólkið
auglýsir vilja sinn að koma því á”.
“Vinir vorir, andstæðingarnir,
eru mjög starfsamir nú, og háværir,
því að þeir eru hungraðir. í full
sextán árin sátu þeir að veizlu und-
ir borðum, hlöðnum hinum dýr-
ustu krásum, sem þetta frjósama,
fríða land gat framleitt og látið
þeim í skaut falla. En nú geta þeir,
aldrei bera sig, var byrjað með því, j I Saskatehewan kostar hann $292,
eftir að síminn var orðinn fylkis-! og í Alberta $327.83. í Dakota eru , , ■ •
, .... , , . , ..... , , , tetnn, ekki emu sinni setið með
eign, að sctja niður símagjold um morg talsfmafélog. og er talsíma- . , „ ,
* , „„„„„ . | huskorlum að borði. Með öðrum
Þriðjung, eða ur $36.00 fyrir husfón gjald ]>ar mcira en þriðjungi dyr-: „
v ,, , , . ., ,v , , orðum: Þeir verða nu að neyta
ofan í $24.00. hokkrum árum síðar ara fynr vikið en hér. , . ,
I brauðsins í svcita síns andiitis.
Með því að hafa talsíma á jafn- Þeir verða að vinna fyrir því, sem
var gjald þetta hækkað um $6 á ári |
upp í $30.00 og hefir það verið það j
síðan. Hver sparnaður þessi nið-
urfærsla var fyrir talsíma notend-
ur, er auðreiknaður.
Bezt sýnir þó skýrsla talsíma-
margir erviðleikar því til fyrir- uefndarinnar vöxt og viðgang kerf-
stöðu. Eylkið hafði ekki fé til þess, lsrns slðau það varð almennings-
að koma þvl á fót. Til þess hefði eign’ og er 1,1111 Þesi:
það þurft að taka mikið fé til láns.
til þess hjá peningastoínunum,
meðan við öflugan keppinaut var
að fást, og óséð, að fyrirtækið gæti
borgað sig. Helzta ráðið var því, að
jeyna að komast að samningum við
Jan. 1908 ... Tals. í Winnipe*. ... 8,823 Tals. i fylkinu 5,219
Febr . 1909 ... ... 10,184 6,635
Des. 1909 ... ... 12,708 8,654
Des. 1910 ... ... 16,041 13,628
Des. 1911 ... ... 20,046 16,992
Des. 1912 ... ... 22,810 17,473
Des. 1913 ... ... 25,386 19,731
mörgum heimilum og hér er, hefir þeir eta. En þetta gjörir þá reiða
félagslíf manna á meðal stórgrætt. og æsta, svo að þeir eru,í alt bún-
En það á eftir að græða betur. Tal- j ir. — Herra forseti, eg hefi nú í 30
síminn kemst inn á hvert heimili,1 ár verið þjótin þess opinbcra í fylki
því það verður engum um megn, | þessu. Og vafalaust hefir mér oft
að veita sér þau þægindi, eftir því I skjátlast, en aldrei nokkurntíma
sem árunum fjölgar og borgast af hefi eg hikandi verið, hvað skylda
hinum upphaflegu skuldum kerf- j mín væri við hið opinbera.
isins. En þá fyrst finna engir sig j <*Eg er stoltur af Ö1IU því, sem
longui afskekta. Það er spakmæli,! gjort hefir verið þessi 14 ár, sem eg
að cftir I)V1 scrn mönnum er veitt hefl verið formaður stjórnarinnar.
léttara að ná saman, tala saman,
hugsa saman og starfa saman, eftir
þvf vex bróðurhugur og manndáð
og framtak meðal þjóðarinnar. En
Eg er stoltur af fólkinu, sem eg vinn
fyrir; stoitur af hinu Ijómandi út-
liti, sem blasir framundan þessu
mínu elskaða fylki; — stoltur af
Með þessu blaði birtist auglýsing
um búnaðar námskeið er haldið
verður á ýmsum stöðum hér í fylk-
inu á þessu sumri. Ganga tvær
lestir liéðan úr bænum og liafa þær
meðferðis öll þau áliöld er að bú-
skap lýtur, svo sem vélar, verkfæri,
matreiðslu tæki o. fl. Verður sýnt
á hverjum stað þar sem lestin
stansar, hvernig nota á þessi verk-
færi og áhöld. Kennarar búfræöis-
skólans fylgjast með lestunum og
eru þeir allir sérfræðingar hver i
sinni grein. Lestirnar koma við á
flestum stöðum ]>ar sem Islendingar
bi'ta. Oss kom til hugar að benda
íslcndingum á að þeir ættu að hag-
nýta sér það sem þetta námskeið
liefir að bjóða. Það cr leitt ef þjóð
vor gjörist eftirbátar anriara þjóða
hér í iandinu í einu eða öðru. En
| ])ess höfum vér orðið vísir að oft er
deyfð og áhugaleysi svo mikið
inanna á meðal, að þeir láta margt
]>að ónotað sem gæti orðið þeim til
ómetanlegs gagns, og svo er með
námsskeið þessi. Undanfarið hafa
menn ekki sótt þau cinsog skyldi,
og er það fólki sjálfu mestur skaði.
Ekki er alt svo fullkomið í búskap
vor á meðal íslendinga, að ekki
geti það staðið til bóta, eða á því
mætti gjöra umbætur. Og oft er
])að, að á einutn degi má meira
læra af ])eim, scin kunna, en með
mörgum árum, þó reynt sé fyrir sér,
en ávalt farið skakt að öilu.
Fyrirlestrarnir, sem fluttir verða
um hússstjórn, um liúsaskipan úti
á landsbygðinni, um korntegundir
og um fuglarækt, eru afar fróðleg-
ir. En í þcim efnum eru margir fá-
kunnandi. Menn sýta yfir ervið-
leikunum og baslinu, en mikið af
erviðleíkum og basli stafar af fá-
| kunnáttu og því, að ekki eru liag-
nýtt þau tækifæri, sem hjálpað
geta mönnum í baráttunni og
stríðinu.
íslendingar ættu nú ekki að
þessu sinni, að láta það um sig
spyrjast, að þeir ekki notuðu tæki-
færið að auka þekkingu sína á aðal
atvinnugrein sinni, en sætu heima,
þegar aðrir freru. Það er leitt til
afspurnar, og ber vott um menn-
ingar- og nenningarleysi.
Öllu þarf til skila að lialda í sam- j
kepnínni hér. Vér þuríum á öllum
mpnníiigartækjum að iialda. Not-
um þau. Frjáls og framtakssöm og
sannleiksleitandi þjóð, — það séu
einkunnarorð íslendinga.
KOMIN HEIM.
Hannes Pétursson og kona hans
Tilly Pétursson komú heim aftur
á fimtudagskveldið var, frá Que-
bec, þar sem þau urðu að bíða í
3 daga, cftir að þau komust þang-
að eftir skipstrandið voðalega í St.
LawrCnee fljótinu þann 29. sl„ er
Empress of Ireland fórst Hörmung-
ar þær, sem fólk varð að ganga í
gegnum, er bjargaðist af, eru ólýs-
anlcgar. Lakast af öllu þó það, hve
Canadian Pacific félaginu fórst á
allan hátt óhöfðinglega og smásál-
arlega við þá, sem björguðust. —
Fyrsta tilraunin frá félagsins hálfu
kom raunar í Ijós daginn, sem
slysið bar að höndum, er það lét
alt af senda fölsk skeyti um at-
burðinn; — eitt var scnt hingað
til bæjar um hádegi þennan dag,
og sagt, að allir hefðu komist af.
Strax og komið var í land með
þá, scm björguðust, var farið með
þá á gististað í bænum Rimouski;
en ckki var farið að hafa útsjón
með, að fá klæðnað handa þeim,
er allir voru þó klæðlausir, fyrr en
eftir hádcgi. Og þá fengu þeir
klæðnað þann, sem hægt var að fá,
með þvi að skrifa undir bréf frá
- -..... )
verzlununum, um hvað klæðnaður-
inn kostaði, og auðvitað til þess,
að félagið geti reiknað þessu skip-
brotsfólki aftur alt sem það fékk,
ef til skaðabóta kæmi frá félagsins
hendi.
Er til Quebec kom, voru allir,
sem á þriðja farrými höfðu verið,
reknir um borð á skipið Corsican,
er lá þá ferðbúið á liöfninni. Var
Þeim ekki leyft að fara í land eða
hugsa neitt um sína dauðu, ef ein-
hverjir findust, heldur reynt með
þessu móti, að koma þeim sem
fyrst burtu og af stað til útlanda.
Mcð hina, af fyrsta og öðru far-
rými, var farið upp á hótel í bæn-
um. Þar var þcim fengin ávfsun á
búðir til þess að ná sér í klæðnað.
En á sama hát og í Rimouski urðu
allir að skrifa undir kvittun fyrir
þeirri upphæð, sem þeir tóku út
á, og til þess, á sama hátt, að það
yrði reiknað þeim upp í skaðabóta-
kröfur, ef nokkrar fengist. Eins
var farið með farbréf til Winnipeg-
Fyrir þeim varð að gefa kvittan,
svo hægt yrði að reikna þau upp
í skaðabbóta-kröfurnar síðar meir.
— 1 einu orði sagt: Félagið gjörði
ekkert, nema með því eina móti, að
tryggja sér borgun fyrir það á einn
eða annan hátt.
Ofan á þetta hefir félagið bætt
annari svívirðingu, sem eingöngu
má skoðast sem undanbrögð við
almenning, að komast hjá allri fjár-
málalegri ábyrgð. Slysið var ekki
fyrr orðið, en félagið byrjaði á þvh
að reyna að sanna, að skip sitt
liefði staðið grafkyrt og orðið fyrir
árekstri. Færði það skuldina alla
yfir á skipið Storstad. Með því var
félagið ekki ábyrgðarfult fyrir far-
angri og lífi manna. Alt þetta var
tilhæfulaust. Skipið var á hraðri
ferð, og það játuðu skipverjar sjálf-
ir, er þeir voru aðspurðir. Var þé
byrjað á öðrum refjum, som von-
andi er, að það komist ekki upp
með, er vonirnar urðu daufari með,
að iiitt tækist. r
Þegar athuguð er saga Canadian
Pacific félagsins frá því fyrsta, er
fékk alt, sem það hefir frá þjóðinni
— í pcningum, landi og einkarétt-
indum, er vaxið hefir að auð og
ofurvcldi af vinnu og starfsemi ál-
mennings, l)á er það næsta atliug-
unarvert, að þegar fyrsta stórslysið
ber að höndum, sem það á beinast-
an þáttinn í, þá vill það á allan
hátt smokka sér undan fjárhags-
og siðferðis-ábyrgðinni, sem það
var skyldugt til að bera gagnvart
þjóðinni, til þess að verða ekki fyrir
tekjuhalla. Líf og heilsa og kring-
umstæður fjöldans eru ekkert til
þeirra, — en peningarnir eru alt.
Sannast á þvf, einsog flestum
þeim okurfélögum, sem þjóðirnar
hafa verið glaptar til að styrkja og
efla, — í hvaða landi sem er —, að
það er snákur, sem þjóðin liefir lagt
sér að hjarta. Og í snákahreiðri
okurfélaganna þróast hvorki dygð
né frelsl, en þó mannréttindin sízt.
Fólkið lýtur í lægra haldi; — það
má farast, það má svifta það öllu,
því það fækkar ckki fingurgullum
á höndum forstöðumannanna, er
])ýlyndur aðall og konungalýður
krýnir sem riddara og lávarða og
setur yfir öll lög og rétt.
Kringlur.
í Saskatchewan halda Liberalar
völdum. Þar er áfengissala í sínu
æðsta veldi. Vínsöluleyfi ótak-
markað og hvað lítil bæjar hola sem
er getur fengið eins mörg vínsölu
leyfi og það vill. Þar nær bindind-
is stefna Liberala sér vel niðri. Ef
iiótel brennur eða fyrir einhverja
aðra ástæðu má til með að loka
því, eru skeggrakara stofur teknar
og notaðar fyrir áfengissölu búðir.
Sömu stefnu á að taka hér upp ef
Alopata stcfna Norrisar kemst að,
að því einu frábrugðnu áð hægra á
að gjöra þeim fyrir sem guðadrykk-
inn vilja eignast. Það á að senda
liann heim til manna í kúta og
tuunnutali, verða þá öll flutninga
tæki látin ganga til þess, og er sagt
að Norris só búinn að setja hjól-
börunefndir í öllum stærri bæjum
fylkisins til þess að hjálpa til við
aksturinn. í þær nefndir eru helzt
i